Landelijke Klachtencommissie voor het openbaar en het algemeen toegankelijk onderwijs

Transcriptie

1 Landelijke Klachtencommissie voor het openbaar en het algemeen toegankelijk onderwijs (mr. E.N. Brons, S.J. Drijver, mr. N. Gunes) Uitspraaknr Datum: 25 mei 2005 Onzorgvuldig handelen directeur betreffende begeleiding leerkracht, schorsingen van leerling, het niet opstellen van een plan van aanpak en het regelen van de klachtafhandeling; klacht gedeeltelijk gegrond; primair onderwijs. De klacht Een moeder klaagt over onzorgvuldig handelen van de directeur. Daartoe stelt zij onder meer dat: de directeur de leerkracht van haar zoon onvoldoende heeft begeleid, hetgeen tot extra gedragsproblemen bij de zoon heeft geleid; de zoon ten onrechte tweemaal is geschorst en voor een te lange periode. De schorsingsbeslissingen bevatten onvoldoende informatie en geen motivering die de schorsingen rechtvaardigen; er geen plan van aanpak is opgesteld om de problemen van de zoon constructief en structureel aan te pakken; de klachtafhandeling op school niet goed is geregeld. De moeder klaagt er tevens over dat de bovenschoolse directeur ten onrechte goedkeuring aan de twee schorsingsbeslissingen heeft gegeven. De visie van partijen De moeder geeft aan dat haar zoon vanaf het moment dat zijn klas een vervangster voor de klas kreeg problemen had op school. Voor die tijd functioneerde de jongen zonder noemenswaardige problemen. De moeder heeft het Onderwijs Advies Centrum (hierna: OAC) ingeschakeld om haar zoon in de klas te observeren. Daaruit bleek dat hij in vergelijking met de anderen vaak op zijn gedrag werd aangesproken en dat het optreden van de invalkracht een grote invloed had op het gedrag van de jongen. Omdat de school vervolgens geen actie ondernam, heeft de moeder na een aantal gesprekken met de school daarover eind 2004 een brief gestuurd naar de medewerker van het OAC die de observatie had uitgevoerd. Vlak na de kerstvakantie werd de zoon door de invalkracht de klas uitgestuurd. De moeder kreeg een telefoontje dat ze haar zoon op school moest komen ophalen. Later hoorde zij van een andere leerkracht dat er geen directe aanleiding was geweest om haar zoon de klas uit te sturen. Enkele dagen werd haar zoon per direct geschorst. Aanleiding was een voorval dat de dag daarvoor na schooltijd had plaatsgevonden. De moeder ontving dezelfde dag nog van de directeur een schriftelijke schorsingsbeslissing. Zij nam contact op met de bovenschoolse

2 directeur om haar ongenoegen over deze beslissing te uiten. Diezelfde week had de moeder naar aanleiding van haar brief op school een overleg met de directeur en de medewerker van het OAC die de observatie had uitgevoerd. Tijdens dit gesprek bleek plots dat de zoon eigenlijk niet langer welkom was op school en dat de moeder op korte termijn een andere school voor hem moest gaan zoeken omdat zij hem niet langer konden begeleiden. Een dag na zijn schorsing werd de jongen opnieuw geschorst. De moeder belde wederom met de bovenschoolse directeur, om hem op de hoogte te brengen van de tweede schorsing. Die stond volledig achter de eerste schorsingsbeslissing van de directeur, omdat het gedrag van haar zoon daar volgens hem aanleiding toe gaf. Na deze tweede schorsing hield de moeder haar zoon thuis omdat zij het niet eens was met de handelwijze van de school. Een door de moeder op internet gevonden Protocol schorsing en verwijdering van leerlingen vermeldt dat pas tot schorsing kan worden overgegaan als sprake is van een ernstig incident, dat voorafgegaan is door een eerder ernstig incident. Zij meent dat hiervan in beide gevallen geen sprake was. De moeder heeft pas in het verweerschrift gelezen dat haar zoon ook fysiek agressief gedrag vertoonde. Dat is haar nooit verteld. Het is ook niet in de motivering voor de schorsingen genoemd. Begin 2005 meldde de moeder aan de directeur dat zij haar zoon had aangemeld bij een ZMOK-school, maar