PILOTS TRAJECTEN JEUGDZORG PLUS. Richtinggevend kader vr peride 2011-2015 Inleiding Van bedden naar trajecten. Jeugdzrg plus instellingen bieden een intensieve vrm van gespecialiseerde jeugdzrg die start met een rechterlijke machtiging tt plaatsing in een accmmdatie vr geslten jeugdzrg. De instellingen zetten een behandeling in die jngeren in staat met stellen z snel mgelijk weer deel te nemen aan de samenleving. Maatschappelijke participatie is het perspectief. In de afgelpen peride hebben de instellingen hun aandacht vral gericht p het ntwikkelen van een ged leefklimaat en de integratie van nderwijs en zrg binnen de accmmdaties. Uit de rapprtages van de Inspectie Jeugdzrg blijkt dat een aantal instellingen daarin inmiddels geslaagd is. Anderen zullen p krte termijn ng de ndige stappen meten zetten. In dezelfde peride heeft het ministerie belangrijke besluiten genmen ver de capaciteit van de instellingen. Daarmee hebben de instellingen duidelijkheid gekregen ver het aantal plaatsen dat uitgaande van de huidige vraag - de kmende jaren binnen de sectr beschikbaar is. Een eerste evaluatiestudie van jeugdzrg plus laat zien dat ndanks de zwaarte van de prblematiek en de hge mate van cmrbiditeit van prbleemgedrag er een psitieve verandering te zien is in het gedrag van de jeugdigen. Ok na de behandeling functineert het merendeel ged. 1 In de kmende peride kmt het zwaartepunt te liggen p het verder vergrten van het effect van de behandeling, het meten van die effecten en het terugdringen van de verblijfsduur in gesltenheid. De Jeugdzrgplus instellingen zullen zich meten ntwikkelen tt instellingen die jngeren niet alleen tijdelijk een beschut nderkmen en een krachtig leef-, nderwijs- en behandelklimaat bieden, maar hen k in staat stellen z snel mgelijk de draad weer p te pakken buiten de instelling. Maatschappelijke participatie staat vrp. In de jeugdzrg plus instellingen verblijven jngeren geen dag te lang. Vr de instellingen betekent dit dat zij zich meer dan nu het geval is, meten richten p hetgeen buiten de instelling ndig is vr een duurzame terugkeer in de samenleving. Van der Helm spreekt in dit verband zelfs van een paradigmawisseling: van pveding en cntrle binnen naar pveding gericht p buiten. 2 Instellingen die zich tt nu te specialiseerden in het bieden van geslten pvang zullen daarte allianties f fusies meten aangaan met andere jeugdzrginstellingen. Delstelling en elementen van trajecten. Trajecten meten jngeren een realistisch perspectief bieden p een z stabiel mgelijke leefsituatie. Essentiële elementen van een traject jeugdzrg plus zijn een brede diagnstiek (niet alleen gedragsprblemen, maar k psychiatrische prblematiek en verstandelijke beperkingen), een resultaatgerichte en planmatige behandeling nder eenduidige 1 Crssing bariers, Karin Nijhf, 2011 2 First d nt harm, prefschrift Van der Helm cncept-beleidskader Trajecten geslten jeugdzrg, 13-12-2010 1
