THERAPEUTISCHE MONITORING

Transcriptie

1 WETENSCHAPPELIJK INSTITUUT VOLKSGEZONDHEID DIENST KWALITEIT VAN MEDISCHE & COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN DESKUNDIGEN JAARRAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE THERAPEUTISCHE MONITORING COMMENTAREN 2010 EN 2011 WIV-2010/THER.MON. 16 Dienst Kwaliteit van medische laboratoria J. Wytsmanstraat Brussel Belgique

2 ISSN : INHOUDSTAFEL COMITE VAN EXPERTEN IMMUNOASSAYS / CHEMIE / TDM... 3 CONVERSIETABEL THERAPEUTISCHE MONITORING... 4 INLEIDING Aantal ingeschreven laboratoria Aantal geteste stalen... 5 EVALUATIEPROCEDURE Methode van de z-scores Methode van de u-scores (met vaste limieten) Niet te evalueren resultaten voor therapeutische monitoring... 9 RAPPORTEN Recapitulatief rapport met z-scores Recapitulatief rapport met u-scores Interpretatie COMMENTAREN Distributie van P Z en P U P Z et P U per parameter P Z et P U per parameter en per staal P Z et P U per parameter en per methode Amikacin Carbamazepine Digoxin Gentamicin Lithium Paracetamol Phenobarbital Phenytoin Salicylate Theophyllin Valproic acid Vancomycin Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/2012 2/32

3 COMITE VAN EXPERTEN IMMUNOASSAYS / CHEMIE / TDM WIV (secretariaat) TEL : 02/ FAX : 02/ Coördinatoren I. DELATTRE P. VAN DE WALLE 02/ / Isabelle.Delattre@wiv-isp.be Philippe.Vandewalle@wiv-isp.be Prof. ANCKAERT E. TEL : 02/ FAX : 02/ ellen.anckaert@uzbrussel.be Dr. CAVALIER E. TEL : 04/ FAX : 04/ etienne.cavalier@chu.ulg.ac.be Dr. COUCK P. TEL : 02/ FAX : 02/ Pedro.Couck@uzbrussel.be Prof. DECLERCQ P. TEL : 011/ FAX : 011/ peter.declercq@pharm.kuleuven.be Pharm. Biol. DESMET K. TEL : 016/ FAX : 016/ koen.desmet@uzleuven.be Dr. FILLEE C. TEL : 02/ FAX : 02/ catherine.fillee@uclouvain.be Apr. Biol. MARTIN M. TEL : 03/ FAX : 03/ manou.martin@uza.be Prof. NEELS H. TEL : 03/ FAX : 03/ hugo.neels@zna.be Prof. VANSTAPEL F. TEL : 016/ FAX : 016/ florent.vanstapel@uz.kuleuven.be Prof. VERSTRAETE A. TEL : 09/ FAX : 09/ alain.verstraete@ugent.be Prof. WALLEMACQ P. TEL : 02/ FAX : 02/ pierre.wallemacq@uclouvain.be Dr. WILLEMS D. TEL : 02/ FAX : 02/ dominique.willems@chu-brugmann.be Apr. Biol. WINNOCK F. TEL : 053/ FAX : 053/ frederic.winnock@asz-aalst.be Expertenvergadering: 16/10/2012 Toestemming verspreiding rapport: Isabelle Delattre Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/2012 3/32

4 CONVERSIETABEL THERAPEUTISCHE MONITORING AMIKACIN mg/l x 1,00 mg/l AMIKACIN mg/l x 1,00 µg/ml AMIKACIN mg/l x 1,71 µmol/l CARBAMAZEPINE mg/l x 1,00 mg/l CARBAMAZEPINE mg/l x 1,00 µg/ml CARBAMAZEPINE mg/l x 4,23 µmol/l DIGOXINE µg/l x 1,00 µg/l DIGOXINE µg/l x 1,00 ng/ml DIGOXINE µg/l x 1,28 nmol/l GENTAMICIN mg/l x 1,00 mg/l GENTAMICIN mg/l x 1,00 µg/ml GENTAMICIN mg/l x 2,09 µmol/l LITHIUM mmol/l x 1,00 mmol/l LITHIUM mmol/l x 1,00 meq/l PARACETAMOL mg/l x 1,00 mg/l PARACETAMOL mg/l x 1,00 µg/ml PARACETAMOL mg/l x 6,62 µmol/l PHENOBARBITAL mg/l x 1,00 mg/l PHENOBARBITAL mg/l x 1,00 µg/ml PHENOBARBITAL mg/l x 4,31 µmol/l PHENYTOIN mg/l x 1,00 mg/l PHENYTOIN mg/l x 1,00 µg/ml PHENYTOIN mg/l x 3,96 µmol/l SALICYLATE mg/l x 1,00 mg/l SALICYLATE mg/l x 1,00 µg/ml SALICYLATE mg/l x 0,00724 mmol/l THEOPHYLLIN mg/l x 1,00 mg/l THEOPHYLLIN mg/l x 1,00 µg/ml THEOPHYLLIN mg/l x 5,55 µmol/l VALPROIC ACID mg/l x 1,0000 mg/l VALPROIC ACID mg/l x 6,93 µg/ml VALPROIC ACID mg/l x 6,93 µmol/l VANCOMYCIN mg/l x 1,0000 mg/l VANCOMYCIN mg/l x 0,690 µg/ml VANCOMYCIN mg/l x 0,690 µmol/l Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/2012 4/32

