Monitor Invoering Omgevingswet 2 e kwartaal 2018

Transcriptie

1 Grote Bickersstraat KS Amsterdam Postbus AE Amsterdam t f e info.nl@kantarpublic.com Monitor Invoering Omgevingswet 2 e kwartaal 201 G9003 juli 201 Dit document is uitsluitend voor deze opdrachtgever opgesteld. Alle in het document vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk. Door ons lidmaatschap zijn wij gehouden de gedragsregels na te leven van Esomar en de MarktOnderzoekAssociatie (MOA). TNS NIPO ISO 9001, ISO 202, ISO 26362, ISO en ISO gecertificeerd rapport nederlands.dotm

2 2 Inhoud Inleiding 1.1 Respons 1.2 Gemeenten en ambtelijke samenwerkingsverbanden 1.3 Dit is het proces Leeswijzer 2 2 Samenvatting 4 3 Algemeen beeld invoering Omgevingswet Nieuwe invoeringsdatum Ambitieniveau 3.3 Organisatie van de uitvoering 3.4 Samenwerking met andere organisaties Invoering nieuwe kerninstrumenten Invoering Digitaal Stelstel Omgevingswet (DSO) Beleving: voorbereidingen tijdig gereed? 1 3. Uitdagingen en knelpunten 20 4 Resultaten gemeenten Uitstel invoeringsdatum Ambities bij gemeenten Organisatie van de uitvoering 4.4 Samenwerking Invoering kerninstrumenten Invoering DSO Beleving Uitdagingen en knelpunten 32 5 Resultaten provincies Uitstel invoeringsdatum Ambities bij provincies Organisatie van de uitvoering Samenwerking Invoering kerninstrumenten Invoering DSO Beleving Uitdagingen en knelpunten 42 6 Resultaten waterschappen Uitstel invoeringsdatum Ambities bij waterschappen Organisatie van de uitvoering Samenwerking Invoering kerninstrumenten Invoering DSO Beleving Uitdagingen en knelpunten 52 7 Resultaten rijksinstanties Uitstel invoeringsdatum Ambities bij rijksinstanties Organisatie van de uitvoering Samenwerking 57 Monitor Invoering Omgevingswet C9004 Kantar Public juni 201

3 3 7.5 Invoering kerninstrumenten Invoering DSO Beleving Uitdagingen en knelpunten 62 Resultaten omgevingsdiensten 63.1 Uitstel invoeringsdatum 63.2 Ambities bij omgevingsdiensten 64.3 Organisatie van de uitvoering 65.4 Samenwerking 66.5 Invoering DSO 6.6 Beleving 69.7 Uitdagingen en knelpunten 69 9 Resultaten veiligheidsregio s Uitstel invoeringsdatum Ambities bij veiligheidsregio s Organisatie van de uitvoering Samenwerking Invoering DSO Beleving Uitdagingen en knelpunten Resultaten GGD/GHOR-organisaties Uitstel invoeringsdatum Ambities bij GGD/GHOR-organisaties Organisatie van de uitvoering Samenwerking Invoering DSO Omgang met data/indicatoren Beleving Uitdagingen en knelpunten 1 Bijlagen Vragenlijst Open antwoorden per doelgroep Monitor Invoering Omgevingswet C9004 Kantar Public juni 201

4 0 Inleiding Kantar Public heeft in opdracht van het Programma Aan de slag met de Omgevingswet de vierde ronde van het halfjaarlijkse voortgangsonderzoek in het kader van de invoering van de Omgevingswet uitgevoerd. Doelstelling van dit inventarisatieonderzoek is de voortgang te monitoren van de invoering van de Omgevingswet bij gemeenten, waterschappen, provincies, rijksinstanties, omgevingsdiensten, veiligheidsregio s en GGD/GHOR-organisaties. 1.1 Respons Voor het onderzoek zijn in totaal 475 organisaties uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek, waarvan 27 respondenten namens hun organisatie uiteindelijk de hele vragenlijst hebben ingevuld. Bij de vorige metingen zijn de omgevingsdiensten, veiligheidsregio s en GGD/GHOR-organisaties niet in het onderzoek meegenomen. De respons is voldoende hoog om een goed beeld te krijgen van de stand van zaken met betrekking tot de invoering van de Omgevingswet en de ondersteuningsbehoefte die de responderende organisaties hebben. Circa 35% van de respondenten heeft aangegeven dat de antwoorden over zijn of haar organisatie mogen worden gedeeld met collega overheden. 1.2 Gemeenten en ambtelijke samenwerkingsverbanden Er zijn binnen de doelgroep gemeenten (n=30) in totaal 354 contactpersonen van het Programma Aan de slag met de Omgevingswet uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek. In de meeste gevallen ging het om één contactpersoon - en dus één vragenlijst - per gemeente. Er zijn echter 2 contactpersonen die werken voor een ambtelijke organisaties die meerdere gemeentebesturen (ambtelijke fusies) ondersteunen. De gemeenten die een ambtelijke organisatie delen lopen veelal een gezamenlijk traject voor de invoering van de Omgevingswet. De 2 uitgenodigde samenwerkingsverbanden konden bij deelname aan het onderzoek zelf kiezen of zij één vragenlijst voor de samenwerkende gemeenten als één entiteit zouden willen invullen, of dat zij binnen hetzelfde samenwerkingsverband een vragenlijst per gemeente zouden willen invullen. Dit laatste is bijvoorbeeld van belang als gemeenten binnen hetzelfde samenwerkingsverband zich in verschillende fases van het invoeringsproces van de Omgevingswet begeven. Eén vragenlijst per samenwerkingsverband zou in dat geval niet toereikend zijn.

