A W erkgroep Succinea A

Transcriptie

1 A W erkgep Suinea A Lanjftn zetw aterm llusken I f Kn. Belg. Vereniging _ ' vr nhylilgie Slak-in-Du pjet Inventarisatie van de mllusken in de duingebieden langs de Belgishe Kust stkust Kninklijke Belgishe Vereniging vr nhylilgie rapprt sam enstelling N athal Severijns, Franky Bauwens, Hans De Blauw e en Stefaan Brinkm an deember 2012 m Pvinie West-Vlaanderen ideren ' ~ Dr mensen gedreven naturajffeple VRNIGING VR MARIN BILGI in b Natuur «n Bt

2

3

4

5 W erkgep Suinea J- L a n d e n zetw aterm llusken <n. Belg. Vereniging vr nhylilgie Slak-in-Du pjet Inventarisatie van de mllusken in de duingebieden langs de Belgishe Kust stkust Kninklijke Belgishe Vereniging vr nhylilgie rapprt sam enstelling N athal Severijns, Franky Bauwens, Hans De B lauw e en Stefaan B rinkm an deember 2012

6 Te iteren als: Inventarisatie van de mllusken in de duingebieden langs de Belgishe Kust stkust, Kn. Belg. Veren, vr nhylilgie, rapprt , N. Severijns, F. Bauwens, H. De Blauwe en S. Brinkman (2012). ntatpersnen: franky_bauwens@ htmail.m n.severijns@ sarlet.be Verantwrdelijke uitgever: Kn. Belg. Ver. vr nhylilgie, Buizegemlei 111, 2650 degem

7 ínhud nglish abstrat 1 Samenvatting 2 1. Aanleiding vr het pjet 2. pzet. Ativiteiten in het werkingsjaar Start van het pjet 4.2 xursies 4. Afsluitende vergadering 4 4. Lijst van medewerkers in UTM hkken 5 6. verziht van de vershillende nderzhte laties xursie van 2 juni - Sashui en Kleiputten, Heist - UTM hk S xursie van 1 juli - Zwinbsjes - UTM hk S29 6. xursie van 12 aug. - Dir.-Gen.Willemspark, Knkke-Heist - UTM hk S xursie van 09 september - Baai van Heist - UTM hk S xursie van 14 ktber - Het Zwin - UTM hkken S28 en S Naamgeving 7 8. Resultaten 7 9. Bespreking Landslakken Bijkmende pmerkingen per srt Zetwatermllusken Brakwatermllusken nlusie 15 Literatuur 24

8

9 nglish abstrat The Slak-in-Du (Snails in the Dunes) pjet aims at establishing, ver a perid f abut six years, a new inventry f the mllusan fauna in the Belgian astal dunes area. In the first year f the pjet the eastern part f the Belgian ast was investigated, i.e. the regin east f the harbr f Zeebrugge. Abut 20 persns have ntributed in ne way r anther. The results are very satisfatrily: A ttal f 0 speies f land snails (amng whih 5 speies f slugs), but als 6 speies f freshwater mlluss and 5 speies preferring brakish waters were bserved. Mre than half f the speies f land snails bserved are reprted fr the first time sine 1950 r even fr the first time ever fr the UTM (Universal Transverse Meratr) 10 x 10 km squares that were investigated, i.e. S18, S28 en S29. The mst imprtant f these is undubtedly Vertig angustir, a pteted speies whih was fund fr the first time in mre than 50 years at the eastern part f the Belgian ast and fr the first time ever in the nature reserve Het Zwin. Fur ther speies are reprted fr the first time in the regin that was investigated, i.e. Znitides nitidus, hliella auta, ernuella isalpina (=. jnia) and Alinda bipliata bipliata. The latter had, mrever, never been bserved befre in the Belgian astal area. Five speies were fund rather frequently, i.e. Mnaha antiana, andidula interseta, ernuella virgata, Theba pisana and epaea nemralis. The data that were lleted further learly shw that hliella auta and Theba pisana pisana have by nw spread alng the entire Belgian ast. n the ther hand, several speies that are thught t be in deline at the Belgian ast, i.e. Mnaha artusiana, Heliella itala itala, andidula gigaxii, and andidula unifasiata unifasiata, have nt been bserved at all. As nly ne speimen f ernuella aginnia was fund, als this speies is pbably in deline. Sine nly few freshwater habitats urred in the areas that were investigated in 2012 nly a limited number f freshwater speies is reprted here. Finally, as t brakish water snails, the very rare speies Limapntia depressa and Assiminea grayana were fund in the Bay f Heist, while ne speimen f bia ventsa was bserved alive in the nature reserve Het Zwin. l

10

11 Samenvatting Het Slak-in-Du pjet heeft ais dei de mlluskenfauna in het duinengebied langs de Belgishe Kust te inventariseren. In een peride van ngeveer zes jaar zullen respetievelijk de stkust, de Middenkust en de W estkust bemnsterd wrden. De resultaten van het eerste werkingsjaar, waarbij de stkust (met name het gebied ten sten van de haven van Zeebrugge) nderzht werd en waarbij in ttaal een twintigtal persnen hun medewerking verleend hebben, zijn absluut bevredigend te nemen. In ttaal werden 0 srten reente landslakken waargenmen (waander 5 srten naaktslakken), en daarnaast k 6 srten zetwatermllusken en 5 srten brakwatermllusken. Meer dan de helft (nl. 17) van de waargenmen srten landslakken wrden vr het eerst sinds 1950 f zelfs nieuw gemeld vr de UTM (Universal Transverse Meratr) 10 x 10 km hkken die nu werden bemnsterd, met name S18, S28 en S29. De belangrijkste hiervan is znder meer de nauwe krfslak Vertig angustir, een habitatsrt die na 50 jaar werd teruggevnden aan de stkust en die tegelijk een nieuwe srt is vr het Zwin. Vier van de waargenmen srten zijn nieuw vr de stkust, nl. de dnkere glimslak Znitides nitidus, de slanke duinhren hliella auta, de Griekse duinslak ernuella isalpina (=. jnia) en de gte regenslak Alinda bipliata bipliata. Deze laatste wrdt zelfs vr het eerst gemeld vr de ganse Belgishe Kust! Vijf srten, namelijk de gte kartuizerslak Mnaha antiana, de gfgeribde grasslak andidula interseta, de blle duinslak ernuella virgata, de zandslak Theba pisana en de gewne tuinslak epaea nemralis bleken in het nderzhte gebied bijna veral algemeen vr te kmen. De slanke duinhren hliella auta en de zandslak Theba pisana pisana hebben zih intussen, net ais eerder k al de blle duinslak ernuella virgata, langs de vlledige Belgishe kust verspreid. Vier srten die vlgens eerdere studies in de lp van de vrbije jaren sterk zijn ahteruitgegaan aan nze kust, werden tijdens geen enkele Slak- in-du exursie waargenmen, namelijk de kleine karthuizerslak Mnaha artusiana, de heideslak Heliella itala itala, de fijngeribde grasslak andidula gigaxii, en de éénbandige grasslak andidula unifasiata unifasiata. k de Franse duinslak ernuella aginnia, waarvan slehts één leeg huisje werd gevnden, is welliht sterk ahteruitgegaan. mdat in het in 2012 nderzhte gebied slehts enkele zetwaterbitpen vrkmen werd er k maar een beperkt aantal zetwatermllusken gevnden. Ten sltte werden in de Baai van Heist het erg zeldzame shrrenslakje Limapntia depressa en Gray s kustslakje Assiminea grayana, twee brakwatersrten, gevnden. k de vndst van een levend pgezwllen brakwaterhrentje bia ventsa in de Zwinvlakte is erg interessant. 2