haar zoon zou daar echter niet eerder dan in september 2005 terechtkunnen. Tot die tijd had de school een oplossing moeten bedenken voor de overbruggingsperiode. Wegens een vrijgekomen plaats op de ZMOK-school gaat de zoon overigens sinds de zittingsdag voor het eerst naar de ZMOK-school. De schoolgids ten slotte bevat onjuiste informatie over het indienen van klachten. De directeur legt uit dat de vervangende leerkracht, omdat zij beginnend leerkracht was, van het begin af aan gecoacht door de directeur en door de intern begeleider. Tevens vonden er klassenbezoeken plaats met voor- en nabesprekingen en had de intern begeleider consultgesprekken met de leerkracht. Dit is de standaardprocedure bij beginnende leerkrachten. In het voorafgaande jaar, toen de jongen in groep 5 zat, werd zijn gedrag steeds problematischer. In die periode heeft ook een observatie plaatsgevonden en werd gerefereerd aan mogelijk oppositioneel gedrag (ODD). Het jaar daarop werden de problemen alleen maar groter. Er was al vaker sprake geweest van fysiek bedreigend gedrag. De directeur kan zich niet voorstellen dat dit nooit tegen de moeder is gezegd. Tijdens het door de moeder aangehaalde gesprek heeft de medewerker van het OAD voor het eerst duidelijk de diagnose ODD (oppositioneel gedrag) genoemd. Ook is er in misschien bedekte bewoordingen een mogelijke verwijzing naar het speciaal onderwijs aan de orde geweest. Tijdens dit gesprek is met de moeder afgesproken dat de jongen bij een toename van de problemen voor de kerstvakantie naar huis zou worden gestuurd bij wijze van een time-out, zonder officieel schorsingsbesluit. Als na de vakantie verdere escalatie zou plaatsvinden, dan zou hij met het oog op de veiligheid van de andere kinderen en de leerkrachten als ordemaatregel geschorst worden. Begin 2005 ging het mis. De jongen negeerde die dag na het verlaten van de school een aanmerking van de leerkracht en schold haar uit. Daarop heeft de directeur een schorsingsbrief gestuurd aan de moeder. Een week later werd de jongen opnieuw geschorst, ditmaal omdat hij bij een leerkracht een sneeuwbal in haar gezicht had gegooid en haar in de klas voor schut heeft gezet door laatdunkende opmerkingen tegen haar te maken. De directeur was aanvankelijk niet van plan om de jongen voor drie dagen te schorsen. Toen de moeder niet wilde ingaan op het verzoek van de directeur om op school te komen praten is hij hier toch toe overgegaan. Deze schorsing is op schrift gesteld omdat de moeder dit absoluut wilde.

3 De directeur is van mening dat de school de problemen van de jongen wel degelijk constructief en structureel heeft aangepakt. Er bestond voor hem een - weliswaar ongeschreven - plan van aanpak en onderdeel daarvan was overleg tussen de school en het OAC. De jongen is geobserveerd in de klas en aan de school een aandachtslijst gegeven met punten die belangrijk zijn bij het omgaan met kinderen met ODD. Zowel de intern begeleider als de directeur hebben meerdere gesprekken met de jongen en zijn moeder gevoerd en er is een contract opgesteld tussen de jongen en de groepsleerkracht. De gang van zaken rond deze leerling heeft wel tot een leermoment geleid. Tegenwoordig stelt de school altijd een schriftelijk handelingsplan op. Nadat begin 2005 duidelijk werd dat de jongen in het komende schooljaar naar een andere school zou gaan, heeft de directeur in overleg met het schoolbestuur en met de moeder een traject afgesproken ter overbrugging van deze periode. De jongen werd vier dagen in de week in een andere groep opgevangen, waarvan hij één middag apart werd begeleid door de remedial teacher of de intern begeleider. De moeder heeft hiermee ingestemd. Over de klachtafhandeling binnen de school merkt de directeur op dat de contactpersoon niet adequaat heeft gereageerd op de vragen van de moeder. Eén van de vertrouwenspersonen die in de schoolgids staat vermeld had vergeten om haar gewijzigde telefoonnummer door