regie waarin de jeugdige, het gezin en het sciale netwerk rnd het gezin centraal staan en waarvan nderwijs en teleiding naar de arbeidsmarkt deel uitmaken. De te beken resultaten wrden vastgelegd in meetbare delen p het terrein van wnen, maatschappelijk functineren en deelname aan nderwijs f arbeidsmarkt. Het tewerken naar een perspectief wil niet zeggen dat trajecten van krte duur zijn en niet grillig kunnen verlpen. Een vlledig traject zal naar verwachting ander half jaar in beslag nemen.het is denkbaar dat tussentijds delen in tijd f inhud meten wrden aangepast aan de ntwikkeling die jngeren drmaken. Waar ndig met wrden vrzien in langdurige begeleiding van de jngere en het gezin na aflp van een traject. Een traject is niet geslaagd wanneer een jngere pnieuw een berep met den p specialistische zrg. Trajecten vereisen niet vrijblijvende samenwerking. Een resultaatgerichte aanpak vraagt verplichtende lgistieke afspraken tussen instellingen. Het is belangrijk dat de Jeugdzrgplus aanbieder, de aanbieders van jeugd en pvedhulp en de bureaus jeugdzrg gede afspraken maken ver de indicatiestelling, de cördinatie van zrg en behandeling, de regie p de gemaakte afspraken tussen de aanbieders van zrg en de infrmatie uitwisseling met de gezinsvgden. Jngeren mgen niet tussen wal en schip vallen. Jeugdzrg Nederland waarin de bureaus jeugdzrg en de aanbieders van jeugd en pvedhulp verenigd zijn, heeft hiervr inmiddels prtcllen uitgewerkt. De Jeugdzrgplus instellingen en het ministerie van VWS kunnen de traject aanpak alleen ntwikkelen met cllega zrgverleners respectievelijk cllega financiers in de jeugdzrg en aanverwante sectren. Het ministerie heeft daarm de samenwerking gezcht met de prvincies en de stadsregi s (hierna de prvincies) die verantwrdelijk zijn vr het prvinciaal zrgaanbd. VWS en de prvincies ndigen de jeugdzrgplus instellingen gezamenlijk uit p basis van dit kader met hun partners vrstellen in te dienen vr de ntwikkeling van de trajecten. Zij maken als mede financiers gezamenlijk afspraken ver de wijze waarp zij de jeugdzrgplus aanbieder financieel in staat is samen met de cllega instellingen passende trajecten te ntwikkelen. Inmiddels vindt k nderzek plaats m te bezien p welke wijze de jeugdpsychiatrie, het nderwijs en de LVG ng directer bij de aanpak betrkken kunnen wrden. Een vrbeeld daarvan is de dr de betrkken kepelrganisaties pgezette aanpak naar knelpunten en best practices in de huidige samenwerking en de mgelijkheid de samenwerking met cnvenanten te ndersteunen. 3 Samenwerking betekent k dat degenen die bij de financiering van trajecten betrkken zijn (ministerie, prvincies/stadsregi s, gemeenten en zrgverzekeraars) hun vrwaarden p een z min mgelijk belastende wijze p elkaar afstemmen. VWS en prvincies zullen daarte de ndige initiatieven nemen. 3 prject integrale gespecialiseerde zrg vr jeugdigen met een cmplexe zrgvraag. 2
Uitwerking vindt plaats via een ntwikkelmdel in samenwerking met prvincies. De gefrmuleerde inzet is ambitieus en vraagt nadere uitwerking in de praktijk. Daarm kiezen het ministerie en de prvincies vr een ntwikkelmdel. Kaders zijn daarbij richtinggevend maar niet in betn gegten In de fase waarin instellingen hun vrstellen ntwikkelen zullen ng veel elementen nader uitgewerkt meten wrden en k de financiering van de mslag van bedden naar trajecten zal ng de ndige uitwerking vragen. Bvendien verschilt de uitgangspsitie van instellingen en daarmee de mate waarin veranderingen inhudelijk, rganisatrisch en financieel ingrijpen. Dat betekent dat de instellingen en de financiers maatwerk zullen meten leveren en daarin k in de ntwikkelfase samen p meten trekken. De instellingen zullen een businesscase meten pstellen en den er verstandig aan de financiers daar in een vregtijdig stadium bij te betrekken. De uitvering van de trajecten en de resultaten daarvan zullen vervlgens gevlgd