5 1 In totaal hebben uiteindelijk 14 ambtelijke samenwerkingsverbanden aan het onderzoek meegedaan, waarvan er 3 een vragenlijst voor iedere gemeente in het samenwerkingsverband afzonderlijk hebben ingevuld ( gemeenten in totaal). Deze gemeenten zijn in de respons als geslaagde interviews (completes) meegeteld. De andere 11 samenwerkingsverbanden hebben ervoor gekozen om een vragenlijst voor het gehele samenwerkingsverband in te vullen. Hoewel zij als 11 completes in het onderzoek zijn meegeteld, vertegenwoordigen zij feitelijk 29 gemeenten. Hierdoor vertegenwoordigt de respons op basis van het aantal completes (n=205) feitelijk een groter deel van de populatie. In de responspercentages voor de gemeenten is dat als zodanig verwerkt. Het responspercentage bij de gemeente geeft daarom een indicatie van het aantal gemeenten dat via een geldige respons aan het onderzoek heeft meegedaan. Respons: overzicht respons per doelgroep uitgenodigd meegedaan respons 201 respons Q4 respons 205 (waarvan 11 samenwerkingsverbanden 354 die 29 gemeenten 59% 6% 56% Gemeenten vertegenwoordigen) Provincies % 67% 92% Rijksinstanties 11 73% 73% 47% Waterschappen % 6% 6% GGD/GHOR-organisaties 11 44% - - Omgevingsdiensten % - - Veiligheidsregio's 52% - - Totaal % 69% 59% Net als in de vorige rapportage is een verdiepende analyse gedaan naar de respons op gemeenteniveau. Hierbij is onderscheid gemaakt naar de grootte van de gemeenten op basis van het aantal inwoners. De respons onder gemeenten met minder dan inwoners en met inwoners of meer is lager in vergelijking met de andere grootteklassen. Bij de overige grootteklassen is geen sprake van over- of ondervertegenwoordiging in de respons. Grootte gemeente: overzicht respons naar grootte gemeente aantal gemeenten in Nederland meegedaan aan of vertegenwoordigd in het onderzoek % respons 201 % respons Q4 minder dan inwoners % 0% tot inwoners % 71% tot inwoners % 64% tot inwoners % 67% tot inwoners 47 53% 71% tot inwoners 14 57% 71% tot inwoners 9 69% 92% inwoners of meer 4 1 % % Totaal % 69%

6 2 1.3 Dit is het proces Alle respondenten zijn op 17 april 201 per uitgenodigd om de online vragenlijst in te vullen. Alle uitnodigingen zijn door Kantar Public verstuurd, op de GGD/GHORorganisaties na die de uitnodigingen zelf hebben verstuurd. Op dinsdag 1 mei en maandag 14 mei zijn de herinneringen verstuurd. De deadline voor het invullen van de vragenlijst was dinsdag 22 mei Leeswijzer Het rapport is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 3 worden eerst de belangrijkste resultaten van alle responderende organisaties met elkaar vergeleken. In de daaropvolgende hoofdstukken worden de afzonderlijke resultaten per doelgroep weergegeven. Afrondingsverschillen In deze rapportage worden per vraag de rechte tellingen (frequenties) weergegeven. Voor de resultaten geldt dat percentages eindigend op 0.5% tot en met 0.9% naar boven worden afgerond. Percentages eindigend op 0.1% tot en met 0.4% worden naar beneden afgerond. Hierdoor kunnen de optellingen soms op 99% of 101% uitkomen. In sommige gevallen zijn er meerdere antwoorden mogelijk op een vraag. Het totale percentage kan in dit geval hoger uitkomen dan 100%. Aan wie is de vraag gesteld? Bij elke grafiek staat de basis aangegeven aan wie de vraag is gesteld. Als dit aan alle responderende organisaties is, dan staat in de grafiek aangegeven: Basis: alle responderende organisaties. Als het gaat om vragen die aan een kleinere groep zijn gesteld, bijvoorbeeld een doorvraag, dan staat aangegeven: Basis: alleen gevraagd aan organisaties die ( ). In deze gevallen staan de afwijkende aantallen respondenten per groep erbij vermeld, bijvoorbeeld: Provincies (n=9).

7 3 Significante verschillen In het rapport wordt alleen over verschillen met eerdere metingen of tussen de doelgroepen geschreven als er sprake is van getoetste, significante verschillen. Bij de doelgroepen met een kleine populatie (de waterschappen en provincies) wordt in het rapport vooral naar de resultaten van de huidige meting gekeken. Bij kleine groepen kunnen verschillen in de samenstelling van de respons immers snel leiden tot andere uitkomsten.

8 4 2 Samenvatting In dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten op hoofdlijnen beschreven. Nieuwe invoeringsdatum De invoeringsdatum van de Omgevingswet is uitgesteld naar 1 januari Veruit de meeste organisaties geven aan dat men de voor de implementatie benodigde activiteiten over de extra tijd gaan spreiden. Voorbereiding: tijdig klaar? Er is onder alle responderende organisaties een matig tot redelijk groot vertrouwen dat men op tijd klaar is met de voorbereidingen voor de invoering van de Omgevingswet. Het vertrouwen is het grootst onder de provincies (100% verwacht op tijd klaar te zijn) en het kleinst onder rijksinstanties en GGD/GHOR-organisaties (respectievelijk 50% en 55% verwacht op tijd klaar te zijn). De andere organisaties zitten daar tussenin. Zo verwacht 75% van de ondervraagde gemeenten op tijd klaar te zien, een stijging ten opzichte van het tweede kwartaal van, toen 67% verwachtte op tijd klaar te zijn. Bij de waterschappen heeft 92% vertrouwen in het tijdig klaar zijn, onder veiligheidsregio s is dat 62%. Ambitieniveau Veel organisaties hebben geen concreet ambitieniveau vastgesteld ten aanzien van de invoering van de Omgevingswet (circa 60%). Rijksinstanties hebben het vaakst een ambitieniveau vastgesteld (63%), veiligheidsregio s het minst vaak (0%). Het niveau wisselt sterk per ambities. Zo geven gemeenten relatief vaak aan grote ambities te hebben op het gebied van het verbeteren van de dienstverlening (62%) maar geven veel minder gemeenten aan grote ambities te hebben op het gebied van het aanscherpen van de normen (%). 1 Organisatie van de uitvoering Met de invoering van de Omgevingswet zijn verschillende activiteiten gemoeid. Aan de organisaties is per activiteit gevraagd wat de uitvoeringsstatus is. Uit de antwoorden komt een wisselend beeld naar voren. Zo heeft een meerderheid van de ondervraagde gemeenten (66%), provincies (9%) en waterschappen (67%) al een budget gereserveerd voor de invoering van de Omgevingswet, terwijl dit bij rijksinstanties (%), omgevingsdiensten (21%) en veiligheidsregio s (15%) en GGD/GHORorganisaties in veel mindere mate het geval is. 1 De respons op de vraag welke ambities de organisaties hebben is bij de andere doelgroepen te klein om daar betrouwbare, algemene uitspraken over te kunnen doen.