te geven en stond daarom verkeerd in de schoolgids. De directeur heeft begin februari 2005 het correcte nummer en het adres van de LKC aan de moeder doorgegeven. De bovenschools directeur merkt over de twee schorsingsbeslissingen op dat de directeur geen goedkeuring van hem behoefde om over te gaan tot schorsing van een leerling als ordemaatregel. Het betreft een zelfstandige bevoegdheid van de directeur. De moeder is naar aanleiding van de eerste schorsing bij de bovenschools directeur geweest om met hem te praten over deze beslissing. Ze wilde dat de schorsing ongedaan zou worden gemaakt. De bovenschools directeur heeft hierop de volgende dag overleg gehad met de directeur. Na een uitvoerige bespreking van de voorgeschiedenis van de jongen kwam hij tot de conclusie dat de directeur terecht was overgegaan tot tijdelijke verwijdering als ordemaatregel. De lengte van de schorsing is echter in strijd met de schoolgids waarin staat dat een schorsing voor ten hoogste twee dagen kan worden opgelegd. Hij heeft de directeur hierop aangesproken. De bovenschools directeur brengt naar voren dat schoolgidsen van de scholen van het schoolbestuur onderling verschillen in de (uitgebreidheid van de) informatie over het schorsen en verwijderen van leerlingen en over de klachtenprocedure. Het schoolbestuur is bezig om deze informatie eensluidend te maken. Overwegingen van de Commissie ( ) Uit het verhandelde ter zitting is gebleken dat beginnende leerkrachten in beginsel uitgebreid worden gecoacht op de school. Het is echter niet gebleken dat in dit geval adequaat uitvoering is gegeven aan dit beleid. Of de leerkracht in de begeleiding van de zoon voldoende ondersteuning heeft gekregen kan namelijk worden betwijfeld. Gebleken is dat de school geen op schrift gesteld handelingsplan/plan van aanpak heeft gemaakt voor de zoon. De Commissie heeft reeds in eerdere klachten uitgesproken dat een professionele benadering vergt dat een school een handelingsplan opstelt voor elke leerling die speciale zorg nodig heeft en krijgt. Dit document is niet alleen een houvast voor de leerkrachten die de leerling begeleiden, maar ook een instrument dat een handvat kan bieden voor gesprekken met de ouders over de geboden en te bieden zorg. Bovendien vormt een handelingsplan een duidelijke richtlijn voor de beginnende leerkracht en degenen die haar of hem coachen. De supervisie van de leerkracht door de directeur en de intern begeleider had dan aan de hand van

4 dit document kunnen plaatsvinden. Voor zover de onvoldoende begeleiding bestaat uit het ontbreken van een schriftelijk handelingsplan is dit klachtonderdeel dan ook gegrond. De Commissie merkt in dit kader op dat overigens niet is gebleken dat door het ontbreken van een handelingsplan de gedragsproblemen van de zoon zijn verergerd. ( ) Dat een time-out en een schorsing nuttige instrumenten kunnen zijn om rust op een school of in een klas te krijgen is een feit van algemene bekendheid in het onderwijs. Een dergelijke maatregel mag echter pas geëffectueerd worden na een gesprek met de ouders (of verzorgers) van de leerling, waarin stilgestaan wordt bij de redenen van de schorsing. Naast de noodzaak de ouders te informeren over de maatregel biedt zo'n gesprek ook de kans hen deelgenoot te maken van de beslissing en hen te overtuigen van de wenselijkheid van de maatregel. Het achterwege laten van zo een gesprek roept welhaast vanzelfsprekend verzet op van de ouders tegen de beslissing. De stukken en het ter zitting verhandelde moeten leiden tot het oordeel dat de directeur de schorsingen voldoende heeft gemotiveerd. De informatie was wellicht niet uitputtend, maar niet zodanig gebrekkig dat de klacht op dit punt als gegrond zou moeten worden aangemerkt. Ook ter informatie is een gesprek met de ouders aangewezen. De moeder heeft niet betwist dat de zoon de leerkracht heeft uitgescholden en haar nadat hij haar met een sneeuwbal had getroffen, ten