5 INLEIDING 1. Aantal ingeschreven laboratoria 178 laboratoria waren ingeschreven voor TDM in 2010, 172 in Aantal geteste stalen In de loop van 2010 en 2011 werden 12 stalen afkomstig van patiënten en 6 gelyofiliseerde commerciële stalen van humane oorsprong geanalyseerd (zie Tabel I). Tabel I. Karakteristieken van de cyclussen 2010 en Enquêtes Monsters Oorsprong Aantal parameters voorgestelde evalueerbare 2010/1 R/ Serumpool van patiënten /2 R/9935 Biorad Lyphocheck Immunoassay Plus /3 R/9245 Biorad Lyphocheck Immunoassay Plus /4 R/9246 Biorad Lyphocheck Immunoassay Plus /1 C/11017 Randox Human Precision Control R/ Serumpool van patiënten /2 C/11018 Randox Human Precision Control /3 R/9934 Biorad Lyphocheck Immunoassay Plus Totaal Voor de cyclussen 2010 en 2011, kon een laboratorium in totaal 79 verschillende analytische resultaten voor TDM afleveren indien men integraal aan elke enquête had deelgenomen en alle voorgestelde parameters gedoseerd had. De resultaten, die konden geëvalueerd worden, werden gebruikt om tot een globale beoordeling te komen van de laboratoriumkwaliteit m.b.t. imprecisie en relatieve juistheid. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/2012 5/32

6 EVALUATIEPROCEDURE De evaluatieprocedure bleef identiek aan deze gebruikt in vorige cycli en omvat 2 methodes, die hieronder beschreven worden. De gecensureerde waarden worden ook in rekening gebracht. Wij herinneren u er eveneens aan dat 3 brochures beschikbaar zijn op onze Website op het volgende adres: kies Brochures in het voorgestelde menu De volgende 3 documenten verschijnen: 1. Informatiebrochure over de externe kwaliteitsevaluatieprogramma's voor klinische laboratoria (Algemene informatiebrochure over de externe evaluatie) 2. Statistische brochure (Algemene statistische berekeningsprocedure opgesteld door Prof Albert) 3. Verwerking van gecensureerde waarden (Statistische berekeningsprocedure toegepast op de gecensureerde waarden opgesteld door Professor Albert). 1. Methode van de z-scores De voorgestelde methode bestaat er in om voor elk resultaat x bekomen met een bepaalde methode, een z-score z te berekenen: x M z = (Eq. 1) SD waarbij M en SD overeenstemmen met respectievelijk de mediaan en de standaardafwijking van de resultaten, aangeleverd door de laboratoria die gebruik maken van éénzelfde doseringsmethode. Als N het aantal resultaten aangeeft door een laboratorium geproduceerd tijdens de ganse cyclus 2011, dan bekomt men N waarden voor z. Daar deze z-scores geen eenheid hebben kunnen ze met elkaar vergeleken worden. Het resultaat x is "buiten de grenzen" indien z > 3 SD. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/2012 6/32

7 Onder deze voorwaarden kan een bepaald aspect van de kwaliteit van de analytische performantie weergegeven worden als het percentage resultaten buiten de limiet (> ± 3SD) met name P Z. Pz wordt berekend, zoals hieronder getoond wordt, uit het totale aantal geproduceerde z-scores (N) en het aantal resultaten waarbij z >3 (N Z ): P NZ = 100 (%) (Eq. 2) N Z Een laboratorium met een Pz = 0% heeft gedurende het ganse jaar geen enkel resultaat geleverd dat buiten de grenzen lag. Omgekeerd, indien Nz = N, dus Pz = 100%, vielen alle resultaten buiten de grenzen (extreem geval). Dus hoe kleiner Pz, hoe beter de performantie van een laboratorium. Hoe hoger de Pz, des te verontrustender is het kwaliteitsniveau. Gebruikmakend van de hierboven beschreven methodologie werd voor elk laboratorium een Pz-index berekend, die de globale kwaliteit van het laboratorium gedurende de voorbije cyclus weergeeft. Op deze wijze hebben we de laboratoriumresultaten, die ons werden aangeleverd door een bepaald laboratorium samengevat in één enkele parameter nl. Pz. Het bestuderen van de distributie van deze Pz-waarden bekomen door alle deelnemende laboratoria samen, laat nu toe om bijvoorbeeld de Pz-waarde te bepalen, die door 10% van de laboratoria wordt overschreden (90 ste percentiel of Pz (90) ). Ook elk ander percentiel van de Pz-distributie kan zo berekend worden. Zo is de Pz (50) de mediaan van de Pz-waarden en is de Pz (75) het derde kwartiel dat door 25% van de laboratoria wordt overschreden. 2. Methode van de u-scores (met vaste limieten) Een gelijkaardige benadering als deze van de z-scores kan gebruikt worden door de aanvaardbaarheidscriteria te definiëren als vaste limietwaarden. Naar analogie met de berekening van de z-scores worden alle bekomen resultaten omgezet in u-scores volgens de vergelijking: x M u = 100 (%) (Eq. 3) M waarbij M de mediaan is van de resultaten bekomen door laboratoria voor eenzelfde methode en x de eigen bekomen waarde voor deze parameter. De grootheid u drukt de afwijking uit (in %), van een individueel resultaat x ten opzichte van de mediaan M (er wordt dus geen rekening meer gehouden met de standaarddeviatie SD!). Het resultaat x is "buiten de grenzen" indien u > d, waarbij d de procentuele aanvaardbare afwijking is tussen x en M. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/2012 7/32