9 5 Bij de uitvoering van een organisatie brede impactanalyse zijn de verschillen minder groot. Hiervan geeft een derde van de ondervraagde gemeenten de impactanalyse al te hebben uitgevoerd (30%). Provincies (56%), waterschappen (42%), rijksinstanties (50%) en omgevingsdiensten (36%) hebben vaker een impactanalyse laten uitvoeren, veiligheidsregio s (23%) en GGD/GHOR-organisaties (1%) juist minder vaak. Samenwerken met andere organisaties Een kwart van de responderende gemeenten geeft aan dat zij één of meerdere overheden uit de regio hebben uitgenodigd om te helpen bij het opstellen van hun omgevingsvisie, watervisie, omgevingsplan, omgevingsverordening of waterverordening (24%). Bij de provincies is dat vaker het geval (44%), evenals bij de waterschappen (33%) 2. Rijksinstanties roepen minder vaak de hulp in van andere overheden (%). GGD/GHOR-organisaties worden het vaakst uitgenodigd (91% van de gevallen), gevolgd door waterschappen (75%) en omgevingsdiensten (71%). Op de gemeenten na voert een ruime meerderheid van de responderende organisaties pilots en proefprojecten uit in het kader van de invoering van de Omgevingswet (circa 0%). Kerninstrumenten Binnen de gezamenlijke bestuurslagen is sinds het laatste kwartaal van een stijging te zien van het aantal organisaties dat aan de invoering werkt van de omgevingsvisie. Destijds was 20% daarmee bezig, in het tweede kwartaal van 201 is dat 26%. Ook het aantal organisaties binnen de bestuurslagen dat bezig is met de voorbereiding van een omgevingsvisie is in dezelfde periode gestegen van 34% tot 40%. Invoering Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) Op de GGD/GHOR-organisaties na is een ruime meerderheid van alle responderende organisaties bezig met het opstellen van een plan voor de digitaliseringsopgave van hun organisatie of is het van plan te doen. De provincies lijken het verst gevorderd met de invoering van DSO. Zo is een derde al klaar met het opstellen van een plan (33%) en is ruim een vijfde er momenteel mee bezig (22%). Knelpunten en ondersteuning Ondanks de verschillen tussen de responderende organisaties in hun ambities, organisatie van de invoering en de samenwerking met andere partijen, is er een gemeenschappelijke deler te vinden in de uitdagingen en knelpunten die de ondervraagde partijen ervaren. Zo ervaren nagenoeg alle partijen (een gebrek aan) capaciteit, kosten en financiering als een knelpunt. 2 Waterschappen hebben geen plicht een omgevingsvisie/watervisie op te stellen, maar dat sommige waterschappen dit toch doen om een goede gesprekspartner te kunnen zijn bij de participatie in visievormings en planvormingstrajecten bij de andere overheden in de regio.

10 6 Daarnaast wordt ook de huidige onduidelijkheid over de regelgeving en impact van de invoering relatief vaak als een knelpunt genoemd. De invoering van DSO wordt eveneens vaak genoemd als knelpunt. Door de omgevingsdiensten, veiligheidsregio s en GGD/GHOR-organisaties wordt daarnaast de interbestuurlijke samenwerking vaak als een knelpunt genoemd. Als ondersteuningsbehoeften worden vaak het voorzien in algemene informatie, het laten zien van best practices en het verschaffen van duidelijkheid genoemd. De omgevingsdiensten, veiligheidsregio s en GGD/GHOR-organisaties noemen daarnaast vaak de behoefte aan regionale samenwerking en financiële en capacitaire ondersteuning.

11 7 3 Algemeen beeld invoering Omgevingswet In dit hoofdstuk worden van de belangrijkste vragen de resultaten van alle responderende organisaties gepresenteerd en met elkaar vergeleken. Hierbij worden alleen vragen op totaalniveau weergegeven van vragen die op dezelfde wijze zijn gesteld en dus vergelijkbaar zijn. Bij de gemeenten, provincies, rijksinstanties en waterschappen worden daarnaast ook vergelijkingen gemaakt met de eerdere metingen. Omdat de GGD/GHOR-organisaties, omgevingsdiensten en veiligheidsregio s voor de eerste keer aan het onderzoek hebben meegedaan, worden van deze organisaties alleen de resultaten van deze meting weergegeven. 3.1 Nieuwe invoeringsdatum De invoeringsdatum van de Omgevingswet is uitgesteld naar 1 januari De vraag rijst in hoeverre dit voor de verschillende organisaties leidt tot aanpassingen van de implementatie activiteiten. Veruit de meeste organisaties geven aan dat men de voor de implementatie benodigde activiteiten over de extra tijd gaat spreiden (69%). Een minderheid van 3% geeft aan tijdelijk te stoppen met de implementatie. 1 Uitstel invoeringsdatum bij alle organisaties samen: In hoeverre leidt de nieuwe invoeringsdatum van de wet voor uw organisatie tot een aanpassing van de implementatieactiviteiten? Basis: alle responderende organisaties (meer antwoorden mogelijk; n=27) We spreiden onze voor de implementatie benodigde activiteiten over de beschikbare extra tijd 69% We beginnen later met het werken aan de kerninstrumenten 9% We hebben het voor de implementatie van de wet gereserveerde budget voor 201 verlaagd 7% Omdat we meer tijd hebben, gaan we onze ambities met de wet opschroeven 5% We stoppen tijdelijk met de implementatie 3% Anders (open) 2% %

12 3.2 Ambitieniveau Aan alle organisaties is gevraagd of er binnen hun organisatie al een ambitieniveau is vastgesteld ten aanzien van de invoering van de Omgevingswet. Hieruit blijkt dat veel responderende organisaties geen concreet ambitieniveau hebben vastgesteld over wat ze met de invoering van de Omgevingswet willen bereiken. Uitzondering vormen de rijksinstanties waarvan 63% aangeeft wel een ambitieniveau te hebben vastgesteld. Bij de veiligheidsregio s zijn er geen organisaties die een ambitieniveau hebben vastgesteld. Er zijn geen significante veranderingen ten opzichte van het laatste kwartaal van. 2 Ambitieniveau per organisatie: Heeft uw organisatie al een ambitieniveau vastgesteld over wat uw organisatie met de komst van de Omgevingswet wenst te bereiken? Basis: alle responderende organisaties (n=27) wel in gevraagd niet in gevraagd Gemeenten Provincies Waterschappen Rijksinstanties OD's 3 65 VR's GGD/GHOR's Q4 201 Q4 201 Q4 201 Q ja nee onbekend 3.3 Organisatie van de uitvoering Aan alle organisaties is vervolgens gevraagd om voor een aantal activiteiten, dat een overheidsorganisatie kan organiseren rondom de invoering van de Omgevingswet, de huidige status aan te geven. Omdat deze vraag aan alle organisaties op dezelfde wijze is gesteld, wordt in deze paragraaf eerst het totaaloverzicht weergegeven. Daarna wordt dieper ingegaan op een drietal aspecten en worden de resultaten per organisatie weergegeven. Bijna zes op de tien organisaties hebben budget gereserveerd voor de implementatie van de Omgevingswet binnen de eigen organisatie (59%). Bijna de helft heeft voorlichtingsbijeenkomsten en/of workshops georganiseerd om medewerkers over de Omgevingswet te informeren (4%). Ruim vier op de tien organisaties hebben een organisatie breed invoeringsprogramma of -project opgesteld (44%). Een even groot percentage heeft een roadmap of planning opgesteld die moet leiden tot een tijdige implementatie. Deze vier activiteiten worden vaker dan de andere voorgelegde activiteiten genoemd als activiteiten die al zijn uitgevoerd.

