DEFINITIEF JAARRAPPORT THERAPEUTISCHE MONITORING 2016

Transcriptie

1 EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE DEFINITIEF JAARRAPPORT THERAPEUTISCHE MONITORING 2016 WIV/ THER MON./36 Expertise, dienstverlening en klantenrelaties Kwaliteit van medische laboratoria J. Wytsmanstraat, Brussel België

2 ISSN: COMITE VAN EXPERTEN WIV (secretariaat) TEL : 02/ FAX : 02/ Enquêtecoördinator: M. Demarteau Vervanger enquêtecoördinator: Y. Lenga TEL: TEL: 02/ Mdemarteau@wiv-isp.be 02/ Ylenga@wiv-isp.be Experten: Prof. ANCKAERT Ellen TEL : 02/ FAX : 02/ ellen.anckaert@uzbrussel.be Prof. CAVALIER Etienne TEL : 042/ FAX : 04/ etienne.cavalier@chu.ulg.ac.be Prof. DE MOOR Georges TEL : 09/ FAX : 09/ georges.demoor@ugent.be Prof. DECLERCQ Peter TEL : 016/ FAX : 011/ peter.declercq@jessazh Apr. klin. biol. DESMET Koen TEL : 016/ FAX : 016/ koen.desmet@uzleuven.be Prof. GRUSON Damien TEL : 02/ FAX : damien.gruson@uclouvain.be Pharm. MARTIN Nicole TEL : 04/ FAX : 04/ nicolegillain@skynet.be Prof. NEELS Hugo TEL : 03/ FAX : 03/ hugo.neels@uantwerpen.be Prof. VANSTAPEL Florent TEL : 016/ FAX : 016/ florent.vanstapel@uz.kuleuven.be Prof. VERSTRAETE Alain TEL : 09/ FAX : 09/ alain.verstraete@ugent.be Prof. WILLEMS Dominique TEL : 02/ FAX : 02/ dominique.willems@chu-brugmann.be Expertenvergadering: Neen Alle rapporten zijn tevens te raadplegen op onze website: Toestemming verspreiding rapport: Door M. Demarteau, enquêtecoördinator, op 24/05/2017. FORM 43/125/N v6 2/34

3 INHOUDSTAFEL CONVERSIETABEL THERAPEUTISCHE MONITORING... 4 INLEIDING AANTAL INGESCHREVEN LABORATORIA AANTAL GEANALYSEERDE MONSTERS... 5 EVALUATIEPROCEDURE METHODE VAN DE Z-SCORES METHODE VAN DE U-SCORES (MET VASTE LIMIETEN) NIET GEËVALUEERDE RESULTATEN VOOR TDM RAPPORTEN RECAPITULATIEF RAPPORT MET Z-SCORES RECAPITULATIEF RAPPORT MET U-SCORES INTERPRETATIE COMMENTAREN DISTRIBUTIE VAN P Z EN P U P Z EN P U PER PARAMETER PZ EN PU PER PARAMETER EN PER STAAL P Z EN P U PER PARAMETER EN PER METHODE Amikacine Carbamazepine Digoxine Gentamicine Lithium Paracetamol Fenytoïne Salicylzuur Valproinezuur Vancomycine INFORMATIE BETREFFENDE MEDISCHE HULPMIDDELEN VOOR IN VITRO DIAGNOSTIEK FORM 43/125/N v6 3/34

4 CONVERSIETABEL THERAPEUTISCHE MONITORING AMIKACIN CARBAMAZEPINE DIGOXINE GENTAMICIN LITHIUM PARACETAMOL PHENOBARBITAL PHENYTOIN SALICYLATE THEOPHYLLIN VALPROIC ACID VANCOMYCIN mg/l x 1.00 µg/ml x 1.00 µmol/l x 0.58 mg/l x 1.00 µg/ml x 1.00 mol/l x 0.24 g/l x 1.00 ng/ml x 1.00 nmol/l x 0.78 mg/l x 1.00 µg/ml x 1.00 mol/l x 0.48 mmol/l x 1.00 meq/l x 1.00 mg/l x 1.00 µg/ml x 1.00 mol/l x 0.15 mg/l x 1.00 µg/ml x 1.00 mol/l x 0.23 mg/l x 1.00 µg/ml x 1.00 mol/l x 0.25 mg/l x 1.00 µg/ml x 1.00 mmol/l x mg/l x 1.00 g/ml x 1.00 mol/l x 0.18 mg/l x 1.00 µg/ml x 1.00 mol/l x 0.14 mg/l x 1.00 µg/ml x 1.00 mol/l x 1.45 mg/l mg/l g/l mg/l mmol/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l FORM 43/125/N v6 4/34

5 INLEIDING 1. Aantal ingeschreven laboratoria 154 laboratoria hebben zich ingeschreven voor de enquête TDM 2016/1, 155 voor de enquête 2016/2, en 152 voor de enquête TDM 2016/3. Het aantal deelnemers kan variëren in functie van de aangeboden te evalueren parameters. 2. Aantal geanalyseerde monsters Onderstaande monsters werden tijdens de cyclus 2016 verstuurd. Tabel I. Karakteristieken van de monsters verstuurd tijdens de cyclus Enquête Monster Oorsprong Aantal parameters aangeboden geëvalueerd 2016/1 R/13645 Gelyofiliseerd serumstaal Randox /2 R/14071 Vloeibaar serumstaal Technopath /3 R/14195 Gelyofiliseerd serumstaal Bio-Rad Totaal Voor deze cyclus TDM 2016, kon een laboratorium aldus in totaal 25 analytische resultaten afleveren voor zover het aan alle enquêtes voor alle parameters heeft deelgenomen. De evaluatie van de resultaten laat ons toe, om een globale beoordeling te bekomen van de laboratoriumkwaliteit m.b.t. imprecisie (Z-score) en relatieve juistheid (U-score). FORM 43/125/N v6 5/34

6 EVALUATIEPROCEDURE De evaluatieprocedure bleef identiek aan deze gebruikt in vorige cycli en omvat 2 methoden, die hieronder beschreven worden. Gecensureerde waarden worden ook in rekening gebracht voor zover de statistiek dit toelaat. Wij herinneren u er eveneens aan dat 3 brochures beschikbaar zijn op onze website op het volgende adres: kies Brochures in het voorgestelde menu De volgende 3 documenten verschijnen: 1. Informatiebrochure over de externe kwaliteitsevaluatieprogramma's voor klinische laboratoria (Algemene informatiebrochure over de externe evaluatie) 2. Statistische brochure (Algemene statistische berekeningsprocedure opgesteld door Prof Albert) 3. Verwerking van gecensureerde waarden (Statistische berekeningsprocedure toegepast op de gecensureerde waarden opgesteld door Professor Albert). 1. Methode van de z-scores De voorgestelde methode bestaat er in om voor elk resultaat x bekomen met een bepaalde methode, een z-score z te berekenen: x M z (Eq. 1) SD waarbij M en SD overeenstemmen met respectievelijk de mediaan en de standaardafwijking van de resultaten, aangeleverd door de laboratoria die gebruik maken van éénzelfde doseringsmethode. Als N het aantal resultaten aangeeft door een laboratorium geproduceerd tijdens de ganse cyclus 2016, dan bekomt men N waarden voor z. Daar deze z-scores geen eenheid hebben kunnen ze met elkaar vergeleken worden. Het resultaat x is "buiten de grenzen" indien z > 3 SD. Onder deze voorwaarden kan een bepaald aspect van de kwaliteit van de analytische performantie weergegeven worden als het percentage resultaten buiten de limiet (> ± 3SD) met FORM 43/125/N v6 6/34