8 Als N het totale aantal resultaten is dat door een laboratorium werd aangeleverd, kan men dus de globale kwaliteit van een laboratorium bekomen door de berekening van het aantal keer (N U ) dat een u-waarde buiten de grenzen ligt. Het P U -percentage wordt als volgt berekend: P NU = 100 (%) (Eq. 4) N U Door de studie van de distributie van de P U -waarden, voor het geheel van alle laboratoria, kan men een aanvaardbare kwaliteitsdrempel definiëren, bijvoorbeeld P U (90), zoals bij de methode van de z-scores. Zoals P Z is ook P U een indicator van de kwaliteit van een laboratorium. Hoe kleiner P U, hoe beter de performantie van het laboratorium. Omgekeerd, een hoge P U -waarde moet de aandacht trekken van de laboratoriumverantwoordelijke, zeker als deze boven de P U (90) ligt die maar overschreden werd door 10% van de laboratoria. De tabel hieronder geeft de d waarden weer van de verschillende parameters, in aanmerking genomen tijdens de cyclussen 2010 en Tabel II. Vaste aanvaardbaarheidscriteria voor TDM. Parameters d (%)* Theophyllin 14 Phenytoin 16 Valproic acid 16 Paracetamol 17 Carbamazepine 17 Phenobarbital 18 Gentamicin 19 Amikacin 20 Digoxin 20 Lithium 20 Salicylate 21 Vancomycin 23 * mediane CV (X3) gerapporteerd in 2008 Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/2012 8/32

9 3. Niet te evalueren resultaten voor therapeutische monitoring De evaluatie van de z-score en de u-score is enkel mogelijk indien M en SD berekend zijn. Dit is niet het geval: voor de kleine groepen met minder dan 4 gebruikers (voor de cyclus 2010) of 6 gebruikers (voor de cyclus 2011) van dezelfde methode; wanneer het controlestaal een te lage of een te hoge concentratie bevat van de te doseren analyte met rapportering van gecensureerde waarden < of > ; wanneer er een matrixeffect wordt vastgesteld. Indien de resultaten uit een groot aantal gecensureerde waarden omgeven door een aantal niet-gecensureerde waarden bestaan, kan de statistische verwerking verstoord worden, in dit geval wordt ook de evaluatie van de groep geannuleerd. Tijdens de cyclussen 2010 en 2011 werd er een bepaald aantal resultaten niet in rekening gebracht wegens het belangrijk aantal gecensureerde waarden ( 25%) voor de parameters opgenomen in Tabel III. Tabel III. Parameters en methoden niet opgenomen in de jaarlijkse evaluaties van elk staal. Enquête Monsters Niet geëvalueerde Opmerkingen parameters 2010/1 R/10032 Lithium Geschrapt voor alle groepen R/10035 Lithium Geschrapt voor de groep 034 Abbott Architect/Aeroset R/10037 Lithium Geschrapt voor de groep 034 Abbott Architect/Aeroset 2011/1 R/11040A Lithium Geschrapt voor alle groepen Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/2012 9/32

10 RAPPORTEN Om van elk laboratorium individueel de kwaliteit te kunnen beoordelen, zullen twee recapitulatieve protocols van het geheel van resultaten afgeleverd tijdens de cyclus van 2011 worden voorzien voor immunoassays. 1. Recapitulatief rapport met z-scores Voor elke parameter en elk geanalyseerd staal worden het resultaat, de methode en de z- score gerapporteerd. Deze laatste staat in het vet gedrukt en is met een asterisk gemarkeerd indien hij zich buiten de toegestane limieten bevindt (> ± 3 SD). Onderaan het rapport wordt de globale P Z van het laboratorium weergegeven zoals voorafgaandelijk bepaald. De proportie van laboratoria die een betere P Z hebben bekomen, wordt niet meer herhaald in het rapport. Het is steeds mogelijk voor de klinische bioloog om zich te situeren ten opzichte van het geheel van resultaten met behulp van de grafieken die in dit rapport worden opgenomen. 2. Recapitulatief rapport met u-scores Voor elke parameter en elk geanalyseerd staal worden het resultaat, de methode en de u- score (%) vermeld. Deze laatste staat in het vet gedrukt en is met een asterisk gemarkeerd indien hij zich buiten de toegestane limieten bevindt (> d). Onderaan het rapport wordt de globale P U van het laboratorium weergegeven zoals voorafgaandelijk bepaald. De proportie van laboratoria die een betere P U hebben bekomen, wordt niet meer herhaald in dit rapport. Het is steeds mogelijk voor de klinische bioloog zich te situeren ten opzichte van het geheel van resultaten met behulp van de grafieken die in dit rapport worden opgenomen. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

