Evaluatie van een 24-uur-niet-rken actie -de nderzeksresultaten van de pre- en pst-vragenlijsten- Februari 2010 Uitgeverd dr de Universiteit Antwerpen In pdracht van het Vlaams Instituut vr Gezndheidsprmtie en Ziektepreventie vzw.
Onderzekers Dr. ir. Sfie Van Rsbreck Bart Vriesacker (MSc) Prf. dr. Guid Van Hal Universitair Wetenschappelijk Instituut vr Drugprblemen Vakgrep Epidemilgie en Sciale Geneeskunde, Faculteit Geneeskunde, Universiteit Antwerpen Crrespndentie Dr. ir. Sfie Van Rsbreck E-mail: sfie.vanrsbreck@ua.ac.be Tel: 03/265 28 78 Fax: 03/265 28 75 Opdrachtgever Vlaams Instituut vr Gezndheidsprmtie en Ziektepreventie vzw (ViGeZ) Christine Peeters Veerle Stevens Pagina 2 van 61
Inhudspgave 1 Inleiding en prbleemstelling... 4 2 Methdlgie... 5 3 Resultaten... 6 3.1 Kenmerken deelnemers van de 24-uur-niet-rken actie... 6 3.2 Resultaten analyse... 7 3.2.1 Intentie tt stppen... 7 3.2.1.1 Bij aanvang van de 24-uur-stppen-met-rken actie... 7 3.2.1.2 Meteen na de 24-uur-stppen-met-rken actie... 7 3.2.1.3 1 Maand na de 24-uur-stppen-met-rken actie... 7 3.2.1.4 Vergelijking intenties vr, meteen na en 1 maand na de 24-uur-stppen-met-rken actie... 7 3.2.1.5 Opvlging grep met intentie binnen 1 maand te stppen met rken... 8 3.2.2 Eigen inschatting m te stppen met rken... 9 3.2.3 Psitieve attitude t.a.v. stppen met rken... 11 3.2.4 Psitieve attitude t.a.v. rken... 13 3.2.5 Evaluatie actie 24 uur stppen met rken... 16 3.2.6 Vergelijking met cntrlegrep... 20 3.2.7 Verband pleiding en intentie tt stppen met rken... 27 4 Discussie en Cnclusie... 28 5 Bijlagen... 31 5.1 Bijlage 1: vragenlijst pre-test experimentele grep... 31 5.2 Bijlage 2: vragenlijst pre-test cntrlegrep... 35 5.3 Bijlage 3: vragenlijst pst-test experimentele grep... 38 5.4 Bijlage 4: vragenlijst pst-test cntrlegrep... 42 5.5 Bijlage 5: vragenlijst pst2 experimentele grep... 44 5.6 Bijlage 6: vragenlijst pst2 cntrlegrep... 48 5.7 Bijlage 7: pwerpint eindrapprt... 51 Pagina 3 van 61
1 Inleiding en prbleemstelling De campagne Rkers verdienen n belning als ze 24 uur niet rken werd gerganiseerd dr het Vlaams Instituut vr Gezndheidsprmtie en Ziektepreventie (VIGeZ) in samenwerking met de Lg s van Limburg, de prvincie Limburg, de Lg s van stad Antwerpen, de stad Antwerpen en de Vlaamse Overheid. Het del van de actie was niet meteen m rkers te den stppen, maar ze wel het gevel geven: Ik kan het!. De evaluatie van deze actie kan meer inzicht geven ver de zin van een uitbreiding van de campagne naar heel Vlaanderen. De deelnemers aan de 24-uur-niet-rken actie knden rekenen p persnlijk advies en steun via de Tabakstplijn p het gratis nummer 0800/111 00. De bemande Tabak Stp Lijn was p 3 nvember 2009 24 uur lang beschikbaar m de vragen van deelnemers te beantwrden en hen te ndersteunen. Sms jes herinnerden de deelnemers eraan wanneerde 24-uur-niet-rken actie van start ging en spraken med in m het 24 uur vl te huden. Na de actie kregen de deelnemers persnlijk advies p basis van hun ervaringen. Op verschillende manieren werd getracht gedurende een maand m zveel mgelijk rkers aan te medigen m p 3 nvember 2009 24 uur lang te stppen met rken. In de prvincie Limburg heeft zwel Radi 2 Limburg, Het Belang van Limburg als TV Limburg (TVL) aandacht besteed aan de campagne. Tijdens de actiedag p 3 nvember stnd de uitzending p TVL vlledig in het teken van rken en een sptje in de filmzalen medigde zveel mgelijk rkers aan m zich in te schrijven vr de actiedag. Ok in de stad Antwerpen werd de actie belicht in Gazet van Antwerpen en een gesprek p ATV mest de Antwerpenaren ver de streep trekken m deel te nemen. Verder reden bussen en trams van De Lijn rnd met bekleefde achterruiten en flanken. Bvendien kreeg iedereen die zich inschreef en zijn ervaringen meedeelde in de vragenlijsten, het culinaire tijdschrift Ambiance. Eén deelnemer uit de prvincie Limburg en één uit de stad Antwerpen kregen een Wii Sprts cadeau. De nderzeksvraag waarp we in deze studie een antwrd zullen geven, is de vlgende: heeft de 24-uur-niet-rken actie een effect gehad p de intentie m te stppen met rken? Pagina 4 van 61
2 Methdlgie Deelnemers knden zich gedurende de maand ktber via de website aanmelden vr de 24-uur-niet-rken actie Rkers verdienen een belning p 3 nvember 2009. Daarbij dienden ze meteen de pre-vragenlijst in te vullen. Er werd gevraagd naar hun e-mail adres en gsm-nummer, zdat de deelnemers p verschillende manieren bij de actie knden betrkken wrden. Z kregen de aangemelde deelnemers de avnd vóór de 24-uur-nietrken-dag ter herinnering een sms. Na deze actiedag kregen de deelnemers een e-mail met daarin een link waarmee ze gedurende 2 dagen hun ervaringen knden geven ver de 24-uur-niet-rken actie (pst1- vragenlijst). Een maand later werd ngmaals naar hun ervaringen gevraagd (pst2- vragenlijst). De experimentele grep (de actiegrep) zal vergeleken wrden met een cntrlegrep uit de prvincies Ost- en West-Vlaanderen. Deze cntrlegrep kwam niet in aanraking met de actie, maar mest wel dezelfde vragenlijsten invullen als de actiedeelnemers. Op die manier kunnen we nagaan f eventuele verschillen tussen de twee grepen met de actie te maken hebben f niet. Vr de statistische analyses werd gebruik gemaakt van de sftware SAS (versie 9.1.3, SAS Institute Inc., Cary, NC, USA). De vergelijkingen vr cntinue variabelen tussen pre- en pst-bevragingen binnen de experimentele f binnen de cntrlegrep werden uitgeverd aan de hand van paired t-tests. De Wilcxn matched pairs signed rank test werd tegepast m gepaarde verschillen te bestuderen vr niet cntinue variabelen. Scres met een een p-waarde lager dan 0,05 werd gezien als statistisch significant. Gemiddelde waarden wrden telkens vergezeld van een standaard deviatie (sd), en indien zinvl k de minimum (min) en maximum (max) waarden. Pagina 5 van 61
