Kwaliteit van spel. ANNERIEKE BOLAND, Hogeschool ipabo

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kwaliteit van spel. ANNERIEKE BOLAND, Hogeschool ipabo"

Transcriptie

1 Kwaliteit van spel ANNERIEKE BOLAND, Hogeschool ipabo BKK WETENSCHAPSCONGRES 1 NOVEMBER 2016

2 Drie sneeuwmannen! jkjl

3

4

5

6 Volgen van aandacht Mundy et al (2007)

7 Gedeelde aandacht initiëren Mundy et al (2007)

8 Gedeelde aandacht initiëren (Mundy et al. 2007)

9 Hoe jonger een kind aandacht volgt en vooral aandacht stuurt, hoe groter de woordenschat met 18 en met 24 maanden. (Beuker e.a., 2013; Mundy e.a., 2007)

10 Wat stimuleert taalverwerving? 1. Gedeelde ervaringen in (deels) vertrouwde situaties. (Carpenter e.a. 1998) 2. Volwassenen die taalaanbod afstemmen op aandacht van het kind. (Akthar e.a., 1991; Rollins & Snow, 1999) 3. Behoefte/noodzaak om zelf te communiceren en gelegenheid. (Swain, 2005)

11 Spelen en taalontwikkeling Spel georiënteerd ( programmagericht) Meer woorden geleerd Diepere woordkennis Woorden vaker gebruikt en ook in nieuwe contexten (Van Oers & Duikers, 2012)

12

13 1.Hoge betrokkenheid

14 2.Vrijheid / eigen initiatief

15 3.Regels in het spel 1. Sociale regels 2. Technische regels 3. Conceptuele regels 4. Strategische regels (Van Oers, 2013, 2014)

16 Rol van professional - betrokkenheid verhogen - kindinitiatief uitlokken (inspireren) en ondersteunen - regels in het spel ondersteunen en zo nodig inbrengen

17 Hoe? De speelleeromgeving Het kind De volwassene

18 toegankelijkheid 18

19 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 De speelleeromgeving Het kind De volwassene: Dagschema en aanbod

26 Vooruitkijken-speelwerkenterugkijken Vooruitkijken: Kinderen maken eigen plannen voor speelwerktijd. (Hohmann & Weikart, 2007) 26

27 Vooruitkijken-speelwerkenterugkijken Speelwerken: Kinderen brengen hun plannen (deels) ten uitvoer. Terugkijken: Kinderen vertellen en denken over wat ze hebben gedaan. (Hohmann & Weikart, 2007) 27

28 Speelleeractiviteiten op initiatief van de leerkracht Voorwaarden: - Activiteiten sluiten aan bij interesses en ontwikkeling van kinderen. - Activiteiten stimuleren kinderen tot zelf ondervinden en zelf problemen oplossen. (Hohmann & Weikart, 2007)

29 Ruimte voor kindinitiatief? 29

30 30

31 31

32 32

33 De speelleeromgeving Het kind De volwassene: interactie

34 Verbinding - intersubjectiviteit

35 Spelbegeleiding: de drie V s Verkennen Verbinden Verrijken (Dorian De Haan, 2012)

36 Verkennen Hoe observeert nabijheid u kleuters 1. Rust nemen, 2. Kijken en luisteren 3. Empathie, inleven (o.a. Singer, 2013, De Haan, 2012, Kaleidoscoop)

37 Verbinden: spiegelen, handelingsgericht observeren

38 Verrijken: verdieping, iets nieuws, taaldenken

39 De 3 V s

40 Meespelen Professional Neemt er tijd en rust voor Gaat mee in betekenissen van het kind Spiegelt gedrag van het kind Koppelt taal aan spelervaring

41 De drie V s Gijs: Sara: Kom uit bed, we gaan de verjaardag vieren. Oké, ik ben de moeder, dus ik ga de taart bakken. Mandy: En ik ben kleine zus. Juf: Sara: Juf: Sara: Juf: Sara: Mag ik meehelpen met de taart? Ja hoor. Ik heb nog nooit een taart gebakken, misschien kan jij dat aan mij vertellen, hoe het moet. Je pakt de schaal [pakt een rode schaal] en je doet meel erin. Hoeveel meel? Dat weet ik niet.

42 Gijs: Juf: Sara: Juf: Dat staat op het pak Oh, waar op het pak? Ik ga even kijken, hier staat iets, maar kan het niet lezen. Misschien kan iemand het lezen? Sara: Ja, Gijs wel. Gijs: Juf: Gijs: Doe 150 gram in een kom. Dus om een taart te bakken moeten we 150 gram meel in een kom doen. [stilte] Ik denk met de weegschaal. Sara pakt de weegschaal.

43 Met de ogen van kinderen Zelf nieuwsgierig zijn Zelf onderzoeken Zelf ontdekken Zelf spelen. Meedoen met kinderen

44 De volwassene weet het al Bloemen zijn rood, de lucht is blauw. Dit is een.vie vierkant. Kijk maar naar mij. Nee, zo niet. Je moet het zo doen. Pak nu die andere maar. Dat klopt niet. Dat kan niet zo. Dat mag niet. Wees voorzichtig. Nu gaan we Luister goed!