11 3. Interpretatie Onderstaande tabel beschrijft de verschillende mogelijkheden die zich kunnen voordoen voor elk van de individuele resultaten die opgenomen zijn in de hierboven beschreven rapporten: z-score Interpretatie u-score Interpretatie 0 Ik voer mijn methode correct uit 0 Mijn analytische methode is goed + herhaald Ik zou de manier waarop ik mijn methode uitvoer moeten analyseren 0 Mijn analytische methode is goed 0 Ik voer mijn methode correct uit + herhaald Ik zou de performantie moeten analyseren van de methode die ik gebruik + herhaald Ik zou de manier waarop ik mijn methode uitvoer moeten analyseren* + herhaald Ik zou de performantie moeten analyseren van de methode die ik gebruik* 0: geen citatie +: voor de z-score ligt uw resultaat meer dan 3 SD verwijderd van de groepsmediaan +: voor de u-score ligt uw resultaat verder van de mediaan dan de vaste limiet d toestaat * In dit geval bestaat de eerste stap uit het controleren van de manier waarop ik de methode uitvoer; als de situatie niet verbetert, kan de methode zelf in vraag gesteld worden. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

12 COMMENTAREN 1. Distributie van P Z en P U De P Z - en P U -distributies worden voor het geheel van de laboratoria van de cyclussen 2010 en 2011 weergegeven in Figuur 1. Daarenboven worden de kenmerken van de distributie van de P Z - en P U -waarden weergegeven in Tabel IV en respectievelijk vergeleken met deze van de voorgaande jaren in de Tabellen V en VI. De in 1995 gekozen kritische drempel is de P(90) zowel voor P Z als voor P U. De citaties gebonden aan de P Z berekening wijzen op een specifiek probleem van het laboratorium, de citaties gebonden aan de P U wijzen op een globaler probleem van de methode. Elk jaar worden de resultaten van de laboratoria met de 10% slechtste scores geanalyseerd, de opvolging van de performanties werd eveneens uitgevoerd tijdens de verschillende vorige EKE cycli teneinde te controleren of er correctieve acties toegepast werden. Figuur 1. Cumulatieve P Z - en P U -diagrammen voor het geheel van de laboratoria tijdens de cyclussen 2010 en % 90% Cumulatief aandeel laboratoria (%) 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Pz Pu 0% Percentage z-scores en u-scores "buiten limietwaarden" Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

13 De karakteristieken van de P Z - en P U -verdelingen worden in de tabel hieronder opgenomen. Tabel IV. P Z - en P U -verdelingen voor het geheel van de laboratoria tijdens de cyclussen 2010 en Percentiles P Z P U P Z P U P(05) 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% P(10) 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% P(20) 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% P(25) 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% P(30) 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% P(40) 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% P(50) 2.36% 3.64% 0.00% 0.00% P(60) 3.70% 5.26% 0.00% 3.40% P(70) 5.56% 6.87% 4.49% 5.18% P(75) 6.90% 8.70% 5.34% 6.72% P(80) 8.33% 10.21% 6.67% 7.69% P(90) 11.74% 16.67% 11.50% 11.95% P(95) 20.12% 20.71% 16.78% 14.96% P(99) 35.40% 44.08% 29.95% 29.95% Tijdens de cyclus 2010 kunnen wij dus vaststellen dat: - 90% van de laboratoria minder dan 11.74% resultaten buiten de limieten M ± 3 SD geleverd hebben, of minder dan 11.74% z-scores buiten de limieten ( z > 3 SD) - 10% van de laboratoria meer dan 11.74% resultaten buiten de limieten M ± 3 SD geleverd hebben, of meer dan 11.74% z-scores buiten de limieten ( z > 3 SD) - 90% van de laboratoria minder dan 16.67% resultaten buiten de vaste limieten geleverd hebben, of minder dan 16.67% u-scores buiten de limieten ( u > d) - 10% van de laboratoria meer dan 16.67% resultaten buiten de vaste limieten d geleverd hebben, of meer dan 16.67% u-scores buiten de limieten ( u > d) de helft van de laboratoria minder dan 2.36% resultaten geleverd hebben die niet aan de verwachtte kwaliteitscriteria voldoen (M ± 3 SD), en minder dan 3.64% resultaten niet conform aan de externe eisen. De resultaten bekomen tijdens de cyclus 2011 zijn duidelijk beter dan deze bekomen tijdens de vorige cyclus. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

14 Tabel V. Kenmerken van de distributie van de P Z -waarden voor de cyclussen 2008 tot 2011: aantal laboratoria (N), percentielen p van de P Z -distributie (P(p)), minimum en maximum. Cyclussen N P(25) P(50) P(75) P(90) P(95) P(99) Min max % 2.6% 6.5% 12.2% 14.2% 23.7% % % 2.3% 5.1% 10.7% 14.3% 23.8% % % 2.4% 6.9% 11.7% 20.1% 35.4% % % 0.0% 5.3% 11.5% 16.8% 30.0% % In 2010 had de helft van de laboratoria met de beste z-scores minder dan 3 onaanvaardbare resultaten (geciteerd voor de z-score) op 100 gerapporteerde resultaten geleverd. Sindsdien is dit cijfer duidelijk verminderd: tijdens de cyclus 2011 heeft dezelfde helft van de laboratoria geen enkel onaanvaardbaar resultaat op 100 geleverd. De performantie van de laboratoria, gekenmerkt door de beste z-scores, is dus verbeterd in Daarentegen is de performantie van de enkele laboratoria, gekenmerkt door de minst goede z-scores, verslechterd sinds de twee vorige jaren: in 2008 en 2009 leverden 5 laboratoria op 100 meer dan 14 onaanvaardbare resultaten (geciteerd voor de z-score) op 100 gerapporteerde resultaten tegenover 20 onaanvaardbare resultaten in 2010 en 17 onaanvaardbare resultaten in Tabel VI. Kenmerken van de distributie van de P U -waarden voor de cyclussen 2008 tot 2011: aantal laboratoria (N), percentielen p van de P U -distributie (P(p)), minimum en maximum. Cyclussen N P(25) P(50) P(75) P(90) P(95) P(99) Min max % 3.7% 8.7% 14.7% 20.7% 28.7% % % 0.0% 3.7% 7.1% 8.3% 16.0% % % 3.6% 8.7% 16.7% 20.7% 44.1% % % 0.0% 6.7% 12.0% 15.0% 30.0% % De performantie van de meerderheid van de laboratoria is verslechterd sinds 2009, zoals wordt getoond door P(75), P(90), P(95) et P(99). In 2009 had drie kwart van de laboratoria met goede u-scores minder dan 4 onaanvaardbare resultaten (geciteerd voor de u-score) op 100. Sindsdien is dit cijfer toegenomen: tijdens de cyclus 2010 heeft deze drie kwart van de laboratoria minder dan 9 onaanvaardbare resultaten op 100 in 2010, en minder dan 7 onaanvaardbare resultaten in Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