7 name P Z. Pz wordt berekend, zoals hieronder getoond wordt, uit het totale aantal geproduceerde z-scores (N) en het aantal resultaten waarbij z >3 (N Z ): P Z NZ 100 (%) (Eq. 2) N Een laboratorium met een Pz = 0% heeft gedurende het ganse jaar geen enkel resultaat afgeleverd dat buiten de grenzen lag. Omgekeerd, indien Nz = N, dus Pz = 100%, vielen alle resultaten buiten de grenzen (extreem geval). Dus hoe kleiner Pz, hoe beter de performantie van een laboratorium. Hoe hoger de Pz, des te verontrustender is het kwaliteitsniveau. Gebruikmakend van de hierboven beschreven methodologie werd voor elk laboratorium een Pzindex berekend, die de globale kwaliteit van het laboratorium gedurende de voorbije cyclus weergeeft. Op deze wijze hebben we de laboratoriumresultaten, die ons werden aangeleverd door een bepaald laboratorium samengevat in één enkele parameter nl. Pz. Het bestuderen van de distributie van deze Pz-waarden bekomen door alle deelnemende laboratoria samen, laat nu toe om bijvoorbeeld de Pz-waarde te bepalen, die door 10% van de laboratoria wordt overschreden (90 ste percentiel of Pz (90) ). Ook elk ander percentiel van de Pzdistributie kan zo berekend worden. Zo is de Pz (50) de mediaan van de Pz-waarden en is de Pz (75) het derde kwartiel dat door 25% van de laboratoria wordt overschreden. 2. Methode van de u-scores (met vaste limieten) Een gelijkaardige benadering als deze van de z-scores kan gebruikt worden door de aanvaardbaarheidscriteria te definiëren als vaste limietwaarden. Naar analogie met de berekening van de z-scores worden alle bekomen resultaten omgezet in u-scores volgens de vergelijking: x M u 100 (%) (Eq. 3) M waarbij M de mediaan is van de resultaten bekomen door laboratoria voor eenzelfde methode en x de eigen bekomen waarde voor deze parameter. De grootheid u drukt de afwijking uit (in %), van een individueel resultaat x ten opzichte van de mediaan M (er wordt dus geen rekening meer gehouden met de standaarddeviatie SD!). Het resultaat x is "buiten de grenzen" indien u > d, waarbij d de procentuele aanvaardbare afwijking is tussen x en M. Als N het totale aantal resultaten is dat door een laboratorium werd aangeleverd, kan men dus de globale kwaliteit van een laboratorium bekomen door de berekening van het aantal keer (N U ) dat een u-waarde buiten de grenzen ligt. Het P U -percentage wordt als volgt berekend: FORM 43/125/N v6 7/34

8 P U NU 100 (%) (Eq. 4) N Door de studie van de distributie van de P U -waarden, voor het geheel van alle laboratoria, kan men een aanvaardbare kwaliteitsdrempel definiëren, bijvoorbeeld P U (90), zoals bij de methode van de z-scores. Zoals P Z is ook P U een indicator van de kwaliteit van een laboratorium. Hoe kleiner P U, hoe beter de performantie van het laboratorium. Omgekeerd, een hoge P U -waarde moet de aandacht trekken van de laboratoriumverantwoordelijke, zeker als deze boven de P U (90) ligt die maar overschreden werd door 10% van de laboratoria. Herziening van de toelaatbare relatieve afwijkingen of d waarden voor evaluatie van de EKE resultaten (toepassingsdatum: begin 2016). Er werd een studie uitgevoerd over alle immunoassays EKE-resultaten van de afgelopen jaren ( ) die ons toeliet om d waarden op basis van de state of the art voor de evaluatie van de laboratoria met de U-score methode te herdefiniëren. We hebben inderdaad kunnen vaststellen dat, bij het toepassen van een vaste «d»- waarde, bij een groot deel van de parameters en voornamelijk bij de laagste concentraties, de laboratoria te streng werden beoordeeld, of dat de evaluatie zelfs diende te worden geschrapt. Op basis van deze bevindingen werd een methode ontwikkeld die ons toelaat de resultaten te evalueren op basis van een d -waarde die zal worden bepaald in functie van de mediaan van de gebruikte methode en op basis van een voor elke parameter vooraf gedefinieerde, op basis van statistische analyses, drempelwaarde (cf brief van 23/02/2016): - In het geval de mediane concentratie van de methode hoger ligt dan de drempelwaarde, worden de resultaten geëvalueerd op basis van een aanvaardbaarheidslimiet d r uitgedrukt in %, t.o.v. deze mediane concentratie. De r vermeld naast het symbool d, verwijst naar een relatieve limiet. - In het geval de mediane concentratie van de methode lager ligt dan de drempelwaarde, dan worden de resultaten geëvalueerd op basis van een aanvaardbaarheidslimiet d a uitgedrukt in eenheden of concentraties, t.o.v. deze mediane concentratie. De a vermeld naast het symbool d, verwijst naar een absolute limiet. De d a is zodanig gekozen dat bij de drempelwaarde, de d a identiek is aan d r. Op deze wijze wordt een continue overgang verzekerd voor de evaluatie volgens beide methodes voor de resultaten die zich net boven en net onder deze drempelwaarde bevinden. FORM 43/125/N v6 8/34

9 De berekening van de U-score van een resultaat (x) gebeurt op basis van deze d-waarde en wordt gebruikt voor de U evaluatie van de individuele resultaten van de laboratoria. De U-score voor een aanvaardbaar resultaat is < d (%) of in het interval M g ± d a (M g zijnde de mediaan van de peergroep en d a de toelaatbare absolute afwijking). Onderstaande tabel toont de nieuwe d waarden resulterend uit deze studie. Tabel II. voor TDM, vaste toelaatbare afwijking d boven (d r (%) en onder (d a ) een concentratiedrempel. Parameter Concentratiedrempel Toelaatbare relatieve afwijking «d r» (%) bij een mediane concentratie concentratiedrempel Toelaatbare absolute afwijking «d a» bij een mediane concentratie < concentratiedrempel Amikacine 7.60 mg/l 13.6 % ±1.03 mg/l Carbamazepine / 14.5 % / Digoxine / 14.1 % / Gentamicine / 17.0 % / Lithium 1.17 mmol/l 9.6 % ±0.11 mmol/l Paracetamol 51.7 mg/l 10.5 % ±5.43 mg/l Fenytoïne / 14.9 % / Salicylzuur / 15.2 % / Valproïnezuur / 14.5 % / Vancomycine / 13.3 % / FORM 43/125/N v6 9/34