45 De volwassene onderzoekt en ontdekt ook Vertel eens Oh je, wat nu? Hé? Hoe doe jij dat? Wat wil je doen? Hoe kunnen we dat aanpakken? Wat denk jij? Oh. (STILTE) Ik snap het niet. Ja, dat zou misschien wel kunnen. Mmm, toch vraag ik me af Ok, maar hoe zit het dan met

46

47

48

49 Opvoeding, educatie Socialisatie: cultuuroverdracht Kwalificatie: kennis en vaardigheden Subjectwording: persoonlijke ontwikkeling, uniciteit (Gert Biesta, 2012)

50 Een kind.is een nieuw mens in de wereld die er al was. is een mens in wording. (Hannah Arendt, 1954)

51 Contact:

52 Consequenties? Observeren Onderling pedagogische aanpak bespreken Leren van collega s Persoonlijke coaching en trainingen Educatief programma

Betrokkenheid als kompas. Begeleiding van spel Annerieke Boland, Hogeschool ipabo

Betrokkenheid als kompas. Begeleiding van spel Annerieke Boland, Hogeschool ipabo Betrokkenheid als kompas Begeleiding van spel Annerieke Boland, Hogeschool ipabo LANDELIJKE IKC-DAG, 29 SEPTEMBER 2017 Van baby tot volwassene Jonge kind en educatie? Jonge kind en educatie? Verschoolsing

Nadere informatie

Wie de schoen past. Kaleidoscoop op het ROC ASA, voor studenten opleiding onderwijsassistent en SPW

Wie de schoen past. Kaleidoscoop op het ROC ASA, voor studenten opleiding onderwijsassistent en SPW Wie de schoen past Kaleidoscoop op het ROC ASA, voor studenten opleiding onderwijsassistent en SPW Het ROC ASA in Amsterdam heeft de afgelopen drie jaar het programma Kaleidoscoop ingevoerd. Daardoor volg

Nadere informatie

Kom erbij! -Week van de eenzaamheid 2017-

Kom erbij! -Week van de eenzaamheid 2017- Kom erbij! -Week van de eenzaamheid 2017- Kom erbij! Met Kom erbij! is er van 21 september t/m 1 oktober extra aandacht voor eenzaamheid tijdens de Week van de eenzaamheid. Deze speciale week is in het

Nadere informatie

9-10-2013. voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs. Dolf Janson. www.jansonadvies.nl 1

9-10-2013. voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs. Dolf Janson. www.jansonadvies.nl 1 voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs Dolf Janson www.jansonadvies.nl 1 energie 9-10-2013 Teken eens het verloop van het energieniveau van je leerlingen tijdens een ochtend. tijd Hoe komen

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Visie van de Pionier. blz. 3. Visie spelend leren op de Pionier... blz. 3. Spel blz. 3. De hoeken: een rijke speel-werkplek... blz.

Inhoudsopgave. Visie van de Pionier. blz. 3. Visie spelend leren op de Pionier... blz. 3. Spel blz. 3. De hoeken: een rijke speel-werkplek... blz. 1 Inhoudsopgave Visie van de Pionier. blz. 3 Visie spelend leren op de Pionier... blz. 3 Spel blz. 3 De hoeken: een rijke speel-werkplek... blz. 5 De rol van de leerkracht..blz. 5 De rol van de ouders

Nadere informatie

PUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal.

PUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal. PUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal. # STEL MEDESPELER ENKELE GESLOTEN VRAGEN EN STEL ENKELE OPEN VRAGEN. LEUKE TAALACTIVITEIT BIJ HET THEMA HATSJOE! IS...

Nadere informatie

Wetenschap en techniek bij kleuters. Martijn Weesing en Edith Louman

Wetenschap en techniek bij kleuters. Martijn Weesing en Edith Louman Wetenschap en techniek bij kleuters Martijn Weesing en Edith Louman Opzet Opening Jonge kind en W&T Een rijke leeromgeving voor W&T creëren W&T: de mogelijkheden zien in een kleuterklas Samenwerking en

Nadere informatie

Omgaan met kinderen die niet goed kunnen communiceren. Congres Passende Kinderopvang 24 mei 2018 Utrecht

Omgaan met kinderen die niet goed kunnen communiceren. Congres Passende Kinderopvang 24 mei 2018 Utrecht Omgaan met kinderen die niet goed kunnen communiceren Congres Passende Kinderopvang 24 mei 2018 Utrecht Kom maar in de kring Het verhaal van de Boeroe Kort voorstellen Kitty ter Doest Logopedist / Consulent

Nadere informatie

Rol van de leerkracht

Rol van de leerkracht Rol van de leerkracht Beweging Doormiddel van interessante vragen oriënteer je samen met de leerlingen op het onderwerp van de les. Samen met de leerlingen bekijk je wat er zou gebeuren tijdens de les.

Nadere informatie

INSPIRATIEBRON REGGIO EMILIA

INSPIRATIEBRON REGGIO EMILIA INSPIRATIEBRON REGGIO EMILIA 3 PEDAGOGEN Kind Sterke kind: kleine ontdekkingsreiziger; hoofdrolspeler Andere kinderen: pedagoog van elkaar Volwassenen Begeleiders: pedagogiek van het luisteren en pedagogisch

Nadere informatie

Uitwerkingen van Brainpower sessies

Uitwerkingen van Brainpower sessies Hieronder zijn de resultaten van de Brainpower ingeklonken weergegeven. We zijn zo dicht mogelijk gebleven bij de geschreven teksten, maar hebben de tweedeling leraar/directeur weggelaten. Het is voor

Nadere informatie

Spelen,verbondenheid en intens leren

Spelen,verbondenheid en intens leren Spelen,verbondenheid en intens leren Interacties tussen opvoeders/leerkrachten en kinderen 0-7 jaar Elly Singer Lezing PACT Zomer Carrousel 21 september 2016 Geef kinderen de tijd om na te denken Verwondering

Nadere informatie

Bij jonge kinderen is de taalontwikkeling volop

Bij jonge kinderen is de taalontwikkeling volop spelen Taal én spel verrijken Aansluiten bij doen-alsof spel Doen-alsof spel is een rijke context voor de brede ontwikkeling van kinderen. Ze doen spelenderwijs ervaringen op verschillende gebieden op:

