DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS

Transcriptie

1 DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS

2 PROCESGERICHTE DIDACTIEK leerkracht wie bepaalt het eindresultaat? leerling AMBACHTELIJKE DIDACTIEK PROCESGERICHTE DIDACTIEK VRIJE EXPRESSIE

3 PROCESGERICHTE DIDACTIEK leerkracht wie bepaalt het eindresultaat? leerling AMBACHTELIJKE DIDACTIEK PROCESGERICHTE DIDACTIEK VRIJE EXPRESSIE

4 CREATIEF PROCES (tussen)resultaten beschouwen werkproces bespreken inspireren prikkelen verwonderen informeren probleemformulering criteria benoemen keuzes maken gebruik maken van technische en creatieve vaardigheden uitvoeren en bijstellen van plan verschillende mogelijkheden uitproberen verzameling aanleggen schetsen brainstormen improviseren experimenteren oefenen

5 WENSEN/VERWACHTINGEN Begeleid je in het onderwijs leerlingen en/of leerkrachten bij het werken met het creatief proces? Heb je vragen over of ervaringen met het werken vanuit een creatief proces die je graag aan bod zou willen laten komen?

6 SLEUTELVRAAG Sleutelvragen zijn onderzoeksvragen die verbeeldingskracht vereisen en waar geen eenduidig juist antwoord op te verzinnen is: Sleutelvragen stimuleren leerlingen om op eigen wijze iets te creëren of om een filosofisch idee te onderzoeken. Een goede sleutelvraag is uitdagend, maakt nieuwsgierig en zet aan tot een persoonlijke zoektocht. Wat zou er gebeuren als? Hoe ziet er volgens jou uit? Hoe zou jij..?

7 VOORBEELDEN SLEUTELVRAGEN Hoe zou de wereld eruit zien als de aarde nog wel om de zon, maar niet meer om haar eigen as draait? Hoe ziet een schooldag eruit over 30 jaar? Hoe zouden mensen kunnen communiceren als er geen taal zou bestaan? Hoe zou het leven op een andere bewoonde planeet eruit kunnen zien? Wat als de dieren zouden kunnen praten? Wat als superhelden echt zouden bestaan?.

8 ORIËNTATIEFASE Doelen: de leerling kan zich openstellen voor verschillende uitingen van kunst en cultuur en daarop reageren vanuit zijn eigen belevingswereld de leerling kan daarover communiceren met anderen

9 ORIËNTATIEFASE De leerling: gebruikt zijn zintuigen ervaart het onderwerp door dingen te zien, te horen, te ruiken, te proeven, te doen ervaart het onderwerp door vragen te stellen verwondert zich over het onderwerp wordt nieuwsgierig

10 ORIËNTATIEFASE De procesbegeleider: geeft tijd, ruimte en vertrouwen creëert een vertrekpunt, waarbij iedereen betrokken is bevraagt bestaande aannames zet leerlingen aan om bewuster te kijken, te horen, te voelen, te ruiken belicht het onderwerp op nieuwe manieren neemt voorwerpen mee de klas in gaat er op uit naar plekken die een ervaring veroorzaken zet leerlingen aan om het onderwerp actief te verkennen (liedjes zingen, bewegen, doen alsof)

11 REFLECTEREN IN ORIËNTATIEFASE Reflectievragen in de oriëntatiefase zijn gericht op verwondering, nieuwsgierigheid, en het unieke talent van de leerling. Voorbeeldvragen: wat zorgde er voor dat je nieuwsgierig werd? wanneer werd je door je eigen nieuwsgierigheid verrast? wat maakt deze activiteit leuk voor jou? ook vanuit observatie van jou als procesbegeleider: ik zag dat je/jullie wat zag jij? ik hoorde jou/jullie zeggen wat hoorde jij? ik voelde wat voelde jij?

12 ONDERZOEKSFASE Doelen: de leerling kan onderzoek doen vanuit techniek en materiaal en vanuit ideeën voortkomend uit de oriëntatiefase de leerling kan de criteria van de opdracht benoemen en een plan van uitvoering maken

13 ONDERZOEKSFASE De leerling: onderzoekt technieken en diens mogelijkheden (prutsen, rommelen, fröbelen, improviseren) zoekt grenzen op en doorbreekt deze verzamelt ideeën en probeert sommige mogelijkheden uit stelt zijn oordeel over de kwaliteit van de ideeën uit legt verbanden die niet voor de hand liggen spart met anderen, om tot nieuwe ideeën te komen ontdekt en gebruikt zijn eigen fascinaties, passies, talenten en fantasie maakt een plan, om zijn ideeën uit te voeren