10 3. Niet geëvalueerde resultaten voor TDM De evaluatie van de z-score en de u-score is enkel mogelijk indien M en SD berekend zijn. Dit is niet het geval: voor kleine groepen met minder dan 6 gebruikers van dezelfde methode; wanneer het controlestaal een te lage of een te hoge concentratie bevat van de te doseren parameter en waarvoor 25% gecensureerde waarden < of > worden bekomen. wanneer er een matrixeffect wordt vastgesteld. Bij een groot aantal gecensureerde waarden, omgeven door een aantal niet-gecensureerde waarden, kan de statistische verwerking verstoord worden, in dit geval wordt ook de evaluatie van de groep geannuleerd. Tijdens de cyclus 2016, werden voor elke enquête alle methodes met meer dan 6 deelnemers geëvalueerd. FORM 43/125/N v6 10/34

11 RAPPORTEN Om van elk laboratorium individueel de kwaliteit te kunnen beoordelen, zullen twee recapitulatieve rapporten van het geheel van resultaten afgeleverd tijdens de cyclus van 2016 worden voorzien voor TDM. 1. Recapitulatief rapport met z-scores Voor elke parameter en elk geanalyseerd staal worden het resultaat, de methode en de z-score gerapporteerd. Deze laatste staat in het vet gedrukt en is met een asterisk gemarkeerd indien het resultaat zich buiten de toegestane limieten bevindt (> ± 3 SD). Onderaan het rapport wordt de globale P Z van het laboratorium weergegeven zoals voorafgaandelijk bepaald. Het is steeds mogelijk voor de klinisch bioloog om zich te situeren ten opzichte van het geheel van resultaten met behulp van de grafieken die in dit rapport worden opgenomen. 2. Recapitulatief rapport met u-scores Voor elke parameter en elk geanalyseerd staal worden het resultaat, de methode en de u-score (%) vermeld. Deze laatste staat in het vet gedrukt en is met een asterisk gemarkeerd indien hij zich buiten de toegestane limieten bevindt (> d). Onderaan het rapport wordt de globale P U van het laboratorium weergegeven zoals voorafgaandelijk bepaald. Het is steeds mogelijk voor de klinisch bioloog zich te situeren ten opzichte van het geheel van resultaten met behulp van de grafieken die in dit rapport worden opgenomen. Zowel voor Pu als Pz wordt door het WIV de kritische drempel vastgesteld op P(90). Deze drempelwaarden zijn terug te vinden in de tabellen op pag. 14, 15 en 16. Het is de verantwoordelijkheid van de klinisch bioloog om de resultaten van zijn laboratorium te evalueren ten overstaan van de informatie vermeld in dit rapport. FORM 43/125/N v6 11/34

12 3. Interpretatie Onderstaande tabel beschrijft de verschillende mogelijkheden die zich kunnen voordoen voor elk van de individuele resultaten die opgenomen zijn in de hierboven beschreven rapporten: z-score Interpretatie u-score Interpretatie 0 Ik voer mijn methode correct uit 0 Mijn analytische methode voldoet aan de gestelde criteria + herhaaldelijk Ik zou de manier waarop ik mijn methode uitvoer moeten evalueren 0 Mijn analytische methode voldoet aan de gestelde criteria 0 Ik voer mijn methode correct uit + herhaaldelijk Ik zou de performantie van mijn methode moeten evalueren + herhaaldelijk Ik zou de manier waarop ik mijn methode uitvoer moeten evalueren* + herhaaldelijk Ik zou de performantie van mijn methode moeten evalueren * 0: geen citatie +: voor de z-score ligt uw resultaat meer dan 3 SD verwijderd van de groepsmediaan +: voor de u-score ligt uw resultaat verder van de mediaan dan de vaste limiet d toestaat * In dit geval bestaat de eerste stap uit het controleren van de manier waarop ik de methode uitvoer; als de situatie niet verbetert, kan de methode zelf in vraag gesteld worden. FORM 43/125/N v6 12/34

13 COMMENTAREN 1. Distributie van P Z en P U De P Z - en P U -distributies (percentage z- en u-scores buiten limietwaarden) worden voor het geheel van de laboratoria van de cyclus 2016 weergegeven in Figuur 1. Daarenboven worden de kenmerken van de distributie van de P Z - en P U -waarden weergegeven in Tabel IV en vergeleken met deze van de voorgaande jaren in respectievelijk de Tabellen V en VI. De door het WIV gekozen kritische drempel is P(90), zowel voor P Z als voor P U. Citaties enkel voor P Z wijzen eerder in de richting van een specifiek probleem van het laboratorium zelf, citaties enkel voor P U daarentegen wijzen eerder in de richting van een mogelijks probleem met de performantie van de methode. Citaties voor Pu en Pz, wijzen meestal in de richting van een probleem van het laboratorium zelf. Elk jaar worden de resultaten van de laboratoria met Pz en Pu overschrijdingen geanalyseerd. De laboratoria met de 10% hoogste Pz en Pu waardes worden extra opgevolgd. Figuur 1. Cumulatieve PZ- en PU-diagrammen voor het geheel van de laboratoria tijdens de cyclus FORM 43/125/N v6 13/34

14 Onderstaande tabel toont de karakteristieken van de P Z - en P U -verdelingen. Tabel IV. Verdeling van P Z en P U voor het geheel van de deelnemende laboratoria (N=153) voor de cyclus Percentielen P Z P U P(05) 0.00 % 0.00 % P(10) 0.00 % 0.00 % P(20) 0.00 % 0.00 % P(25) 0.00 % 0.00 % P(30) 0.00 % 0.00 % P(40) 0.00 % 0.00 % P(50) 0.00 % 0.00 % P(60) 0.00 % 0.00 % P(70) 4.63 % 5.69 % P(75) 5.26 % 8.33 % P(80) 7.69 % 9.09 % P(90) % % P(95) % % Drempelwaarden voor P Z en P U voor 2016 P(99) % % Tijdens de cyclus 2016 kunnen wij dus vaststellen dat: - 90% van de laboratoria minder dan 11.11% resultaten buiten de limieten M ± 3 SD hebben afgeleverd, of minder dan 11.11% z-scores buiten de limieten ( z > 3 SD) hebben behaald. - 10% van de laboratoria meer dan 11.11% resultaten buiten de limieten M ± 3 SD hebben afgeleverd, of meer dan 11.11% z-scores buiten de limieten ( z > 3 SD) hebben behaald. - 90% van de laboratoria minder dan 15.16% resultaten buiten de vaste limieten d hebben afgeleverd, of minder dan 15.16% u-scores buiten de limieten ( u > d) hebben behaald. - 10% van de laboratoria meer dan 15.16% resultaten buiten de vaste limieten d hebben afgeleverd, of meer dan 15.16% u-scores buiten de limieten ( u > d) hebben behaald. FORM 43/125/N v6 14/34