Nadere informatie

Pedagogische werkwijze op de locatie (

Pedagogische werkwijze op de locatie ( Locatie: Voorschool De Vijf Sterren opgemaakt d.d.: april 2014 door: Ineke van der Haak, locatiemanager Omvang van de voorschool en de samenstelling van de groepen Er kunnen maximaal 64 kinderen per dag

Nadere informatie

De cruciale rol van taal binnen het aanbod voor het jonge kind

De cruciale rol van taal binnen het aanbod voor het jonge kind De cruciale rol van taal binnen het aanbod voor het jonge kind Workshop CPS congres 13 oktober 2016 Lotte Henrichs Centrum voor Onderwijs & Leren Onderwijsadvies & Training Doel vandaag Inzicht in hoe

Nadere informatie

Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Spel

Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Spel PAK EEN VUL AAN: ALS KINDEREN RUZIE MAKEN TIJDENS HET SPEL DAN GA IK PAK EEN BIED JIJ KINDEREN GRAAG STRUCTUUR TIJDENS SPEL EN STEL JE GRAAG GRENZEN? MET WELKE SPELACTIVITEITEN KUN JE VOORAL DE SOCIAAL

Nadere informatie

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Mondelinge taalvaardigheid: Van pingpongen naar tafelvoetballen WWW.CPS.NL

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Mondelinge taalvaardigheid: Van pingpongen naar tafelvoetballen WWW.CPS.NL Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Mondelinge taalvaardigheid: Van pingpongen naar tafelvoetballen WWW.CPS.NL Wat ben ik? Wat staat bovenaan m n verlanglijst? Het programma: van pingpongen

Nadere informatie

Inhoud Trainersmap Verdieping

Inhoud Trainersmap Verdieping Inhoud Trainersmap Verdieping 2 Module 9 Taal Module 10 Rekenen/wiskunde en Science (basisonderwijs) Module 11 Sociaal-emotionele ontwikkeling - verdieping Module 12 Sensomotorische ontwikkeling - verdieping

Nadere informatie

Opleidingsplan

Opleidingsplan Opleidingsplan 2017-2018 1 Opleidingsplan 2017-2018 1 Inleiding 3 Aanleiding 3 Doel 3 Visie 3 Scholing 4 Kinder EHBO 4 Taalniveau 3F 4 Scholing voor pedagogisch medewerkers die werken met 0-jarigen 4 TINK

Nadere informatie

Vversterkconferentie 20 november 2012

Vversterkconferentie 20 november 2012 Vversterkconferentie 20 november 2012 Lekker in je Vel een aanpak voor sociaal onhandige jonge kinderen 1 Filmpje! 2 Woeste Willem Je kent ze wel. dendert als een tank overal doorheen, laat een ravage

Nadere informatie

Krachtlijnen voor een sterk basisonderwijs Praktijkvoorbeeld

Krachtlijnen voor een sterk basisonderwijs Praktijkvoorbeeld Een onderzoek in kader van de opleiding Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs Departement Onderwijs en Pedagogie Krachtlijnen voor een sterk basisonderwijs Praktijkvoorbeeld Kenniscentrum Urban Coaching

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Visie van de Pionier. blz. 3. Visie spelend leren op de Pionier.. blz. 3. Spel blz. 3. De hoeken: een rijke speel-werkplek... blz.

Inhoudsopgave. Visie van de Pionier. blz. 3. Visie spelend leren op de Pionier.. blz. 3. Spel blz. 3. De hoeken: een rijke speel-werkplek... blz. 1 Inhoudsopgave Visie van de Pionier. blz. 3 Visie spelend leren op de Pionier.. blz. 3 Spel blz. 3 De hoeken: een rijke speel-werkplek... blz. 5 De rol van de leerkracht..blz. 5 De rol van de ouders blz.

Nadere informatie

Hoe leerlingen (niet) leren?! Workshop Berseba 3 oktober 2018

Hoe leerlingen (niet) leren?! Workshop Berseba 3 oktober 2018 Hoe leerlingen (niet) leren?! Workshop Berseba 3 oktober 2018 Doelstellingen workshop Deelnemers kennen verschillende benaderingen over de wijze waarop leerlingen leren Deelnemers zijn zich ervan bewust

Nadere informatie

Je bent jong en je wilt wat

Je bent jong en je wilt wat Je bent jong en je wilt wat Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong een vve-masterclass opbrengstgericht werken Doel masterclass a. aandacht voor ontwikkelingsvoorsprong, b. uitwisselen van ervaringen,

Nadere informatie

Vormingskalender Samen bouwen aan kinderkansen

Vormingskalender Samen bouwen aan kinderkansen skalender Samen bouwen aan kinderkansen Januari 2016 Peuters lief, maar soms lastig Praatavond over peuterpuberteit donderdag 28 januari 2016 van 19u15 tot 21u30 Ouders met kinderen tussen 18 Februari

Nadere informatie

Pedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios

Pedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios Pedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios Onderdeel van: Pagina 1 van 5 Inleiding In het pedagogisch kader staan onze uitgangspunten en basisdoelen die ten grondslag liggen aan ons pedagogisch handelen.

Nadere informatie

Ontdek de stem van het kind

Ontdek de stem van het kind Ontdek de stem van het kind Introductie www.eiskjeclason.nl info@eiskjeclason.nl @Babypraat Communiceren met kinderen Attitude van volwassene: respect en bescheidenheid 1 1. inzicht in ontwikkeling van

Nadere informatie

Pedagogisch beleid. kinderdagverblijf

Pedagogisch beleid. kinderdagverblijf Pedagogisch beleid kinderdagverblijf maatwerk kinderopvang voor elk gezin Voorwoord Dit pedagogisch beleid is met het doel geschreven om duidelijkheid te geven aan de inhoud van een pedagogisch beleidsplan.

