Verzenddatum. Paraaf Provincie aris. Onderwerp HOV-netwerk Zuid-Holland Noord als uitvoeringsalternatief van de RijnGouwelijn

Transcriptie

1 5 -minuten versie voor Provinciale Staten Directie DRM Afdeling Mobiliteit en Milieu Registratienummer PZH (DOS ) Datum vergadering Gedeputeerde Staten 15 mei 2012 Portefeuillehouder Bondt, IGM, de Verzenddatum M Paraaf Provincie aris Geheim Nee Termijn 6 juni 2012 Onderwerp HOV-netwerk Zuid-Holland Noord als uitvoeringsalternatief van de RijnGouwelijn Bijlagen HOV-NET Zuid-Holland Noord hoofdrapport, scopebeschrijving en Quick scan Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse Voorstel van GS aan PS: kennisnemen van bijgaande stukken op basis van actieve informatieplicht 1. Onderwerp in kort bestek In het voorjaar 2011 heeft de Tweede Kamer op voorstel van de Minister van Infrastructuur en Milieu besloten om de voorgenomen Rijksbijdragen voor de RijnlandRoute en de RijnGouwelijn samen te voegen tot één gebiedsbudget en de de vrijheid te geven om een integrale afweging tussen beide projecten te maken. In april 2011 hebben de coalitiedragende partijen in het Hoofdlijnenakkoord gekozen voor de aanleg van zowel de RijnGouwelijn als de RijnlandRoute. Vanwege de financiële risico's en alle wensen voor een goede en veilige inpassing vermeldt het Hoofdlijnenakkoord dat een algemene heroverweging binnen en tussen de beide projecten noodzakelijk is. In de periode vanaf mei 2011 zijn door de verschillende alternatieven voor de RijnGouwelijn ontwikkeld die in de stuurgroep en bilateraal met de betrokken partijen zijn besproken. In september 2011 is een Quick scan van 6 uitvoeringsvarianten door GS vastgesteld die de basis heeft gevormd voor de discussie met de partners. Deze discussie heeft er toe geleid dat de stuurgroep eind 2011 tot de conclusie is gekomen dat het verbeteren van het openbaar vervoer in het gebied van de concessie Zuid-Holland Noord het beste kan worden gerealiseerd door de versterking van het gehele netwerk. Dit kan worden gerealiseerd door middel van een achttal HOV-buscorridors 1 treinverbindingen langs de oost-west-as met uitlopers naar de Noordvleugel en de het zuidelijke deel van de Zuidvleugel van de Randstad, die samen het HOV- NET Zuid-Holland Noord vormen. Van dit HOV-net zullen de frequentieverhogingen (en de nieuwe stations Waddinxveen Zuid, Boskoop Snijdelwijk en Hazerswoude-Koudekerk) op de treinverbindingen Leiden-Utrecht en Gouda-Alphen aan den Rijn alsmede de HOV-buscorridor Leiden-Katwijk-Noordwijk het eerst worden gerealiseerd. Twee andere corridors, Alphen aan den