15 Tabel V. Kenmerken van de distributie van de P Z -waarden voor de cycli 2008 tot 2016: aantal laboratoria (N), percentielen (p) van de P Z -distributie (P(p)), minimum en maximum. Cyclus N P(25) P(50) P(75) P(90) P(95) P(99) Min max % 2.6% 6.5% 12.2% 14.2% 23.7% % % 2.3% 5.1% 10.7% 14.3% 23.8% % % 2.4% 6.9% 11.7% 20.1% 35.4% % % 0.0% 5.3% 11.5% 16.8% 30.0% % % 0.0% 5.6% 9.2% 13.6% 25.8% % % 0.0% 0.0% 12.1% 19.7% 42.1% % % 0.0% 6.1% 11.1% 17.5% 28.5% % % 0.0% 5.8% 11.5% 16.7% 33.3% % % 0.0% 5.3% 11.1% 17.1% 27.4% % De performantie van de laboratoria blijft stabiel in 2016 in vergelijking met de vorige cycli. In 2016 hebben 104/153 laboratoria (68%) een z-score van 0 gekregen (geen enkele citatie). FORM 43/125/N v6 15/34

16 Tabel VI. Kenmerken van de distributie van de P U -waarden voor de cycli 2008 tot 2016: aantal laboratoria (N), percentielen (p) van de P U -distributie (P(p)), minimum en maximum. Cyclus N P(25) P(50) P(75) P(90) P(95) P(99) Min max % 3.7% 8.7% 14.7% 20.7% 28.7% % % 0.0% 3.7% 7.1% 8.3% 16.0% % % 3.6% 8.7% 16.7% 20.7% 44.1% % % 0.0% 6.7% 12.0% 15.0% 30.0% % % 0.0% 6.7% 11.4% 18.2% 34.7% % % 0.0% 6.4% 15.9% 21.9% 36.8% % % 0.0% 6.1% 12.6% 20.0% 25.7% % % 0.0% 4.6% 9.6% 13.3% 21.8% % % 0.0% 8.3% 15.2% 24.3% 31.3% % De performantie van de laboratoria is opnieuw gelijkwaardig aan die verkregen in 2014 en voordien. In 2016 hebben 94/153 laboratoria (61%) een u-score van 0 gekregen (geen enkele citatie). Doorheen de cycli kunnen de performanties waargenomen voor bepaalde parameters positief of negatief evolueren en dit kan o.a. gerelateerd zijn aan de concentraties van de te evalueren parameters aanwezig in de stalen. Bij stalen met concentraties aan de grens van het meetbereik verhoogt de heterogeniteit tussen de resultaten en dit vertaalt zich in een verhoging van de CV en een verminderde performantie wat gevolgen heeft op het globale aantal citaties waargenomen in de loop van de cyclus. FORM 43/125/N v6 16/34

17 P Z en P U per parameter Tabel VII toont het percentage z- en u-citaties bekomen voor elk van de parameters en dit sinds de cyclus Deze P Z - of P U -waarden voor een gegeven parameter tijdens een EKE-cyclus dienen te worden beschouwd als maat voor de kwaliteit waarmee deze parameters worden gemeten en worden bepaald door factoren m.b.t. de kwaliteit van de gebruikte methoden enerzijds, en de analytische kwaliteit van de laboratoria anderzijds. Tabel VII. P Z en P U van de parameters geanalyseerd door het geheel van de laboratoria sinds P Z P U Amikacine 7.1% 5.3% 6.1% 3.5% 2.2% 3.7% 2.0% 2.9% 4.2% 10% 6.1% 8.1% 9.9% 6.0% 6.3% 6.4% Carbamazepine 4.0% 3.4% 3.8% 2.1% 2.9% 4.5% 0.3% 1.4% 2.1% 3.4% 2.3% 2.4% 3.3% 2.4% 2.1% 4.2% Digoxine 2.8% 2.9% 1.6% 2.8% 4.0% 3.9% 6.6% 3.0% 1.0% 1.9% 2.6% 3.4% 4.0% 3.1% 1.4% 4.9% Gentamicine 2.9% 4.3% 6.5% 5.8% 1.5% 1.7% 2.7% 0.9% 3.5% 4.3% 5.2% 4.9% 11% 3.4% 0.9% 2.7% Lithium 5.1% 6.3% 5.1% - 3.5% 6.3% 5.1% 6.0% 1.9% 9.4% 6.7% - 3.5% 7.5% 3.4% 12% Paracetamol 4.6% 3.7% 3.4% 7.4% 2.8% 5.1% 5.0% 8.9% 2.3% 6.7% 11% 17% 3.6% 15% 3.4% 6.9% Fenobarbital 4.1% 4.9% 5.1% 3.7% % 4.5% 2.6% 2.5% Fenytoïne 2.2% 2.7% 4.3% 3.2% 2.7% 4.5% 3.5% 3.6% 1.6% 3.0% 2.9% 5.5% 5.0% 3.3% 4.2% 2.5% Salicylaat 3.4% 4.9% 12% 7.4% 4.5% 1.7% 0.0% 0.0% 2.5% 3.7% 4.8% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% Theofylline 3.7% 5.8% 3.4% 4.0% % 5.5% 6.6% 6.0% Valproïnezuur 3.8% 4.1% 2.4% 3.4% 3.8% 2.6% 4.5% 2.6% 2.6% 4.3% 1.9% 3.0% 3.4% 1.4% 2.3% 3.2% Vancomycine 5.0% 5.1% 6.4% 2.2% 2.9% 2.7% 5.3% 6.3% 1.7% 6.4% 4.1% 4.8% 1.7% 2.4% 3.5% 7.5% - De hoge P Z waarde voor paracetamol is te wijten aan citaties voor de methodes Roche Cobas Integra/Cobas c en Vitros. - De hoge P U waarde voor carbamazepine is voornamelijk te wijten aan citaties voor de methode Siemens Advia Centaur. - De hoge P U waarde voor digoxine is niet te wijten aan een specifieke staal of methode. - De hoge P U waarde voor lithium is niet te wijten aan een specifieke methode. - De hoge P U waarde voor vancomycine is niet te wijten aan een specifieke staal of methode. FORM 43/125/N v6 17/34