Nadere informatie

Fotolink: alleen voor ouders, sorry

Fotolink: alleen voor ouders, sorry Vanuit de trein met het uitzicht op. de laptop, onderweg naar een bijeenkomst over hoe kan het ook anders de veranderingen in de kinderopvang schrijven wij voor jullie deze nieuwsbrief Veel leesplezier

Nadere informatie

Trainingen en workshops

Trainingen en workshops Trainingen en workshops 2014-2015 Voor professionals in de Kindcentra 0-13 in s-hertogenbosch (kinderopvang, peuterarrangement en basisonderwijs) Inhoud Algemene informatie Algemene informatie 2 Aanbod

Nadere informatie

Verder met ZIEN! Op weg naar een sociaal pedagogisch veilige school

Verder met ZIEN! Op weg naar een sociaal pedagogisch veilige school Verder met ZIEN! Op weg naar een sociaal pedagogisch veilige school ZIEN! en de fasen van het schoolontwikkelingsmodel ZIEN! werkt systematisch en transparant, wanneer alle fasen van handelingsgericht

Nadere informatie

Interactie als middel en doel. Nynke van der Schaaf Hanzehogeschool Groningen PA/SASS

Interactie als middel en doel. Nynke van der Schaaf Hanzehogeschool Groningen PA/SASS Interactie als middel en doel Nynke van der Schaaf Hanzehogeschool Groningen PA/SASS Vanmiddag Kwaliteit van interactie in opvang en onderwijs Beïnvloedende factoren op kwaliteit interactie Project: verbeteren

Nadere informatie

Basiskwaliteit Voorschool VVE Zaanstad CRITERIA PROFESSIONELE COMPETENTIES VOOR MEDEWERKERS, TEAM EN ORGANISATIE

Basiskwaliteit Voorschool VVE Zaanstad CRITERIA PROFESSIONELE COMPETENTIES VOOR MEDEWERKERS, TEAM EN ORGANISATIE Basiskwaliteit Voorschool VVE Zaanstad CRITERIA PROFESSIONELE COMPETENTIES VOOR MEDEWERKERS, TEAM EN ORGANISATIE Vastgesteld Stuurgroep VVE Zaanstad 13 september 2016 1 INLEIDING Aanleiding Voorschoolse

Nadere informatie

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com Samenvatting: Bij dit boek zijn een aantal downloads beschikbaar. Liesbet Slegers heeft deze speciaal getekend als aanvullend educatief materiaal. Het doel van de download ballon is verhaalbegrip en woordenschat

Nadere informatie

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com Samenvatting: Bij dit boek zijn een aantal downloads beschikbaar. Liesbet Slegers heeft deze speciaal getekend als aanvullend educatief materiaal. Het doel van de download ballon is verhaalbegrip en woordenschat

Nadere informatie

2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden

2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden 2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van

Nadere informatie

Preview. Kwaliteit van VVE in de Kinderopvang. Pedagogische doelen. Wat is kwaliteit?

Preview. Kwaliteit van VVE in de Kinderopvang. Pedagogische doelen. Wat is kwaliteit? Kwaliteit van VVE in de Kinderopvang Preview Wat is kwaliteit? Stand van zaken anno 2009 Waarom VVE in de kinderopvang? Doelgroepen Professionalisering Kwaliteit van VVE: wat werkt? Wat voegt VVE toe?

Nadere informatie

STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND

STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND VANDAAG: WAAR VOEDEN WE VOOR OP? PREVENTIE ONTWIKKELING VAN HET BREIN SOCIAAL EMOTIONEEL LEREN METACOGNITIEVE VAARDIGHEDEN ESSENTIE VAN OVERDRACHT PROBLEEM

Nadere informatie

Vormingskalender Samen bouwen aan kinderkansen

Vormingskalender Samen bouwen aan kinderkansen skalender Samen bouwen aan kinderkansen Maart 2016 Workshop Draagdoeken donderdag 17 maart 2016 van 10u tot Peuters lief, maar soms lastig donderdag 31 maart 2016 van 19u15 tot Ouders met kinderen tussen

Nadere informatie

De functie van een rekenconflict

De functie van een rekenconflict ebook De functie van een rekenconflict Inleiding Om het rekenaanbod te verrijken brengt de leerkracht regelmatig bewust een conflictsituatie in. Het inbrengen van rekenconflicten is een werkwijze waarbij

Nadere informatie

Communicatief competent door pedagogische sensitiviteit. Simea congres 2016 Roos van Vulpen Linda Keuvelaar van den Bergh Kees Dikker

Communicatief competent door pedagogische sensitiviteit. Simea congres 2016 Roos van Vulpen Linda Keuvelaar van den Bergh Kees Dikker Communicatief competent door pedagogische sensitiviteit Simea congres 2016 Roos van Vulpen Linda Keuvelaar van den Bergh Kees Dikker Context project RAAK: Regionale Actie en Aandacht voor Kenniscirculatie

Nadere informatie

Zin in goed onderwijs Frans! Doelen. Even kennismaken 27/10/ Visie op goed taalonderwijs Frans kennen

Zin in goed onderwijs Frans! Doelen. Even kennismaken 27/10/ Visie op goed taalonderwijs Frans kennen Zin in goed onderwijs Frans! Talige grondhouding Mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid Frans Mia Vanden Waeyenbergh Pedagogisch begeleider Frans, CLIL en coördinatie MVT 1. Visie op goed taalonderwijs

Nadere informatie

VoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips

VoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips VoorleesExpress Samen met ouders aan de slag Praktische tips Samen met ouders aan de slag Ouders betrekken bij het voorlezen Je gaat straks via de VoorleesExpress twintig weken voorlezen bij een of meerdere

Nadere informatie

Zuid-Holland in onderzoeken, ontwerpen en ondernemen!