13 9 De activiteit waar organisaties momenteel het vaakst mee bezig zijn, is het doorvoeren van veranderingen in de organisatie en/of werkwijze (44%). Er zijn weinig activiteiten waarvan organisaties aangeven dat ze niet van plan zijn deze uit te voeren. Uitzondering is de organisatie brede impactanalyse. Hiervan geeft bijna één op de vijf aan dat ze niet van plan zijn deze uit te voeren (1%). 3 Organisatie van de uitvoering alle organisaties samen: Hieronder staat een aantal activiteiten genoemd die een organisatie kan organiseren rondom de invoering van de Omgevingswet. Kunt u per activiteit aangeven in hoeverre uw organisatie deze heeft uitgevoerd? Basis: alle responderende organisaties (meer antwoorden mogelijk; n=27) reserveren van een budget voor implementatie organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten/workshops met informatie voor medewerkers organisatiebreed invoeringsprogramma/project opstellen opstellen planning/roadmap die moet leiden tot een tijdige implementatie benoemen van pilots voor het werken met de nieuwe instrumenten uitvoeren van een organisatiebrede impactanalyse vaststellen van een veranderstrategie doorvoeren veranderingen in de organisatie en/of werkwijze opleiden van de medewerkers voor competenties onder de Omgevingswet aanpassen van de nieuwe functieprofielen voor de Omgevingswet % 50% 100% al gedaan mee bezig willen we gaan doen niet van plan onbekend In het onderstaande zoomen we nader in op een drietal activiteiten en laten we zien hoe er door de verschillende organisaties is geantwoord. Het betreft de volgende drie activiteiten: Het reserveren van budget om de invoering van de Omgevingswet te kunnen realiseren. Het uitvoeren van een organisatie brede impactanalyse. Het opstellen van een organisatie breed invoeringsprogramma of project. Een ruime meerderheid van alle responderende organisaties heeft budget gereserveerd of is momenteel bezig met het reserveren van budget. Uitzondering vormen de GGD/GHOR-organisaties: bij ruim de helft is onbekend of er wel of geen budget is gereserveerd (55%).

14 10 4 Reserveren budget per organisatie: In welke mate hebben organisaties budget gereserveerd voor de implementatie? Basis: alle responderende organisaties (n=27) wel in gevraagd niet in gevraagd GGD/GHOR's Gemeenten Provincies Waterschappen Rijksinstanties OD's VR's Q4 201 Q4 201 Q4 201 Q al gedaan mee bezig willen het gaan doen niet van plan onbekend Ook is gevraagd of organisaties al een impactanalyse hebben uitgevoerd. Vooral het beeld bij de ondervraagde gemeenten is redelijk divers. Drie op de tien gemeenten geven aan dat zij al een impactanalyse hebben uitgevoerd (30%). Dat is een (significante) stijging van 11 procentpunten ten opzichte van eind toen één op de vijf aangaf een impactanalyse te hebben uitgevoerd (19%). Een op de vijf gemeenten geeft aan geen impactanalyse te gaan uitvoeren (20%).

15 11 Bij de meeste andere responderende organisaties geeft een ruime meerderheid aan al een impactanalyse te hebben uitgevoerd of hier momenteel mee bezig te zijn. Uitzondering hierop zijn de GGD/GHOR-organisaties, waar ruim een derde aangeeft niet van plan te zijn een impactanalyse uit te voeren (36%) of niet te weten of men een impactanalyse gaat uitvoeren (36%). 5 Uitvoeren impactanalyse per organisatie: In welke mate hebben organisaties een organisatie brede impactanalyse uitgevoerd? Basis: alle responderende organisaties (n=27) wel in gevraagd niet in gevraagd GGD/GHOR's Gemeenten Provincies Waterschappen Rijksinstanties OD's VR's Q4 201 Q4 201 Q4 201 Q al gedaan mee bezig willen het gaan doen niet van plan onbekend Hebben de responderende organisaties vooruitlopend op de invoering van de Omgevingswet al een organisatie breed invoeringsprogramma of project per organisatie opgesteld? Het algemene beeld laat zien dat een ruime meerderheid van de responderende organisaties dit inmiddels heeft gedaan of er momenteel mee bezig is.

16 12 6 Opstellen organisatie breed invoeringsprogramma of project per organisatie: In welke mate hebben organisaties een organisatie breed invoeringsprogramma of project opgesteld? Basis: alle responderende organisaties (n=27) wel in gevraagd niet in gevraagd GGD/GHOR's Gemeenten Provincies Waterschappen Rijksinstanties OD's VR's Q4 201 Q4 201 Q4 201 Q al gedaan mee bezig willen het gaan doen niet van plan onbekend 3.4 Samenwerking met andere organisaties Deze paragraaf gaat dieper in de op vraag in welke mate wordt samengewerkt met andere organisaties in het kader van de Omgevingswet. Aan gemeenten, provincies, waterschappen en rijksinstanties is gevraagd of zij andere overheden uit de regio hebben uitgenodigd om te helpen bij hun omgevingsvisie, watervisie, omgevingsplan, omgevingsverordening en/of waterschapsverordening. 3 Bijna een kwart van de responderende gemeenten heeft andere organisaties in de regio uitgenodigd om te helpen bij de omgevingsvisie, watervisie, omgevingsplan, omgevingsverordening en/of waterschapsverordening (24%). Bij de Provincies is dat 44%, bij de waterschappen 33% en rijksinstanties is het %. 3 Deze vraag is niet gesteld aan de omgevingsdiensten, veiligheidsregio s en GGD/GHOR-organisaties.

17 7 Samenwerking binnen de gezamenlijke bestuurslagen: Wij hebben één of meer andere overheden uit de regio uitgenodigd om ons te helpen bij onze omgevingsvisie, watervisie, omgevingsplan, omgevingsverordening en/of waterschapsverordening. Basis: alle responderende bestuurslagen (n=234) Provincies Gemeenten 63 Waterschappen Rijksinstanties Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Ook is in kaart gebracht welke organisaties worden uitgenodigd. GGD/GHOR-organisaties worden het vaakst uitgenodigd (91%), gevolgd door waterschappen (75%), omgevingsdiensten (75%) en veiligheidsregio s (69%). Gemeenten worden het minst vaak uitgenodigd (27%). Hier is wel een significante stijging te zien ten opzichte van het laatste kwartaal van, toen 19% van de gemeenten aangaf door andere overheden uitgenodigd te zijn. Samenwerking per organisatie: Wij zijn door één of meer andere overheden in de regio uitgenodigd om mee te werken aan de ontwikkeling van hun omgevingsvisie, watervisie, omgevingsplan, omgevingsverordening en/of waterschapsverordening. Basis: alle responderende organisaties (=27) wel in gevraagd niet in gevraagd Waterschappen OD's VR's GGD/GHOR's Provincies Gemeenten Rijksinstanties Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Q4 201 Q Q Q Q02