18 3. Pz en Pu per parameter en per staal Tabellen VIII en IX tonen het percentage z- en u-citaties vastgesteld voor elk van de stalen geëvalueerd tijdens de cyclus Tabel VIII. P Z per parameter en per staal voor de cyclus Randox (serum) Technopath (serum) Bio-Rad (serum) R/13645 R/14071 R/14195 AMIKACINE 1.18% 4.65% CARBAMAZEPINE 2.08% 1.04% 1.10% DIGOXINE 3.28% 4.00% 1.61% GENTAMICINE 0.00% 0.00% 2.94% LITHIUM 6.02% PARACETAMOL 9.43% 8.33% FENYTOINE 1.04% 4.21% 5.81% SALICYLAAT 0.00% 0.00% VALPROINEZUUR 3.54% 0.88% 3.42% VANCOMYCINE 9.30% 4.60% 4.94% Tabel IX. P U per parameter en per staal voor de cyclus Randox Technopath Bio-Rad (serum) (serum) (serum) R/13645 R/14071 R/14195 AMIKACINE 8.24% 4.65% CARBAMAZEPINE 5.21% 5.21% 2.20% DIGOXINE 2.46% 8.00% 4.03% GENTAMICINE 0.00% 0.00% 8.82%* LITHIUM 12.05% PARACETAMOL 9.43% 4.17% FENYTOINE 3.13% 2.11% 2.33% SALICYLAAT 0.00% 0.00% VALPROINEZUUR 3.54% 2.66% 3.42% VANCOMYCINE 8.14% 9.19% 4.94% * Het hoge percentage u-scores voor gentamicine voor het monster R/14195 is voornamelijk terug te vinden bij de gebruikers van de methode Roche - Hit./Mod./cobas c. FORM 43/125/N v6 18/34

19 4. P Z en P U per parameter en per methode Het risico voor z-citaties hangt af van de CV van de methode: hoe hoger de CV van een methode, hoe minder vlug een afwijkend resultaat wordt geciteerd. Daarentegen, hoe lager de CV, hoe hoger het citatierisico voor de resultaten die zich verwijderen van de groepsmediaan. In enkele uitzonderlijke gevallen, indien de CV van een methode zeer laag is, kunnen er resultaten waarvoor de afwijking klinisch niet relevant is (geen overschrijding van de d-limiet) geciteerd worden. Dit soort situatie komt in het algemeen slechts voor bij kleine groepen van gebruikers. Het risico voor u-citaties is afhankelijk van de verhouding tussen de vaste limiet d en de CV van de methode (d/cv): dit risico verhoogt indien de verhouding d/cv verlaagt. Met andere woorden, voor een gegeven d, zal de methode met de laagste CV theoretisch het laagste u- citatierisico vertonen, de methode met de hoogste CV zal theoretisch het hoogste citatierisico vertonen. In wat volgt wordt telkens per parameter en per methode de CV getoond in functie van de mediane concentraties en het aantal z- en u-citaties. Het type monster staat telkens rechts onderaan de grafiek vermeld. FORM 43/125/N v6 19/34

20 CV (%) Amikacine De volgende figuur illustreert de intra-methode variabiliteit (CV) waargenomen voor elk van de methoden, in functie van de medianen gerapporteerd tijdens de cyclus AMIKACIN 003 Roche Integra 005 Roche Hit / Mod / cobas c 006 Syva Emit 011 Abbott Architect/Aeroset Bio-Rad (serum) Median Concentration (mg/l) Randox (serum) Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van amikacine zijn weergegeven in onderstaande tabel. De meest geciteerde groep voor de u-scores is Syva Emit (006), en dit omwille van de hoge variabiliteit van deze methode. Methode (N>6) N Aantal (2016/3) resultaten N z > 3 P Z N u > d* P U 003 Roche Integra % % 005 Roche Hit / Mod / cobas c % % 006 Syva Emit % % 011 Abbott - Architect/Aeroset % % * d AMIKACINE : 13.6% - ±1.03 mg/l (cf. p 9) Voor de methode Abbott Architect Aeroset (011), zijn 2 van de 5 geciteerde u-scores afkomstig van 1 laboratorium. FORM 43/125/N v6 20/34

21 CV (%) Carbamazepine De volgende figuur illustreert de intra-methode variabiliteit (CV) waargenomen voor elk van de methoden, in functie van de medianen gerapporteerd tijdens de cyclus CARBAMAZEPINE 019 Abbott Architect 040 Siemens Dimension / Vista 060 Olympus 072 Roche Cobas Integra 074 Roche Hit./ Mod./ cobas c 084 Siemens Advia Centaur/CP/XP 090 Vitros Bio-Rad (serum) Technopath (serum) Randox (serum) Median Concentration (mg/l) Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van carbamazepine zijn weergegeven in onderstaande tabel. De meest geciteerde groep voor de u-scores is Siemens Advia Centaur (084), en dit omwille van de hoge variabiliteit van deze methode. Methode (N>6) N Aantal N z > 3 P Z N u > d* P U 2016/3 resultaten 019 Abbott Architect % % 040 Siemens Dimension / Vista % % 060 Olympus % % 072 Roche Cobas Integra % % 074 Roche Hit./ Mod./ cobas c % % 084 Siemens Advia Centaur/CP/XP % % 090 Vitros % % * d CARBAMAZEPINE : 14.5% (cf. p 9) Voor de methode Siemens Advia Centaur (084), zijn 4 van de 5 geciteerde u-scores afkomstig van 2 laboratoria. FORM 43/125/N v6 21/34

22 CV (%) Digoxine De volgende figuur illustreert de intra-methode variabiliteit (CV) waargenomen voor elk van de methoden, in functie van de medianen gerapporteerd tijdens de cyclus DIGOXINE 021 Roche Hitachi cobas c Abbott Architect 041 Vitros 049 Siemens ADVIA Centaur 081 Beckman Coulter-Access 088 Roche Elecsys/ Mod E/ Cobas e 093 Siemens Dimension / Vista Median Concentration (µg/l) Bio-Rad (serum) Technopath (serum) Randox (serum) Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van digoxine zijn weergegeven in onderstaande tabel. De methode met de meeste citaties voor u-scores is Vitros (041). Methode (N>6) N Aantal N z > 3 P Z N u > d* P U 2016/3 resultaten 021 Roche Hitachi cobas c % % 034 Abbott Architect % % 041 Vitros % % 049 Siemens ADVIA Centaur % % 081 Beckman Coulter-Access % % 088 Roche Elecsys/ Mod E/ Cobas e % % 093 Siemens Dimension / Vista % % * d DIGOXINE : 14.1% (cf. p 9) FORM 43/125/N v6 22/34