12

13 1. Aanleiding vr het pjet In het najaar van 2011 vnden F. Bauwens en D. Verbeke in het Direteur-Generaal Willemspark in Knkke-Heist, enkele exemplaren van de gte regenslak Alinda bipliata bipliata (Mntagu, 180). De srt bleek daar vrij algemeen vr te kmen maar wrdt th niet vermeld vr de stkust en mgeving in de Vrlpige atlas van de landslakken van België e Wilde et al., 1986), nh in de reente bijdragen ver de landslakken aan nze kust van Verutere et al. (2002) in Natuur.fus en Devriese et al. (2004) in het bek Levende duinen: een verziht van de bidiversiteit aan de Vlaamse kust (red. S. Pvst en D. Bnte), f in de Gedumenteerde Rde Lijst en Naamlijst van de Landslakken van Vlaanderen en Brussel (van Len et al., 2006). mdat dit welliht vr ng meer srten het geval zu kunnen zijn rijpte het idee m een pjet te starten m de mllusken in de duingebieden langs nze Belgishe Kust te inventariseren en z (hpelijk) een meer vlledig beeld te krijgen van de rijkdm aan mllusken in dit gebied dat één van de belangrijkste habitats vrmt vr landslakken in Vlaanderen en België. Na aftetsen en verleggen met vershillende persnen, verenigingen en instanties werd uiteindelijk beslten m het pjet uit te veren nder de kepel van de Werkgep Landen Zetwatermllusken, Suinea, van de Kn. Belgishe Vereniging vr nhylilgie (Kn.B.V..). Het pjet wrdt verder mee gedragen dr het Agentshap Natuur en Bs (ANB), het Instituut vr Natuur- en Bsnderzek (INB), het Kn. Belgish Instituut vr Natuurwetenshappen (KBIN) en leden van de Belgishe Strandwerkgep. Daarnaast wrdt het Pjet gesteund dr de Pvinie West-Vlaanderen, het pjet Natura Peple en het upees Fnds vr Reginale ntwikkeling. 2. pzet Slak-ln-Du, zals het pjet werd gedpt, beperkt zih tt de duinen. Maar ude duinen zals landinwaarts gelegen duingebieden waar er slt, plas, f pel en zeker deze waar wilgen, vlieren f ppulieren aanwezig zijn, vallen daar k nder. De grenzen van het te nderzeken gebied wrden ruwweg gevrmd dr de zeereep en de plders. Na enig verleg werd beslist m het pjet in drie fazen uit te veren, waarbij eerst de stkust, daarna de Middenkust en tensltte de Westkust aan bd kmt. Vr elke fase wrdt een peride van twee jaar vrzien. De exursies, vinden meestal plaats in natuurgebieden die niet vrij tegankelijk zijn, zdat er rigineel veldwerk kan gebeuren. Franky Bauwens treedt p ais ördinatr, infrmeert de deelnemers en ntateert de vershillende instanties vr de ndige vergunningen. Na de exursies wrdt de lijst met waarnemingen ng eens verlpen en wrdt er eventueel ng iets gedetermineerd. Alle zekere determinaties wrden dr Hans De Blauwe p de website waarnemingen.be van Natuurpunt geplaatst. Stefaan Brinkman hudt al de waarnemingen bij in een gegevensbank. Aan het einde van elk seizen wrdt er telkens een dag vrzien m de resultaten van al de exursies ng eens te verlpen, verdere determinaties te den, alles uiteindelijk te mbineren, en het rapprt met de resultaten van dat jaar vr te bereiden. Tensltte wrden daar k de vrtgang van het pjet in het algemeen en de planning vr het vlgend werkingsjaar bespken.

14 . Ativiteiten in het werkingsjaar Start van het pjet Bij de start van het pjet aan de stkust in het vrjaar van 2012 werd dr J. Wuyts en N. Severijns (Kn.B.V..) een inleidende ursus ver land- en zetwatermllusken gegeven vr geïnteresseerden, met daarbij k aandaht vr het determineren. Deze ursus had plaats in het ultuurentrum Knkke-Heist, vzw het Sharprd, Meerlaan 2 te Knkke- Heist. Tien persnen namen deel aan deze ursus die bestnd uit twee avnden les (p 24 mei en 1 mei 2012, telkens 2 x 45 minuten) en p 2 juni een exursie (in de vrmiddag) gevlgd dr een determinatiesessie (namiddag)..2 xursies In 2012 werden er in ttaal vijf exursies gerganiseerd aan de stkust, in Knkke en Heist : - Zaterdag 2 juni m 10:00 uur: Sashui en Kleiputten te Heist (bij de grens met Zeebrugge) (terrein ANB). - Zndag 1 juli m 09:00 uur: Zwinbsjes (terrein ANB). - Zndag 12 augustus m 09:00 uur: Direteur-generaal W illemspark te Knkke-Heist. - Zndag 09 september m 09:00 uur: Baai van Heist (terrein ANB). - Zndag 14 ktber m 11:00 uur: Het Zwin.. Afsluitende vergadering p zaterdagnamiddag 10 nvember had in Sint Andries-Brugge de afsluitende vergadering vr het werkingsjaar 2012 plaats. 4. Lijst van medewerkers in 2012 In 2012 namen de vlgende persnen deel aan de exursies in het kader van het Pjet: Alfred Anthierens, Franky Bauwens en Dminique Verbeke, Stefaan Brinkman, Hans De Blauwe, Dirk en M De Be-verweg, Frank Dewinter, mmanuel Dumulin, Jris Hzee, Piet Jansen, Ward Langeraert, mer Rappe, Nathal Severijns, Guy Van auwenberge en arine Van de Velde. Daarnaast verleenden k vlgende persnen steun aan het Pjet, dr hulp bij bepaalde determinaties, het aanleveren van literatuur, en/f rganisatrishe steun: vy Dewulf (ANB), Franis Kerkhf (KBIN), Mare Leten (ANB), J Paquet (INB), Sam Pvst (INB) en Rse Sablón (KBIN). 4