18 14 Op de gemeenten na voert een (ruime) meerderheid van de responderende organisaties pilots en proefprojecten uit in het kader van de invoering van de Omgevingswet. Waterschappen doen dit het vaakst (92%). Gemeenten doen dit het minst vaak: hier geeft een kwart aan pilots en proefprojecten uit te voeren in het kader van de invoering van de Omgevingswet (24%). 9 Samenwerking per organisatie: Wij voeren met een of meer andere overheden in de regio pilots/proefprojecten uit in het kader van de invoering van de Omgevingswet. Basis: alle responderende organisaties (n=27) wel in gevraagd niet in gevraagd Provincies Waterschappen Rijksinstanties OD's VR's GGD/GHOR's Gemeenten Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Q4 201 Q Q Q Q Invoering nieuwe kerninstrumenten Net als bij de vorige meting is aan de gemeenten, provincies, waterschappen en rijksinstanties gevraagd in hoeverre zij werken aan de invoering van de nieuwe kerninstrumenten van de Omgevingswet. Als het gaat om de omgevingsvisie (waaronder watervisie) is er binnen de gezamenlijke bestuurslagen een stijging te zien van het aantal organisaties dat dit momenteel in uitvoering heeft (van 20% in het laatste kwartaal van tot 26% in het tweede kwartaal van 201). Het aantal organisaties dat bezig is met de voorbereiding van een omgevingsvisie is in dezelfde periode gestegen van 34% tot 40%.

19 15 Bij de invoering van het CHW-plan (een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte) is in dezelfde periode een stijging te zien van het aantal organisaties dat aangeeft niet van plan te zijn om dit in te voeren (van 20% tot 2%). Het gaat hierbij relatief vaak om provincies, rijksinstanties en waterschappen. Bij de invoering van een omgevingsplan, omgevingsverordening of waterschapsverordening zijn ten opzichte van het laatste kwartaal van geen significante verschillen te zien. 10 Invoering kerninstrumenten binnen de gezamenlijke bestuurslagen: In hoeverre werkt uw organisatie aan de invoering van de nieuwe kerninstrumenten van de Omgevingswet? Basis: alle responderende organisaties binnen de bestuurslagen (n=234) Omgevingsvisie (waaronder watervisie) Q CHW-plan (bestemmingsplan met verbrede reikwijdte) 201 Q Omgevingsplan, omgevingsverordening of waterschapsverordening 201 Q % 50% 100% bestuurlijk vastgesteld in uitvoering alleen voorbereidend nog niet niet van plan

20 Invoering Digitaal Stelstel Omgevingswet (DSO) In hoeverre zijn de organisaties al bezig met de voorbereidingen op de invoering van het DSO? In deze paragraaf laten we zien hoe er op deze vraag is geantwoord. Bij het stellen van deze vraag, is een drietal algemene vragen voorgelegd waar in onderstaande figuur de resultaten van worden weergegeven. De rest van de vragen over de invoering van het DSO is specifiek op de organisatie gericht. De resultaten hiervan worden weergegeven in de hoofdstukken per organisatie. 2% van de responderende organisaties heeft de vergunningdossiers al gedigitaliseerd, 37% is daar momenteel mee bezig. 23% geeft aan al budget te hebben gereserveerd, nog eens 20% is daar momenteel mee bezig. Het opstellen van een plan voor de digitaliseringsopgave is de minst gedane voorbereidingsactiviteit: 9% van de organisaties heeft dit reeds gedaan, terwijl 32% aangeeft daar momenteel mee bezig te zijn. 11 Invoering DSO bij alle organisaties samen: In hoeverre zijn de organisaties al bezig met de voorbereidingen op de invoering van het DSO? Basis: alle responderende organisaties (n=27) Digitaliseren van vergunningdossiers Het reserveren van een budget voor implementatie van het DSO Het opstellen van een plan voor de digitaliseringsopgave van de organisatie % 50% 100% al gedaan mee bezig willen we gaan doen niet van plan onbekend In het onderstaande zoomen we nader in op twee activiteiten en laten we zien hoe er door de verschillende organisaties is geantwoord. Het betreft de volgende twee activiteiten: Het opstellen van een plan voor de digitaliseringsopgave van de organisatie. Het reserveren van een budget voor de implementatie van het DSO in de begroting van 201. In welke mate hebben de responderende organisaties een plan opgesteld voor de digitaliseringsopgave van de organisatie? Op de GGD/GHOR-organisaties na is een ruime meerderheid van alle responderende organisaties hiermee bezig of is het van plan te doen. Bij de ondervraagde GGD/GHOR-organisaties is bij driekwart onbekend of de organisatie al een plan voor de invoering van DSO heeft opgesteld (73%). Bijna één op de vijf GGD/GHOR-organisaties geeft aan dit niet van plan

21 17 te zijn (1%). De provincies lijken het verst gevorderd. Zo is een derde al klaar met het opstellen van een plan (33%) of is ruim een vijfde er momenteel mee bezig (22%) Invoering DSO per organisatie: In hoeverre is uw organisatie al bezig met de voorbereidingen op de invoering van het DSO? Het opstellen van een plan voor de digitaliseringsopgave van de organisatie? Basis: alle responderende organisaties (n=27) wel in gevraagd niet in gevraagd GGD/GHOR's Gemeenten Provincies Waterschappen Rijksinstanties OD's VR's Q4 201 Q Q Q Q4 201 Q Q Q Q Q Q02 al gedaan mee bezig willen het gaan doen niet van plan onbekend In welke mate hebben responderende organisaties al budget gereserveerd voor de digitaliseringsopgave van de organisatie? Bij de provincies en waterschappen heeft twee derde al budget gereserveerd voor de implementatie van het DSO (67%). Bij de gemeenten is dat een kwart (23%). Ten opzichte van het laatste kwartaal van is er bij de gemeenten een significante verandering te zien: destijds gaf 14% aan niet van plan te zijn om budget te reserveren, nu geeft geen enkele gemeente dat meer aan. Bij de rijksinstanties heeft geen van de responderende organisaties budget gereserveerd, maar de helft geeft aan ermee bezig te zijn of het te willen doen (50%). Bijna vier op de tien rijksinstanties geven aan niet te weten of er budget gereserveerd is (3%). Ook bij de veiligheidsregio s en GGD/GHOR-organisaties zijn er relatief veel organisaties die aangeven het niet te weten (respectievelijk 52% en 73%). Van de deelnemende GGD/GHOR-organisaties geeft ruim een kwart aan geen budget te gaan reserveren (27%). 4 In het laatste kwartaal van gaf 50% aan al een plan te hebben opgesteld. Nu is dat 33%. Zoals in de inleiding al opgemerkt is, kan dit verschil mogelijk worden verklaard door een andere samenstelling van de respons. Immers: als een provincie met een plan vorige meting wel aan het onderzoek heeft meegedaan en nu niet, levert dit meteen verschil van -12% op.