3 Resultaten 3.1 Kenmerken deelnemers van de 24-uur-niet-rken actie In ttaal hadden 1272 persnen zich aangemeld vr de 24-uur-niet-rken actie (experimentele grep). Aanmelding hield in dat men vrafgaand aan de actie een vragenlijst invulde (pre-vragenlijst). Enkel persnen waarvan gegevens beschikbaar waren vr de drie meetmmenten (pre-vragenlijst, pst1-vragenlijst en pst2-vragenlijst) werden pgenmen in de studie. Na deze selectie behielden we 407 van de 1272 aanmelders (32%). De grep deelnemers bestnd vr 45% uit mannen. De verdeling vlgens pleiding vindt men terug in tabel 3.1. Samengevat, had 31% een studie aan een hgeschl f universiteit genten, 20% had technisch f kunst-secundair nderwijs gevlgd, 16% algemeen secundair nderwijs en 15% berepsnderwijs. Gemiddeld waren de deelnemers 40,7 jaar ud (sd 12,6). De jngste deelnemer was 18 jaar, de udste 72 jaar. Gemiddeld rkten de deelnemers reeds 22 jaar en varieerde het aantal sigaretten dat de deelnemers per dag rkten vóór de actie van 1 tt 70 sigaretten (gemiddelde is 17,6 sd 9,4). Men had gemiddeld reeds 4 stppgingen ndernmen en reeds 25 keer aan stppen gedacht. Meteen na de actie rkten de deelnemers gemiddeld 9 sigaretten per dag (sd 5,9) en hadden diegenen die na de 24 uur van de actie ng gerkt hebben (n=262) sinds de actie ng 3 stppgingen ndernmen (sd 11,3). Een maand na de actie varieerde het aantal sigaretten dat men per dag rkt van 0 tt 84 (gemiddelde is 8,5 sd 8,9). Gemiddeld had men dan tussen het einde van de actie en een maand na de actie ng 0,7 stppgingen ndernmen (sd 1,3). Het verschil tussen het aantal sigaretten per dag vóór de actie en 1 maand na de actie is statistisch significant (p<0,0001). Tabel 3.1. Opleidingsniveau van de deelnemers aan de actie (n=407). Opleidingsniveau aantal deelnemers n (%) Weet niet/wil niet zeggen 1 (0) Lager nderwijs 23 (6) Lager secundair nderwijs 27 (7) Buitengewn secundair nderwijs 2 (1) Deeltijds berepsnderwijs 4 (1) Bereps secundair nderwijs (BSO) 57 (14) Technisch secundair nderwijs (TSO) 78 (19) Kunst secundair nderwijs (KSO) 4 (1) Algemeen secundair nderwijs (ASO) 66 (16) Hgeschl 105 (26) Universiteit 22 (5) Anders 18 (4) De grep die zich had aangemeld m deel te nemen aan de actie (n=1272), maar uiteindelijk niet heeft deelgenmen (68% drp-ut), bestnd uit iets meer mannen (54% vs. 45%), rkte iets minder lang (19 vs. 22 jaar) in vergelijking met de deelnemende grep, maar waren erg gelijkaardig betreft pleiding, intentie, mtivatie en eigen inschatting. Pagina 6 van 61
3.2 Resultaten analyse 3.2.1 Intentie tt stppen 3.2.1.1 Bij aanvang van de 24-uur-stppen-met-rken actie Van de 407 deelnemers wil 41% (n=168) stppen tussen nu en 1 maand, 28% (n=112) tussen 1 en 6 maanden, 15% (n=60) tussen 6 maanden en 1 jaar, 13% (n=54) wil it stppen, maar niet binnen dit en een jaar, 3% (n=12) wil niet stppen, nu niet en niet later, maar heeft wel de intentie m minder te gaan rken en 0,25% (n=1) wil nit stppen en k niet minder rken. 3.2.1.2 Meteen na de 24-uur-stppen-met-rken actie Van de 407 deelnemers blijkt na de 24-uur-stppen-met-rken actie bijna 30% (n=119) gestpt te zijn met rken en heeft deze grep k de intentie m het stppen met rken vl te huden. 26% (n=105) wil stppen tussen nu en 1 maand, 21% (n=85) wil stppen tussen 1 en 6 maanden, 9% (n=38) wil stppen tussen 6 maanden en 1 jaar, 10% (n=42) wil it stppen, maar niet binnen dit en een jaar, 4% (n=17) wil niet stppen, nu niet en niet later, maar heeft wel de intentie m minder te gaan rken en 0,25% (n=1) wil nit stppen en k niet minder rken. 3.2.1.3 1 Maand na de 24-uur-stppen-met-rken actie Eén maand na de 24-uur-stppen-met-rken actie blijkt dat ng steeds 30% (n=120) gestpt is met rken en k de intentie heeft m dit vl te huden. 20% (n=82) wil stppen tussen nu en 1 maand, 26% (n=106) wil stppen tussen 1 en 6 maanden, 9% (n=37) wil stppen tussen 6 maanden en 1 jaar, 12% (n=50) wil it stppen, maar niet binnen dit en een jaar, 3% (n=10) wil niet stppen, nu niet en niet later, maar heeft wel de intentie m minder te gaan rken, 0,49% (n=2) wil nit stppen en k niet minder rken. 3.2.1.4 Vergelijking intenties vr, meteen na en 1 maand na de 24-uur-stppen-metrken actie Als we vr de grep die niet gestpt is met rken na de 24-uur-actie de intenties tt stppen met rken vergelijken tussen de pre-, pst1- en pst2-grep aan de hand van de vraag Ben je van plan te stppen met rken?, dan krijgen we nderstaande resultaten, zals weergegeven in tabel 3.2, tabel 3.3 en tabel 3.4. De grep rkers die niet gestpt is met rken na 24 uren blijkt een hgere intentie tt stppen met rken te hebben, nl. sneller van plan te zijn te zullen stppen met rken, meteen na de actie in vergelijking met vr de actie (tabel 3.2). Dit verschil is statistisch significant (p=0,0476). De grepen pre en pst2 (tabel 3.3) en pst1 en pst2 (tabel 3.4) zijn niet significant verschillend (p=0,9535 en p=0,2418 respectievelijk). Een subanalyse p die selectie die alleen de rkers bevat die erin geslaagd waren m gedurende de actie 24 uren niet te rken, tnt aan dat er geen verschillen zijn vr de vergelijking pre en pst1 (n= 133, p=0,1233) en pre en pst2 (n=141, p=0,6414) en een bijna signifcant verschil is vr de vergelijking pst1 en pst 2 (n=113, p=0,0529) (tabellen niet getnd). Pagina 7 van 61
Tabel 3.2. Intentie tt stppen met rken vr de selectie deelnemers die niet gestpt is met rken 24 uren na de actie n.a.v. de actie (n=288). Ben je van plan te stppen met rken? PRE POST1 Ja, tussen nu en 1 maand 85 (30) 105 (37) Ja, tussen 1 maand en 6 maanden 92 (32) 85 (30) Ja, tussen 6 maanden en 1 jaar 50 (17) 38 (13) Nee, niet binnen 1 jaar, maar wel it 48 (17) 42 (15) Nee, nit, maar wel minder f lichter gaan rken 12 (4) 17 (6) Nee, nit en k niet minder f lichter 1 (0) 1 (0) Tabel 3.3. Intentie tt stppen met rken vr de selectie deelnemers die niet gestpt is met rken 1 maand na de actie n.a.v. de actie (n=287). Ben je van plan te stppen met rken? PRE POST2 Ja, tussen nu en 1 maand 93 (32) 82 (29) Ja, tussen 1 maand en 6 maanden 87 (30) 106 (37) Ja, tussen 6 maanden en 1 jaar 49 (17) 37 (13) Nee, niet binnen 1 jaar, maar wel it 45 (16) 50 (17) Nee, nit, maar wel minder f lichter gaan rken 12 (4) 10 (4) Nee, nit en k niet minder f lichter 1 (0) 2 (1) Tabel 3.4. Intentie tt stppen met rken vr de selectie deelnemers die niet gestpt is met rken 24 uren na en 1 maand na de actie n.a.v. de actie (n=258). Ben je van plan te stppen met rken? POST1 POST2 Ja, tussen nu en 1 maand 83 (32) 62 (24) Ja, tussen 1 maand en 6 maanden 79 (31) 102 (40) Ja, tussen 6 maanden en 1 jaar 38 (15) 33 (13) Nee, niet binnen 1 jaar, maar wel it 40 (16) 49 (19) Nee, nit, maar wel minder f lichter gaan rken 17 (7) 10 (4) Nee, nit en k niet minder f lichter 1 (0) 2 (1) 3.2.1.5 Opvlging grep met intentie binnen 1 maand te stppen met rken Vr de actie hadden 168 rkers aangegeven binnen een maand te willen stppen met rken. Daarvan zijn er 75 (45%) gestpt 1 maand na de actie. Van de verigen is hun intentie weergegeven in tabel 3.5. Pagina 8 van 61