15 5. UTM hkken Het in 2012 nderzhte gebied (figuur 1) bestrijkt drie UTM (Universal Transverse Meratr) 10x10 km hkken, namelijk 1US18, 1US28 en 1US29. Deze zullen verder steeds wrden afgekrt tt respetievelijk S18, S28 en S verziht van de vershillende nderzhte laties (zie figuur 1) 6.1 xursie van 2 juni - Sashui en Kleiputten te Heist (bij de grens met Zeebrugge) (terrein Agentshap Natuur en Bs, ANB) - UTM hk S18. Sashui Nrd (pgespten terrein met pel en veel stukjes ude shelpen) Sashui, bsje en ruigte Sashui Zuid (pel) Kleiputten parking naast Kninklijke Baan / N,.2272 / N,.2288 / N,.2294 / N,.228 / N, xursie van 1 juli - Zwinbsjes (terrein ANB) - UTM hk S29. Burggraevepel Tbekputten parking bij het bezekersentrum / N,.425 / N,.411 / N, xursie van 12 augustus - Dir.-Gen. Willemspark, Knkke-Heist - UTM hk S18. duinen; bemnstering p vier vershillende laties: duinen; staalname in mlshp duinen; staalname nder struik / N, N, N, N, N, N, xursie van 09 september - Baai van Heist (terrein ANB) - UTM hk S18. duinen; bemnstering duinen; staalname nder ppulier duinen; staalname / N,.2277 / N,.2281 / N, xursie van 14 ktber - Het Zwin - UTM hk S28 en S29. brugje rehts (S29) terrein ANB rehts (S29) bmstam (S28) slt (S29) putje (met slehte geur; S29) plank (S29) / N,.5 / N,.57 / N,.61 / N,.59 / 51.6 N,.70 / N,.548 5

16 Zwin Figuur 1. verziht van het nderzhte gebied met aanduiding van de vrnaamste bemnsterde laties en de situering van de UTM 10 X 10 km hkken in dit gebied. De gele lijn rehts is de landsgrens tussen België en Nederland.

17 7. Naamgeving Vr de naamgeving van de Gastpda vlgen we de meest reente naamlijst die wrdt vrgesteld dr het Fauna upaea pjet ( (Bank, 2011) en die eerder werd uitgewerkt dr Buhet en Ri (2005). Vr de naamgeving van de Bivalvia wrdt de naamlijst gevlgd die k gehanteerd wrdt in de Gedumenteerde Rde Lijst en Naamlijst van de Landslakken van Vlaanderen en Brussel (van Len et al., 2006) en die werd pgesteld dr de LM-werkgep (Falkner et al., 2001). Vr de Nederlandse naamgeving wrdt hier de Nederlandse naamlijst gevlgd (de Bruyne et al., 1994). 8. Resultaten Tabel 1 geeft een algemeen verziht van de vershillende srten die p de nderzhte laties werden waargenmen. Details van de waarnemingen per exursie en per latie wrden weergegeven in de tabellen t/m 7 ahteraan in dit verslag. In ttaal werden 0 srten landslakken waargenmen (waander 5 srten naaktslakken), en daarnaast k 6 srten zetwatermllusken en 5 srten brakwatermllusken. Tabel 1. verziht van al de srten landslakken, zetwatermllusken en brakwatermllusken die tijdens het eerste jaar van het Slak-in-Du pjet werden waargenmen aan de Belgishe stkust (UTM-hkken S18, S28 en S29). In de derde klm wrdt de Rde Lijst-ategrie vr elke srt aangegeven, vlgens van Len et al. (2006) (zie uitleg hiender). Vr de zet- en brakwatermllusken in België werden ng geen Rde Lijst- ategrieën bepaald. Rde Lijst ategrieën: Met uitsterven bedreigd R ritially ndangered Bedreigd N ndangered Kwetsbaar VU Vulnerable Vatbaar vr bedreiging NT Near Threatened Niet bedreigd L Least nern nvldende gekend DD Data Defiient Niet geëvalueerd N Nt valuated Vr srten die p één f andere manier bedreigd f kwetsbaar zijn (R, N, VU, en NT), wrdt het vakje met de Rde Lijst-ategrie grijs ingekleurd. 7

18 Tabel 1. verziht van de landslakken, zet- en brakwaterm llusken die in 2012 in het kader van het Slak-in-Du pjet werden waargenmen. Datum 2012 Uur W aarnem er Slak-ln-Du Pvinie W est-vlaanderen Gem eente stkust S traat/latie G PS Versie U T M /. W p i r e p Suinea W e e r U n d j^ z e tw e te r m llu s k m ' Bdem,p N\ ( Kn B *l* Vereniging Begeiing _ Rde Lijst ateg Landmllusken UTM-hk, 10 km x 10 km : S18 S28 S29 S18 S18 S28 S29 Suinea putris Gewne barnsteenslak L L Suinella blnga Langwerpige barnsteenslak DD 1 (fssiel) xylma elegans elegans Slanke barnsteenslak N L hlipa lubria Glanzende agaathren DD L L Vallnia stata Geribde jahthrenslak L h L h Vallnia pulhella Fraaie jahthrenslak VU h L Pupilla musrum M stnnetje NT L L h L Vertig angustir Nauwe krfslak R L hldina laminata lam. Gladde regenslak NT h lausilia bidentata bid. Vale lausilia L L Alinda bipliata Gte regenslak N Disus tundatus t. Berenknpje L L L Znitides nitidus Dnkere glimslak L L xyhilus ellarius Kelderglansslak L L xyhilus draparnaudi Gte glansslak L h L Vitrina pelluida Drshijnende glasslak L h L hliella auta Slanke duinhren NT L Mnaha antiana Gte karthuizerslak VU L L L h Thulus hispidus Gewne haarslak L L L h L andidula interseta Gfgeribde grasslak VU h L L L L h ernuella aginnia Franse duinslak NT h ernuella isalpina/jnia Griekse duinslak N h h L ernuella virgata Blle Duinslak NT L L L L Theba pisana pisana Zandslak NT L L L L epaea nemralis Gewne tuinslak L L L L L L L rnu aspersum Segrijnslak L h L L Landmllusken/ Naaktslakken UTM-hk, 10 km x 10 km : S18 S28 S29 S18 S18 S28 S29 De eras laeve Kleine akkerslak L L L Deeras panrmitanum Zuidelijke akkerslak L L L Deeras retiulatum Gevlekte akkerslak L L L Arin rufus Gte wegslak L L L L Arin distintus Dnkere wegslak L L Zetwatermllusken UTM-hk, 10 km x 10 km : S 18 S28 S29 S18 S18 S28 S29 Vavata piinalis Vijverpluim drager 1 (fssiel) Galba trunatula Leverbtslak L Stagnila palustris M eraspelslak L L L Radix auriularia rvrmige pelslak L L Radix balthia vale pelslak L L L Ha itia auta Puntige blaashren L L L Planrbis planrbis Gewne shijfhrenslak 1 (fssiel) Pisidium asertanum Gewne erwtenmssel L Brakwatermllusken UTM-hk, 10 km x 10 km : S 18 S28 S29 S18 S18 S28 S29 bia ventsa pgezwllen brakwaterhrentje L Peringia ulvae Wadslakje h L L Assiminea grayana Gray's kustslakje L Limapntia depressa Shrrenslakje L Mystella mystis Muizenrtje L Legende L = Levend h = Leeg huisje *) deze srt w erd p 8 juni 2012 k algemeen en levend waargenmen in Park 58 in Duinbergen