22 1 Invoering DSO bij alle organisaties: In hoeverre is uw organisatie al bezig met de voorbereidingen op de invoering van het digitaal stelsel Omgevingswet? Het reserveren van een budget voor de implementatie van het DSO in de begroting van 201. Basis: alle responderende organisaties (n=27) wel in gevraagd niet in gevraagd GGD/GHOR's Gemeenten Provincies Waterschappen Rijksinstanties OD's VR's Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Q4 201 Q Q Q Q02 al gedaan mee bezig willen het gaan doen niet van plan onbekend 3.7 Beleving: voorbereidingen tijdig gereed? Aan de hand van een viertal aspecten is gepeild in hoeverre de organisaties het gevoel hebben de voorbereidingen op de invoering van de Omgevingswet goed onder controle te hebben. Deze vraag werd bij de eerste twee metingen ook aan de gezamenlijke bestuurslagen gevraagd. De onderstaande figuur laat zien dat het vertrouwen onder deze organisaties sinds het laatste kwartaal van op hetzelfde niveau is gebleven. Driekwart van de gezamenlijke bestuurslagen geeft aan vertrouwen te hebben met de huidige aanpak en inspanningen op tijd klaar te zijn voor de invoering van de omgevingswet (75%). Een minderheid van 5% verwacht dat het niet gaat lukken om op tijd klaar te zijn.

23 19 14 Beleving binnen de gezamenlijke bestuurslagen: In hoeverre heeft u het idee dat u en uw organisatie de voorbereiding op de invoering van de Omgevingswet tijdig gereed heeft? Basis: rijksinstanties, provincies, gemeenten, waterschappen (n=234). vertrouwen dat met de huidige aanpak en inspanningen de organisatie op tijd klaar is vrees dat de organisatie meer moet doen dan nu gepland om op tijd klaar te zijn denk niet dat het de organisatie gaat lukken om op tijd klaar te zijn met de voorbereiding Q4 4 weet niet % Het vertrouwen op tijd klaar te zijn is het grootst onder provincies (100%), waterschappen (92%) en gemeenten (75%). rijksinstanties (50%), omgevingsdiensten (55%), veiligheidsregio s (62%) en GGD/GHOR-organisaties (55%) hebben wat minder vaak vertrouwen in het tijdig klaar zijn met de voorbereidingen. 15 Vertrouwen per organisatie: Heeft u er vertrouwen in dat u met de huidige aanpak en inspanningen op tijd klaar bent? Basis: alle responderende organisaties (n=27; alleen de percentages ja zijn weergegeven). wel in gevraagd niet in gevraagd Gemeenten Provincies Waterschappen Rijksinstanties GGD/GHOR's OD's VR's Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Q4 201 Q02 Q4 201 Q Q Q Q02

24 Q4 201 verandering t.o.v. Q Uitdagingen en knelpunten Net als in is met een open vraag in kaart gebracht wat de bestuurslagen als uitdagingen of knelpunten ervaren als het over de invoering van de Omgevingswet gaat. De meeste responderende organisaties binnen de bestuurslagen zien uitdagingen en knelpunten vooral optreden als het gaat om de benodigde capaciteit, de kosten en de financiering van de invoering (3%). Dit aantal is gestegen ten opzichte van de voorgaande metingen. Onduidelijkheden over de regelgeving wordt door 37% als knelpunt genoemd, ook dit percentage is gestegen ten opzichte van de voorgaande metingen. Een kwart noemt onduidelijkheden met betrekking tot de invoering van DSO en de impact die de invoering op DSO op de organisaties zal hebben (24%). Dit percentage is niet significant veranderd ten opzichte van de voorgaande metingen. Het behouden van de betrokkenheid bij het uitstellen van de wet wordt minder vaak als knelpunt genoemd (12% in het tweede kwartaal versus % in het laatste kwartaal van ). 16 Open vraag uitdagingen en knelpunten binnen de bestuurslagen: wat ervaart uw organisatie in de huidige fase van de voorbereidingen op de invoering van de Omgevingswet als grootste uitdagingen of knelpunten? Basis: gemeenten, provincies, rijksinstanties, waterschappen (n=234) Uitdagingen en knelpunten Capaciteit, kosten & financiering 20% 23% 3% Onduidelijkheid over regelgeving 20% % 37% Onduidelijkheid over invoering en impact DSO 2% 2% 24% Urgentie en gebrek aan draagvlak 12% 6% 19% Interbestuurlijke samenwerking 11% 7% 16% Cultuurverandering/ andere manier van werken 22% 16% 14% Prioriteiten stellen en overzicht bewaren - 11% 14% Betrokkenheid behouden bij uitstel wet - % 12% Behoefte aan concrete voorbeelden - 3% 9% Bestuurlijke ambitie % 4% % Fusie \ herindeling \ verkiezingen (nog geen college) 6% Overige 5% 6% 7%

25 Q4 201 verandering t.o.v. Q4 21 Net als bij de voorgaande metingen is ook de ondersteuningsbehoefte van de deelnemende organisaties in kaart gebracht. Bij de responderende organisaties is in deze fase van de invoering op vele fronten behoefte aan ondersteuning. De onderstaande tabel laat zien welke vormen van ondersteuning door meer dan 5% van de organisaties worden genoemd. De behoefte aan informatie, betere kennisoverdracht en meer voorlichting is het grootst (29%). De behoefte aan deze vorm van ondersteuning is bovendien gestegen ten opzichte van de vorige meting. De behoefte aan duidelijkheid over (de invoering van) DSO, meer behoefte informatie en kennis over DSO is eveneens redelijk groot (16%) en gestegen ten opzichte van de vorige meting. De behoefte aan best practices is afgenomen van 24% eind naar 16% nu. Duidelijkheid over de wet, de planning en het proces van invoering wordt door 14% punt waarop men behoefte aan ondersteuning nodig heeft. De behoefte aan overzicht in de veranderingen en de to do s is ten opzichte van eind afgenomen. 17 Open vraag ondersteuningsbehoefte binnen de bestuurslagen: Kunt u aangeven aan welke vorm van ondersteuning uw organisatie in deze fase van de invoering de meeste behoefte heeft? Basis: gemeenten, provincies, rijksinstanties, waterschappen (n=234) Ondersteuningsbehoefte Informatie, betere kennisoverdracht, meer voorlichting 7% 17% 29% Duidelijkheid, informatie, kennis over DSO 21% Voorbeelden, best practices 19% 24% 16% Duidelijkheid over wet, de planning en het proces 14% Meer urgantie en bewustwording communiceren 11% 7% Overzicht veranderingen en to do's 29% 6% Financiële en capacitaire ondersteuning 9% 6% 6% (Regionale) samenwerking en afstemming 5% 5% 6% Omgevingswet events en bijeenkomsten 4% 6% Prioriteitsstelling en beleidsbepaling 6% Concretisering 5%