In ttaal zijn 120 (30%) rkers gestpt met rken. Dat wil zeggen dat er k rkers gestpt zijn die initieel niet de intentie hadden m binnen de maand te stppen. Van de stppers had 45% aangegeven binnen een maand te stppen, maar 22% had aangegeven te stppen tussen 1 maand en 6 maanden en 18% had aangegeven te willen stppen tussen 6 maanden en een jaar. Zelfs 17% van de stppers had aangegeven it te willen stppen vr de actie (tabel 3.5). Van diegenen die wel de intentie hadden te stppen binnen de maand maar die in pst2 aangaven dat ze daarin niet geslaagd waren, wil bijna de helft (46%) ng steeds stppen tussen nu en 6 maanden. Tabel 3.5. Kppeling intentie tt stppen met rken en het al dan niet gestpt zijn 1 maand na de actie (n=407). Gestpt Niet-gestpt (n =120) (n=287) Intentie tt stppen na de actie Nu 1 m 1-6m 6m-1j it minder nit Intentie tt stppen vr actie N nu - 1m 168 75 (45) 48 (29) 29 (17) 7 (4) 5 (3) 2 (1) 2 (1) 1-6m 112 25 (22) 26 (23) 46 (41) 9 (8) 5 (5) 1 (1) 0 (0) 6m-1j 60 11 (18) 5 (8) 24 (40) 15 (25) 4 (7) 1 (2) 0 (0) it 54 9 (17) 3 (6) 6 (11) 4 (7) 30 (56) 2 (4) 0 (0) minder 12 0 (0) 0 (0) 1 (8) 2 (17) 5 (42) 4 (33) 0 (0) Nit 1 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 1 (4) 0 (0) 0 (0) 3.2.2 Eigen inschatting m te stppen met rken Van de 407 deelnemers bleken 248 (61%) heel erg gemtiveerd te zijn m deel te nemen aan de 24-uur-niet-rken actie. 34% was eerder wel gemtiveerd, 3% eerder niet gemtiveerd en 3% wist het niet. Van het feit dat het wel zal lukken m 24 uur te stppen met rken was 79% van de deelnemers (n=320) vertuigd. Hiervan was ngeveer de helft (39%) zeker en de andere helft (40%) meent dat het waarschijnlijk wel lukt 24 uur te stppen. Verder dacht 9% dat het waarschijnlijk niet zu lukken en 12% wist het niet. Een inschatting van de slaagkans van een stppging in verschillende situaties, nl. als een sigaret wrdt aangebden, in een situatie van stress, smberheid f hnger f tijdens een pauze wrdt weergegeven vr aanvang van de 24-uurstppen-met-rken actie in tabel 3.6, vr meteen na de 24-uur-stppen-metrken actie in tabel 3.7 en 1 maand na de 24-uur-stppen-met-rken actie in tabel 3.8. Pagina 9 van 61
Tabel 3.6. Eigen inschatting van de slaagkans van een stppging in verschillende situaties bij aanvang van de 24-uur-stppen-met-rken actie (n=407). Waarschijnlijk Waarschijnlijk Zeker Weet ik Zeker wel Situaties wel niet niet niet Ik kan het rken laten als ik een sigaret van mijn eigen merk krijg aangebden p café, p een feestje, thuis, Ik kan het rken laten als ik gestresseerd ben Ik kan het rken laten als ik me smber vel Ik kan het rken laten als ik een pauze neem Ik kan het rken laten als ik niet gegeten heb 43 (11) 160 (39) 126 (31) 30 (7) 48 (12) 16 (4) 94 (23) 183 (45) 82 (20) 32 (8) 37 (9) 131 (32) 152 (37) 53 (13) 34 (8) 75 (18) 178 (44) 96 (24) 37 (9) 21 (5) 107 (26) 179 (44) 71 (17) 27 (7) 23 (6) Tabel 3.7. Eigen inschatting van de slaagkans van een stppging in verschillende situaties meteen na de 24-uur-stppen-met-rken actie (n=407). Waarschijnlijk Waarschijnlijk Zeker Weet ik Zeker wel Situaties wel niet niet niet Ik kan het rken laten als ik een sigaret van mijn eigen merk krijg aangebden p café, p een feestje, thuis, 67 (17) 177 (44) 110 (27) 19 (5) 34 (8) Ik kan het rken laten als ik gestresseerd ben 36 (9) 140 (34) 157 (39) 50 (12) 24 (6) Ik kan het rken laten als ik me smber vel 51 (13) 162 (40) 127 (31) 39 (10) 28 (7) Ik kan het rken laten als ik een pauze neem 100 (25) 185 (46) 72 (18) 28 (7) 22 (5) Ik kan het rken laten als ik niet gegeten heb 124 (31) 180 (44) 56 (14) 21 (5) 26 (6) Pagina 10 van 61
Tabel 3.8. Eigen inschatting van de slaagkans van een stppging in verschillende situaties 1 maand na de 24-uur-stppen-met-rken actie (n=407). Waarschijnlijk Waarschijnlijk Zeker Weet ik Zeker wel Situaties wel niet niet niet Ik kan het rken laten als ik een sigaret van mijn eigen merk krijg aangebden p café, p een feestje, thuis, 110 (27) 140 (34) 117 (29) 23 (6) 17 (4) Ik kan het rken laten als ik gestresseerd ben 73 (18) 113 (28) 147 (36) 59 (15) 15 (4) Ik kan het rken laten als ik me smber vel 93 (23) 132 (32) 127 (31) 41 (14) 14 (3) Ik kan het rken laten als ik een pauze neem 147 (36) 140 (34) 80 (20) 25 (6) 15 (4) Ik kan het rken laten als ik niet gegeten heb 164 (40) 135 (33) 67 (17) 20 (5) 21 (5) De percentages vr de 5 items ver de eigen inschatting van de slaagkans van een stppging waren verschillend bij aanvang van de 24-uur-stppen-met-rken actie, meteen na de 24-uur-stppen-met-rken actie en 1 maand na de 24-uurstppen-met-rken actie. De eigen inschatting van de slaagkans bleek namelijk grter nadien. Bij de vergelijking vr en meteen na de actie knden er significante verschillen gevnden wrden vr de situaties een sigaret aangebden krijgen (p-waarde <0,0001), in een situatie van stress (p-waarde <0,0001), smberheid (p-waarde 0,0007) f tijdens een pauze (p-waarde 0,0071). Vr de situatie het rken kunnen laten als men niet gegeten heeft, was er geen verschil (p-waarde 0,0987) tussen vr en meteen na de actie. Bij de vergelijking vr en en 1 maand na de actie knden er significante verschillen gevnden wrden vr de situaties een sigaret aangebden krijgen (p-waarde <0,0001), in een situatie van stress (p-waarde <0,0001), smberheid (p-waarde <0,0001), hnger (p-waarde 0,0014) f tijdens een pauze (p-waarde <0,0001). Bij de vergelijking meteen na de actie en 1 maand na de actie knden er significante verschillen gevnden wrden vr de situaties een sigaret aangebden krijgen (p-waarde 0,0010), in een situatie van stress (p-waarde 0,0050), smberheid (p-waarde 0,0001), hnger (p-waarde 0,0364) f tijdens een pauze (p-waarde 0,0019). 3.2.3 Psitieve attitude t.a.v. stppen met rken In de vragenlijst werd een aantal items weergegeven dat de psitieve attitude tegenver stppen met rken wu bevragen. Deze stellingen gaven een aantal vrdelige effecten van een rkstp weer. He meer men akkrd gaat met deze stellingen, he psitiever men tegenver stppen met rken staat. De stellingen werden vrgelegd bij aanvang van de actie (tabel 3.9), meteen na de actie (tabel 3.10) en 1 maand na de actie (tabel 3.11). Pagina 11 van 61
Tabel 3.9. Evaluatie van de psitieve attitude t.a.v. stppen met rken bij aanvang van de 24-uur-stppen-met-rken actie (n=407). Helemaal Helemaal Eerder wel Eerder niet Weet ik niet Stelling akkrd akkrd akkrd niet akkrd Stppen met rken verbetert mijn cnditie 301 (74) 82 (20) 9 (2) 3 (1) 12 (3) Stppen met rken maakt dat ik er beter uitzie 170 (42) 138 (34) 32 (8) 15 (4) 52 (13) Stppen met rken is ged vr mijn gezndheid 346 (85) 55 (14) 3 (1) 1 (0) 2 (0) Stppen met rken is verstandig 309 (76) 85 (21) 3 (1) 2 (0) 8 (2) Stppen met rken maakt me trts p mezelf 244 (60) 111 (27) 25 (6) 4 (1) 23 (6) Stppen met rken verlaagt mijn uitgaven 309 (76) 62 (15) 23 (6) 3 (1) 10 (3) Tabel 3.10. Evaluatie van de psitieve attitude t.a.v. stppen met rken meteen na de 24- uur-stppen-met-rken actie (n=407). Helemaal Eerder wel Eerder niet Helemaal Weet ik Stelling akkrd akkrd akkrd niet niet akkrd Stppen met rken verbetert mijn cnditie 286 (70) 87 (21) 9 (2) 2 (1) 23 (6) Stppen met rken maakt dat ik er beter uitzie 171 (42) 136 (33) 31 (8) 13 (3) 56 (14) Stppen met rken is ged vr mijn gezndheid 340 (84) 58 (14) 2 (1) 2 (1) 5 (1) Stppen met rken is verstandig 309 (76) 90 (22) 3 (1) 1 (0) 4 (1) Stppen met rken maakt me trts p mezelf 242 (60) 116 (29) 18 (4) 11 (3) 20 (5) Stppen met rken verlaagt mijn uitgaven 309 (76) 69 (17) 17 (4) 4 (1) 8 (2) Pagina 12 van 61