19 9. Bespreking mdat dit Pjet ais hfddel heeft een meer vlledig beeld te krijgen van de rijkdm aan mllusken in de duingebieden langs nze Belgishe Kust, is het ged m nze resultaten te vergelijken met de gegevens die reeds beshikbaar zijn in de literatuur, met name met de in de inleiding geiteerde werken van De Wilde et al. (1986) en van Len et al. (2006). De gegevens uit deze twee publiaties wrden samengevat in Tabel Landslakken De gte karthuizerslak Mnaha antiana, de gfgeribde grasslak andidula interseta, de blle duinslak ernuella virgata, de zandslak Theba pisana en de gewne tuinslak epaea nemralis blijken in het nderzhte gebied bijna veral algemeen vr te kmen. De srten die p basis van De Wilde et al. (1986) en van Len et al. (2006) veger al aan de stkust werden waargenmen en nu k in het kader van het Slak-in-Du pjet in 2012 werden waargenmen, wrden in Tabel 8 aangegeven met het jaartal 2012 ahter de Latijnse naam. Vergelijking van de tabellen 1 en 8 leert dat in het kader van het Slak-in-Du pjet in 2012 niet minder dan 12 srten werden waargenmen die veger (d.w.z. tt 2006) ng niet gemeld werden in de UTM hkken die nu werden bemnsterd. Hiervan zijn 4 srten nieuw vr de stkust. Vr één srt (nl. Alinda bipliata bipliata) is de waarneming in 2012 in het kader van het Slak-in-Du pjet zelfs de allereerste melding vr de ganse Belgishe Kust! Ten sltte zijn er k 6 srten die vr het eerst pnieuw wrden gemeld sinds en gedetailleerde verziht van deze vergelijking van de tabellen 1 en 8 met infrmatie per UTM 10 x 10 km hk en per srt wrdt gegeven in Tabel 2. Het eerder gte aantal nieuw gemelde srten f waarnemingen van srten die sinds 1950 niet meer gemeld werden, tnt verduidelijk aan dat de mllusken in ns land helaas niet frequent geneg wrden pgevlgd. Uit de vergelijking van de tabellen 1 en 8 blijkt verder k dat niet minder dan 26 srten die veger wel al in de in 2012 in het kader van het Slak-in-Du pjet bemnsterde UTM- hkken (ni. S18, S28 en S29) werden waargenmen, vrlpig ng niet werden pgemerkt tijdens de Slak-in-Du exursies. Dit zijn de srten waar geen jaartal 2012 ahter de Latijnse srtnaam vermeld wrdt in Tabel 8. Het valt p dat ngeveer de helft van deze (ng) niet pgemerkte srten kleine srten zijn. Meer dan waarshijnlijk werden deze ver het hfd gezien mdat er ng niet vldende bdemmnsters werden verzameld en nderzht. Hier zal in 201, wanneer de stkust verder nderzht zal wrden, dus meer aandaht aan meten besteed wrden. We willen hier k aanstippen dat er k ng niet p vldende systematishe wijze naar naaktslakken gezht is in dit eerste jaar van het Slak-in-Du pjet. k aan deze gep zal daam in het tweede werkingsjaar meer aandaht meten besteed wrden. 9

20 Tabel 2. verziht van de srten die in het kader van het Slak-in-Du pjet in 2012 werden waargenmen en die vr het eerst sinds 1950 gemeld wrden (50), f zelfs helemaal nieuw (N) zijn vr het betreffende UTM 10 x 10 km hk. Srten die nieuw gemeld wrden vr de stkust zijn met een X aangeduid. In de tweede klm wrdt de Rde Lijst-ategrie gegeven (vr meer uitleg zie bij Tabel 1 f Tabel 8). Srt status nieuw vr stkust S18 S28 S29 (Gewne) barnsteenslak Suinea putris Fraaie jahthrenslak Vallnia pulhella L 50 VU 50 Mstnnetje Pupilla musrum NT 50 Nauwe krfslak Vertig angustir R N Gladde lausilia (regenslak) hldina laminata lam. Vale lausilia (regenslak) lausilia bidentata bident. NT 50 L N Gte lausilia (regenslak) Alinda bipliata bipliata VU X N Berenknpje Disus tundatus tund. L 50 N Dnkere glimslak (glansslak) Znitides nitidus L X N Gte glansslak xyhilus draparnaudi L 50 (Gte) wegslak Arin rufus VU N N Dnkere wegslak Arin distintus L N Slanke duinhren hliella auta NT X N Haarslak - Behaarde slak Thulus hispidus Griekse duinslak ernuella isalpina (=. jnia) L N X N N N Blle duinslak ernuella virgata *) NT N N Zandslak Theba pisana pisana NT *) Verutere et al. (2002) en Devriese et al. (2004) meldden al dat deze srt vrkmt langs de ganse kust, ehter znder speifieke UTM-hkken p te geven. N 10

21 9.1.1 Bijkmende pmerkingen per srt Vr een aantal srten geven we hier ng een meer speifieke telihting f pmerkingen: - Slanke barnsteenslak / xytma elegans elegans Verutere et al. (2002) en Devriese et al. (2004) melden dat deze srt aan nze kust sterk is ahteruitgegaan dr het verdwijnen van merasvegetaties, maar binnen hun speifieke bitp th lijken te kunnen standhuden. Wij vnden de srt in de zuidelijke pel van het gebied Sashui en in de nabijgelegen kleiputten in Heist. p beide plaatsen was de srt algemeen aanwezig. - Fraaie jahthrenslak / Vallnia pulhella De jahthrenslakken znder ribben werden ais Vallnia pulhella gedetermineerd p basis van de vrij sherp mgebgen mndrand en de sterk wit verdikte lip (Kerney en amen, 1980). - Nauwe krfslak / Vertig angustir Dit is een habitatsrt, die sinds 1950 niet meer gemeld werd vr de stkust. Dit is bvendien de eerste vndst van deze srt in het Zwin. Veger werd ze wel al in het UTM hk S28 gevnden, maar dan p het gndgebied van Nederland e Wilde et al., 1986). - Gladde lausilia (regenslak) / hldina laminata laminata Van deze srt werd slehts één, ud exemplaar gevnden in het Direteur-generaal Willemspark. - Gte lausilia (regenslak) /Alinda bipliata bipliata (Fig. 2) Deze srt werd eerder ng niet gemeld aan de stkust. De vndst er van in het Direteur- generaal Willemspark (waar ze talrijk blijkt vr te kmen, net ais in Park 58 zals later bleek) vrmde de aanleiding vr het Slak-in-Du pjet. - Dnkere glimslak (glansslak) / Znitides nitidus Van deze srt, die nieuw gemeld wrdt vr de stkust, werden twee levende exemplaren gevnden. én in het dmein Sashui en één bij de kleiputten in Heist. - Gte glansslak / xyhilus draparnaudi Vlgens Verutere et al. (2002) en Devriese et al. (2004) kmt deze srt aan gans de Belgishe kust vr. Ze werd dr ns p twee laties gevnden. - Slanke duinhren / hliella auta (Fig. ) In Verutere et al. (2002) en Devriese et al. (2004) wrdt gemeld dat deze srt langs nze kust aanwezig is vanaf de Franse grens tt in Bredene. De srt werd dr ns algemeen aangetffen in het Direteur-generaal Willemspark, waarmee ze nieuw is vr de stkust, en waaruit k blijkt dat ze intussen gans de Belgishe kust heeft geklniseerd. - Blle duinhren / hliella barbara Deze srt werd reent in ns land enkel gemeld van het natuurgebied Het Dievegat bij Het Zwin in Knkke umulin, 1988), waar de srt vanuit Zuid-upa zu zijn ingeverd dr transprt van kampeeruitrustingen. Deze latie werd dr ns niet bemnsterd. 11