26 22 4 Resultaten gemeenten In dit hoofdstuk worden de resultaten van de gemeenten weergegeven. Het hoofdstuk is verdeeld in paragrafen waarin eerst in kaart is gebracht in welke mate de nieuwe invoeringsdatum van de Omgevingswet leidt tot aanpassingen van de implementatie van de activiteiten. Paragraaf 2 gaat over de ambities die gemeenten op specifieke aspecten hebben ten aanzien van de invoering van de Omgevingswet. Paragraaf 3 gaat dieper in op de organisatie van de invoering en de vierde paragraaf over de samenwerking met andere overheden. De vijfde paragraaf gaat over de mate waarin de kerninstrumenten zijn ingevoerd en in de zesde paragraaf wordt de huidige status van de invoering van het DSO in kaart gebracht. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een paragraaf over het vertrouwen in het tijdig afronden van de voorbereidingen op de invoering en een paragraaf waarin de uitdagingen, knelpunten en ondersteuningsbehoeften van de gemeenten aan bod komen. 4.1 Uitstel invoeringsdatum Leidt het uitstellen van de invoering van de Omgevingswet tot een aanpassing van de implementatieactiviteiten bij gemeenten? Een ruime meerderheid geeft aan dat ze de voor de implementatie benodigde activiteiten spreidt over de extra beschikbare tijd (71%). Een kwart geeft een ander antwoord (24%; halfopen vraag: anders namelijk). In de meeste gevallen geven gemeenten hier als antwoord dat zij de eerder gemaakte planning aanhouden en dat de nieuwe invoeringsdatum niet tot aanpassing van de plannen leidt. Andere antwoorden worden minder vaak gegeven.

27 23 1 Uitstel invoeringsdatum: In hoeverre leidt de nieuwe invoeringsdatum van de wet voor uw organisatie tot een aanpassing van de implementatie-activiteiten? Meer antwoorden mogelijk. (Basis: alle gemeenten; n=205) We spreiden onze voor de implementatie benodigde activiteiten over de beschikbare extra tijd 71% We beginnen later met het werken aan de kerninstrumenten 11% We hebben het voor de implementatie van de wet gereserveerde budget voor 201 verlaagd 6% Omdat we meer tijd hebben, gaan we onze ambities met de wet opschroeven 5% We stoppen tijdelijk met de implementatie 3% Anders namelijk 24% % 4.2 Ambities bij gemeenten In het vorige hoofdstuk kwam al aan bod dat 32% van de ondervraagde gemeenten aangeeft dat ze een ambitieniveau hebben vastgesteld over wat zij met de invoering van de Omgevingswet wensen te bereiken. Aan deze groep gemeenten (n=66) is voor verschillende aspecten gevraagd wat hun ambitieniveau is. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen ambities op het gebied van het opstellen en uitvoeren van beleid en ambities ten aanzien van het aanpalend beleid. Het ambitieniveau van gemeenten is het grootst op het gebied van het breed doorvoeren van een uitnodigingsplanologie. Zo geeft 41% van de ondervraagde gemeenten (met een ambitieniveau op het gebied van de invoering van de Omgevingswet) aan dat zij grote ambities hebben op dit vlak. Dit is een (significante) stijging ten opzichte van het laatste kwartaal van toen 29% aangaf grote ambities op dit vlak te hebben. Net als eind geeft 20% aan grote ambities te hebben op het gebied van het versoepelen van de regels (op specifieke gebieden). Het ambitiesniveau op het gebied van het toepassen van maatwerkregels is op hetzelfde niveau gebleven (26% versus % in ), dat geldt ook voor het ambitieniveau op het gebied van deregulering van bestaande verordeningen (32% versus 33% in

28 24 ). Ook het aanscherpen van regels is op hetzelfde ambitieniveau gebleven (6% in 201 versus 6% in ) 19 Ambities t.a.v. opstellen en uitvoeren beleid: hoe ver strekken de ambities (veranderingen t.o.v. huidige beleid) die uw organisatie momenteel met de invoering van de Omgevingswet heeft? Mijn bestuur heeft het voornemen de invoering van de Omgevingswet te gebruiken voor [ ]? (Basis: gemeenten met ambities; n=66) Breed doorvoeren van uitnodigingsplanologie (globaler maken bestemmingen) 201 Q Invullen lokale afwegingsruimte voor specifieke gebieden gebruiken voor versoepelen normen 201 Q Invullen lokale afwegingsruimte Voor specifieke gebieden gebruiken voor aanscherpen normen 201 Q Toepassen maatwerkregels 201 Q Deregulering bestaande verordeningen 201 Q % 50% 100% Grote ambities Bescheiden ambities Geen ambities Onbekend Ook is een aantal vragen gesteld over de ambities die gemeenten hebben ten aanzien van het aanpalend beleid. Ook hier zijn er relatief weinig (significante) veranderingen op het gebied van het ambitieniveau. Alleen het ambitieniveau op het gebied van het verbeteren van de dienstverlening is hoger geworden: 62% heeft grote ambities op dit niveau, in het laatste kwartaal van was dat 46%.

29 20 Ambities t.a.v. aanpalend beleid: hoe ver strekken de ambities (veranderingen t.o.v. huidige beleid) die uw organisatie momenteel met de invoering van de Omgevingswet heeft? Mijn bestuur heeft het voornemen de invoering van de Omgevingswet te gebruiken voor [ ]? (Basis: gemeenten met ambities; n=66) Verbeteren dienstverlening 201 Q Duurzaamheid 201 Q Energietransitie 201 Q Ruimtelijke kwaliteit 201 Q Klimaatadaptie 201 Q Economische aantrekkelijkheid 201 Q Toekomst bestendig wonen 201 Q niet gevraagd in het laatste kwartaal van Gezondheid 201 Q Fysieke veiligheid 201 Q % 50% 100% Grote ambities Bescheiden ambities Geen ambities Onbekend 4.3 Organisatie van de uitvoering Net als in het tweede en vierde kwartaal van is van een aantal activiteiten, die een gemeente kan organiseren in het kader van de Omgevingswet, gevraagd wat de huidige status van die activiteiten is. In de onderstaande figuur wordt eerst de huidige stand van zaken in het tweede kwartaal van 201 weergegeven. Daarna worden de belangrijkste trends in kaart gebracht door weer te geven welke activiteiten gemeenten het afgelopen jaar hebben ondernomen. Twee derde van de ondervraagde gemeenten heeft budget gereserveerd voor de implementatie van de omgevingswet (66%). Het is hiermee de meest genoemde activiteit die gemeenten hebben ondernomen in het kader van de invoering van de Omgevingswet. Het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten is door ruim de helft van de ondervraagde gemeenten gedaan (52%). Ruim vier op de tien ondervraagde gemeenten hebben een planning opgesteld die moet leiden tot een tijdige implementatie (44%) en/of hebben een organisatie breed invoeringsprogramma opgesteld (42%).