Zuid-Holland in onderzoeken, ontwerpen en ondernemen! Zuid-Holland in onderzoeken, ontwerpen en ondernemen! Ondersteuning vanuit het Expertisecentrum Wetenschap & Technologie Zuid-Holland Zuid-Holland in onderzoeken, ontwerpen en ondernemen! In 2020 moeten

Nadere informatie

#Gevoelsbeleving #IKontwikkeling #AANgaan

#Gevoelsbeleving #IKontwikkeling #AANgaan Gezinskaraktercoach gespecialiseerd in de ontwikkelingsfase van 9-jarige kinderen die over veel meer gaat dan 9-jarige kinderen #Gevoelsbeleving #IKontwikkeling #AANgaan In dit e-book krijg je van mij

Nadere informatie

Structureren en grenzen stellen. Kinderopvang Bootcamp Interactievaardigheden 29 mei 2015 Christine ten Kate

Structureren en grenzen stellen. Kinderopvang Bootcamp Interactievaardigheden 29 mei 2015 Christine ten Kate Structureren en grenzen stellen Kinderopvang Bootcamp Interactievaardigheden 29 mei 2015 Christine ten Kate Even voorstellen (Interim) Manager Docent agogische vakken Trainer Moeder en oma Lezingen, workshops

Nadere informatie

Vaardighedenlijst Taal stimuleren

Vaardighedenlijst Taal stimuleren Vaardighedenlijst Taal stimuleren Naam: Ingevuld door: Datum (eerste meting): Datum (tweede meting): Kwaliteitsverbetering doe je zelf Vier stappen In beeld brengen van een kwaliteitsaspect Vul de lijst

Nadere informatie

groene pedagogiek daar gaan we op 21 mei op het Kinderopvangfestival eens goed voor zitten copyright

groene pedagogiek daar gaan we op 21 mei op het Kinderopvangfestival eens goed voor zitten copyright groene pedagogiek daar gaan we op 21 mei op het Kinderopvangfestival eens goed voor zitten groen verdient een speciale plek! Bedoeling van deze bijeenkomst: Groen krijgt concreet een plek in het pedagogisch

Nadere informatie

Pedagogisch Beleid. Inschrijving

Pedagogisch Beleid. Inschrijving Pedagogisch Beleid Inschrijving U vertrouwt ons uw kind toe en wij willen ook het allerbeste voor uw kind. In dit gesprek kunt u meer over uw kind vertellen.zijn er bijzonderheden waar wij rekening mee

Nadere informatie

Wat. lokaal project kinderarmoede innovatietraject binnen het inspirerend voorbeeld Huis van het Kind Anderlecht samenwerkingsverband tussen

Wat. lokaal project kinderarmoede innovatietraject binnen het inspirerend voorbeeld Huis van het Kind Anderlecht samenwerkingsverband tussen Wat lokaal project kinderarmoede innovatietraject binnen het inspirerend voorbeeld Huis van het Kind Anderlecht samenwerkingsverband tussen het inloopteam Huis der Gezinnen de Erasmus Hogeschool Lerarenopleiding

Nadere informatie

Workshop Teamcoaching W&T voor basisscholen Woensdag 14 mei 2014. Thomas Aafjes Basisschool Elzenhagen Martijn Weesing Hogeschool ipabo

Workshop Teamcoaching W&T voor basisscholen Woensdag 14 mei 2014. Thomas Aafjes Basisschool Elzenhagen Martijn Weesing Hogeschool ipabo Workshop Teamcoaching W&T voor basisscholen Woensdag 14 mei 2014 Thomas Aafjes Basisschool Elzenhagen Martijn Weesing Hogeschool ipabo Doelen Teamcoaching W&T Wat zijn de mogelijkheden? Wat gebeurt er

Nadere informatie

Gastouderbureau BumbleBee

Gastouderbureau BumbleBee Pedagogisch beleidsplan De Wet kinderopvang en het Convenant Kwaliteit Kinderopvang 1 bepalen het wettelijke kader waar de pedagogiek in de kinderopvang op gericht moet zijn. Voor de pedagogische onderbouwing

Nadere informatie

LENTE+LIEFDE Juf Floor ligt in haar bed. Ze wordt wakker en pakt haar kleren om vandaag aan te trekken. Dan gaat juf Floor ontbijten. Ze gaat naar buiten en loopt naar meester Ruben s huis. Ze belt aan

Nadere informatie

Staat op haalt een pilsje en neemt zelf een kopje thee Stilte

Staat op haalt een pilsje en neemt zelf een kopje thee Stilte : zij 9 maanden zei hij, 9 maanden, hooguit 1,5 jaar Dat is 12 en 6 18 maanden. 1 keer zo veel ja een keer zo veel Best veel 9 maanden In 9 maanden baar je een kind In 18 2 Dat is wel veel Ja, dat is wel

Nadere informatie

Woordenschat Een vak apart?

Woordenschat Een vak apart? Woordenschat Een vak apart? Learning words Inside & out Tessa de With Enschede Woensdag 28 oktober 2009 3 Het voorbeeld van de muis Een model van het leren lezen Begrijpend luisteren Woordenschat Technisch

Nadere informatie

Luisteren. Bij deze hand-out hoort ook een presentatie document om te gebruiken in de klas. U kunt het hier downloaden.