22 L 1 Ul Fig. 2 Gte regenslak Alinda bipliata bipliata ir.-generaal Willemspark, Knkke-Heist, 12 aug. 2012; ft H. De Blauwe). Fig. Slanke duinhren hliella auta p een zandslak Theba pisana ir.-gen. Willemspark, Knkke-Heist, 12 aug. 2012; ft H. De Blauwe). Fig. 5 De Griekse duinslak ernuella isalpina (=. jnia) (links) en de blle duinslak ernuella virgata (rehts) (Het Zwin, Knkke-Heist, 14kt. 2012; ft s N. Severijns). Fig. 4 Gte karthuizerslak Mnaha antiana ir.-generaal Willemspark, Knkke-Heist, 12 aug. 2012; ft F. Bauwens). i n Fig. 6 Zandslak Theba pisana ir.-gen. Willemspark, Knkke-Heist, 12 aug. 2012; ft F. Bauwens). 12

23 - Gte karthuizerslak / Mnaha antiana (Fig. 4) Vlgens Verutere et al. (2002) en Devriese et al. (2004) was deze srt veger algemeen in het ganse kustgebied, maar wrdt ze nu ng slehts spradish aan nze kust waargenmen. Dit stkt niet met nze ervaring mdat deze srt tijdens de Slak-in-Du exursies in 2012 p vershillende plaatsen en steeds redelijk algemeen werd aangetffen. - (Kleine) karthuizerslak / Mnaha artusiana Verutere et al. (2002) en Devriese et al. (2004) vermelden dat deze srt mmenteel slehts spradish langs nze kust wrdt waargenmen. Tijdens de Slak-in-Du exursies in 2012 werd ze geen enkele keer gevnden. - Heideslak / Heliella itala itala Deze slak lijkt vlgens Verutere et al. (2002) en Devriese et al. (2004) niet meer in ns kustgebied te leven. De laatste waarneming van een levende ppulatie in nze duinen dateert van Tijdens de exursies in het kader van het Slak-in-Du pjet werd de srt niet waargenmen. - Fijngeribde grasslak / andidula gigaxii Verutere et al. (2002) en Devriese et al. (2004) vermelden dat deze srt aan nze kust sterk is ahteruitgegaan en dat haar areaal zih nu beperkt tt het gebied ten westen van de I Jzermnding. Tijdens nze exursies werd geen enkel exemplaar van deze srt gevnden. - énbandige grasslak / andidula unifasiata unifasiata k vr deze srt vermelden Verutere et al. (2002) en Devriese et al. (2004) dat ze sterk is ahteruitgegaan aan nze kust en dat haar areaal zih nu beperkt tt het gebied ten westen van de IJzermnding. k van deze srt werd geen enkel exemplaar gevnden. - Franse duinslak / ernuella aginnia Vlgens De Wilde et al. (1986) kwam deze srt in het midden van dejaren 1980 langs de ganse Belgishe kust vr. Verutere et al. (2002) vermelden dat de kern van het areaal van deze slak zih in 2002 in het entrale deel van de kuststk bevnd. Bij de Slak-in-Du exursies dit jaar werd slehts één leeg huisje van deze srt gevnden, in het gebied Sashui. Mgelijk gaat deze srt ahteruit aan nze kust. Dit verdient verdere aandaht. - Blle duinslak / ernuella virgata (Fig. 5) Deze srt blijkt bijna veral in het nderzhte gebied algemeen vr te kmen. erder werd al dr Verutere et al. (2002) en Devriese et al. (2004) gemeld dat deze srt mmenteel langs de ganse Belgishe kust vrkmt. - Griekse duinslak / ernuella isalpina/jnia) (vr de naamgeving zie van Len et al. (2006)) Deze srt werd tt ng te enkel aan de Westkust en de Middenkust gemeld e Wilde et al., 1986). Ze ndersheidt zih van ernuella virgata dr de veel duidelijker ribben (zie Fig. 5) en een wijdere umbilius. Ze zu ehter kunnen hybridiseren met ernuella virgata waardr tussenvrmen kunnen vrkmen (.a. in Kksijde) (van Len, 2006). Het lege huisje bij de Tbekputten en de exemplaren die levend werden waargenmen in het Zwin vertnen allemaal de twee typishe kenmerken vr deze srt. Dit zijn de eerste meldingen van deze srt vr de stkust. 1

24 - Zandslak / Theba pisana pisana (Fig. 6) Deze srt, die in het kustgebied eerder enkel ten westen van stende werd gemeld, werd vlgens van Len et al (2006) reent waargenmen tt in Bredene, terwijl lege huisjes werden gevnden tt in Blankenberge. Hewel de srt ng niet aan de stkust gemeld werd, blijkt ze daar vlgens nze waarnemingen nu erg algemeen vr te kmen. Welliht is ze in abslute aantallen zelfs de meest algemene srt landslak langs nze kust. 9.2 Zetwatermllusken Vr de zetwatermllusken is er geen Rde Lijst f reente inventarislijst beshikbaar. Daardr is er vr de meeste zetwatermllusken alleen een vergelijking mgelijk met de verspreidingskaarten die in 1947 dr Adam gepublieerd werden (Adam, 1947). Vr enkele srten van de familie der Lymnaeidae zijn er reent wel nieuwe verspreidingskaarten gepublieerd (Sablón en Van Gethem, 1992). Daarnaast kmen er enkele meldingen vr p de website waarnemingen.be van Natuurpunt, maar het blijft natuurlijk de vraag in hever deze waarnemingen znder gedkeuring en/f ft betuwbaar zijn. We hebben deze daam vrlpig niet in beshuwing genmen. In dit eerste werkjaar van het Slak-in-Du pjet werd p de vershillende nderzhte laties slehts 6 srten zetwatermllusken aangetffen. Vr de leverbtslak Galba trunatula, de meraspelslak Stagnila palustris, de vale pelslak Radix balthia en de puntige blaashren Haitia auta betreft het de eerste meldingen vr het UTM hk S18 sinds De meraspelslak Stagnila palustris, de rvrmige pelslak Radix auriularia, de vale pelslak Radix balthia en de puntige blaashren Haitia auta wrden vr het eerst gemeld vr het UTM hk S29. Het klein aantal srten zetwatermllusken dat werd waargenmen is mgelijk een gevlg van het feit dat de bemnsterde waters ng niet intensief geneg met shepnetten bemnsterd werden. 9. Brakwatermllusken Tijdens de vershillende bemnsteringen werden er in ttaal k vijf brakwatersrten gevnden, nl. het pgezwllen brakwaterhrentje bia ventsa, het wadslakje Peringia ulvae, Gray s kustslakje Assiminea grayana, het muizenrtje Mystella mystis, en het shrrenslakje Limapntia depressa. pmerkelijk hierbij is de vndst van het erg zeldzame shrrenslakje Limapntia depressa, en het Gray s kustslakje Assiminea grayana in de Baai van Heist (UTM hk S18). Beide srten werden vrdien ng niet in dit UTM hk gemeld. Vr meer infrmatie ver deze vndst verwijzen we naar het uitgebreide artikel dat hiever nlangs vershenen is umulin, 2012). k de vndst van een levend pgezwllen brakwaterhrentje bia ventsa in de Zwinvlakte is pmerkelijk. Het wadslakje Peringia ulvae en het muizenrtje Mystella mystis, ten sltte, blijken algemeen in het Zwin vr te kmen. Deze drie srten werden eerder k al in dit UTM hk S29 waargenmen, nl. in Het Zwin, Het Dievegat en de Nieuwe Waterweg umulin, 1990). 14