Tabel 3.11. Evaluatie van de psitieve attitude t.a.v. stppen met rken 1 maand na de 24- uur-stppen-met-rken actie (n=407). Helemaal Eerder wel Eerder niet Helemaal Weet ik Stelling akkrd akkrd akkrd niet niet akkrd Stppen met rken verbetert mijn cnditie 288 (71) 92 (23) 13 (3) 3 (1) 11 (3) Stppen met rken maakt dat ik er beter uitzie 180 (44) 128 (32) 40 (10) 10 (3) 49 (12) Stppen met rken is ged vr mijn gezndheid 355 (87) 45 (11) 3 (1) 3 (1) 1 (0) Stppen met rken is verstandig 317 (78) 75 (18) 6 (2) 3 (1) 6 (2) Stppen met rken maakt me trts p mezelf 261 (64) 92 (23) 22 (5) 7 (2) 25 (6) Stppen met rken verlaagt mijn uitgaven 309 (76) 67 (17) 21 (5) 5 (1) 5 (1) De percentages vr de 6 items ver de psitieve attitude tegenver stppen met rken blijven heel erg gelijk vr, na en 1 maand na de actie. Er knden geen significante verschillen gevnden wrden. De psitieve attitude ten pzichte van een rkstp is dus niet veranderd, maar deze was wel al hg in drie fases, bv. meer dan 90% van de respndenten ging akkrd dat het stppen met rken een daling in de uitgaven kn betekenen, en dit in alle fasen, en meer dan 95% van de respndenten ging akkrd dat het stppen met rken verstandig was (tabel 3.9, tabel 3.10 en tabel 3.11). 3.2.4 Psitieve attitude t.a.v. rken Naast de psitieve attitude tegenver stppen met rken werden in de vragenlijst k items pgenmen die peilden naar de psitieve attitude tegenver rken. Deze stellingen gaven telkens een aantal mgelijke vrdelen van rken. He meer men akkrd gaat met deze stellingen, he psitiever men tegenver rken staat. Deze stellingen werden vrgelegd bij aanvang van de actie (tabel 3.12), meteen na de actie (tabel 3.13) en 1 maand na de actie (tabel 3.14).
Tabel 3.12. Evaluatie van de psitieve attitude t.a.v. rken bij aanvang van de 24-uurstppen-met-rken actie (n=407). Helemaal Helemaal Eerder wel Eerder niet Weet ik niet Stelling akkrd akkrd akkrd niet akkrd Rken helpt m niet teveel aan te kmen in gewicht 59 (15) 155 (38) 85 (21) 57 (14) 51 (13) Rken helpt ntspannen 104 (26) 232 (57) 35 (9) 18 (4) 18 (4) Rken is gezellig 101 (25) 194 (48) 70 (17) 31 (8) 11 (3) Rken helpt vervelende gedachten te verdrijven 66 (16) 161 (40) 101 (25) 53 (13) 26 (6) Tabel 3.13. Evaluatie van de psitieve attitude t.a.v. rken bij meteen na de 24-uur-stppenmet-rken actie (n=407). Helemaal Helemaal Eerder wel Eerder niet Weet ik niet Stelling akkrd akkrd akkrd niet akkrd Rken helpt m niet teveel aan te kmen in gewicht 58 (14) 156 (38) 83 (20) 52 (13) 58 (14) Rken helpt ntspannen 81 (20) 234 (58) 41 (10) 25 (6) 26 (6) Rken is gezellig 82 (20) 190 (47) 74 (18) 41 (10) 20 (5) Rken helpt vervelende gedachten te verdrijven 56 (14) 142 (35) 107 (26) 60 (15) 42 (10) Pagina 14 van 61
Tabel 3.14. Evaluatie van de psitieve attitude t.a.v. rken bij 1 maand na de 24-uurstppen-met-rken actie (n=407). Helemaal Helemaal Eerder wel Eerder niet Weet ik niet Stelling akkrd akkrd akkrd niet akkrd Rken helpt m niet teveel aan te kmen in gewicht 48 (12) 164 (40) 96 (24) 44 (11) 55 (14) Rken helpt ntspannen 61 (15) 224 (55) 72 (18) 35 (9) 15 (4) Rken is gezellig 67 (17) 186 (46) 94 (23) 48 (12) 12 (3) Rken helpt vervelende gedachten te verdrijven 40 (10) 162 (40) 108 (27) 63 (16) 34 (8) In het algemeen rapprteren deelnemers minder vrdelen van rken meteen na de actie en 1 maand na de actie in vergelijking met vr de actie (tabel 3.12, 3.13, 3.14). Vr de stelling Rken helpt m niet teveel aan te kmen in gewicht bleef het percentage dat het eens was met de stelling gelijkaardig vr (53%), meteen na (52%) en 1 maand na de actie (52%) met respectievelijke p-waarden 0,6145, 0,9030, 0,7730.De verschillen bij de cntrlegrep waren k niet significant. Akkrd gaan met de stelling Rken helpt ntspannen bleek significant verschillend vr (83%), meteen na (78%) en 1 maand na de actie (70%) met respectievelijke p-waarden 0,0034, <0,0001 en <0,0001. De resultaten bij de cntrlegrep waren hier echter niet significant verschillend. Bij de stelling Rken is gezellig bleek akkrd gaan significant verschillend vr (73%), meteen na (67%) en 1 maand na de actie (63%) met respectievelijke p- waarden p=0,0027, <0,0001 en 0,0035.De verschillen bij de cntrlegrep waren niet significant vr de vergelijking pre-pst1 en pre pst2, maar wel vr pst1- pst2 met p=0,0156 waarbij 1 maand later rken als minder gezellig werd bevnden. Op de stelling Rken helpt vervelende gedachten te verdrijven was men het significant minder eens vr de vergelijking pre (56%) en pst1 (49%) met p=0,0354 en vr de vergelijking pre en pst2 (50%) met p=0,0073, maar niet vr de vergelijking pst1 en pst2 waarbij de p-waarde 0,5450 was. De verschillen bij de cntrlegrep waren niet significant. Deelnemers rapprteren minder vrdelen van rken, nl. ntspannend, gezellig en verdrijven gedachten, 1 maand na de actie in vergelijking met vr de actie. Vr drie van de vier vrdelen van rken, nl. ntspanning, gezelligheid en verdrijven van vervelende gedachten, vnden we dus een minder psitieve attitude ten aanzien van rken, meteen na de actie en een maand na de actie in vergelijking met vr de actie. De psitieve attitude ten pzichte van rken bleef echter wel hg in alle fases. Pagina 15 van 61