wrden (trajectmnitr) m vast te stellen f de gekzen uitgangspunten realistisch zijn dan wel aanpassing beheven. Jaarlijks zullen de uitkmsten p bestuurlijke niveau besprken wrden. Daarbij zal wanneer de ndige ervaring is pgedaan k vastgesteld meten wrden welke kstprijzen passend zijn vr deze vrm van zrg en behandeling. Op dit mment bepaalt het aantal tegewezen plaatsen en de bezettingsgraad de financiële speelruimte van de instellingen. Op termijn ligt een financiering p basis van trajecten meer vr de hand. Daarte zal vanaf de start van de pilts een nderzek meelpen naar de ksten van de trajectnderdelen p basis waarvan in de lp van 2013 een trajectprijs bepaald zu meten kunnen wrden. Vrwaarde is dat de zrg en behandeling zals die binnen de trajecten vrm krijgt zver is uitgekristalliseerd dat deze in behandelrichtlijn beschreven kan wrden. Het ministerie en de prvincies realiseren zich dat deze mslag vr de jeugdzrg plus instellingen alleen mgelijk is wanneer bedden geleidelijk dr trajecten vervangen wrden en bedrijfsmatig sprake is van enige stabiliteit. De mslag kan niet in een keer gemaakt wrden. Wetgeving Een belangrijke vrwaarde vr duurzame resultaten is, z blijkt uit een recente literatuurstudie 4, cntinuïteit van zrg, nderwijs, behandeling en begeleiding. Een vaste begeleider gedurende het traject, intensieve samenwerking tussen instellingen en vertruwen in elkaars prfessineel rdeel zijn ndzakelijk m vleiende vergangen tussen diagnstiek, behandeling, zrg, nderwijs en begeleiding mgelijk te maken. De huidige wetgeving ndigt er te uit dat iedere fase in het traject gescheiden wrdt bestuurd en gefinancierd. Dat levert risic s p vr de cntinuïteit van zrg. Daarm heeft het ministerie een wetswijziging bij de Tweede Kamer aanhangig gemaakt die de mgelijkheid biedt besturing en financiering verder te strmlijnen. Inmiddels zijn met de prvincies en stadsregi s en binnen Jeugdzrg Nederland afspraken gemaakt die de instellingen vr jeugdzrg plus in staat meten stellen k znder gebruik te maken van nieuwe wetgeving de trajecten p een effectieve wijze vrm te geven. Van de afspraken zal werkende weg meten blijken f deze vr dit del vldende sturingsmgelijkheden bieden. Als dat z is zal het ministerie van deze wettelijke mgelijkheid (k als de Kamer 4 JeugdzrgPlus Trajectzrg vr jeugdigen met ernstige gedragsprblemen. Mijntje D.C. ten Brummelaar e.a. 2011-08-04 3
die aanvaard heeft) geen gebruik heven te maken. Het ministerie en de prvincies rekenen het zich tt taak bestuurlijke knelpunten die zich bij de implementatie zuden kunnen vrden zveel mgelijk te vrkmen. De uitvering van het kader vindt plaats in het perspectief van een verdracht van de taken en financiering van de jeugdzrg naar de gemeenten, zals in het regeerakkrd van het huidige kabinet is pgenmen. Dat betekent dat een steeds grtere bestuurlijke rl zal zijn weggelegd vr de gemeenten. 4
1. Uitgangspunten jeugdzrg plus kmende jaren Jeugdzrg plus met binnen vier jaar nderdeel zijn van de jeugdzrg In de kmende vier jaar breekt een fase aan waarin de jeugdzrg plus integraal nderdeel wrdt van de jeugdzrg, d.w.z. dat het zich ntwikkelt tt een kwalitatief hgwaardige vrm van specialistische jeugdzrg vr jngeren. Vral vr die instellingen vr jeugdzrg plus die nu ng geen duurzame samenwerking kennen met pen jeugdzrg f nderdeel uitmaken van een instelling vr jeugdzrg betekent dit, dat zij alsng die