25 10. nlusie Tijdens het eerste werkingsjaar van het Slak-in-Du pjet werd de stkust, vanaf de stelijke havendam in Zeebrugge tt aan de Nederlandse grens nderzht. Dit gebied maakt deel uit van de UTM 10 x 10 km hkken S18, S28 en S29. De resultaten zijn absluut bevredigend te nemen. In ttaal werden 0 srten reente landslakken waargenmen (waander 5 srten naaktslakken), en daarnaast k 6 srten zetwatermllusken en 5 srten brakwatermllusken. Vijf srten, namelijk de gte kartuizerslak Mnaha antiana, de gfgeribde grasslak andidula interseta, de blle duinslak ernuella virgata, de zandslak Theba pisana en de gewne tuinslak epaea nemralis blijken in het nderzhte gebied bijna veral algemeen vr te kmen. Verder blijken de slanke duinhren hliella auta en de zandslak Theba pisana pisana zih, net ais eerder k al de blle duinslak ernuella virgata, intussen langs de vlledige Belgishe kust verspreid hebben. en aantal srten landslakken wrden vr het eerst sinds 1950 f zelfs nieuw gemeld vr de UTM hkken die nu werden bemnsterd (zie Tabel 2). De belangrijkste hiervan is znder twijfel de nauwe krfslak Vertig angustir, een habitatsrt die vr het eerst sinds 1950 werd waargenmen aan de stkust en die tegelijk een nieuwe srt is vr het Zwin. Verder zijn vier van de waargenmen srten nieuw vr de stkust, nl. de gte regenslak Alinda bipliata bipliata, de dnkere glimslak Znitides nitidus, de slanke duinhren hliella auta, en de Griekse duinslak ernuella isalpina (=. jnia). én srt, de gte regenslak Alinda bipliata bipliata wrdt zelfs vr het eerst gemeld vr de ganse Belgishe Kust! Uit het tamelijk gt aantal srten die fwel nieuw gemeld wrden vr de stkust fwel vr het eerst gemeld wrden sinds 1950, blijkt duidelijk dat de mllusken in ns land helaas niet frequent geneg wrden pgevlgd. Daarnaast tnt dit k aan dat het Slak-in-Du pjet een duidelijke bijdrage levert tt de kennis van de srten die vrkmen in de duingebieden langs nze kust. en aantal srten landslakken die veger vr de stkust werden gemeld, werden (ng) niet pnieuw waargenmen. Meer dan de helft daarvan zijn kleine tt zeer kleine srten. Deze werden waarshijnlijk ver het hfd gezien mdat er ng niet vldende bdemmnsters werden verzameld en nderzht. Hier zal in 201, wanneer de stkust verder nderzht zal wrden, meer aandaht aan meten besteed wrden. nkele srten die vlgens eerdere studies de vrbije jaren aan nze kust sterk zijn ahteruitgegaan, werden tijdens geen enkele Slak-in-Du exursie waargenmen. Het betreft hier de kleine karthuizerslak Mnaha artusiana, de heideslak Heliella itala itala, de fijngeribde grasslak andidula gigaxii, en de éénbandige grasslak andidula unifasiata unifasiata. De Franse duinslak ernuella aginnia werd slehts één keer waargenmen (een leeg huisje). k deze srt is dus mgelijk sterk ahteruitgegaan. Dit verdient verdere pvlging wanneer de stkust in 201 verder zal nderzht wrden. In dit eerste jaar van het Slak-in-Du pjet werd er ng niet p systematishe wijze naar naaktslakken gezht. Aan deze gep zal daam in het tweede werkingsjaar meer aandaht besteed wrden. 15

26 Het beperkt aantal srten zetwatermllusken dat werd waargenmen is mee een gevlg van het klein aantal zetwaterhabitats in de gebieden die werden bemnsterd, maar wijst er welliht k p dat de bemnstering van zetwaterbitpen de vlgende jaren meer intensief met gebeuren dan tt ng te het geval was. pmerkelijk bij de waarnemingen van brakwatersrten, ten sltte, is de vndst van het erg zeldzame shrrenslakje Limapntia depressa en Gray s kustslakje Assiminea grayana in de Baai van Heist. k de vndst van een levend pgezwllen brakwaterhrentje bia ventsa in de Zwinvlakte is erg interessant. 16

27 L (N (N Tabel. verziht van de landslakken, zet- en brakwatermllusken die tijdens de Slak-in-Du exursie van 2 juni 2012 werden waargenmen. r\j ai > n Q_ ( M 1? =D ^ r\j i LD i r\j +-* ü Q tud bp ' M b Q. b b +-* s a ~..Í2 ai 'ai ^ > "l" ai <u _ ai 'ö. > B S S ai \ ai X ai 00 L Q. ) (0 t ai Q û 01 Q. 00 H t rsj <N rsj H d" en rsj rsj rsj rsj rsj rsj rsj Ö ai 01 -D 01 +-* 01 a A L Gewne barnsteenslak Suinea putris A L A L t 1 Slanke barnsteenslak xylma elegans elegans 1 L 1 L Dnkere glimslak Znitides nitidus 1 ud Gte glansslak xyhilus draparnaudi 1 ud 1 L 2 ud A L Gte karthuizerslak Mnaha antiana ud Gfgeribde grasslak andidula interseta 1 leeg Franse duinslak ernuella aginnia M L A L > < LU Blle Duinslak ernuella virgata Zandslak Theba pisana pisana L Gewne tuinslak epea nemralis LU Segrijnslak rnu aspersum ai JS (0 (0 L Zuidelijke akkerslak Deeras panrm itanum L Kleine akkerslak Deeras laeve 1 L A L Gevlekte akkerslak Deeras retiulatum Gte wegslak Arin rufus + * ai ai M '_ai _i < A L (gt) Leverbtslak Galba trunatula L Meraspelslak Stagnila palustris A L L vale pelslak Radix balthia A L L L Puntige blaashren Haitia auta LK+ 1 L Gewne erwtenmssel Pisidium asertanum Legende LK = Lsse klep = nkele (< 10) L = Levend Sashui N: pgespten terrein, veel stukjes ude shelpen A = Algemeen (> 10 en < 50) V= Vers M = Massaal (> 50)