23 CV (%) Gentamicine De volgende figuur illustreert de intra-methode variabiliteit (CV) waargenomen voor elk van de methoden, in functie van de medianen gerapporteerd tijdens de cyclus De medianen gerapporteerd voor de methode Roche Hit/Mod/Cobas c (074) liggen lager dan deze van de andere methodes. GENTAMICIN 022 Abbott Architect 040 Siemens Dimension/ Vista 072 Roche Cobas Integra 074 Roche Hit./ Mod./ cobas c Median Concentration (mg/l) Bio-Rad (serum) Technopath (serum) Randox (serum) Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van gentamicine zijn weergegeven in de tabel hieronder. Methode (N>6) N Aantal N z > 3 P Z N u > d* P U 2016/3 resultaten 022 Abbott Architect % % 040 Siemens Dimension/Vista % % 072 Roche Cobas Integra % % 074 Roche Hit/Mod/Cobas c % % * d GENTAMICINE : 17.0% (cf. p 9) FORM 43/125/N v6 23/34

24 CV (%) Lithium De volgende figuur illustreert de intra-methode variabiliteit (CV) waargenomen voor elk van de methoden, in functie van de medianen gerapporteerd tijdens de cyclus Zoals reeds vastgesteld in voorgaande jaren, liggen de medianen gerapporteerd voor de methode Vitros (030) systematisch hoger dan deze van andere methodes. De studie uitgevoerd ter gelegenheid van EKE 2010/01, toonde echter aan dat deze bias niet werd waargenomen bij patiëntenmonsters. LITHIUM 030 Vitros 034 Abbott Architect / Aeroset 038 Siemens Dimension 042 Roche cobas c Thermo electron corporation Bio-Rad (serum) Median Concentration (mmol/l) Het aantal en het percentage z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van lithium zijn weergegeven in de tabel hieronder. De percentages van z en u citaties zijn hoog maar het aantal citaties blijft laag. Methode (N>6) N Aantal N z > 3 P Z N u > d* P U 2016/3 resultaten 030 Vitros % % 034 Abbott - Architect / Aeroset % % 038 Siemens - Dimension % % 042 Roche - cobas c % % 049 Thermo Electron Corporation % % * d LITHIUM : 9.6% - ±0.11 mmol/l (cf. p 9) FORM 43/125/N v6 24/34

25 CV (%) Paracetamol De volgende figuur illustreert de intra-methode variabiliteit (CV) waargenomen voor elk van de methoden, in functie van de medianen gerapporteerd tijdens de cyclus PARACETAMOL 040 Siemens Dimension 072 Roche Cobas Integra - cobas c 090 Vitros Bio-Rad (serum) Median Concentration (mg/l) Randox (serum) Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van paracetamol zijn weergegeven in de tabel hieronder. De meest geciteerde methode voor de u-scores is Roche (072), en dit omwille van de hoge variabiliteit van deze methode. De methodes met de meeste citaties voor z zijn Roche (072) en Vitros (090), wat kan verklaard worden voor deze laatste methode door de goede performantie. Methode (N>6) N Aantal N z > 3 P Z N u > d* P U 2016/3 resultaten 040 Siemens Dimension % % 072 Roche Cobas Integra/Cobas c % % 090 Vitros % % * d PARACETAMOL : 10.5 % - ±5.43 mg/l (cf. p 9) FORM 43/125/N v6 25/34

26 CV (%) Fenytoïne De volgende figuur illustreert de intra-methode variabiliteit (CV) waargenomen voor elk van de methoden, in functie van de medianen gerapporteerd tijdens de cyclus PHENYTOIN 019 Abbott Architect 040 Siemens Dimension 072 Roche Cobas Integra 074 Roche Hit./ Mod./ cobas c 084 Siemens Advia Centaur/ XP 090 Vitros Median Concentration (mg/l) Bio-Rad (serum) Technopath (serum) Randox (serum) Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden van fenytoïne zijn weergegeven in onderstaande tabel. De meest geciteerde methode voor de z-scores is Siemens Advia Centaur/ XP (084). Methode (N>6) N Aantal N z > 3 P Z N u > d* P U 2016/3 resultaten 019 Abbott Architect % % 040 Siemens Dimension % % 072 Roche Cobas Integra % % 074 Roche Hit./ Mod./ cobas c % % 084 Siemens Advia Centaur/ XP % % 090 Vitros % % * d FENYTOÏNE : 14.9% (cf. p 9) FORM 43/125/N v6 26/34

27 CV (%) Salicylzuur De volgende figuur illustreert de intra-methode variabiliteit (CV) waargenomen voor elk van de methoden, in functie van de medianen gerapporteerd tijdens de cyclus SALICYLATE 072 Roche Cobas Integra - cobas c Bio-Rad (serum) Median Concentration (mg/l) Randox (serum) Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor de enige doseringsmethode van salicylzuur van meer dan 6 deelnemers, Roche, zijn weergegeven in onderstaande tabel. Geen enkel resultaat werd geciteerd tijdens de cyclus Methode (N>6) N Aantal N z > 3 P Z N u > d* P U 2016/3 resultaten 072 Roche Cobas Integra/Cobas c % % * d SALICYLZUUR : 15.2% (cf. p 9) FORM 43/125/N v6 27/34

28 CV (%) Valproinezuur De volgende figuur illustreert de intra-methode variabiliteit (CV) waargenomen voor elk van de methoden, in functie van de medianen gerapporteerd tijdens de cyclus VALPROIC ACID 002 Abbott Architect 003 Siemens Advia Centaur 011 Siemens Dimension / Vista 017 Olympus 020 Roche Hit / Mod / cobas c 021 Roche Integra 022 Vitros Median Concentration (mg/l) Bio-Rad (serum) Technopath (serum) Randox (serum) Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden voor valproïnezuur zijn weergegeven in onderstaande tabel. De meest geciteerde methode voor de z-scores is Siemens Advia Centaur (003). Methode (N>6) N Aantal N z > 3 P Z N u > d* P U 2016/3 resultaten 002 Abbott Architect % % 003 Siemens Advia Centaur % % 011 Siemens Dimension / Vista % % 017 Olympus % % 020 Roche Hit / Mod / cobas c % % 021 Roche Integra % % 022 Vitros % % * d VALPROINEZUUR : 14.5% (cf. p 9) FORM 43/125/N v6 28/34

29 CV (%) Vancomycine De volgende figuur illustreert de intra-methode variabiliteit (CV) waargenomen voor elk van de methoden, in functie van de medianen gerapporteerd tijdens de cyclus VANCOMYCINE 003 Beckman Coulter 007 Siemens Dimension / Vista 011 Roche Integra 012 Vitros 019 Abbott Architect 021 Roche Hit / Mod / cobas c Median Concentration (mg/l) Bio-Rad (serum) Technopath (serum) Randox (serum) Het aantal en het percentage van de z-scores en de u-scores buiten de limieten gerapporteerd voor elk van de doseringsmethoden voor vancomycine zijn weergegeven in onderstaande tabel. Het hoogste percentage citaties voor z (Pz) en u (Pu) wordt teruggevonden bij de methode Roche Integra (011). Merk ook op dat 10 resultaten werden geciteerd voor de methode Roche Hit / Mod / cobas c (021) voor de u-score. Methode (N>6) N Aantal N z > 3 P Z N u > d* P U 2016/3 resultaten 003 Beckman Coulter % % 007 Siemens Dimension / Vista % % 011 Roche Integra % % 012 Vitros % % 019 Abbott Architect % % 021 Roche Hit / Mod / cobas c % % * d VANCOMYCINE : 13.3% (cf. p 9) Voor de methode Roche - Integra (011), zijn 3 van de 4 geciteerde z-scores en de 3 geciteerde u-scores afkomstig van 1 laboratorium. FORM 43/125/N v6 29/34