aansluiting zullen meten zeken. Plaatsen met Perspectief Instellingen jeugdzrg plus hebben als del m jeugdigen met ernstige gedragsprblemen te behandelen en een dusdanige gedragsverandering te bewerkstelligen dat zij weer p een aanvaardbare wijze kunnen participeren in de maatschappij. Om dit te bewerkstelligen zullen de instellingen - in samenwerking met de jeugdpsychiatrie, de lvg-sectr en cllega jeugdzrginstellingen- gespecialiseerde jeugdzrgtrajecten aanbieden die jngeren met zware gedragsprblemen perspectief bieden p een succesvlle terugkeer in de samenleving. Onderwijs Vr de tekmst van jngeren is de mgelijkheid actief deel te nemen aan de arbeidsmarkt een belangrijke vrwaarde vr succes. Onderwijs draagt in belangrijke mate bij tt dit succes. Binnen jeugdzrgplus dienen nderwijs, zrg en behandeling geïntegreerd te wrden aangebden. Het tt stand kmen van het trajectplan is daarm een gezamenlijke verantwrdelijkheid van de zrgverleners en het nderwijs. De behandeldelen en de nderwijsdelen dienen p elkaar te zijn afgestemd. Plaatsing in het eigen zrggebied Vr de trajectaanpak is het belangrijk dat bureaus jeugdzrg jngeren zveel mgelijk nabij de eigen wnplaats kunnen plaatsen. Dat is ng niet veral het geval. Binnen een zrggebied met het aanbd uiteindelijk zdanig zijn samengesteld dat elke jngere met een machtiging geslten jeugdzrg uit de regi daar geplaatst en gehlpen wrdt. Een krte verblijfsduur in gesltenheid binnen een intensief prgramma. Instellingen jeugdzrg plus bieden jngeren intensieve behandelprgramma s met - ten einde te vrkmen dat zij zich aan de ndzakelijke behandeling nttrekken in de eerste fase van behandeling en wanneer jngeren zich niet huden aan de vrwaarden p grnd waarvan deze werd beëindigd - de mgelijkheid dwang en drang te te passen. Vanuit het behandelperspectief van de jeugdige wrdt gekzen vr een ntwikkelmdel waarin gewerkt wrdt naar een z krt mgelijke verblijfsduur in gesltenheid. Kwaliteit, effectiviteit en prfessinalisering Ultim 2011 meten alle instellingen vlden aan alle criteria en indicatren van de kwaliteitsnrmen uit het Kwaliteitskader. Het actieplan prfessinalisering is k leidend vr instellingen jeugdzrg plus. Het plan heeft tt del van werkers in de jeugdzrg betere prfessinals te maken, rganisatie en status van het berep te verhgen en uiteindelijk de 5
dienstverlening aan cliënten te verbeteren. Dit gebeurt dr het implementeren van cmpetentieprfielen en een uitstrmprfiel HBO en dr het inveren van berepenregistratie en tuchtrecht. Ouders en kinderen blijven verantwrdelijk. Veel jeugdigen die in jeugdzrg plus geplaatst zijn kennen een pvedingsmgeving waarvan de stabiliteit en kwaliteit zrgelijk is. 5 In alle gevallen is het belangrijk de uders en de jngere aan te spreken als verantwrdelijke vr het realiseren van hun eigen tekmst. Het traject is er in de eerste plaats m hen in staat te stellen zelf het perspectief p een betekenisvlle maatschappelijke participatie naderbij te brengen. De hulpverlening ndersteunt hen in dat prces, biedt kansen en stelt z ndig grenzen. Ok wanneer de hulpverlening tijdelijk de pveding van de jngere verneemt, wrden de jeugdige en zijn uders p hun verantwrdelijkheid aangesprken. Tenzij de veiligheid van de jngere zich daartegen verzet blijven de uders vanaf het begin van het traject bij alle gesprekken en beslissingen betrkken. 5 Crssing bariers, Karin Nijhf, 2011 6