15 2. P Z et P U per parameter Tabel VII beschrijft de verhoudingen van de Z- en U-citaties vastgesteld voor elk van de parameters geëvalueerd tijdens de cyclussen 2008, 2009, 2010 en In de praktijk is het aantal waargenomen P Z - of P U -citaties voor een gegeven parameter tijdens een EKE-cyclus een combinatie van de risico s verbonden aan alle methoden en voor alle stalen die in de evaluatie opgenomen werden. Tabel VII. P Z en P U van de parameters geëvalueerd door het geheel van de laboratoria sinds P Z P U Amikacin 4.3% 7.1% 5.3% 6.1% 6.0% 4.2% 10.0% 6.1% Carbamazepine 5.9% 4.0% 3.4% 3.8% 6.8% 2.1% 3.4% 2.3% Digoxin 3.2% 2.8% 2.9% 1.6% 6.7% 1.0% 1.9% 2.6% Gentamicin 2.3% 2.9% 4.3% 6.5% 4.1% 3.5% 4.3% 5.2% Lithium 7.7% 5.1% 6.3% 5.1% 4.4% 1.9% 9.4% 6.7% Paracetamol 3.7% 4.6% 3.7% 3.4% 8.0% 2.3% 6.7% 10.9% Phenobarbital 3.9% 4.1% 4.9% 5.1% 5.2% 3.9% 4.5% 2.6% Phenytoin 5.0% 2.2% 2.7% 4.3% 3.7% 1.6% 3.0% 2.9% Salicylate 2.8% 3.4% 4.9% 11.9% 6.4% 2.5% 3.7% 4.8% Theophyllin 3.8% 3.7% 5.8% 3.4% 5.6% 3.0% 5.5% 6.6% Valproic acid 3.9% 3.8% 4.1% 2.4% 3.7% 2.6% 4.3% 1.9% Vancomycin 4.4% 5.0% 5.1% 6.4% 2.2% 1.7% 6.4% 4.1% - De hoge P U -waarde gerapporteerd voor amikacine (10.0%) is zeer waarschijnlijk te wijten aan de hoge intra-methode variaties berekend voor de groep Syva Emit met, als gevolg, een verhoogd aantal U-citaties tijdens de cyclus De hoge P U -waarde gerapporteerd voor paracetamol (10.9%) is zeer waarschijnlijk te wijten aan de hoge intra-methode variaties berekend voor de groep Abbott AxSym/TDx/TDxFlex. - De hoge P Z -waarde gerapporteerd voor salicylate (11.9%) is zeer waarschijnlijk te wijten aan de lage intra-methode variaties bij het gebruik van de Randox staal C/11017 (zie Tabel VIII) met, als gevolg, een verhoogd aantal U-citaties tijdens de cyclus Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

16 Van de ene cyclus naar de andere kunnen de performanties waargenomen voor bepaalde parameters positief of negatief evolueren in het bijzonder in functie van de concentratie aanwezig in de stalen. Bij stalen met concentraties aan de grens van het meetbereik verhoogt de heterogeniteit tussen de resultaten, dit vertaalt zich in een verhoging van de CV en een vermindering van de performanties wat gevolgen heeft op het globale aantal citaties waargenomen in de loop van de cyclus. 3. P Z et P U per parameter en per staal Tabellen VIII en XIX beschrijven de verhoudingen van de Z- en U-citaties vastgesteld voor elk van de stalen geëvalueerd tijdens de cyclussen 2010 en Tabel VIII. P Z van de stalen geëvalueerd door het geheel van de laboratoria in 2010 en Biorad Randox R/9935 R/9245 R/9246 R/9934 C/11017 C/11018 Amikacin 3.9% 6.2% 5.9% 6.1% - - Carbamazepine 0.7% 4.4% 5.2% 4.6% 2.2% 4.6% Digoxin 2.5% 4.5% 1.9% 0.7% 3.5% 0.7% Gentamicin 5.4% 2.6% 5.1% 11.5% 3.8% 4.0% Lithium 8.1% 5.0% 2.0% 2.3% 7.0% 4.0% Paracetamol 1.8% 3.8% 5.4% 5.5% 0.0% 4.3% Phenobarbital 4.3% 3.2% 7.1% 5.1% - - Phenytoin 2.2% 2.2% 3.7% 3.4% 3.1% 6.3% Salicylate 0.0% 3.7% 11.1% 0.0% 23.5% 5.9% Theophyllin 0.9% 6.6% 9.7% 2.9% 4.7% 2.8% Valproic acid 2.7% 5.4% 4.2% 1.4% 2.9% 2.8% Vancomycin 1.0% 4.1% 10.1% 7.7% 6.7% 4.6% Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