30 26 Andere, uitgevoerde activiteiten worden door een (kleine) minderheid van de ondervraagde gemeenten genoemd of zijn in zijn geheel nog nauwelijks uitgevoerd. Zo heeft slechts 1% de functieprofielen al aangepast aan de nieuwe, benodigde competenties en heeft 2% al medewerkers opgeleid voor de gewenste competenties. 21 Status per activiteit: hieronder staat een aantal activiteiten die een organisatie kan organiseren rondom de invoering van de Omgevingswet. Kunt u per activiteit aangeven in hoeverre uw organisatie deze heeft uitgevoerd? (Basis: alle gemeenten; n=205) Reserveren van een budget voor implementatie Organiseren van voorlichtingsbijeenkomstens waarin medewerkers geïnformeerd worden Opstellen van een planning/roadmap die moet leiden tot een tijdige implementatie Organisatiebreed invoeringsprogramma/project opstellen Benoemen van pilots voor het werken met de nieuwe instrumenten Uitvoeren van een organisatiebrede impactanalyse Vaststellen van een veranderstrategie Doorvoeren van veranderingen in de organisatie en/of werkwijze vooruitlopend op de invoering Opleiden van de medewerkers voor de gewenste competenties onder de Omgevingswet Aanpassen van de functieprofielen aan de nieuwe, voor de Omgevingswet benodigde, competenties al gedaan mee bezig willen we gaan doen niet van plan onbekend Er zijn in vergelijking met de voorgaande meting (najaar ) weinig (significante) veranderingen. De enige is dat steeds meer gemeenten al een organisatie brede impactanalyse hebben uitgevoerd (30% versus 19% in het laatste kwartaal van ). Ten opzichte van een jaar geleden zijn gemeenten alle activiteiten vaker gaan doen. Gemeenten geven vooral (veel) vaker aan dat ze budget reserveren voor de implementatie (66% versus 31% in het tweede kwartaal van ).

31 27 22 Status per activiteit: hieronder staat een aantal activiteiten die een organisatie kan organiseren rondom de invoering van de Omgevingswet. Kunt u per activiteit aangeven in hoeverre uw organisatie deze heeft uitgevoerd? (Basis: alle gemeenten; n=205) Reserveren van een budget voor implementatie Organiseren van voorlichtingsbijeenkomstens waarin medewerkers geïnformeerd worden Opstellen van een planning/roadmap die moet leiden tot een tijdige implementatie Organisatiebreed invoeringsprogramma/project opstellen Benoemen van pilots voor het werken met de nieuwe instrumenten Uitvoeren van een organisatiebrede impactanalyse Vaststellen van een veranderstrategie Doorvoeren van veranderingen in de organisatie en/of werkwijze vooruitlopend op de invoering Opleiden van de medewerkers voor de gewenste competenties onder de Omgevingswet Aanpassen van de functieprofielen aan de nieuwe, voor de Omgevingswet benodigde, competenties 31% 52% 4% 43% 42% 40% 30% 42% 39% 27% 31% 2% 27% 30% 19% 15% 20% 23% 12% 6% 5% 4% 2 1% 1 66% 63% % 201 Q4 4.4 Samenwerking In hoeverre werken gemeenten samen met andere overheden in het kader van de invoering van de Omgevingswet? Net als in het laatste kwartaal van geeft een ruime meerderheid aan dat ze kennis uitwisselen met andere overheden (92%). Andere vormen van samenwerking worden minder vaak genoemd. Ten opzichte van het laatste kwartaal van is er een (significante) verandering te zien: minder gemeenten geven aan samen met andere overheden aan een gemeenschappelijke visie of plan te werken (van 37% in naar 24% nu). Een kwart van de gemeenten geeft aan dat ze andere overheden hebben uitgenodigd om mee te helpen aan omgevingsvisie, omgevingsplan, omgevingsverordening, waterschapsverordening of omgevingsprogramma (24%). Met een vervolgvraag is in kaart gebracht waaraan wordt mee gewerkt (deze vraag is niet grafisch weergegeven). De meerderheid van de gemeenten (n=49) krijgt hulp bij

32 2 de ontwikkeling van de omgevingsvisie (%). Daarnaast geeft 37% aan hulp te krijgen bij het omgevingsplan. Andere plannen worden nauwelijks genoemd. 23 Samenwerking: Werkt uw organisatie al samen met andere overheden in het kader van de Omgevingswet? Meer antwoorden mogelijk (Basis: alle gemeenten; n=205) Wij wisselen met overheden in de regio kennis en ervaringen uit over de invoering van de Omgevingswet. 92% 93% Wij zijn door één of meer andere overheden in de regio uitgenodigd om mee te werken aan de ontwikkeling van hun, omgevingsvisie, watervisie, omgevingsplan, omgevingsverordening en/of Wij voeren met één of meer andere overheden in de regio pilots/proefprojecten uit in het kader van de invoering van de Omgevingswet. Wij werken met één of meer andere overheden in de regio aan één gezamenlijke visie of plan. Wij hebben één of meer andere overheden uit de regio uitgenodigd om ons te helpen bij onze omgevingsvisie, omgevingsplan, omgevingsverordening of waterschapsverordening. 27% 19% 24% 21% 24% 24% 29% 37% Wij werken nog niet samen met andere overheden in onze regio. Wij werken nog veel te weinig samen met andere overheden in onze regio. % 3% % 9% % 201 Q4 4.5 Invoering kerninstrumenten Net als bij de vorige meting is aan de deelnemende gemeenten gevraagd in hoeverre zij werken aan de invoering van de nieuwe kerninstrumenten van de Omgevingswet. In het tweede kwartaal van 201 geeft 9% aan dat de omgevingsvisie bestuurlijk is vastgelegd. Een kwart geeft aan de omgevingsvisie in uitvoering te hebben (24%). Hierbij zijn geen significante wijzigingen te zien ten opzichte van het laatste kwartaal van. Bij de invoering van het CHW-plan is in dezelfde periode een stijging te zien van het aantal organisaties dat aangeeft niet van plan te zijn om dit in te voeren (van 20% tot 2%). Het hierbij relatief vaak om provincies, rijksinstanties en waterschappen. Bij de invoering van een omgevingsplan, omgevingsverordening of waterschapsverordening zijn ten opzichte van het laatste kwartaal van eveneens geen significante verschillen te zien (% is momenteel bezig met de uitvoering van (een van) deze beleidsdocumenten).