2 TRAJECTEN IN JEUGDZORG PLUS: PERSPECTIEF, INHOUD EN RESULTATEN 2.1 Plaatsen met Perspectief Plaatsing in een instelling jeugdzrg plus is vr jeugdigen een ingrijpende maatregel. Er is sprake van dwang, gesltenheid en vrijheidsbeperkende maatregelen. Daarm is vr deze plaatsingen een machtiging geslten jeugdzrg vereist. Plaatsing is ndig mdat er sprake is van ernstige gedragsprblematiek en het risic grt is dat de jeugdige zich aan de ndzakelijke zrg nttrekt f nttrkken wrdt. Het gaat vaak niet alleen m cmplexe gedragsprblemen, maar k m psychiatrische prblemen en verslaving. Bvendien heeft het merendeel van de geplaatste jeugdigen een lange en verbrkkelde carrière in de jeugdzrg achter de rug met gemiddeld zes breuken vrdat de jeugdige bij jeugdzrg plus aankmt. Plaatsing in een accmmdatie waarin de machtiging ten uitver kan wrden gebracht met z krt mgelijk zijn. Bij een crisis f time ut plaatsing is dat vanzelfsprekend. Maar k in veel andere gevallen met het in beginsel mgelijk zijn jngeren binnen zes maanden z ver te mtiveren dat zij bereid zijn de behandeling p vrijwillige basis vrt te zetten. Dat is niet alleen belangrijk vanwege het ingrijpende karakter van de geslten plaatsing, maar k mdat het psitieve effect van de behandeling in gesltenheid naar verlp van tijd afneemt en de behandeling beter kan wrden vrtgezet in een situatie waarin de jngere weer in zveel mgelijk pzichten deelneemt aan de samenleving. Dat wil niet zeggen dat de intensieve behandeling binnen f vanuit de instelling p dat mment beëindigd kan wrden. Om het resultaat vast te huden zal deze vaak ng geruime tijd meten wrden vrtgezet. Daarm wrdt vrlpig uitgegaan van een gemiddelde behandelduur van ngeveer 1 ½ jaar. Het vrgaande laat dan k nverlet dat niet gemakkelijk gedacht met wrden ver de terugkeer van kinderen vanuit een instelling vr jeugdzrg plus in de samenleving. Niet alleen vraagt dat een gede vrbereiding, maar k met rekening gehuden wrden met een terugval f andere nvrziene ntwikkelingen. Vaak zal eerst een zrgvuldig en sms intensief traject, waarin de jeugdige en degenen die na het verblijf bij zijn pveding betrkken zullen zijn centraal staan, drlpen meten wrden. De pveders, veelal het gezin, meten de zrg en ndersteuning krijgen die hen in staat stellen de jngere (weer) in hun midden p te nemen. Daarbij maken de instellingen gebruik van ambulante gezinsinterventies, zals MST,MDFT f FFT f andere vrmen van intensieve gezinsbegeleiding. Afhankelijk van de methde wrden deze hetzij al tijdens het verblijf van de jngere binnen de instelling hetzij na zijn terugplaatsing in het gezin ingezet. Wanneer de vervlgplaatsing ged wrdt vrbereid en begeleid, mag verwacht wrden dat verdere beperkende maatregelen niet langer ndig zijn. Als er tch sprake is van terugval in het ude gedrag met rekening gehuden wrden met de ndzaak pnieuw vr krte tijd vrijheidsbeperkende maatregelen in te zetten. De delstelling van een trajectplan jeugdzrg plus is in alle gevallen dat de jngere z snel mgelijk en beter tegerust kan participeren in de samenleving (thuis, p kamers f in een andere geschikte pen ). Dat betekent niet dat vr elke jeugdige het perspectief hetzelfde is. Er zijn glbaal vier perspectieven: Terug naar huis De jeugdige gaat naar huis. Dit kan direct na de behandeling in de geslten 7