17 Tabel XIX. P U van de stalen geëvalueerd door het geheel van de laboratoria in 2010 en Biorad Randox R/9935 R/9245 R/9246 R/9934 C/11017 C/11018 Amikacin 9.8% 7.2% 12.9% 6.1% - - Carbamazepine 5.0% 2.9% 2.2% 1.5% 4.4% 0.8% Digoxin 1.3% 2.5% 1.9% 3.5% 2.1% 2.1% Gentamicin 2.7% 2.6% 7.7% 3.8% 7.7% 4.0% Lithium 8.1% 5.0% 6.9% 2.3% 5.0% 5.0% Paracetamol 0.0% 11.5% 8.9% 14.5% 2.2% 15.2% Phenobarbital 4.3% 3.2% 6.1% 2.6% - - Phenytoin 4.4% 1.5% 2.9% 0.8% 4.7% 3.1% Salicylate 0.0% 7.4% 3.7% 0.0% 11.8% 0.0% Theophyllin 2.7% 4.7% 8.8% 8.6% 1.9% 9.3% Valproic acid 3.4% 3.4% 6.3% 0.7% 2.1% 2.8% Vancomycin 4.0% 6.1% 9.1% 1.1% 7.9% 3.4% 4. P Z et P U per parameter en per methode Het Z-citatierisico hangt af van de CV van de methode: hoe hoger de CV van een methode, hoe minder vlug een afwijkend resultaat wordt geciteerd. Daartegenover, hoe lager de CV, hoe hoger het citatierisico voor de resultaten die zich verwijderen van de groepsmediaan. In enkele uitzonderlijke gevallen, indien de CV van een methode zeer laag is, kunnen er correcte resultaten geciteerd worden. Dit soort situatie komt in het algemeen voor met kleine groepen van gebruikers. Het U-citatierisico is afhankelijk van de verhouding tussen de vaste limiet en de CV: dit risico verhoogt indien de verhouding d/cv verlaagt. Met andere woorden, voor een gegeven verhouding d, zou de methode met de laagste CV theoretisch het laagste U-citatierisico moeten vertonen, de methode met de hoogste CV zou theoretisch het hoogste citatierisico moeten vertonen. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

18 3.1. Amikacin De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en De groep Abbott Architect/Aeroset geeft de belangrijkste variatie (17.9%) voor het staal met de hoogste concentratie (56.2 mg/l). De groep Roche Hit./Mod./cobas c toont een voortreffelijke performantie (CV < 5%). CV (%) Abbott - TDx Abbott - Architect/Aeroset Roche - Hit./Mod./cobas c Roche - Integra Syva - Emit Median Concentration (mg/l) Patient Biorad Randox De CVs ingegeven voor de groep Syva Emit zijn daarentegen systematisch > 10% ; dit kan verklaard worden door het gebruik van de verschillende meetapparaten. Inderdaad, de resultaten ingegeven door de laboratoria van de groep Syva Emit die de meetapparaten Beckman Coulter gebruiken, zijn meestal hoger, zoals het voorbeeld in de volgende figuur. De figuur vergelijkt de waarden van amikacine concentraties gerapporteerd door laboratoria van de groep Syva - Emit tijdens de EKE 2010/2 en 2011/3. De gebruikers van de meetapparaten Beckman Coulter zijn in rood weergegeven. 2010/ /3 Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

19 Deze trend zal worden besproken op het einde van de cyclus 2012, om te beslissen of de subset van gebruikers Beckman - Coulter moet gescheiden worden van de groep Syva - Emit. Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van amikacine worden toegelicht in de tabel hieronder. De meest geciteerde groep voor de u-scores is Syva Emit, en dit is vanwege de hoge variabiliteit van de methode. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Non-Is. Abbott TDx % % Non-Is. Roche Integra % % Non-Is. Roche Hit./Mod./cobas c % % Non-Is. Syva Emit % % Non-Is. Abbott Architect/Aeroset % % Voor de groep Abbott Architect/Aeroset, zijn de 3 geciteerde z-scores en 2 van de 3 geciteerde u-scores afkomstig van hetzelfde laboratorium. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

20 3.2. Carbamazepine De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en De CVs geregistreerd voor de groepen Roche Cobas Integra, Abbott AxSym/TDx/TDxFlex, Abbott Architect (Chemiluminescence), Siemens Dimension/Vista en Roche Hit./Mod./cobas c zijn systematisch < 7%. De CVs geregistreerd voor de groepen Abbott Architect (Spectrometry), Siemens Advia Centaur/CP/XP en Siemens Immulite zijn systematisch > 5%. Abbott - Architect - Spectrometry CV (%) Siemens - Advia Centaur/CP/XP Roche - Cobas Integra Abbott - Architect - Chemiluminescence Abbott - AxSym/TDx/TDxFlex Coulter - Synchron LX/DxC Siemens - Dimension /Vista Roche - Hit./Mod./cobas c Siemens - Immulite Vitros Median Concentration (mg/l) Patient Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van carbamazepine worden toegelicht in de tabel hieronder. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Abbott - Architect - Chemiluminescence % % Abbott - Architect - Spectrometry % % Abbott - AxSym/TDx/TDxFlex % % Coulter - Synchron LX/DxC % % Siemens - Dimension /Vista % % Roche - Cobas Integra % % Roche - Hit./Mod./cobas c % % Siemens - Advia Centaur/CP/XP % % Siemens - Immulite % % Vitros % % Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