Luisteren. Bij deze hand-out hoort ook een presentatie document om te gebruiken in de klas. U kunt het hier downloaden. Luisteren Bij deze hand-out hoort ook een presentatie document om te gebruiken in de klas. U kunt het hier downloaden. Voor meer informatie Vida Niazian Karakteroloog, HeartMath Resilient Educator 06 215

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Deel I Achtergronden. 1 Inleiding 19. 2 Ontwikkeling van jonge kinderen 33

Inhoudsopgave. Deel I Achtergronden. 1 Inleiding 19. 2 Ontwikkeling van jonge kinderen 33 Inhoudsopgave Deel I Achtergronden 1 Inleiding 19 1.1 Kenmerken van kleuters 21 1.1.1 Kleuter en schoolkind 22 1.1.2 Typisch kleuters 23 Emotionele beleving 24 Intuïtief 24 Egocentrisme 25 Hang naar gewoontes

Nadere informatie

Baby s in de kinderopvang

Baby s in de kinderopvang Baby s in de kinderopvang Een compleet aanbod Wat² bieden wij? Online module Baby s in de kinderopvang IKK goedgekeurd Plus aanbod - niet verplicht wel aanvullend en verdiepend Aanvullende mogelijkheden

Nadere informatie

Bedrijf en effecten - 3 Talenten en beroepen

Bedrijf en effecten - 3 Talenten en beroepen Klas in bedrijf www.klasinbedrijf.be Werkbladen Techniek in de klas Reëel bedrijfsbezoek Bedrijf en effecten - 3 Talenten en beroepen Peter Hantson 2013 2015 Dit materiaal is auteursrechtelijk beschermd.

Nadere informatie

Baby s in de kinderopvang

Baby s in de kinderopvang Baby s in de kinderopvang Een compleet aanbod Wat² bieden wij? Online module Baby s in de kinderopvang IKK goedgekeurd Plus aanbod - niet verplicht wel aanvullend en verdiepend Aanvullende mogelijkheden

Nadere informatie

Lectoraatsplan het jonge kind. educatie en onderwijs aan kinderen van 2 tot 8 jaar

Lectoraatsplan het jonge kind. educatie en onderwijs aan kinderen van 2 tot 8 jaar Lectoraatsplan 2018-2022 het jonge kind educatie en onderwijs aan kinderen van 2 tot 8 jaar lectoraatsplan het jonge kind in het primair onderwijs, de kinderopvang en de lerarenopleiding dr. Annerieke

Nadere informatie

Doorgaande lijnen in Voorschoolse voorzieningen PO De Lindenboom

Doorgaande lijnen in Voorschoolse voorzieningen PO De Lindenboom Doorgaande lijnen in Voorschoolse voorzieningen PO De Lindenboom Inleiding OBS de Lindenboom en Peuterspelen De Lindenboom werken samen met als doel de ontwikkeling naar Integrale Kindcentra. Door samenwerking

Nadere informatie

Reader Gespreksvoering

Reader Gespreksvoering Reader Gespreksvoering Achtergrondinformatie Soorten vragen Actief Luisteren Slecht nieuws Gesprek Fasen in het gesprek Soorten Vragen In een gesprek kun je verschillende soorten vragen stellen. Al je

Nadere informatie

COACHEN? ERVARINGSGERICHT COACHEN?

COACHEN? ERVARINGSGERICHT COACHEN? SLEUTELEN AAN EEN BAND ONTDEK- EN BELEEFDAG JONGE KIND 25 november 2017 titel Tweedaagse training Betrokkenheid naam Coachen van pedagogisch medewerkers TITELTEKST HOOFDTEKST - NIVEAU ÉÉN HOOFDTEKST -

Nadere informatie

Leren lukt beter met taaldenkgesprekken

Leren lukt beter met taaldenkgesprekken Essentie geschiedenisonderwijs Leren lukt beter met taaldenkgesprekken Taal om te leren = alle kinderen uitdagen tot denken en praten Resi Damhuis Historisch besef Niet alleen jaartallen en feitenkennis

Nadere informatie

Verder met Zien! Op weg naar een sociaal pedagogisch veilige school

Verder met Zien! Op weg naar een sociaal pedagogisch veilige school Verder met Zien! Op weg naar een sociaal pedagogisch veilige school Zien! en de fasen van het schoolontwikkelingsmodel Zien! werkt systematisch en transparant, wanneer alle fasen van handelingsgericht

Nadere informatie

DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE EENDJES BASISSCHOOL DE MEER

DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE EENDJES BASISSCHOOL DE MEER VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE EENDJES BASISSCHOOL DE MEER Locatie : PSZ De Eendjes : BS De Brinnr. : 12KZ Plaats

Nadere informatie

Samen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg.

Samen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg. Samen Inspireren Ontdekken Ontwikkelen Informatiegids IKC de Plattenburg www.deplattenburg.nl Kiezen Het kiezen van een basisschool voor uw kind: een belangrijke stap. Bij de Plattenburg gaat er voor uw

Nadere informatie

Piter Jelles Strategisch Perspectief

Piter Jelles Strategisch Perspectief Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03

Nadere informatie

LESBRIEF. Kaatje is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com

LESBRIEF. Kaatje is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com Samenvatting:! Voor alle kinderen van de klas heeft Kaatje iets lekkers meegebracht. Lust jij ook iets? Een fijn verhaal waarin een vrolijke Kaatje op school haar verjaardag viert. Bij dit boek zijn een

Nadere informatie

Groepsplannen en spel.