28 D m Tabel 4. verziht van de landslakken, zet- en brakw aterm llusken die tijdens de Slak-in-Du exursie van 1 juli 2012 werden w a a rg e n m e n. r\i u > L L H id => < 4 i - 05 => Z ñ r\i 05 Q s U " Q) U > u "ö ÖJ UD _Q M \ 05 u ^ L r r D m r L 51.58/ / /.425 U U U u *-* T UU -Q "qt U u I Parking Tbekputten - N Tbekputten - Z Burggraevepel S28 S29 S28 S28 UTM-hk: u _1 L _1 < _1 < _1 _1 LU < Vale lausilia lausilia bidentata bid. B e re n kn p je Disus tundatus t. _1 < Gte ka rth u ize rs la k Mnaha a n tia na _1 LU > LU _1 LU > LU _1 LU _1 LU Gewne haarslak Thulus hispidus Gfgeribde grasslak andidula in te rse ta Franse d u in sla k ernuella aginnia 1 ud Griekse d u in sla k ernuella is a lp in a /j n i a _1 LU _1 < Gewne tu in s la k epea n e m ra lis u D D _1 LU _1 LU _1 LU _1 LU _1 LU Zuidelijke a kkerslak Deeras p a n rm ita n u m Kleine akkerslak D e e ra s la e ve Gte w egslak Arin rufus "G > + _1 _1 _1 LU < + < < _1 LU "G > + _1 _1 _1 LU < < + < _1 LU _1 _1 < _f0 L L- Ul Q. _ L (U hin L _ f mu Q. L 'e Q. -Q D L- (U U > 4 1 Gp LŌ > L U U) -M L f f Q. u l. u f U M 'i ± ± U u _Q ' X X u UD '~ u '~ u J_l f f ' rsi L =n Legende = nkele (< 10) L = Levend A = Algemeen (> 10 en < 50) V= Vers M = Massaal (> 50)

29 0 D 0 Ö LU 2 (ud) (N LU LU LU LU t 1 LU û 0 aj Q. AT LU t 1 LU 00 m LU a r\j LU 1 ud S t 1 LU U) D (N T I D > a) u X a) Q (N a) > a) M (U Q LU LU n TD a) en a) a a) T a) -X 00 Q_ U) a) a) _ " U) a) û û 20 L L L L A L A L L LU LU (N t 1 S A L A L L ud + juveniel D -X 0 a) 0 a) -X -X i l Z> a) s a) a D a) -X -X (S Q _ 0 00 T I en Glanzende agaathren Geribde jahthren M stnnetje Gladde regenslak Gte regenslak Kelderglansslak Gte glansslak Slanke duinhren Gte karthuizerslak Gewne haarslak Gfgeribde grasslak Griekse duinslak Blle Duinslak Zandslak Gewne tuinslak Segrijnslak a 0 en > a _0 a) a 0 > (N i 00 +-* 0 Q '0. 0 > B u 0 \ a hipa lubria Vallnia stata Pupilla musrum hldina laminata lam. Alinda bipliata bipliata xyhilus ellarius xyhilus draparnaudi hliella auta Mnaha antiana Thulus hispidus andidula interseta ernuella isalpina ernuella virgata Theba pisana pisana epea nemralis rnu aspersum 0 + * L_ Û 0 LD V 0 <H A ^A Ö b p 2 0 < Sf " 1 J LU < 0

30 Tabel 6. verziht van de landslakken, zet- en brakwatermllusken die tijdens de Slak-in-Du exursie van 9 september 2012 werden waargenmen. r\j rh d) d) > 00 Q_ ( Q < T <75 r\j i D i D M (U Q i d) " ai ai ai 'ü U) d) _ ~ U) Û Û +-* (/).I 'd) d) X X d) > 'rö m ai ai \ ai <u 00 <U _ <U _ (0 (0 00 (N (N (N (N (N (N (N i H en tu 0) 0) s- -D 0) + * 0) 0 _Q '. d) U) U) Q " + >. X a) a ai > r\j Q. s > f\j 10 0) Q. Q. û_ d) ' > U) d) a JZ2 ai «SP s u d) t l_ d) +-* _ ; T U -X Q U) i > _ "âj i_ U a. ' +-* ai ai Q. 0) u U) ai 00 t i d) Q. ai U) i a. j '. +-* > ai ai ai 0 u +-* (0 1 L_ Û d) J> U) > i U) d) d) ai Q. d) a Q. Legende = nkele (< 10) L = Levend A = Algemeen (> 10 en < 50) V=Vers M = Massaal (> 50)

31 S 29 Tabel 7. verziht van de landslakken, zet- en brakwatermllusken die tijdens de Slak-in-Du exursie van 14 ktber 2012 werden waargenmen. Plank 51.60/ lj u v L Q_ < m LD Z ) (N +-* 0 Q s d) TD D d) " U) (S L N > d T ^ ^ d) 0) 'Ö. u > u N s s d) \ d) U u d) 00 S 29 S 29 S 28 S 29 S 29 S D Stinkend putje Slt Û Ter. ANB Rehts Brugje rehts Park Latie: 51.6/ / / / /.5 Lengte/breedteligging: Ö Glanzende agaathren hipa lubria m Geribde jahthrenslak 1 L Vallnia stata zr T i m Fraaie jahthrenslak Vallnia pulhella LU LU + Juv 1 L 2 L m t 1 A+PM 1 LU LU LU LU M stnnetje Pupilla musrum Nauwe krfslak Vertig angustir Drshijnende glasslak Vitrina pelluida Gewne haarslak Thulus hispidus Gfgeribde grasslak andidula interseta Griekse duinslak ernuella jnia/isalpina Blle Duinslak ernuella virgata Zandslak Theba pisana pisana t 1 A L Gewne tuinslak epea nemralis _ 1 m en i_ dj en l d) U <D +-* d) d) d) > d) Q +-* _ D U en '+-* 4 > (U d) U i en '+J (U u i U) d) TD (U s d) Q < (U +-* û < < < < 1L+PM2 < < < Wadslakje Peringia ulvae pgezwllen brakw aterhrentje bia ventsa M uizenrtje Mystella mystis Legende = nkele (< 10) L= Levend 0PM 1: algemeen maar enkel p die plaats! A = Algemeen (> 10 en < 50) V=Vers 0PM 2: bij rietkraag tussen bruggetje en ingang terrein ANB M = Massaal (> 50) Juv = Juveniel