21 3.3. Digoxin De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en De groep Abbott Architect toont een voortreffelijke performantie (CV < 5%). CV (%) Beckman (650182) Siemens - Dimension/Vista Abbott - Aeroset Siemens - ADVIA Centaur Roche - Elecsys/Mod.E/Cobas e Roche - Integra/cobas c Roche - Tinaquant BioMérieux - Vidas Beckman Coulter - Access TDx - AxSym/IMx Johnson & Johnson Abbott - Architect Median Concentration (µg/l) Patient Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van digoxine worden toegelicht in de tabel hieronder. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Roche - Integra/cobas c % % Abbott - Aeroset % % Abbott - Architect % % TDx - AxSym/IMx % % Johnson & Johnson % % BioMérieux - Vidas % % Siemens - ADVIA Centaur % % Beckman (650182) % % Siemens - Dimension/Vista % % Roche - Tinaquant % % Beckman Coulter - Access % % Roche - Elecsys/Mod.E/Cobas e % % Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

22 3.4. Gentamicin De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en CV (%) Roche - Hit./Mod./cobas c Siemens - Dimension/Vista Roche - Cobas Integra Abbott - AxSym/TDx/TDxFlex Median Concentration (mg/l) Patient Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van gentamicine worden toegelicht in de tabel hieronder. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Abbott - AxSym/TDx/TDxFlex % % Siemens - Dimension/Vista % % Roche - Cobas Integra % % Roche - Hit./Mod./cobas c % % Voor de groep Abbott AxSym/TDx/TDxFlex, zijn 4 van de 6 geciteerde z-scores en 4 van de 7 geciteerde u-scores afkomstig van hetzelfde laboratorium. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

23 3.5. Lithium De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en De groepen Siemens Dimension en Roche cobas c 501 geven de belangrijkste variaties (81.5% en 74.1%) voor het staal met de laagste concentratie (0.05 mmol/l et 0.02 mmol/l). De groep Atomic absorption photometry geeft toenemende variaties afhankelijk van de gerapporteerde concentraties. De groep Roche Integra toont een voortreffelijke performantie (CV < 5.5%). CV (%) Siemens - Dimension Thermo electron corporation Roche - cobas c 501 Abbott - Architect/Aeroset Flame photometry - w ith internal standard Roche - Integra OCD Atomic absorption photometry Median Concentration (mmol/l) Serum Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van lithium worden toegelicht in de tabel hieronder. Hoewel de meest geciteerde groep voor de u-scores Atomic absorption photometry is, is het belangrijk te benadrukken dat 9 van de 12 geciteerde u-scores afkomstig zijn van hetzelfde laboratorium. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Atomic absorption photometry % % Flame photometry - with internal standard % % Roche - Integra % % OCD % % Abbott - Architect/Aeroset % % Siemens - Dimension % % Roche - cobas c % % Thermo electron corporation % % Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

24 - Voor de groep Roche cobas c 501, zijn 15 van de 38 geciteerde z-scores en 16 van de 55 geciteerde u-scores afkomstig van alleen één enkel laboratorium! - Voor de groep Thermo electron corporation, zijn 4 van de 8 geciteerde z-scores afkomstig van hetzelfde laboratorium. 12 van de 18 geciteerde u-scores zijn afkomstig van 4 laboratoria (3 citaties per laboratorium). Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

25 3.6. Paracetamol De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en De CVs geregistreerd voor de groep Abbott AxSym/TDx/TDxFlex zijn meestal hoger, in tegenstelling tot de groep Vitros die een voortreffelijke performantie (CV < 3%) vertoont. CV (%) Roche - Hit./Modular Abbott - Architect Vitros Siemens - Dimension Abbott - AxSym/TDx/TDxFlex Roche - Cobas Integra/cobas c Median Concentration (mg/l) Patient Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van paracetamol worden toegelicht in de tabel hieronder. De meest geciteerde groep voor de u-scores is Abbott AxSym/TDx/TDxFlex, en dit is vanwege de hoge variabiliteit van de methode. 6 van de 15 geciteerde u-scores zijn echter afkomstig van 2 laboratoria (3 citaties per laboratorium). Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Abbott - Architect % % Abbott - AxSym/TDx/TDxFlex % % Siemens - Dimension % % Roche - Cobas Integra/cobas c % % Roche - Hit./Modular % % Vitros % % Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

26 3.7. Phenobarbital De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en De CVs geregistreerd voor de groepen Abbott Architect, Siemens Immulite en Abbott AxSym/TDx/TDxFlex zijn systematisch > 3.7%, in tegenstelling tot de groep Abbott Roche Cobas Integra waarvan het geheel van de CVs < 3% bedraagt. Overigens, zijn de gerapporteerde medianen voor de groep Coulter systematisch lager dan deze van de andere kits. CV (%) Siemens - Dimension Vitros Abbott - Architect Siemens - Immulite Roche - Hit./Mod./cobas c Roche - Cobas Integra Abbott - AxSym/TDx/TDxFlex Coulter - Synchron LX/DxC Median Concentration (mg/l) Patient Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van fenobarbital worden toegelicht in de tabel hieronder. Voor de groep Abbott Architect, zijn 2 van de 3 geciteerde z-scores en 2 van de 4 geciteerde u-scores afkomstig van hetzelfde laboratorium. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Abbott - Architect % % Abbott - AxSym/TDx/TDxFlex % % Coulter - Synchron LX/DxC % % Siemens - Dimension % % Roche - Cobas Integra % % Roche - Hit./Mod./cobas c % % Siemens - Immulite % % Vitros % % Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