2 Rijn-Leimuiden-Schiphol en Noordwijk-Sassenheim-Schiphol zijn op onderdelen reeds in uitvoering dan wel in vergevorderde staat van voorbereiding. De verwachting is dat deze trein- en HOV-buscorridors uiterlijk in 2018 zijn gerealiseerd. Voor de overige HOV-buscorridors is de realisatie na 2018 gepland en zal te zijner tijd aanvullende dekking moeten komen. Het station Zoeterwoude Meerburg zal worden gerealiseerd en bediend zodra de vervoervraag dat mogelijk maakt. Dit voorkeursalternatief is op 19 april 2012 door de Stuurgroep RijnGouwelijn als advies aan Gedeputeerde Staten besproken, waarvoor breed draagvlak is geconstateerd. Het voorstel voor de realisatie van het HOV-NET Zuid-Holland Noord, met bovengenoemde fasering is in mei 2012 aangeboden aan de colleges van Burgemeester en Wethouders en het Dagelijks Bestuur van Holland Rijnland, met het verzoek om gelijktijdig met de besluitvorming in Gedeputeerde Staten op 15 mei 2012 zich bestuurlijk achter het plan te scharen. In de periode tot aan het zomerreces kunnen de colleges en het Dagelijks Bestuur overleggen met hun commissies en raden dan wel Algemeen Bestuur. Na behandeling van het voorstel voor het HOV-NET Zuid-Holland Noord in de commissie Verkeer en Milieu en de consultaties van de raden zullen beëindigings- enlof wijzigings- enlof nieuwe overeenkomsten worden opgesteld. In de periode tot de definitieve besluitvorming zullen de nog openstaande voorwaarden moeten worden vervuld en de onzekerheden moeten worden weggenomen. Dit betreft onder andere nauwkeurige ramingen van de investeringskosten, afspraken met NS, ProRail en het Rijk, over investerings-, exploitatie- en beheer- en onderhoudskosten, alsmede de risico's met betrekking tot bijvoorbeeld de overwegveiligheid. De verwachting is dat de besluitvorming daarover in de colleges, commissies en raden in september en oktober 2012 kan plaatsvinden. Als afsluiting zal de besluitvorming in Provinciale Staten plaatsvinden, naar alle waarschijnlijkheid in november Dan kan ook het Rijk in het kader van het MIRT haar bijdrage definitief bevestigen. 2. Afbakening van (wettelijk) kader en partijen a. Europeeslnationaallprovinciaal wettelijk en beleidskader De RijnGouwelijn is sinds het midden van de jaren negentig een belangrijk openbaar vervoerproject van de. Voor de aanleg van de RijnGouwelijn Oost en West zijn in de periode vijf bestuursovereenkomsten gesloten met 9 gemeenten en Holland Rijnland waarin de verplichtingen van de partijen ten aanzien van de aanleg zijn vastgelegd. Deze verplichtingen komen er in hoofdzaak op neer dat de, onder voorwaarden, verplicht is tot het aanleggen van de RijnGouwelijn Oost en West en dat de gemeenten en Holland Rijnland daar financieel aan bijdragen (gemeenten: E 54 mln., Holland Rijnland: E 37,4 mln.). Vanwege het verplichtende karakter van deze overeenkomsten is de met die partijen in gesprek gegaan om met wederzijdse instemming deze overeenkomsten te beëindigen of te wijzigen. Daarnaast is ook de Samenwerkingsovereenkomst Knoop Leiden West met vier gemeenten en de Universiteit Leiden gesloten. Deze handelt niet primair over de RijnGouwelijn maar die wordt hierin wel genoemd. In deze overeenkomst wordt onder andere geregeld dat de Universiteit Leiden aan Leiden en Oegstgeest gronden overdraagt voor de aanleg van de RijnGouwelijn tussen Leiden Centraal en het Transferium A44 en dat de Universiteit via Leiden en Oegstgeest

3 HOLLAND E 5,5 mln. aan de RijnGouwelijn Oost bijdraagt. Vanwege deze positie is de Universiteit Leiden bij de gesprekken betrokken geweest. b. Relatie andere interne beleidsterreinen Er is een relatie met het beleidsterrein Ruimtelijke Ontwikkeling omdat de ontwikkeling van openbaar vervoerassen een relatie heeft met de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied rond die assen. Daarnaast heeft de ontwikkeling van het HOV-netwerk Zuid-Holland Noord een relatie met de RijnlandRoute die parallel loopt aan de buscorridor Leiden-Katwijk die de ontsluiting over de weg van de woningbouwlocatie Nieuw Valkenburg zal verzorgen. c. Relatie externe partijen Het project HOV netwerk Zuid-Holland Noord heeft relaties met een groot aantal externe partijen, het Rijk en Holland Rijnland als co-financiers en de 9 gemeenten in de regio's Holland Rijnland en Midden Holland als co-financier en wegbeheerder alsmede de Universiteit Leiden. In de stuurgroep RijnGouwelijn overleggen deze partijen als adviseur van Gedeputeerde Staten. 3. Procesbeschrijving en rol Staten a. Voorgeschiedenis Gebiedsbudget In het voorjaar 2011 heeft de Tweede Kamer op voorstel van de Minister van Infrastructuur en Milieu besloten om de voorgenomen rijksbijdragen voor de RijnlandRoute en de RijnGouwelijn samen te voegen tot één gebiedsbudget en de de vrijheid te geven om een integrale afweging tussen beide projecten te maken. Het gebiedsbudget van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu bedraagt E 722 mln. De heeft hierbij de mogelijkheid gekregen om het ene project volledig aan te leggen en het andere project gefaseerd dan wel om beide projecten gefaseerd aan te leggen. Als enige concrete voorwaarde is gesteld dat de woningbouwlocatie Nieuw Valkenburg vanaf het begin moet worden ontsloten met openbaar vervoer en via de weg. Hoofdlijnenakkoord In april 2011 hebben de coalitiedragende partijen uit de Staten van Zuid-Holland het Hoofdlijnenakkoord "Zuid-Holland verbindt en geeft ruimte" gepresenteerd. In het Hoofdlijnenakkoord hebben deze partijen gekozen voor de aanleg van zowel de RijnGouwelijn als de RijnlandRoute. Vanwege de financiële risico's en alle wensen voor een goede en veilige inpassing vermeldt het Hoofdlijnenakkoord dat een algemene heroverweging binnen en tussen de beide projecten noodzakelijk is. Het gebiedsbudget stelt de in staat om twee majeure mobiliteitsprojecten te realiseren, de RijnlandRoute en de RijnGouwelijn. Na de heroverweging is er E 448 mln. beschikbaar voor investeringen in Hoogwaardig Openbaar vervoer in de regio's Holland Rijnland en Midden-Holland (mits de bijdragen van de partners, Rijk, regio en gemeenten, ongewijzigd blijven).