32 Tabel 8. verziht van de landslakken die in De Wilde et al. (1986) en van Len et al. (2006) gemeld wrden vr de stkust (UTM-hkken S18, S28 en S29). In de tweede klm ( status ) wrdt de Rde Lijst-ategrie vr elke srt aangegeven, vlgens van Len et al. (2006). Vr srten die p één f andere manier bedreigd f kwetsbaar zijn (R, N, VU, en NT), wrdt het vakje met de Rde Lijst-ategrie grijs ingekleurd. Vr srten die in 2012 in het kader van het Slak-in-Du pjet werden waargenmen wrdt tussen de Latijnse en de Nederlandse srtnaam het jaartal 2012 vermeld (zie k Tabel 1). Legende: meldingen van vóór 1950: * = levend; * = leeg huisje; -^ = uit de literatuur meldingen van ná 1950: # = levend; = leeg huisje; = u t de literatuur NL = vndst p Nederlands gndgebied Rde Lijst ategrieën: Met uitsterven bedreigd R ritially ndangered Bedreigd N ndangered Kwetsbaar VU Vulnerable Vatbaar vr bedreiging NT Near Threatened Niet bedreigd L Least nern nvldende gekend DD Data Defiient Niet geëvalueerd N Nt valuated Srt status S18 S28 S29 aryhium tridentatum Slanke dwergslak L Suinea putris 2012 (Gewne) barnsteenslak Suinella blnga Langwerpige barnsteenslak xytma elegans eleg Slanke barnsteenslak hlipa lubria 2012 Glanzende agaathren Vallnia stata 2012 Geribde jahthrenslak Vallnia exentria Sheve jahthrenslak Vallnia pulhella 2012 Fraaie jahthrenslak Pupilla musrum 2012 Mstnnetje Abida seale seale Krenkrrelslak Trunatellina ylindria ylindrishe krfslak Vertig antivertig Dikke krfslak Vertig pusilla Kleine krfslak Verig pygmaea Dwergkrfslak Vertig angustir 2012 Nauwe krfslak eiliides aiula Blindslak hldina laminata lam Gladde lausilia (regenslak) lausilia bidentata bid Vale lausilia (regenslak) L * DD * N DD L NT VU * NT * DD * DD R DD NT R * NL L * NT * L * 22

33 S rt status S18 S28 S29 Balea perversa Puntum pygmaeum Shrshren(tje) Dwergpuntje - Speldeknpje Disus tundatus t Berenknpje unulus fulvus Gladde tlslak xyhilus ellarius 2012 Kelderglansslak xyhilus draparnaudi 2012 xyhilus alliarius Aegpinella nitidula Nesvitea hammnis Milax gagates Gte glansslak Lk(glans)slak Bruine blinkslak (glansslak) Ammnshrentje Zwarte kiel(naakt)slak Vitrina pelluida 2012 Drshijnende (Gewne) glasslak Limax maximus Gte aardslak Deeras laeve 2012 Kleine akkerslak Deeras panrmitanum 2012 Zuidelijke akkerslak Deeras retiulatum 2012 Gevlekte akkerslak Arin rufus 2012 Gte wegslak Arin irumsriptus Arin silvatius Grauwe wegslak Bswegslak Arin distintus 2012 Dnkere wegslak Arin intermedius hliella barbara gelwegslak Blle duinhren Mnaha antiana 2012 Gte karthuizerslak-kustslak Mnaha artusiana (Kleine) karthuizerslak Thulus hispidus 2012 Haarslak - Behaarde slak Heliella itala itala Heideslak andidula interseta 2012 Gfgeribde grasslak andidula gigaxii andidula unifasiata uni. Fijngeribde grasslak énbandige grasslak ernuella aginnia 2012 Franse duinslak Arianta arbustrum arb Heesterslak Theba pisana pisana 2012 Zandslak epaea nemralis nem.2012 (Gewne) tuinslak rnu aspersum 2012 Seg rijnslak R * > NT L * > VU L L VU * L L DD L L L L L VU L L L L R VU N > L R VU VU * N > NT * NT * NT L L > 2

34 Literatuur Adam, W., Révisin des mllusques de la Belgique. I. Mllusques terrestres et duliles. Mémires du Musée yal d;histire naturelle de Belgique, 106: Bank, R. A., heklist f the land and freshwater Gastpds f Belgium. Fauna upaea Pjet ( Buhet, P. en Ri, J.-P., lassifiatin and Nmenlátr f gastpd families. Malalgia 47 (1/2): Philadelphia. de Bruyne R.H., Bank R.A., Adema J.P.H.M. & Perk F.A., 1994: Nederlandse naamlijst van de weekdieren (Mllusa) van Nederland en België. Bakhuys Publishers, Leiden. 149 pp. Devriese, H., Verutere, B. en van Len, H., Slakken, in Levende duinen: een verziht van de bidiversiteit aan de Vlaamse kust, Mededelingen van het Instituut vr Natuurbehud (Brussel) Vl. 22, 420 p., redatie S. Pvst en D. Bnte; De Wilde, J.J., Marquet, R. & Van Gethem, J.L., Vrlpige atlas van de landslakken van België. Uitgave van het Patrimnium van het Kninklijk Belgish Instituut vr Natuurwetenshappen, 285 p. Dumulin,., hliella barbara (Linnaeus, 1758) hentdekt in België en nieuw vr Nederland (Gastpda Pulmnata: Heliidae), Basteria 52: Dumulin,., De brakwatermllusken van België: autelgie en verspreiding. De Strandvl, 10(2): Dumulin,., ntdekking van het shrrenslakje Limapntia depressa Aider & Hank, 1862 en het Gray s kustslakje Assiminea grayana Fleming, 1828 in de Baai van Heist. De Strandvl 2(): Falkner, G., Bank, R.A. en Vn Pshwitz, T., hek-iist f the nn-marine mllusan speiesgup taxa f the states f Nrthern, Atlanti and entral upe. - Heldia 4: [inlusief de aanvullingen en rreties die ais lsbladig addendum aan deze publiatie werden tegevegd als: Bank, R.A., Falkner, G., Nrdsiek, H. & Ripken, T..J LM-Pjet. First update t systematis and nmenlature f the LM-heklists, inluding rrigenda et addenda t the printed lists. - Heldia 4 Supplement: A1-A6.] Kerney, M.P., en amen, R.A.D., lseviers slakkengids. lsevier uitgeverij (Amsterdam/ Brussel). van Len, H., Jrdaens, K. en Bakeljau, Th., Gedumenteerde Rde Lijst en Naamlijst van de Landslakken van Vlaanderen en Brussel. Instituut vr Natuur- en Bsnderzek, Kn. Belgish Instituut vr Natuurwetenshappen, Universiteit Antwerpen. nderzekspdraht IN/JPM/ Sablón, R., en Van Gethem, J.L., Twards a mpilatin f an atlas f the freshwater mlluss f Belgium: a preliminary reprt. In: Van Gethem, J.L. en Gtaert, P. (ds.), Peedings f the 8th Internatinal.I.S. llquium, Brussels, 9-10 Sept. 1991: Verutere, B., Devriese, H., en van Len, H., Slakken bijten in het zand, Veranderingen in de verspreiding van slakken in de Belgishe kustduinen. Natuur.fus 1(4):

35

36