3.2.5 Evaluatie actie 24 uur stppen met rken Tijdens de 24-uur-stppen-met-rken actie hebben 250 van de 407 deelnemers (61%) niet gerkt. 36% (n=145) is minder gaan rken en 3% (n=12) heeft zijn gebruikelijke rkgedrag behuden. Tijdens de actie werd bij alle 407 deelnemers geëvalueerd he het 24 uur stppen met rken werd ervaren. De resultaten hiervan zijn weergegeven in tabel 3.15, tabel 3.16, tabel 3.17 en tabel 3.18. Deze tabellen bevatten k de stratificaties naar het al dan niet gestpt zijn tijdens de actie en het na 1 maand gestpt zijn. De tabellen tnen dat niet-stppers het meilijker hadden tijdens de actie. Dit was vr de de deelnemers die de 24 uren stppen met rken niet hadden vlgehuden ng meer uitgesprken. Verder tnen de tabellen dat het merendeel van de deelnemers die de 24 uren stppen met rken wel vlhielden het k erg meilijk vnden. Van de 250 deelnemers die 24 uren stpten met rken had 84% tch zin m te rken en 73% vnd het vervelend niet te rken (tabel 3.15 en tabel 3.16). Anderzijds zien we dat 74% van de deelnemers die de 24 uren stppen met rken niet vlhielden, wel vrdelen zagen in stppen met rken (tabel 3.18). Het meilijkste mment tijdens de actie werd dr zwel diegenen die 24 uren stpten als diegenen die 24 uren minder rkten ervaren als dat mment waarp ze anders altijd rken (tabel 3.21). Mtivatie en de bewuste keuze tt stppen met rken bepaalden het meeste de slaagkans van de 24 uren actie vlgens de deelnemers die stpten f minder rkten tijdens de actie (tabel 3.22). Tabel 3.15. Evaluatie ervaring verlp 24-uur-stppen-met-rken actie (n=407). Heveel zin had je m te rken Ttaal 24 uren gestpt Gestpt na 1 maand tijdens de actie? (n=407) Ja (n=250) Neen (n=157) Ja (n=120) Nee (n=287) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) Ik had heel veel zin m te rken 130 (32) 66 (26) 64 (41) 28 (23) 102 (36) Ik had zin m te rken 147 (36) 91 (36) 56 (36) 47 (39) 100 (35) Ik had een beetje zin m te rken 91 (22) 54 (22) 37 (24) 20 (17) 71 (25) Ik had geen zin m te rken 36 (9) 36 (14) 0 (0) 23 (19) 13 (5) Weet ik niet 3 (1) 3 (1) 0 (0) 2 (2) 1 (0) Pagina 16 van 61
Tabel 3.16. Evaluatie ervaring verlp 24-uur-stppen-met-rken actie (n=407). Vnd je het vervelend m tijdens de Ttaal 24 uren gestpt Gestpt na 1 maand actie niet te rken? (n=407) Ja (n=250) Neen (n=157) Ja (n=120) Nee (n=287) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) Ja, ik vnd het heel erg vervelend 63 (16) 34 (14) 29 (19) 15 (13) 48 (17) Ja, ik vnd het vervelend 115 (28) 64 (26) 51 (33) 32 (27) 83 (29) Ja, ik vnd het een beetje vervelend 144 (35) 83 (33) 61 (39) 36 (30) 108 (38) Neen, ik vnd het niet vervelend 76 (19) 66 (26) 10 (6) 36 (30) 40 (14) Weet ik niet 9 (2) 3 (1) 6 (4) 1 (1) 8 (3) Tabel 3.17. Evaluatie ervaring verlp 24-uur-stppen-met-rken actie (n=407). Had je het rken tijdens de actie erg Ttaal 24 uren gestpt Gestpt na 1 maand ndig? (n=407) Ja (n=250) Neen (n=157) Ja (n=120) Nee (n=287) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) Ja, ik had het heel erg ndig 50 (12) 21 (8) 29 (19) 10 (8) 40 (14) Ja, ik had het ndig 103 (25) 45 (18) 58 (37) 21 (18) 82 (29) Ja, ik had het een beetje ndig 137 (34) 81 (32) 56 (36) 39 (33) 98 (34) Neen, ik had het niet ndig 101 (25) 92 (37) 9 (6) 46 (38) 55 (19) Weet ik niet 16 (4) 11 (4) 5 (3) 4 (3) 12 (4) Tabel 3.18. Evaluatie ervaring verlp 24-uur-stppen-met-rken actie (n=407). Heb je tijdens de actie gemerkt dat het vrdelen Ttaal 24 uren gestpt Gestpt na 1 maand heeft m niet te rken? (n=407) Ja Neen Ja Nee n (%) (n=250) (n=157) (n=120) (n=287) n (%) n (%) n (%) n (%) Ja, het heeft heel veel vrdelen vr mij 78 (19) 56 (22) 22 (14) 34 (28) 44 (15) Ja, het heeft vrij veel vrdelen vr mij 93 (23) 62 (25) 31 (20) 28 (23) 65 (23) Ja, het heeft wel wat vrdelen vr mij 138 (34) 76 (30) 62 (40) 34 (28) 104 (36) Neen, het heeft helemaal geen vrdelen vr mij 27 (7) 16 (6) 11 (7) 7 (6) 20 (7) Weet ik niet 71 (17) 40 (16) 31 (20) 17 (14) 54 (19) Pagina 17 van 61
Tabel 3.19. Evaluatie ervaring verlp 24-uur-stppen-met-rken actie vr de deelnemers die 24 uren stpten f 24 uren minder rkten (n=395). Gestpt met rken tijdens Minder gerkt tijdens Vind je het een prestatie van jezelf dat je niet/minder 24 uren 24 uren rkte tijdens de actie? N=250 N=145 Ja, ik vind het een hele grte prestatie 129 (52) 35 (24) Ja, ik vind het een prestatie 83 (33) 42 (29) Ja, ik vind het een kleine prestatie 26 (10) 46 (32) Neen, ik vind het helemaal geen prestatie 10 (4) 20 (14) Weet ik niet 2 (1) 2 (1) Tabel 3.20. Evaluatie ervaring verlp 24-uur-stppen-met-rken actie vr de deelnemers die 24 uren stpten f 24 uren minder rkten (n=395). Gestpt met rken tijdens Minder gerkt tijdens Vnd je het meilijk f gemakkelijk m tijdens de actie 24 uren 24 uren niet/minder te rken? N=250 N=145 Ik vnd het heel meilijk 58 (23) 21 (15) Ik vnd het meilijk 96 (38) 63 (44) Ik vnd het niet meilijk/niet gemakkelijk 59 (24) 47 (32) Ik vnd het gemakkelijk 27 (11) 13 (9) Weet ik niet 10 (4) 1 (1) Tabel 3.21. Evaluatie ervaring verlp 24-uur-stppen-met-rken actie vr de deelnemers die 24 uren stpten f 24 uren minder rkten (n=395). Wat was het meilijkste mment tijdens de 24 uren? Gestpt met rken tijdens Minder gerkt tijdens 24 uren N=250 24 uren N=145 Ten anderen wel rkten 62 33 Ten ik alleen was 54 31 Ten ik veel stress had 67 59 Ten ik niet meer gemtiveerd was 18 10 Op een mment dat ik anders altijd rk 162 76 Op een ander mment 5 3 Ik had geen meilijk mment 18 1 Meerdere antwrden mgelijk. Pagina 18 van 61
Tabel 3.22. Evaluatie ervaring verlp 24-uur-stppen-met-rken actie vr de deelnemers die 24 uren stpten f 24 uren minder rkten (n=395). Gestpt met Minder gerkt Niet gestpt Waarm is het gelukt m niet te rken f minder te rken tijdens tijdens 24 uren met rken rken? 24 uren tijdens 24 uren N=250 N=145 N=12 Ik heb een sterke wil 44 7 n.v.t. Ik was heel erg gemtiveerd 139 63 n.v.t. Ik had geen stress 14 10 n.v.t. Er waren geen sigaretten/shag is de buurt 33 11 n.v.t. Anderen steunden me 72 22 n.v.t. Ik ben niet verslaafd aan rken 14 1 n.v.t. Ik heb bewust gekzen m 24 uren niet te rken 153 34 n.v.t. Om een andere reden 8 37 n.v.t. Tabel 3.23. Evaluatie ervaring verlp 24-uur-stppen-met-rken actie vr de deelnemers die niet stpten met rken, nch minder rkten (n=12). Waarm is het niet gelukt m te stppen? Gestpt met Minder gerkt Niet gestpt rken tijdens 24 uren tijdens 24 uren met rken tijdens 24 uren N=250 N=145 N=12 Ik heb geen sterke wil n.v.t. n.v.t. 5 Ik was helemaal niet gemtiveerd n.v.t. n.v.t. 4 Ik had veel stress n.v.t. n.v.t. 1 Er waren sigaretten/shag is de buurt n.v.t. n.v.t. 0 Anderen steunden me niet n.v.t. n.v.t. 0 Ik ben verslaafd aan rken n.v.t. n.v.t. 4 Ik heb bewust gekzen m te rken n.v.t. n.v.t. 2 Om een andere reden n.v.t. n.v.t. 3 Meteen na de 24-uur-stppen-met-rken actie bleken ng steeds 145 persnen (36%) niet gerkt te hebben, 217 (53%) persnen gaven aan na de actie minder te zijn gaan rken en 45 (11%) persnen hebben na 24 uren stppen terug hun nrmale rkgedrag pgenmen. Meer specifiek, zijn de persnen die na de actie Pagina 19 van 61