14 ONDERZOEKSFASE De procesbegeleider: geeft tijd, ruimte en vertrouwen stelt het kader daagt uit stimuleert de leerlingen verschillende ideeën te verzamelen stimuleert de leerlingen keuzes te maken die bij ze passen óf die hen uitdagen begeleidt leerlingen in het maken van keuzes en een bijbehorend plan

15 REFLECTEREN IN ONDERZOEKSFASE Reflectievragen in de onderzoeksfase zijn gericht op betekenisgeving, uitdrukkingsvormen en toevallige ontdekkingen die de basis zijn aan de keuze(s) voor de uitwerking naar onderzoek. Voorbeeldvragen: wanneer werd je door je eigen gevoel verrast? kun je uitleggen waardoor dat kwam? herken je dit gevoel in de dingen die je vaak doet? kun je een voorbeeld geven? En wat doe je dan? wat zegt dit over jou? ook vanuit observatie van jou als procesbegeleider: ik zag dat je/jullie wat zag jij? ik hoorde jou/jullie zeggen wat hoorde jij? ik voelde wat voelde jij?

16 UITVOERINGSFASE Doelen: de leerling kan zijn plannen uitvoeren en presenteren de leerling kan daarbij zijn keuzes motiveren en een relatie leggen met de onderzoeksfase

17 UITVOERINGSFASE De leerling: kiest voor een idee om uit te werken deelt dat idee met anderen, en stelt zich open voor aanvullingen test de haalbaarheid van zijn idee op verschillende manieren zet door bij tegenslagen stuurt bij waar nodig verfijnt de uitvoering van zijn product stelt zijn product open voor anderen maakt presentatie keuzes (wie, wat, waar, hoe?) presenteert zijn product op een passende manier kijkt met interesse naar de presentaties van anderen

18 UITVOERINGSFASE De procesbegeleider: geeft tijd, ruimte & vertrouwen vraagt naar het idee helpt keuzes maken biedt eventueel alternatieven maakt bruggetjes naar het onderzoek vraagt wat er nodig is om het product te realiseren moedigt aan bij succes en bij tegenslag is nieuwsgierig naar de producten van leerlingen stimuleert en moedigt aan vertelt en laat zien hoe je je gedraagt tijdens presentaties

19 REFLECTEREN IN UITVOERINGSFASE Reflectievragen in de uitvoeringsfase zijn gericht op verbinding met zichzelf, het proces en product. Voorbeeldvragen: wat vertelt dit werk over wie je bent? waaruit blijkt dat? wat denk je dat anderen zien in jouw werk? en wat klopt daarvan volgens jou? ook vanuit observatie van jou als procesbegeleider: ik zag dat je/jullie wat zag jij? ik hoorde jou/jullie zeggen wat hoorde jij? ik voelde wat voelde jij?

20 EVALUATIEFASE Doelen: de leerling kan vertellen over het verloop van het werkproces de leerling kan zijn waardering geven aan het eigen product en werkproces en dat van anderen de leerling kan deze waardering beargumenteren en maakt daarbij gebruik van vakspecifieke kennis

21 EVALUATIEFASE De leerling: kijkt terug op en waardeert het doorlopen proces, het gemaakte product en de presentatie daarvan legt uit aan anderen wat hij gemaakt heeft en waarom ontvangt en geeft feedback bepaalt of het doel behaald is benoemt wat hij in een volgend proces zou kunnen hergebruiken

22 EVALUATIEFASE De procesbegeleider: geeft tijd, ruimte en vertrouwen vraagt naar de ervaring van de leerling benoemt successen die hij/zij heeft gezien reageert op het product, de persoonlijke betekenis en het proces begeleidt het geven en ontvangen van feedback bepaalt of het doel behaald is vraagt naar plannen voor een volgende opdracht

23 REFLECTEREN IN EVALUATIEFASE Reflectievragen in de evaluatiefase zijn gericht op wat voor de leerling echt belangrijk is en wat dat zegt over hoe de leerling in de wereld staat op weg naar volwassenheid. Voorbeeldvragen: wat heb je ontdekt (in het proces en product) dat voor jou belangrijk is? wat kunnen we daaruit afleiden? welke betekenis zie je in jouw werk? beschrijf het in een woord. Wat zegt het over jou dat je aan dit woord dacht? ook vanuit observatie van jou als procesbegeleider: ik zag dat je/jullie wat zag jij? ik hoorde jou/jullie zeggen wat hoorde jij? ik voelde wat voelde jij?