fase zijn f na een pen (residentiële) fase. Bij deze benadering is de inzet van gezinsinterventies m het gezin te ndersteunen cruciaal. Zelfstandigheid De jeugdige gaat zelfstandig wnen. Vaak zal dit na een aansluitende pen (residentiële) fase zijn. De behandeling richt zich al snel p het aanleren van vaardigheden die ndig zijn m zelfstandig te kunnen wnen (budgettraining, huishudelijke vaardigheden, geznd eten enz.). Langer durende zrg en ndersteuning Indien bij einde traject het gezinssysteem niet in staat is de jngere weer p te nemen en de jngere niet in staat is m zelfstandig te gaan wnen, gaat de jngere naar een pleeggezin f een gezinshuis. Al naar gelang dat ndig is, vrziet de jeugdzrg plus instelling tijdelijk in pedaggische ndersteuning van het pleeggezin f het gezinshuis. De instelling jeugdzrg plus draagt zdra de trajectdelen zijn bereikt de verantwrdelijkheid ver aan bureau jeugdzrg f de betrkken instelling. In tegenstelling tt de vrgaande perspectieven blijft hier een rl vr de geïndiceerde jeugdzrg. Vervlg De jngere gaat naar een dr de awbz f zrgverzekeraar gefinancierde instelling vr (L)VG, psychiatrie f een prvinciaal gefinancierde meer pen zrg waar zrg wrdt gebden. De prblematiek van de jngere is dusdanig dat hij k nadat de jeugdzrg plus er samen met de jngere in geslaagd is het gedrag weer beheersbaar te maken, blijvend f langdurig afhankelijk is van specialistische zrg. De betrkkenheid van de instelling vr jeugdzrg plus eindigt in de regel na de plaatsing in de instelling. Wel blijft de expertise van de jeugdzrg plus instelling beschikbaar wanneer deze ndig is m te vrkmen dat de jngere terugvalt in zijn ude gedrag. 2.2 Inhud traject jeugdzrg plus Definitie van een traject jeugdzrg plus Een traject jeugdzrg plus is een resultaatgericht aaneensluitend geheel van verblijf, nderwijs, zrg en behandeling vastgelegd in een trajectplan - dat er in vrziet dat een jeugdige nder eenduidige regie kan tegreien naar een aanvaardbaar en stabiel niveau van zelfstandig maatschappelijk functineren. In de trajecten dienen instellingen uitdrukkelijk de gezinscntext, de schl, arbeid(steleiding) en vrijetijdsbesteding, te betrekken. Trajectnderdelen Een traject kent verschillende nderdelen, die elkaar kunnen pvlgen, maar waarvan k delen samengevegd kunnen wrden tt arrangementen p maat. De verschillende nderdelen sluiten altijd, als waren het dakpannen, p elkaar aan. Onderstaand schema laat de mgelijke bestanddelen van een traject zien. Trajectnderdelen Fasering Zrg Drlpende activiteiten Teleiding Behandeling - Diagnse - Vaststellen trajectplan - Uitvering trajectplan Einde traject Geslten residentieel Open residentieel en f ambulant Uitstrm Onderwijs (incl. betrkkenheid externe schl) en arbeidsteleiding Betrkkenheid uders, vgd 8
(inclusief vaststelling na half jaar f traject succesvl is afgernd) - thuis - zelfstandig (beide al f niet met lcaal gerganiseerde ndersteuning) Vervlg: - Pleegzrg - gezinshuis - ggz - lvg 2.3 Telichting inhud traject jeugdzrg Hiernder staat een krte telichting p de verschillende nderdelen waaruit een traject kan bestaan. Per jngere wrdt een traject p maat samengesteld. Iedere jngere krijgt gedurende de lptijd van het traject een vaste trajectbegeleider. 