minder zijn gaan rken, gemiddeld negen sigaretten per dag minder gaan rken (gemiddelde is 8,9 sd 5,9). Bijna iedereen (n=397) (98%) zu pnieuw deelnemen aan de actie en pnieuw gemtiveerd zijn m 24 uren niet te rken. Van de 407 deelnemers hebben gedurende de maand na de 24-uur-stppen-metrken actie 276 deelnemers (68%) tenminste een vlledige dag niet gerkt. 69% van de deelnemers had een psitieve attitude ten pzichte van stppen met rken (tegenver 15% die niet meer vrdelen is gaan zien en 15% die het niet weten). 19% is daarentegen meer nadelen van stppen met rken gaan zien (tegenver 68% die niet meer nadelen is gaan zien en 13% die het niet weten). Op de vraag f het stppen met rken dr de actie gemakkelijker f meilijker is gewrden, antwrdde 36% dat het gemakkelijker gewrden was, 3% meilijker, 49% dat er geen verschil was en de verigen (13%) dat ze het niet wisten. Van de 407 deelnemers had bijna iedereen (95%) de persnlijke feedback drgenmen. 76% gaf zelfs aan de infrmatie vlledig te hebben drgenmen en 19% gaf aan de infrmatie gedeeltelijk te hebben drgenmen. Slechts 5% (n=21) had de infrmatie niet gelezen. Van degenen die de feedback p maat hadden gelezen, vlledig dan wel gedeeltelijk, is 55% anders gaan denken ver stppen met rken, 29% is niet anders gaan denken ver stppen met rken en 16% wist het niet. De gelezen infrmatie werd geëvalueerd betreffende bruikbaarheid, graad van persnlijkheid, duidelijkheid, betruwbaarheid, gelfwaardigheid en graad van bedreiging (tabel 3.24). Tabel 3.24. Evaluatie feedback p maat (n=407). Heel zeker Evaluatievragen: vnd je de feedback p maat N(%) Eerder wel N(%) Eerder niet N(%) Helemaal niet N(%) Weet ik niet N(%) Bruikbaar? 307 (80) 20 (5) 59 (15) 0 (0) 0 (0) Vldende persnlijk? 266 (69) 56 (15) 64 (17) 0 (0) 0 (0) Duidelijk? 357 (93) 8 (2) 21 (5) 0 (0) 0 (0) Betruwbaar? 286 (74) 7 (2) 93 (24) 0 (0) 0 (0) Gelfwaardig? 317 (82) 13 (3) 56 (15) 0 (0) 0 (0) Bedreigend? 29 (8) 314 (81) 43 (11) 0 (0) 0 (0) 21 missende waarden. De persnlijke infrmatie (feedback p maat) werd in het algemeen als bruikbaar, vldende persnlijk, duidelijk, betruwbaar, gelfwaardig en bedreigend beschuwd. Van de 407 deelnemers gingen tch 142 (35%) in de afgelpen maand p zek naar meer infrmatie ver stppen met rken. 3.2.6 Vergelijking met cntrlegrep De vergelijking van de actiegrep uit de prvincie Limburg en uit de stad Antwerpen met de cntrlegrep uit de prvincies Ost- en West-Vlaanderen wijst p vergelijkbaarheid wat betreft het aantal gerkte sigaretten per dag en het aantal ndernmen stppgingen. Echter er bleken verschillen te zijn betreft leeftijd, aantal jaren dat men rker is en aantal keren dat men aan een stppging Pagina 20 van 61
heeft gedacht. De persnen uit de cntrlegrep bleken gemiddeld 3,5 jaar uder te zijn, 3 jaar langer te rken en 8 keer minder gedacht te hebben aan een stppging. De verschillen vr leeftijd en aantal rkersjaren zijn dan wel significant, maar ze zijn klein (tabel 3.25). Het verschil in aantal ndernmen stppgingen is echter grt, maar kan verklaard wrden dr het feit dat de experimentele grep een grep was die zich bewust pgegeven heeft vr de 24- uur-stppen-met-rken-actie. Tabel 3.25. Karakteristieken cntrlegrep en experimentele grep. Cntlegrep Experimentele grep (N=185) (N=407) p-waarde Leeftijd (gemiddelde) 44,3 40,7 0,0012 Aantal sigaretten per dag (n) 16,9 17,6 0,4247 Aantal jaren rker (n) 25,0 22,0 0,0048 Aantal ndernmen stppgingen (n) 3,3 4,2 0,1838 Aantal maal gedacht aan stppging (n) 16,4 24,5 0,0009 Het aantal rkers in de experimentele grep dat na 1 maand gestpt was met rken bedreg 120 (30%) in vergelijking met 21 (11%) in cntrlegrep. Dit verschil was significant verschillend (p<0,0001). In de experimentele grep rkten vóór de actie de 407 deelnemers gemiddeld 18 (sd 9,4) sigaretten per dag, na de actie 9 (sd 8,9) sigaretten per dag. Dat geeft een significant verschil (p<0,0001) van 9 sigaretten per dag. Bij de cntrlegrep rkten de 185 persnen vóór de actie gemiddeld 17 (sd 10,4) sigaretten per dag en na de actie 15 (sd 10,5) sigaretten per dag. Dat geeft een significant verschil (p=00005) van 2 sigaretten per dag. Verder, hadden de persnen uit de cntrlegrep gemiddeld 3 (sd 7,7) stppgingen ndernmen vóór de actie. Na de actie bleek het aantal gerapprteerde stppgingen significant (p<0,0001) minder, nl. gemiddeld 0,3 (sd 0,7). Bij aanvang van de 24-uur-stppen-met-rken actie wilden 31 persnen (17%) stppen met rken tussen nu en 1 maand, 22 persnen (12%) tussen 1 en 6 maanden, 31 persnen (17%) tussen 6 maanden en 1 jaar, 67 persnen (36%) wilden it stppen, maar niet binnen dit en een jaar, 23 persnen (12%) wilden niet stppen, nu niet en niet later, maar hadden wel de intentie m minder te gaan rken en 11 persnen (6%) willen nit stppen en k niet minder rken. In vergelijking met de experimentele grep hebben we duidelijk een minder gemtiveerde grep. Van de 185 persnen in de cntrlegrep zijn na 24 uren 13 persnen (7%) gestpt. Van de verige 172 persnen die zijn blijven rken, wilden 19 persnen (10%) stppen tussen nu en 1 maand, 39 persnen (21%) tussen 1 en 6 maanden, 29 persnen (16%) tussen 6 maanden en 1 jaar, 62 persnen (34%) wilden it stppen, maar niet binnen dit en een jaar, 20 persnen (11%) wilden niet stppen, nu niet en niet later, maar hebben wel de intentie m minder te gaan rken en 3 persnen (2%) willen nit stppen en k niet minder rken. Als we vr de grep die niet gestpt is met rken na 24 uren de intenties tt stppen vergelijken met de intentie vr de actie, lijken deze significant gestegen te zijn (p=0,0018). Dit duidt p een effect van de bevraging. Pagina 21 van 61
Van de 185 persnen in de cntrlegrep zijn na 1 maand 21 persnen (11%) gestpt met rken. Van de verige 164 persnen die zijn blijven rken wilden 16 persnen (9%) stppen tussen nu en 1 maand, 34 persnen (18%) tussen 1 en 6 maanden, 36 persnen (20%) tussen 6 maanden en 1 jaar, 56 persnen (30%) wilden it stppen, maar niet binnen dit en een jaar, 16 persnen (9%) wilden niet stppen, nu niet en niet later, maar hadden wel de intentie m minder te gaan rken en 6 persnen (3%) wilden nit stppen en k niet minder rken. Als we vr de grep die niet gestpt is met rken na 1 maand de intenties tt stppen vergelijken met de intentie vr de actie, lijken deze significant gestegen te zijn (p-waarde 0,0021). Het verschil in intentie vr de niet-stppers vr de actie en meteen na de actie is k significant verschillen (p=0,0018). Vr het verschil in intentie tussen de 24 uren na de actie en 1 maand na de actie zijn er geen verschillen (p=0,7611) (tabel 3.26). De intenties vr de hele experimentele grep liggen telkens hger in vergelijking met de cntrlegrep, nl. 70% versus 29% wil stppen binnen 6 maanden. Zelfs vr de selectie van de deelneemers die niet gestpt is met rken, blijft dat verschil grt, nl. 63% versus 24%. De uitspraken ver stppen met rken betreffende effecten f de cnditie, uiterlijk, gezndheid en uitgaven, en uitspraken ver f stppen met rken verstandig is en f stppen jezelf trts kan maken zijn niet veranderd na 24 uren, nch na 1 maand (geen significante verschillen gevnden) vr de cntrlegrep (tabel 3.27). Pagina 22 van 61