Groepsplannen en spel. Groepsplannen en spel. Workshop LBJK 22 maart 2017 In deze interactieve lezing/workshop zal Emilie Groot met de aanwezige jonge kind specialisten in gesprek gaan over de mogelijkheden om (meer) ruimte

Nadere informatie

In gesprek met ouders. Spel en ontwikkeling! (module 1 en 2) (module 3 en 4) Doel Verkrijgen van inzicht in het belang van spel en

In gesprek met ouders. Spel en ontwikkeling! (module 1 en 2) (module 3 en 4) Doel Verkrijgen van inzicht in het belang van spel en Peuters spelender wijs! Een praktische verdiepingscursus voor pedagogisch medewerkers in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven De ontwikkeling van jonge kinderen gaat snel. Ze zijn altijd op ontdekkingstocht

Nadere informatie

Klas in bedrijf. Werkbladen. Belang logistiek voor bedrijf. Peter Hantson. Opleiding secundair onderwijs Vakgroep Techniek (TE)

Klas in bedrijf. Werkbladen. Belang logistiek voor bedrijf. Peter Hantson. Opleiding secundair onderwijs Vakgroep Techniek (TE) Klas in bedrijf www.klasinbedrijf.be Werkbladen Techniek in de klas - Virtueel bedrijfsbezoek Film: Bedrijf en logistiek proces 1 Belang logistiek voor bedrijf Peter Hantson 2013 2015 Dit materiaal is

Nadere informatie

Pedagogisch beleidsplan Fris! Kinderdagverblijven

Pedagogisch beleidsplan Fris! Kinderdagverblijven Pedagogisch beleidsplan Fris! Kinderdagverblijven Algemeen Pedagogisch Beleid Fris! Kinderdagverblijven Inleiding Uw kind maakt gebruik van opvang bij Fris! Kinderdagverblijven en u verwacht van ons dat

Nadere informatie

Pedagogische werkwijze op de locatie (

Pedagogische werkwijze op de locatie ( Peuterschool Buikslotermeer opgemaakt d.d.: juni 2014 door: Danielle Bout, clustermanager De Peuterschool is een initiatief van de gemeente Amsterdam en wordt in samenwerking met ouders, onderwijs, en

Nadere informatie

DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS

DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS PROCESGERICHTE DIDACTIEK leerkracht wie bepaalt het eindresultaat? leerling AMBACHTELIJKE DIDACTIEK PROCESGERICHTE DIDACTIEK VRIJE

Nadere informatie

Handelingsgericht Werken. Onderwijsdag Enschede 20 maart 2012 Maria Bolscher

Handelingsgericht Werken. Onderwijsdag Enschede 20 maart 2012 Maria Bolscher Handelingsgericht Werken Onderwijsdag Enschede 20 maart 2012 Maria Bolscher Doelen Kennismaking met de uitgangspunten HGW Reflecteren op uitgangspunten HGW Zicht op de betekenis van HGW op de eigen praktijksituatie

Nadere informatie

Opdracht 6.3.1: Stageopdracht voorbereiden

Opdracht 6.3.1: Stageopdracht voorbereiden Opdracht 6.3.1: Stageopdracht voorbereiden Opdracht: Zoek een stageplaats voor je stageopdracht en maak afspraken. Stap 1 Voorbereiden Stap 2 Uitvoeren Stap 3 Terugkijken Hulp o Bij welke vereniging en

Nadere informatie

Introductie. Ik wist niet dat ik zo vaak die en dat zei!

Introductie. Ik wist niet dat ik zo vaak die en dat zei! Introductie De leerlingen zijn enthousiast en meer betrokken bij de lessen. De interactie [tussen mij en de leerlingen] is opener geworden door het stellen van vragen. Je moet ook veel beter luisteren

Nadere informatie

Professionalisering VVE Informatiebrief VVE mei 2012

Professionalisering VVE Informatiebrief VVE mei 2012 Professionalisering VVE 2012 2013 Informatiebrief VVE mei 2012 Inleiding Thema Kaleidoscoop Thema Ontwikkelingsvolgmodel Thema Met woorden in de Weer / Logo 3000 Thema Doorgaande lijn van voor- naar vroegschools

Nadere informatie

Functionele geletterdheid en interactie met kinderen Akke de Blauw

Functionele geletterdheid en interactie met kinderen Akke de Blauw Functionele geletterdheid en interactie met kinderen Akke de Blauw SIMEA-conferentie 16april 2010 De Blauw 1 Stelling Uitgebreide & uitdagende gesprekken met opvoeders stimuleren 1. taal- en denkontwikkeling

Nadere informatie

Doelen KENNEN & KUNNEN LEERLIJN OVERLADENHEID EIGEN RUIMTE BALANS

Doelen KENNEN & KUNNEN LEERLIJN OVERLADENHEID EIGEN RUIMTE BALANS Doelen KENNEN & KUNNEN SAMENHANG DOORLOPENDE LEERLIJN OVERLADENHEID EIGEN RUIMTE BALANS Leergebieden Ontwikkelteam 125 18 9 ONTWIKKELTEAMS 84 ONTWIKKELSCHOLEN Geven input en feedback op tussenopbrengsten

Nadere informatie

DURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES

DURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES DURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES WENSEN / VERWACHTINGEN Deel met je buurman/buurvrouw Wie ben je? Waar kom je vandaan? Wat kom je halen? Wat wil je delen? WENSEN / VERWACHTINGEN

Nadere informatie

Klas in bedrijf. Werkbladen. Bedrijf en logistiek proces - 3. Talenten en beroepen: logistiek. Peter Hantson

Klas in bedrijf. Werkbladen. Bedrijf en logistiek proces - 3. Talenten en beroepen: logistiek. Peter Hantson Klas in bedrijf www.klasinbedrijf.be Werkbladen Techniek in de klas Reëel bedrijfsbezoek Bedrijf en logistiek proces - 3 Talenten en beroepen: logistiek Peter Hantson 2013 2015 Dit materiaal is auteursrechtelijk

Nadere informatie

IselingeAcademie. Je verder specialiseren in onderwijs doe je bij Iselinge Academie

IselingeAcademie. Je verder specialiseren in onderwijs doe je bij Iselinge Academie IselingeAcademie post-hbo, masters en teamscholing Je verder specialiseren in onderwijs doe je bij Iselinge Academie 2019-2020 Iselinge Academie Iselinge Academie realiseert samen met Iselinge Hogeschool

Nadere informatie

TAALLEREN IN INTERACTIE

TAALLEREN IN INTERACTIE TAALLEREN IN INTERACTIE alleen voor cluster 2? Ciska Heertjes-Groen Logopediste Taalbrug SO Begeleidster TII SBO INHOUD Video opname TOS klas op de Taalbrug SO Wat zie je? Wat is taalleren in interactie?