30 Informatie betreffende medische hulpmiddelen voor in vitro diagnostiek Sinds 2001 is de Dienst Kwaliteit van Medische laboratoria van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid aangesteld als Belgische Bevoegde Overheid voor in vitro diagnostische medische hulpmiddelen. Een van de doelstellingen van de cel IVD is duidelijke informatie verstrekken aan de gebruikers en producenten van IVD s. In de realisatie hiervan werd in mei 2006 een informatiesessie in vitro diagnostische medische hulpmiddelen gehouden voor de kwaliteitscoördinatoren van klinische laboratoria. In navolging van dit initiatief wenst de cel IVD via deze bijlage nader in te gaan op de wisselwerking die noodzakelijk is ingeval van incidenten met in vitro diagnostica tussen u als gebruiker, de cel IVD als Bevoegde Overheden in België en diens collega s Bevoegde Overheden in de EER. Medisch hulpmiddel voor in vitro diagnostiek Op Europees niveau worden medische hulpmiddelen voor in vitro diagnostiek, ook wel in vitro diagnostica, of IVD genaamd, gereguleerd door middel van Richtlijn 98/79/EG (1). Deze Richtlijn werd omgezet in Nationale wetgeving d.m.v. het Koninklijk Besluit (KB) van 14 november 2001 (2); dit KB vormt bijgevolg het wettelijk kader op Belgisch niveau. Een Medisch hulpmiddel voor in vitro diagnostiek wordt gedefinieerd als een medisch hulpmiddel dat een reagens, een reactief product, een kalibratiemateriaal, een controlemateriaal, een kit, een instrument, een apparaat, een toestel of een systeem is dat afzonderlijk of in combinatie wordt gebruikt en door de fabrikant is bestemd om te worden gebruikt voor het in vitro onderzoek van specimens die afkomstig zijn van het menselijk lichaam, met inbegrip van donorbloed en -weefsel, uitsluitend of hoofdzakelijk met het doel om informatie te verschaffen : - over een fysiologische of pathologische toestand, of - over een aangeboren afwijking, of - om de veiligheid en de mate van verenigbaarheid met potentiële ontvangers te bepalen, of - om de uitwerking van therapeutische maatregelen te toetsen; Recipiënten voor specimens, zoals urinepotjes of bloedbuizen, worden eveneens als IVD beschouwd. Producten voor algemeen laboratoriumgebruik vallen niet onder de IVD wetgeving. Vereisten waaraan IVD dienen te voldoen In vitro diagnostica dienen te voldoen aan de essentiële vereisten vermeld in bijlage I van de Richtlijn 98/79/EG en het betreffende KB. Deze essentiële vereisten beogen de veiligheid van IVD producten, voor zowel de klinische toestand van de patiënten alsook de veiligheid van patiënten, gebruikers of derden. Zij beogen tevens kwaliteitsvolle producten en eisen dat de door de fabrikant gespecificeerde analytische en diagnostische prestaties aangetoond worden, zoals sensitiviteit, specificiteit, nauwkeurigheid, herhaalbaarheid, reproduceerbaarheid, interferenties en detectiedrempels. Voor elke IVD dient de fabrikant aan de hand van de technische documentatie aan te tonen dat aan al de (essentiële) vereisten werd voldaan. FORM 43/125/N v6 30/34

31 De essentiële vereisten zijn niet voldoende gedetailleerd om technische bepalingen op te leggen aan de fabrikant. Geharmoniseerde (EN) standaarden vertalen de essentiële vereisten in technische specificaties. IVD die volgens de geldende geharmoniseerde standaarden zijn vervaardigd, worden verondersteld te voldoen aan de overeenkomstige essentiële eisen. De fabrikant is evenwel vrij om de geharmoniseerde standaarden te hanteren, of om op een andere manier aan de essentiële eisen te voldoen. Marktcontrole: productopvolging, incidenten en correctieve acties De fabrikant dient een systematische procedure op te zetten om producten die reeds op de markt werden gebracht op te volgen, klachten en meldingen van incidenten van gebruikers te evalueren en te onderzoeken en zo nodig maatregelen te treffen om de nodige verbeteringen aan te brengen. Onder incident wordt verstaan (KB van 14/11/2001): a) elke slechte werking, storing of achteruitgang van de kenmerken en/of prestaties van een medisch hulpmiddel voor in vitro diagnostiek, alsmede elke onvolkomenheid in de etikettering of in de gebruiksaanwijzing die direct of indirect de dood of een ernstige achteruitgang van de gezondheidstoestand van een patiënt of van een gebruiker of van andere personen kan of heeft kunnen veroorzaken, of b) elke technische of medische reden in verband met de kenmerken of prestaties van een medisch hulpmiddel voor in vitro diagnostiek die als gevolg van de in het eerste gedeelte genoemde omstandigheden ertoe heeft geleid dat de fabrikant medische hulpmiddelen voor in vitro diagnostiek van hetzelfde type systematisch heeft hersteld of teruggenomen; Vaak zal een IVD geen directe schade toebrengen aan de patiënt, gebruiker of derde, zoals infecties, brand- of snijwonden. Incidenten met IVD worden meestal gekenmerkt door onrechtstreekse of indirecte schade aan de patiënt, te wijten aan foute informatie door een deficiënt IVD. Ter ondersteuning van de wettelijke bepalingen betreffende incidenten, de verplichtingen van de fabrikant en van de Bevoegde Overheden, de informatie-uitwisseling tussen de betrokken partijen en de uitvoering van correctieve acties, werd op Europees niveau een praktische gids (MEDDEV) ontwikkeld (3). Belangrijk is dat deze MEDDEV erop wijst dat onder ernstige achteruitgang van de gezondheidstoestand van een patiënt ook indirecte schade beschouwd wordt, die te wijten is aan een medische beslissing die werd genomen, of actie die werd ondernomen op basis van informatie bekomen met een deficiënt IVD en leidend tot: - foutieve diagnose - uitgestelde diagnose - ongeschikte of uitgestelde behandeling - extra belasting/analyses voor de patiënt - transfusie/transplantatie van ongeschikt materiaal FORM 43/125/N v6 31/34