Tabel 3.26. Intentie tt stppen met rken vr de selectie deelnemers die niet gestpt is met rken in de cntrlegrep. Ben je van plan te stppen met rken? (N=164) PRE POST2 Ja, tussen nu en 1 maand 19 (12) 16 (10) Ja, tussen 1 maand en 6 maanden 21 (13) 34 (21) Ja, tussen 6 maanden en 1 jaar 29 (18) 36 (22) Nee, niet binnen 1 jaar, maar wel it 63 (39) 56 (34) Nee, nit, maar wel minder f lichter gaan rken 23 (14) 16 (10) Nee, nit en k niet minder f lichter 9 (6) 6 (4) Ben je van plan te stppen met rken? (N=172) PRE POST1 Ja, tussen nu en 1 maand 22 (13) 19 (11) Ja, tussen 1 maand en 6 maanden 22 (13) 39 (23) Ja, tussen 6 maanden en 1 jaar 31 (18) 29 (17) Nee, niet binnen 1 jaar, maar wel it 65 (38) 62 (36) Nee, nit, maar wel minder f lichter gaan rken 23 (13) 20 (12) Nee, nit en k niet minder f lichter 9 (5) 3 (2) Ben je van plan te stppen met rken? (N=164) PRE POST1 Ja, tussen nu en 1 maand 14 (9) 14 (9) Ja, tussen 1 maand en 6 maanden 35 (22) 34 (21) Ja, tussen 6 maanden en 1 jaar 29 (18) 36 (22) Nee, niet binnen 1 jaar, maar wel it 61 (38) 56 (35) Nee, nit, maar wel minder f lichter gaan rken 20 (12) 16 (10) Nee, nit en k niet minder f lichter 3 (2) 6 (4) Ben je van plan te stppen met rken? (N=164) PRE POST2 Ja, tussen nu en 1 maand 19 (12) 16 (10) Ja, tussen 1 maand en 6 maanden 21 (13) 34 (21) Ja, tussen 6 maanden en 1 jaar 29 (18) 36 (22) Nee, niet binnen 1 jaar, maar wel it 63 (39) 56 (34) Nee, nit, maar wel minder f lichter gaan rken 23 (14) 16 (10) Nee, nit en k niet minder f lichter 9 (6) 6 (4) Pagina 23 van 61
Tabel 3.27. Evaluatie van de psitieve attitude t.a.v. stppen met rken vr de drie fasen in het nderzek vr de cntrlegrep (n=185). Weet ik Uitspraken Fase Helemaal akkrd Eerder wel akkrd Eerder niet akkrd Helemaal niet akkrd niet Stppen met rken verbetert mijn cnditie Vr 122 (66) 48 (26) 8 (4) 1 (1) 6 (3) Na 24 uren 112 (61) 56 (30) 6 (3) 2 (1) 9 (5) Na 1 maand 115 (62) 58 (32) 4 (2) 1 (1) 7 (4) Stppen met rken maakt dat ik er beter uitzie Vr 59 (32) 65 (35) 28 (15) 11 (6) 22 (12) Na 24 uren 52 (28) 80 (43) 24 (13) 8 (4) 21 (11) Na 1 maand 55 (30) 70 (38) 32 (17) 9 (5) 19 (10) Stppen met rken is ged vr mijn gezndheid Vr 147 (80) 32 (17) 1 (1) 2 (1) 3 (2) Na 24 uren 145 (78) 33 (18) 3 (2) 1 (1) 3 (2) Na 1 maand 147 (80) 32 (17) 3 (2) 1 (1) 2 (1) Stppen met rken is verstandig Vr 136 (74) 41 (22) 2 (1) 2 (1) 4 (2) Na 24 uren 134 (72) 43 (23) 2 (1) 1 (1) 5 (3) Na 1 maand 125 (68) 54 (29) 2 (1) 2 (1) 2 (1) Stppen met rken maakt me trts p mezelf Vr 85 (46) 49 (27) 26 (14) 8 (4) 17 (9) Na 24 uren 83 (45) 62 (34) 21 (11) 5 (3) 14(8) Na 1 maand 84 (45) 61 (33) 20 (11) 7 (4) 13 (7) Stppen met rken verlaagt mijn uitgaven Vr 147 (78) 25 (14) 8 (4) 2 (1) 3 (2) Na 24 uren 135 (73) 41 (22) 4 (2) 2 (1) 3 (2) Na 1 maand 138 (75) 34 (18) 5 (3) 4 (2) 4 (2) Pagina 24 van 61
Uitspraken ver rken betreffende het verband tussen rken en aankmen in gewicht, rken en ntspanning, rken en gezelligheid en rken als middel m vervelende gedachten te verdrijven waren gelijk vr de actie, 24 uren na de actie en een maand na de actie (geen significante verschillen gevnden) vr de cntrlegrep (tabel 3.28). Tabel 3.28. Evaluatie van de psitieve attitude t.a.v. rken vr de drie fasen van het nderzek vr de cntrlegrep (n=185). Helemaal Eerder wel Eerder niet Helemaal Weet ik Uitspraken Fase akkrd akkrd akkrd niet akkrd niet Rken helpt m niet teveel aan te kmen in gewicht Vr 26 (14) 72 (39) 40 (22) 23 (12) 24 (13) Na 24 uren 15 (8) 93 (50) 37 (20) 18 (10) 22 (12) Na 1 maand 15 (8) 97 (52 ) 42 (23) 11 (6) 20 (11) Rken helpt ntspannen Vr 65 (35) 101 (55) 8 (4) 6 (3) 5 (3) Na 24 uren 57 (31) 105 (57) 13 (7) 4 (2) 6 (3) Na 1 maand 58 (31) 108 (58) 11 (6) 7 (4) 1(1) Rken is gezellig Vr 61 (33) 96 (52) 12 (7) 11 (6) 5 (3) Na 24 uren 58 (31) 100 (54) 18 (10) 5 (3) 4 (2) Na 1 maand 53 (29) 95 (51) 23 (12) 7 (4) 7 (4) Rken helpt vervelende gedachten te verdrijven Vr 31 (17) 82 (44) 36 (20) 20 (11) 16 (9) Na 24 uren 27 (15) 89 (48) 29 (16) 17 (9) 23 (12) Na 1 maand 35 (19) 88 (48) 38 (21) 10 (5) 14 (8) Pagina 25 van 61
Tabel 3.29. Eigen inschatting van de slaagkans van een stppging in verschillende situaties vr de drie fasen van het nderzek vr de cntrlegrep (n=185). Helemaal Eerder wel Eerder niet Helemaal Weet ik Situaties Tijdskader akkrd akkrd akkrd niet akkrd niet Ik kan het rken laten als ik een sigaret van mijn eigen merk krijg aangebden p café, p een feestje, thuis, Vr 23 (12) 45 (24) 74 (40) 30 (16) 13 (7) Na 24 uren 31 (17) 41 (22) 77 (42) 27 (15) 9 (5) Na 1 maand 31 (17) 59 (32) 60 (32) 26 (14) 9 (5) Ik kan het rken laten als ik gestresseerd ben Vr 11 (6) 16 (9) 79 (43) 75 (41) 4 (2) Na 24 uren 15 (8) 29 (16) 71 (38) 64 (35) 6 (3) Na 1 maand 14 (8) 44 (24) 69 (37) 54 (29) 4 (2) Ik kan het rken laten als ik me smber vel Vr 17 (9) 26 (14) 74 (40) 63 (34) 5 (3) Na 24 uren 16 (9) 48 (26) 68 (37) 47 (25) 6 (3) Na 1 maand 22 (12) 40 (22) 73 (40) 40 (22) 10 (5) Ik kan het rken laten als ik een pauze neem Vr 30 (16) 53 (29) 52 (28) 46 (25) 4 (2) Na 24 uren 37 (20) 58 (31) 59 (32) 29 (16) 2 (1) Na 1 maand 40 (22) 57 (31) 60 (32) 26 (14) 2 (1) Ik kan het rken laten als ik niet gegeten heb Vr 35 (19) 63 (34) 45 (24) 38 (21) 4 (2) Na 24 uren 43 (23) 59 (32) 48 (26) 27 (15) 8 (4) Na 1 maand 58 (32) 52 (28) 43 (23) 23 (12) 9 (5) Pagina 26 van 61
De inschatting van de slaagkans van een stppging in verschillende situaties vr de drie fasen van het nderzek vr de cntrlegrep zijn getnd in tabel 2.29. Significante verschillen werden gevnden in het vrdeel van het rken kunnen laten gevnden vóór versus 1 maand na, met respectievelijke p- waarden 0,0029, <0,0001, <0,0001, 0,0036 en 0,0034 vr de situaties sigaret aangebden krijgen, gestresseerd zijn, smber zijn, pauze nemen en niet gegeten hebben. Mgelijk kan dit verklaard wrden dr het feit dat 30% van de persnen (n=55) uit de cntrlegrep de maand na het invullen van de eerste vragenlijst infrmatie gezcht heeft ver stppen met rken. 3.2.7 Verband pleiding en intentie tt stppen met rken. Tabel 3.1 tnt de verdeling van het pleidingsniveau van de deelnemers aan de actie. Statistische analyses werden uitgeverd vr de vergelijking hg versus laag pgeleid, waarbij hg pgeleid staat vr technisch, kunst f algemeen secundair nderwijs, hgeschl f universiteit. Significant meer mensen met