4 HOLLAND Heroverweging Rijn Gouwelijn In de periode vanaf mei 2011 zijn door de verschillende alternatieven voor de RijnGouwelijn ontwikkeld die in de stuurgroep en bilateraal met de betrokken partijen zijn besproken. In september 2011 is een quick scan van 6 uitvoeringsvarianten door GS vastgesteld die de basis heeft gevormd voor de discussie met de partners. Deze discussies hebben er toe geleid dat de stuurgroep eind 2011 tot de conclusie is gekomen dat het verbeteren van het openbaar vervoer in het gebied van de concessie Zuid-Holland Noord het beste kan worden gerealiseerd door de versterking van het gehele netwerk. Dit kan worden gerealiseerd door middel van een achttal HOV-buscorridors/treinverbindingen langs de oost-west-as met uitlopers naar de Noordvleugel en de het zuidelijke deel van de Zuidvleugel van de Randstad, die samen het HOV-NET Zuid-Holland Noord vormen. b. Waar staan we nu? HOV-NET Zuid-Holland Noord Het HOV-NET Zuid-Holland Noord bestaat uit de verbetering van de treinverbinding Leiden- Alphen aan den Rijn-GoudalUtrecht en het realiseren van een zevental buscorridors: 1. Leiden Centraal - Alphen aan den Rijn - GoudalUtrecht (trein) 2. Noordwijk - Voorhout - Sassenheim - Bollenstreek - Schiphol (bus) 3. Leiden Centraal - Katwijk - Noordwijk (bus) 4. Leiden Centraal - Leiderdorp (bus) 5. Leiden Centraal - Leiden Lammenschans (bus) 6. Leiden Lammenschans - Zoetermeer (bus) 7. Leiden Lammenschans - Alphen aan den Rijn (bus) 8. Alphen aan den Rijn - Leimuiden - Schiphol (bus) Van dit HOV-net zullen in de eerste fase tot 2018 worden gerealiseerd: o frequentieverhoging op de treinverbinding Leiden-Utrecht, met als nieuw station Hazerswoude-Koudekerk; o op de treinverbinding Gouda-Alphen aan den Rijn de bediening van de nieuwe stations Waddinxveen Zuid en Boskoop Snijdelwijk, en als de vervoerwaarde het toelaat frequentieverhoging naar 4 keer per uur (tenminste in de spitsen); Voorwaarde hiervoor is dat de kostendekkingsgraad van de exploitatie op 50% ligt. Dit is haalbaar, afhankelijk van het tempo van realisatie van het woningbouwprogramma langs de lijn. o de aanleg van de HOV-buscorridor Leiden-Katwijk-Noordwijk. Daarnaast zijn reeds in uitvoering dan wel in vergevorderde staat van voorbereiding: o de HOV-buscorridor Alphen aan den Rijn-Leimuiden-Schiphol o de HOV-buscorridor Noordwijk-Sassenheim-Schiphol zijn In het kader van het HOV-NET Zuid-Holland Noord zullen de ontbrekende schakels op deze corridors worden afgemaakt. Hiervoor is separate financiering gevonden in het MPI. De bediening van het station Zoeterwoude Meerburg is afhankelijk van de ruimtelijke ontwikkelingen die de vervoervraag mogelijk moet maken. Voor de overige HOV-buscorridors is de realisatie na 2018 gepland en zal te zijner tijd aanvullende dekking moeten worden gevonden.