32 Er dient ook opgemerkt te worden dat een incident niet altijd effectief hoeft te leiden tot de dood of een ernstige achteruitgang van de gezondheidstoestand van een patiënt, gebruiker of derde. Indien door een gelukkig toeval de laborant of clinicus heeft kunnen voorkomen dat dergelijke schade plaatsvond, ook dan betreft het een incident. Inderdaad, in een ander laboratorium, of onder andere omstandigheden, zou dezelfde slechte werking, storing of achteruitgang van de kenmerken en/of prestaties van een IVD wél hebben kunnen leiden tot de dood of een ernstige achteruitgang van de gezondheidstoestand van een patiënt, gebruiker of derde. In geval van incidenten met een IVD, is het de verantwoordelijkheid van de fabrikant om de nodige oorzaaks- en risicoanalyse uit te voeren, en de nodige correctieve acties te ondernemen. Melden van incidenten De fabrikant van in vitro diagnostica is verplicht om de cel IVD onmiddellijk te verwittigen van elk incident waarbij zijn IVD betrokken is. Fabrikanten gebruiken hiervoor het formulier dat op Europees niveau werd uitgewerkt. Dit formulier is ondersteund door XML en kan bijgevolg ingebouwd worden in het softwarenetwerk van de fabrikant. Deze informatie vindt u onder de rubriek 2.12 Market surveillance van volgende webpagina: De laboratoria voor klinische biologie, de transfusiecentra en de personen verantwoordelijk voor de in ontvangstneming en/of de aflevering van in vitro diagnostica zijn verplicht incidenten te melden aan de Belgische Bevoegde Overheid voor IVD (KB 14/11/2001; Hfdst V; Art 7; 3). De cel IVD heeft voor meldingen door de gebruikers een specifiek formulier uitgewerkt, in Word. Wij vragen de laboratoria voor klinische biologie en de bovenvermelde personen om dit formulier op te nemen in hun kwaliteitssysteem. Dit formulier omvat een aantal in te vullen velden, betreffende informatie die noodzakelijk is om het probleem te kunnen inschatten. Het is cruciaal dat alle relevante informatie, zoals de identificatie van de betrokken IVD, de betrokken lot/serienummers, de omstandigheden van het incident, de eventueel reeds ondernomen correcties door de gebruiker ed. op een duidelijke manier wordt gecommuniceerd aan de cel IVD. Hoe vollediger de informatie, hoe efficiënter het verdere verloop van het proces, zoals verder zal blijken. Zelfs indien de gebruiker reeds contact heeft gehad met de fabrikant en indien de fabrikant reeds maatregelen heeft voorgesteld, is deze melding nodig. Bovendien is de bijkomende informatie die hierbij aangebracht wordt nuttig. De medewerkers van de cel IVD kunnen dan immers gericht contact opnemen met de fabrikant teneinde een correcte opvolging van diens onderzoek te bekomen. De rol van de Bevoegde Overheid voor IVD bij incidenten Bij incidenten gemeld door de fabrikant, analyseert de cel IVD de risicoanalyse uitgevoerd door de fabrikant en verifieert zij de correctieve maatregelen voorgesteld door de fabrikant. Indien nodig kan de cel IVD beroep doen op het advies van een evaluatiecommissie. FORM 43/125/N v6 32/34

33 Na incidentmeldingen door een gebruiker (laboratoria voor klinische biologie, transfusiecentra, leken), door personen verantwoordelijk voor de in ontvangstneming van IVD, door de distributeur of importeur, informeert de cel IVD hiervan de fabrikant, waarna dezelfde procedure wordt gevolgd. Ingeval correctieve acties dienen plaats te vinden, is het belangrijk dat alle gebruikers van de betrokken in vitro diagnostica hiervan op de hoogte worden gesteld. Voor correctieve acties die plaatsvinden op Belgisch niveau vraagt de cel IVD daarom ook steeds een kopie van de uiteindelijke Field Safety Notice die aan de betrokken gebruikers wordt verstuurd. Tevens vragen wij een lijst van getroffen Belgische gebruikers. Dit gebeurt dus zowel voor fabrikanten van IVD die in België zijn gevestigd als voor buitenlandse fabrikanten. Dit duidt op het belang van een goedwerkende communicatie op niveau van de gehele EEG: een internationale uitwisseling van informatie m.b.t. correctieve maatregelen is van primordiaal belang. Verschillende internationale samenwerkingsprocedures tussen de Bevoegde Overheden worden hiertoe gebruikt. De cel IVD informeert haar collega s in de EER van incidenten en/of correctieve acties die genomen worden tengevolge incidenten in België en/of door Belgische fabrikanten en wordt op haar beurt op de hoogte gesteld van correctieve acties, uitgevoerd ten gevolge incident elders in de EER of zelfs over de hele wereld indien deze betrekking hebben op in vitro diagnostica die in de EER in de handel zijn. Ter besluit De IVD Richtlijn beoogt de veiligheid van IVD producten en tevens kwaliteitsvolle producten met hoogstaande analytische en diagnostische prestaties. De fabrikant wordt gevraagd nieuwe ontwikkelingen, nieuwe (wetenschappelijke) kennis, veranderingen in de state-of-the-art en -niet in het minst- incidenten actief te evalueren en dit te vertalen in eventuele productverbeteringen, preventieve en/of correctieve acties. Het riskmanagement, het afwegen van eventuele risico s verbonden aan het gebruik van de IVD ten opzichte van het profijt voor de patiënt, zijn cruciaal. Het is daarom van primordiaal belang dat incidenten gemeld, geanalyseerd en door doeltreffende correctieve acties voorkomen kunnen worden. De Belgische laboratoria voor klinische biologie vormen een belangrijke schakel in dit proces. De cel IVD vraagt u daarom om het formulier voor meldingen door de gebruikers op te nemen in het kwaliteitssysteem van uw laboratorium. De cel IVD rekent op uw medewerking. Alvast dank. Voor contact of verdere informatie: FORM 43/125/N v6 33/34

34 GEBRUIKTE AFKORTINGEN EG/EU EER IVD KB Europese Gemeenschap Europese Economische Ruimte medische hulpmiddelen voor in- vitro diagnostiek Koninklijk Besluit 1 Richtlijn 98/79/EG van het Europees Parlement en de Raad van 27 oktober 1998 betreffende medische hulpmiddelen voor in-vitrodiagnostiek. De geconsolideerde tekst, die de aanpassingen opneemt werd gepubliceerd onder: eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=consleg:1998l0079: :en:pdf 2 Koninklijk Besluit betreffende medische hulpmiddelen voor in-vitro diagnostiek van 14/11/2001, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 12/12/ MEDDEV 2.12/1 rev.6 Medical devices vigilance system _en.pdf Van Nerom Anne, DVM, PhD Coordinator Bevoegde Overheid medische hulpmiddelen voor in vitro diagnostiek Dienst Kwaliteit van medische laboratoria Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Juliette Wytsmanstraat Brussel België T +32 (0) F +32 (0) EINDE Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel Dit rapport mag niet gereproduceerd, gepubliceerd of verdeeld worden zonder akkoord van het WIV. FORM 43/125/N v6 34/34