een hge pleiding hebben deelgenmen aan de actie (71% vs 29% laag pgeleiden), maar dit kn niet in verband wrden gebracht met een verschil in intentie tt stppen met rken vr de actie (p=0,1388), 24 uren na de actie (p=0,8379) f 1 maand na de actie (p=0,7223) (de analyse werd uitgeverd vr die selectie rkers die niet gestpt waren). Er kn k geen verband gevnden wrden tussen pleiding en al dan niet gestpt zijn met rken één maand na de actie (p=0,5196). Bij de laagpgeleiden in de experimentele grep waren 32 (28%) mensen gestpt met rken versus 87 (30%) mensen bij de hgpgeleiden. Het aantal ndernmen stppgingen vr de aanvang van de actie was gelijk vr de laag pgeleiden in vergelijking met de hg pgeleiden (3,8 vs. 4,4 respectievelijk met p=0,3630). Het aantal ndernmen stppgingen 24 uren na de actie was iets lager bij de laag pgeleiden in vergelijking met de hg pgeleiden (1,2 vs. 3,7 respectievelijk), maar dit verschil bleek niet significant (p=0,1057). Als we het aantal ndernmen stppgingen vergelijken 1 maand na de actie, bleek er wel een significant verschil te zijn tussen laag en hg pgeleiden, nl. 0,6 versus 1,0 stppgingen (p=0,0317). Pagina 27 van 61
4 Discussie en Cnclusie De bevindingen van de intenties tt stppen met rken kunnen we kaderen in het transtheretisch mdel (brnnen: Prchaska & DiClemente. Jurnal f Cnsulting and Clinical Psychlgy, 1983, 51, 390-395; Bridle et al. Psychlgy and Health, 2005, 20, 3, 283-301). De rkers die geen intentie hebben m te stppen met rken binnen de 6 maanden bevinden zich in de precntemplatiefase. Rkers met een intentie m te willen stppen met rken tussen 1 en 6 maanden behren tt de cntemplatiefase. De vrbereidingsfase mvat die rkers die de intentie hebben te stppen binnen 1 maand. Het gestpt zijn met rken, kan beschuwd wrden als actiefase. Deze criteria tegepast p de 3 verschillende fasen van het nderzek p basis van de getallen nder 3.2.1. (resultatengedeelte), geeft vlgende resultaten (zie tabel 4.1). Tabel 4.1. Interpretatie effectiviteit van de actie bij rkers (experimentele grep) in het kader van het transtheretisch mdel. Vóór de actie (Pre) Meteen na de actie (Pst 1) 1 maand na de actie (Pst 2) n n n Fase Pre-cntemplatiefase 127 98 99 Cntemplatiefase 112 85 106 Vrbereidingsfase 168 105 82 Actie fase n.v.t. 119 120 Ttaal 407 407 407 Het merendeel van de deelnemers zit in de cntemplatiefase f de vrbereidingsfase. Tabel 3.5 uit de resultatensectie tnt aan dat niet alleen rkers uit de vrbereidingsfase instappen in de actiefase, maar dat k een deel rkers de vrbereidingsfase verslaan en van de cntemplatiefase rechtstreeks naar de actiefase gaan (n=40). Bij alle rkers die vóór de actie in de precntemplatie f de cntemplatie zaten en die gestpt zijn (n=45) (en dus naar de actiefase zijn vergestapt) is de mtivatie m hun rkgedrag te veranderen gestegen. Ok vr de 75 rkers die in de vrbereidingsfase zaten, en dus de intentie hadden binnen 1 maand te stppen, en dat k gedaan hebben, is die veranderingsmtivatie uiteraard aanwezig. De intentie m te stppen met rken vr diegenen die ng niet gestpt zijn na de actie, verschilt significant vr de vergelijking pre- en pst1-grep (p=0,0476) en niet vr pre- en pst2-grep nch vr pst1- en pst2-grep. Dit wijst p een krte termijneffect van de actie p de intentie tt stppen met rken. De selectie vr die rkers die tijdens de 24-uren actie het niet hebben vlgehuden m te stppen met rken, gaf een bijna significant verschil (p=0,0529) in intentie tt stppen vr de pst1- tegenver pst2- grep, met minder intentie vr de pst2-grep, wat kan wijzen p een terugval in de fases van het transtheretisch mdel 1 maand na de actie. Tabel 4.1 tnt daarbij dat die terugval zich beperkt van de vrbereidingsfase naar de cntemplatiefase en niet terug naar de precntemplatiefase. Verder tnen de resultaten aan dat de intentie k niet gedaald is een maand na de actie. Daarm kunnen we k cncluderen dat de actie mensen niet ntmedigt m te stppen met rken. Pagina 28 van 61
Tabel 4.2. Interpretatie verschillende fasen van het transtheretisch mdel vr de cntrlegrep. Vóór de actie (Pre) Meteen na de actie (Pst 1) 1 maand na de actie (Pst 2) n n n Fase Pre-cntemplatiefase 132 114 114 Cntemplatiefase 22 39 34 Vrbereidingsfase 31 19 16 Actie fase n.v.t. 13 21 Ttaal 185 185 185 Bij de cntrlegrep zitten rkers eerder in de pre-cntemplatiefase vr de actie, en dat blijft z meteen en 1 maand na de actie (tabel 4.2). Bij de experimentele grep bleek de psitieve attitude ten pzichte van een rkstp niet veranderd drheen de drie fasen van de studie, maar bleek wel hg in alle fases. Ok bleek dat de psitieve attitude ten pzichte van rken hg was in alle fases. Deze psitieve nam attitude wel af. Deelnemers rapprteren minder vrdelen van rken, nl. ntspanning, gezelligheid en eigenschap tt verdrijven gedachten, 1 maand na de actie in vergelijking met vr de actie. Overige resultaten van de 24-uur-niet-rken actie Rkers verdienen een belning kunnen als vlgt samengevat wrden: Vr de actie hadden 1272 rkers zich aangemeld via de website. Hiervan hebben 407 (32%) persnen k de twee psttest-vragenlijsten, respectievelijk 24 uren na de actie en één maand na de actie, ingevuld. Tijdens de actie heeft 61% niet gerkt, 36% is minder gaan rken en 3% heeft zijn rkgedrag niet veranderd dr de actie. Vóór de actie hadden 168 van de 407 deelnemers (41%) de intentie m binnen één maand te stppen met rken. Van die 168 zijn één maand na de actie 75 persnen gestpt. Er zijn k deelnemers, die de intentie m te stppen met rken binnen één maand niet hadden, die gestpt zijn. In ttaal zijn er namelijk 120 deelnemers gestpt (30%). Bij de deelnemers die niet gestpt zijn, bleef de intentie tt stppen met rken nveranderd na 1 maand, maar kn meteen na de 24 uren actie wel een significant verschil, nl. een tename van intentie, aangetnd wrden, wat wijst p een krte termijneffect p de intentie van de deelnemers. Bij de cntrlegrep bleek dat de intenties van de grep die niet gestpt was met rken na 24 uren significant gestegen waren (p=0,0018) in vergelijking met vr de actie en k na 1 maand bleken de intenties significant gestegen waren (p-waarde 0,0021) in vergelijking met vr de actie. Vr het verschil in intentie tussen de 24 uren na de actie en 1 maand na de actie waren er geen verschillen (p=0,7611). Een verklaring hierbij kan zijn dat de intenties vr de hele experimentele grep liggen telkens veel hger in vergelijking met de cntrlegrep, nl. 70% versus 29% wil stppen binnen 6 maanden. Zelfs vr de selectie van de deelneemers die niet gestpt is met rken, blijft dat verschil Pagina 29 van 61