overstaan van de hele klas voor schut heeft gezet. Met verweerder moet worden geoordeeld dat dergelijk gedrag niet onbestraft/zonder reactie kan worden geduld. Het is aan de school de modaliteit van de reactie te bepalen. Hierbij dient de school zich vanzelfsprekend aan haar eigen (beleids)regels te houden. Dat de moeder, zoals zij stelt, onvoldoende over de precieze misdragingen van de zoon geïnformeerd was, wil niet zeggen dat het gedrag niet zodanig grensoverschrijdend was dat het de schorsingen kon rechtvaardigen. In de schoolgids is opgenomen dat een schorsing maximaal twee dagen mag duren. Bij beide schorsingen is die maximale termijn overschreden, zodat de klacht in zoverre gegrond is. Daargelaten het antwoord op de vraag of een directeur bevoegd is zelfstandig een schorsingsbesluit te nemen stelt de Commissie vast dat de bovenschools directeur de schorsingen achteraf heeft goedgekeurd. Tevens is duidelijk dat de bovenschools directeur heeft erkend dat de lengte van de schorsingen in strijd was met de in de schoolgids genoemde maximumtermijn. Hij heeft de directeur daarop aangesproken. De Commissie is van oordeel dat de bovenschools directeur aan de moeder en de zoon had moeten laten weten dat hij van oordeel was dat de opgelegde schorsingen te lang waren en dat en in welke zin hij de directeur hierop had aangesproken. Dan zou duidelijk zijn geworden dat de grieven van de moeder niet onterecht waren. De klacht over het handelen van de bovenschools directeur is daarom gegrond. De Commissie constateert dat de school de moeder niet juist heeft geïnformeerd over de klachtenprocedure. Verweerders hebben reeds erkend dat de contactpersoon de moeder de onjuiste informatie heeft gegeven en dat het telefoonnummer van de vertrouwenspersoon was gewijzigd zonder dat de school daarvan op de hoogte was gebracht. Dit neemt niet weg dat het de verantwoordelijkheid van de school is klagers correcte informatie te geven. Ook ontbrak het adres van de LKC in de schoolgids. Verweerders hebben aangegeven dat de tekst in de schoolgids verbeterd zal worden. Hiermee erkennen verweerders hun verantwoordelijkheid en de gegrondheid van de klacht op dit punt. Dit klachtonderdeel is gegrond. Het oordeel van de Commissie

5 De klacht is gegrond inzake het onzorgvuldig handelen van de directeur is voor zover dit betrekking heeft op het ontbreken van een handelingsplan (waardoor ook het begeleiden van de leerkracht onvoldoende was), de duur van de opgelegde schorsingen, het ten uitvoer brengen van de schorsingen zonder voorafgaand gesprek met de moeder en het onjuist informeren over de klachtenprocedure. De klacht is eveneens gegrond inzake de handelwijze van de bovenschools directeur in die zin dat hij de moeder had moeten melden dat de schorsingen te lang waren en dat en in welke zin hij de directeur hierop had aangesproken. Voor het overige is de klacht ongegrond. Advies aan het schoolbestuur De Commissie heeft er ter zitting met instemming kennis van genomen dat de school naar aanleiding van de gebeurtenissen met de moeder en de zoon inmiddels een aantal verbeterpunten heeft opgepakt. Zo zal er in de toekomst bij zorgleerlingen altijd een op schrift gesteld handelingsplan worden gemaakt en zal de informatie in de schoolgids over schorsing en verwijdering en over de klachtenprocedure worden verbeterd. De Commissie heeft ter zitting geconstateerd dat er niet altijd handelingsplannen werden opgesteld. Daarnaast werden er in het verleden geen verslagen van intakegesprekken gemaakt. Ook is gebleken dat het fysiek agressieve gedrag van de zoon en het op de hoogte brengen van de moeder daarvan nergens is gedocumenteerd. De Commissie concludeert dat er in de schriftelijke verslaglegging van gesprekken en afspraken met ouders ook nog het één en ander valt te verbeteren. De Commissie beveelt het schoolbestuur aan erop toe te zien dat de ingezette verbeteringen op een juiste wijze vorm krijgen.