27 3.8. Phenytoin De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en CV (%) Siemens - Advia Centaur/ XP Siemens - Dimension Abbott - Architect Roche - Hit./Mod./cobas c Abbott - AxSym/TDx/Flex Roche - Cobas Integra Coulter - Synchron LX/DxC Siemens - Immulite Vitros Median Concentration (mg/l) Patient Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van phenytoine worden toegelicht in de tabel hieronder. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Abbott - Architect % % Abbott - AxSym/TDx/Flex % % Coulter - Synchron LX/DxC % % Siemens - Dimension % % Roche - Cobas Integra % % Roche - Hit./Mod./cobas c % % Siemens - Advia Centaur/ XP % % Siemens - Immulite % % Vitros % % Voor de groep Roche Cobas Integra, zijn 3 van de 4 geciteerde z-scores en de 2 geciteerde u-scores afkomstig van hetzelfde laboratorium. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

28 3.9. Salicylate De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en CV (%) Vitros Siemens - Dimension/Vista Abbott - AxSym/TDx/TDxFlex Roche - Cobas Integra/cobas c Median Concentration (mg/l) Patient Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van salicylate worden toegelicht in de tabel hieronder. Voor de groep Abbott AxSym/TDx/TDxFlex, zijn 3 van de 6 geciteerde z- scores en 2 van de 4 geciteerde u-scores afkomstig van hetzelfde laboratorium. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Abbott - AxSym/TDx/TDxFlex % % Siemens - Dimension/Vista % % Roche - Cobas Integra/cobas c % % Vitros % % Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

29 3.10. Theophyllin De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en CV (%) Siemens - ADVIA Centaur Johnson & Johnson Roche - Integra TDx/AxSYM Abbott - Architect Roche - Hit./Mod./cobas c Siemens - Dimension/Vista Beckman - CX Median Concentration (mg/l) Patient Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van theophylline worden toegelicht in de tabel hieronder. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U TDx/AxSYM % % Johnson & Johnson % % Abbott - Architect % % Beckman - CX % % Siemens - ADVIA Centaur % % Roche - Integra % % Siemens - Dimension/Vista % % Roche - Hit./Mod./cobas c % % Voor de groep Roche Integra, zijn 3 van de 6 geciteerde z-scores afkomstig van hetzelfde laboratorium. Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

30 3.11. Valproic acid De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en De CVs geregistreerd voor de groepen Roche Hit./Mod./cobas c, Abbott Architect, Beckman Coulter, en Vitros zijn systematisch > 4%, in tegenstelling tot de groep Roche Integra die een voortreffelijke performantie (CV < 4%) vertoont. CV (%) Siemens - Immulite Roche - Cedia Siemens - Dimension/Vista Abbott - Architect Roche - Hit./ Mod./cobas c Abbott - AxSym Roche - Integra Siemens - Advia Centaur Roche - ONLINE Beckman - Coulter Vitros Median Concentration (mg/l) Patient Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van valproïnezuur worden toegelicht in de tabel hieronder. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Abbott - AxSym % % Abbott - Architect % % Siemens - Advia Centaur % % Beckman - Coulter % % Siemens - Dimension/Vista % % Siemens - Immulite % % Roche - ONLINE % % Roche - Cedia % % Roche - Hit./ Mod./cobas c % % Roche - Integra % % Vitros % % Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

31 3.12. Vancomycin De volgende figuur illustreert de intra-methode performanties waargenomen voor elk van de methoden, in functie van hun mediane waarde gerapporteerd tijdens de cyclussen 2010 en De CVs geregistreerd voor de groepen Abbott TDx/AxSym en Advia Centaur zijn systematisch > 5%, in tegenstelling tot de groep Roche Integra die een voortreffelijke performantie (CV < 5%) vertoont. CV (%) Roche - ONLINE Roche - Integra Roche - Hit./ Mod./cobas c Advia Centaur Abbott - TDx/ AxSym Beckman Coulter Vitros Abbott - Architect Dimension/Vista Median Concentration (mg/l) Patient Biorad Randox Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van vancomycine worden toegelicht in de tabel hieronder. Methods Nb z or u Nb z > 3 P Z Nb u > d P U Abbott - TDx/ AxSym % % Beckman Coulter % % Dimension/Vista % % Advia Centaur % % Roche - Integra % % Vitros % % Abbott - Architect % % Roche - Hit./ Mod./cobas c % % Roche - ONLINE % % Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32

32 - Voor de groep Abbott TDx/AxSym, zijn 3 van de 4 geciteerde z-scores en de 4 geciteerde u-scores afkomstig van hetzelfde laboratorium. - Voor de groep Roche Hit./Mod./cobas c, zijn 3 van de 8 geciteerde z-scores en 5 van de 11 geciteerde u-scores afkomstig van hetzelfde laboratorium. This report may not be reproduced, published nor distributed without prior consent from the WIV-ISP END Jaarrapport TDM 2010/2011. Datum van publicatie 14/11/ /32