5 Invulling voorwaarden Bij de investeringen in het HOV-NET Zuid-Holland Noord en met name de treinverbindingen zijn een groot aantal partijen (W.O. Rijk, Holland Rijnland, gemeenten, ProRail, NS) betrokken die een zwaarwegende stem hebben in de realisatie. Met al die partijen is in beginsel overeenstemming om het HOV-NET Zuid-Holland Noord te gaan ontwikkelen. De kosten voor de eerste fase (tot 201 8) van de aanleg van het HOV-NET Zuid-Holland Noord zijn geraamd op circa E 483 mln. terwijl de dekking in beginsel E 448 mln. bedraagt. Voordat in het najaar 2012 definitief kan worden besloten tot aanleg van dit HOV-net dienen de volgende randvoorwaarden te worden ingevuld: 1. Optimalisering en robuust maken van de noodzakelijke aanpassingen en een nauwkeurige raming van de investeringen in de spoor- en HOV-businfrastructuur 2. Afspraken met het Rijk en NS over de frequentieverhoging en de bediening van de haltes Hazerswoude-Koudekerk en (bij voldoende vervoeraanbodlkantoorontwikkeling) Zoeterwoude Meerburg op de verbinding Leiden Centraal - Utrecht Centraal in het kader van de Hoofdrailnetconcessie 3. Bevestiging van de afspraken met het Rijk over de beheer- en onderhoudskosten van de nieuwe spoorinfrastructuur die in het kader van het RijnGouwelijnproject zijn gemaakt. 4. Bevestiging van de belastingdienst dat de BTW kan worden gecompenseerd conform de afspraken met betrekking tot het RijnGouwelijnproject. Hierbij zijn er nog onzekerheden die in kaart moeten worden gebracht: 1. de kosten voor de infrastructuur ten behoeve van de bediening van de halte Zoeterwoude-Meerburg 2. de kosten voor de maatregelen in het kader van de overwegveiligheid 3. de eisen van het Rijk ten aanzien van de maatschappelijke kosten en baten 4. de wijziging enlof beëindiging van de (bestuurs)overeenkomsten met de gemeenten en Holland Rijnland (waarover reeds in vergaande mate overeenstemming is). Het huidige dekkingstekort voor de eerste fase van het HOV-Net Zuid-Holland Noord, ca. E 40 mln. (rekening houdend met een enigszins terugvallende bijdrage van de gemeenten), ongeveer 10% van de begrote kosten, maakt het mogelijk om nu een bestuurlijke voorkeur uit te spreken voor de aanleg (van de eerste fase) van dit HOV-netwerk, omdat er nog ruime mogelijkheden zijn om te komen tot volledige dekking, vanwege: 1. de financiële effecten van de genoemde optimalisaties en onzekerheden 2. mogelijke co-financiering door het Rijk van de aansluiting op de N1 1 van een ongelijkvloerse overwegkruising bij de Smeetsweg in Zoeterwoude indien die noodzakelijk blijkt te zijn 3. In het BDU-bestedingsplan waren exploitatiebijdragen voor de RijnGouwelijn opgenomen. Deze vallen gedeeltelijk vrij omdat nu alleen de exploitatietekorten voor de treindienst Gouda-Alphen aan den Rijn behoeven te worden gedekt. Uit deze vrijval kunnen investeringen worden gefinancieerd. Evenwichtigheid in investeringen Rijk (E 194 mln.), ( E 172 mln.), regio Holland Rijnland ( E 37,4 mln.) en de betrokken gemeenten (ca E 45 mln.) investeren met het plan HOV-NET Zuid-Holland Noord gezamenlijk