Nadere informatie

Leerlingen leren hoe ze zelf (zonder hulp van de leerkracht) conflicten constructief kunnen oplossen.

Leerlingen leren hoe ze zelf (zonder hulp van de leerkracht) conflicten constructief kunnen oplossen. Les 12 Drie petjes Doel blok 2: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren hoe ze zelf (zonder hulp van de leerkracht) conflicten constructief kunnen oplossen. Met behulp van Aap en Tijger maken

Nadere informatie

bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2

bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2 6. Waterproef Tijdens deze activiteit: Doen de kinderen proefjes met water, kleurstof en olie, waarbij zij vooraf voorspellen wat zij denken dat er zal gebeuren, dit vervolgens uitproberen en een verklaring

Nadere informatie

Baby s in de kinderopvang. Een compleet aanbod

Baby s in de kinderopvang. Een compleet aanbod Baby s in de kinderopvang Een compleet aanbod Wat² bieden wij? Online module Baby s in de kinderopvang IKK goedgekeurd Plus aanbod - niet verplicht wel aanvullend en verdiepend Aanvullende mogelijkheden

Nadere informatie

Onderzoeksmap. Praktijkonderzoek Spelbetrokkenheid. Alles bij de hand.

Onderzoeksmap. Praktijkonderzoek Spelbetrokkenheid. Alles bij de hand. Onderzoeksmap Praktijkonderzoek Spelbetrokkenheid Alles bij de hand. Inhoud Inhoud... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Achtergrondinformatie... 3 Spel... 3 Rol pedagogisch medewerker... 3 Spelbetrokkenheid...

Nadere informatie

Strategie in Beweging. Koersnotitie. versie 4

Strategie in Beweging. Koersnotitie. versie 4 Strategie in Beweging Koersnotitie versie 4 Onze Opdracht Het Waartoe zijn wij hier in Alphen aan den Rijn en omgeving? Voor welk vraagstuk zijn wij het antwoord? 1. Wij zijn een stichting voor primair

Nadere informatie

Opleiding bouwcoördinator

Opleiding bouwcoördinator Opleiding bouwcoördinator Werken als bouwcoördinator vraagt veel van een meester of juf. Naast de verantwoordelijk voor een groep ook nog een team aansturen. Het is niet vanzelfsprekend dat een goede juf

Nadere informatie

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd en/-of verspreid zonder schriftelijke toestemming van de Peuterspeelzaal Ukkie BV 2015-02

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd en/-of verspreid zonder schriftelijke toestemming van de Peuterspeelzaal Ukkie BV 2015-02 Deel 1: Pedagogisch beleidsplan Peuterspeelzaal Ukkie 1.1 Visie 1.2 Missie 1.3 Uitgangspunten 1.4 Pedagogische doelen 1.4.1. Bieden van emotionele en lichamelijke veiligheid 1.4.2. Ontwikkeling sociale

Nadere informatie

Niet eerlijk. Kyara Blaak

Niet eerlijk. Kyara Blaak Kyara Blaak Niet eerlijk Kyara Blaak Kyara Blaak 248media uitgeverij, Steenwijk Grafische realisatie: MDS Grafische Vormgeving Illustraties binnenwerk: Kyara Blaak Alle rechten voorbehouden. Niets uit

Nadere informatie

- Waarschuwing- dit is een pittige les!

- Waarschuwing- dit is een pittige les! - Waarschuwing- dit is een pittige les! Herken je de volgende situatie: Je vraagt aan je partner (heb je deze niet denk dan even terug aan de tijd dat je deze wel had) of hij de vuilniszak wilt buiten

Nadere informatie

Mijn collega (of leidinggevende) hoort mij niet. En de werksfeer zou ook beter kunnen

Mijn collega (of leidinggevende) hoort mij niet. En de werksfeer zou ook beter kunnen Mijn collega (of leidinggevende) hoort mij niet. En de werksfeer zou ook beter kunnen Uitnodiging: focus op het webinar en leer hoe je met goede communicatie bereikt wat je graag wilt. Hoe doe je dat?.

Nadere informatie

Piramide voor kinderdagverblijven

Piramide voor kinderdagverblijven Kinderdagverblijven Piramide Piramide voor kinderdagverblijven Spelend de wereld ontdekken Voor alle kinderen van 0 tot 4 jaar Plezier voor kinderen, pedagogisch medewerkers en ouders Sociaal-emotionele

Nadere informatie

Opening van het project

Opening van het project van het project Ideeën voor de weekopening We hebben allemaal wat! 1 Inleiding projectweek Deze week gaan we samen werken over het thema Wehebbenal l emaal wat. Iedereen heeft dingen die hij of zij goed

Nadere informatie

Toelichting op het SCOL normeringsonderzoek

Toelichting op het SCOL normeringsonderzoek Inhoud: Toelichting op het SCOL normeringsonderzoek Omschrijving en aanwijzingen voor het scoren van de nieuwe categorieën en vragen in de SCOL Omschrijving en aanwijzingen voor het scoren van de nieuwe

Nadere informatie