6 forse bedragen in de uitbreiding van de HOV-infrastructuur. Deze investeringen worden besteed aan spoorinfrastructuur ten behoeve van de frequentieverhoging Leiden-Utrecht en de realisatie van stations Hazerswoude - Koudekerk en Meerburg (E 285 mln.), in de spoorinfrastructuur ten behoeve van de treinverbinding Gouda-Alphen aan den Rijn (E 120 mln.), en E 78 mln. ten behoeve van HOV-businfrastructuur Leiden-Katwijk-Noordwijk. Omdat er op de spoorverbinding Leiden - Utrecht ook maatregelen worden getroffen die een positief effect hebben op het lokale wegverkeer achten GS dit een acceptabel evenwicht tussen de investeringen en de bijdragen van de verschillende overheidslagen. Relatie met het Hoofdlijnenakkoord en gebiedsbudget De Minister heeft in het voorjaar met instemming van de Tweede Kamer het gebiedsbudget ingesteld en de Provincie Zuid-Holland de mogelijkheid gegeven om de fasering van de RijnGouwelijn en de RijnlandRoute te bepalen. In het coalitieakkoord "Zuid-Holland verbindt en geeft ruimte" hebben de coalitiedragende partijen gekozen voor de verbetering van de verbinding van Gouda naar Leiden over bestaand spoor en een vertrambare busbaan van Leiden Centraal naar de kust. Het voorkeursalternatief om de spoorverbinding Leiden-UtrechtlGouda te verbeteren en een HOV-buscorridor aan te leggen van Leiden Centraal naar Katwijk en Noordwijk voldoet daar in hoge mate aan. Door de frequentieverhoging op Leiden-Utrecht en Gouda-Alphen aan den Rijn wordt de verbinding Leiden-Gouda verbeterd van een keer per half uur naar een keer per kwartier en de HOV-buscorridor van Leiden Centraal naar Katwijk en Noordwijk volgt vrijwel het gehele tracé van de RijnGouwelijn tussen Leiden Centraal en de kust. In het ruimtelijke ontwerp van de Rijnlandroute en Knoop Leiden West wordt rekening gehouden met de ruimtelijke mogelijkheid om in de toekomst wel te vertrammen tussen Leiden en Katwijk. De tram wordt daarmee niet onmogelijk gemaakt. Voor de bekostiging van beide projecten volstaat het om de oorspronkelijke budgetten van het Rijk voor de RijnlandRoute ( E 529 mln. inclusief BTW) en de RijnGouwelijn (E 193 mln. excl. BTW) te handhaven, daarmee heeft de voldoende vrijheid om beide projecten realiseren. c. Vervolgprocedure Het voorstel om de middelen die thans voor de RijnGouwelijn beschikbaar zijn, te besteden aan de frequentieverhoging Leiden-UtrechtíGouda en de HOV-buscorridor Leiden-Katwijk-Noordwijk is aangeboden aan de colleges van Burgemeester en Wethouders en het Dagelijks Bestuur van Holland Rijnland, met het verzoek om gelijktijdig met de besluitvorming in Gedeputeerde Staten op 15 mei 2012 zich bestuurlijk achter het plan te scharen. In de periode tot aan het zomerreces kunnen die colleges en het Dagelijks Bestuur overleggen met hun commissies en raden dan wel Algemeen Bestuur. Na behandeling van dit voorstel in de commissie Verkeer en Milieu, en de consultaties van de raden, zullen nieuwe overeenkomsten worden opgesteld, in de vorm van beëindigingsovereenkomsten, wijzigingsovereenkomsten enlof nieuwe overeenkomsten. De verwachting is dat de definitieve besluitvorming in de colleges, commissies en raden, Dagelijks Bestuur en Algemeen Bestuur van Holland Rijnland in september en oktober 2012 kan plaatsvinden. Als afsluiting zal de besluitvorming in Provinciale Staten plaatsvinden zodat op één moment alle overeenkomsten worden beëindigd, gewijzigd of vastgesteld. Dit besluit kan naar alle waarschijnlijkheid in november 2012 door Provinciale Staten worden genomen. Dan kan ook het Rijk haar bijdrage bevestigen.

7 4. Financiële aspecten (dekking en risico's) Gedeputeerde Staten hebben met het besluit van 15 mei 2012 de richting gekozen waarin de RijnGouwelijn verder zal worden ontwikkeld. De definitieve keuze zal door Provinciale Staten kunnen worden gemaakt bij het vaststellen van de beëindigingovereenkomsten en de nieuwe overeenkomsten, hoogstwaarschijnlijk in november Dat voorstel zal dan worden voorzien van een dekkingsvoorstel, waarbij de beschikbare dekking in relatie tot het gebiedsbudget taakstellend is. Het voorstel is in de stuurgroep en bilateraal met de contractpartijen besproken. De verwachting is dat na verwerking van de weggevallen bijdragen en overheveling naar de RijnlandRoute een budget van ruim E 440 mln. voor deze uitvoeringwijze van de RijnGouwelijn beschikbaar is, wat een dekkingstekort van circa E 40 mln. betekent. Tevens zal dan worden nagegaan of deze uitvoeringswijze past binnen de bestaande afspraken met de Belastingdienst over de compensatie van de BTW. De beheer- en onderhoudskosten voor de hoofdspoorweginfrastructuur komen naar verwachting voor rekening van het Rijk, conform de eerdere afspraak over de RijnGouwelijn-infrastructuur, en de vervoerder (via de gebruiksheffing). De beheer- en onderhoudskosten voor businfrastructuur die exclusief voor gebruik door bussen is bedoeld komen voor rekening van de en bedragen circa E ,= per jaar. De beheer- en onderhoudkosten voor de overige businfrastructuur komen voor rekening van de wegbeheerders. Technische & proces vragen en informatie bij Ambtenaar M.J.J. Platell Telefoon Kamer A 154

8