2.3.1. Diagnse en Behandeling Diagnse en Resultaatbepaling Uiterlijk zes weken na plaatsing heeft de instelling een trajectplan pgesteld. Het plan beschrijft de te beken resultaten. Die bestaan in ieder geval uit het realiseren van een geschikte verblijfplaats, een plaats in het nderwijs en/f werk, vrije tijdsbesteding en verbetering van het gedrag (bijvrbeeld wegnemen van verslaving, afhankelijkheid, criminaliteit), de termijn waarbinnen die resultaten behaald meten wrden, de bijdrage die de uders, de jngere en de betrkken instellingen, waarnder het nderwijs en aanpalende en, daaraan leveren. Uitgangspunt vr het pstellen van het trajectplan is het dssier dat bureau jeugdzrg verhandigt aan de instelling jeugdzrg plus. Zndig laat de instelling een aanvullende diagnse uitveren. Bijzndere aandacht beheven daarbij jngeren die niet alleen met ernstige gedragsprblemen kampen, maar k met zware LVG-beperkingen en/f psychiatrische prblemen. De diagnse heeft daarm k betrekking p de vraag f de jngere vr een effectieve behandeling p zijn plaats zit in de jeugdzrg plus. Z niet, dan dient er een plaats beschikbaar te zijn in een instelling waar meer adequate zrg gebden kan wrden. Z ja, dan zal ng in veel gevallen het behandeltraject intersectraal meten zijn. De instelling dient de begde geslten verblijfsduur in het trajectvrstel te nderbuwen. Zals hiervr is aangegeven is het streven gericht p een z krt mgelijke verblijfsduur in gesltenheid. De verdere verbetering van de zrg en de lgistiek rnd de zrg zal de instellingen hierte in staat meten stellen. Uitvering trajectplan Iedere jngere krijgt een trajectplan dat p zijn situatie is tegesneden. De aard en ernst van de prblematiek en de gefrmuleerde trajectdelen zullen bepalend zijn vr het nderwijs en de zrg die gebden wrden. Intensieve zrg bij de start van het traject en p de eindbestemming tegespitste begeleiding meten ervr zrgen dat de jngere z snel mgelijk de draad buiten de instelling weer ppakt. De intensiteit van de begeleiding p de plaats van bestemming zal bij terugkeer naar huis f zelfstandigheid langer en intensiever zijn dan wanneer de jngere na einde traject in een instelling verblijft. Een instelling vrziet immers zelf al in zrg en behandeling. Vr een aantal kinderen kan het ndig zijn dat zij vrdat zij terugkeren naar huis f zelfstandig gaan wnen tijdelijk in een residentiële verblijven. Een kamertrainingscentrum is daar een vrbeeld. Steeds zal per geval afgewgen meten wrden f een tussenfase pweegt tegen de nadelen van een wisseling in verblijfplaats. 9
De instelling jeugdzrg plus kan mits daarver met de prvincies afspraken zijn gemaakt, deze fase zelf f betrekt de residentiële zrg van elders. Het zelfde geldt vr te leveren ambulante zrg zlang de trajectdelen ng niet zijn gerealiseerd. Onderwijs en arbeidsteleiding Een essentieel nderdeel van het gehele trajectplan jeugdzrg plus is het nderwijs. Schl en instelling hebben hier een gezamenlijke verantwrdelijkheid. De schl wrdt dus expliciet bij het trajectplan betrkken. De trajectbegeleider bewaakt de afstemming tussen nderwijs en behandeling. De jngeren vlgen nderwijs bij de cluster 4 schl die is verbnden aan de instelling f vlgen nderwijs buiten de instelling. Het nderwijsprgramma wrdt gedurende het traject afgestemd p het individuele niveau van de jeugdige. Om het nderwijsniveau vast te stellen wrdt bij aanvang een intakenderzek gedaan, p basis waarvan een handelingsplan wrdt pgesteld. Bij de start van het traject is het vral van belang de randvrwaarden te creëren m jngeren weer aan het leren te krijgen. Ok p de schl van herkmst zullen veelal prblemen zijn f zijn geweest bij deze jngeren f er is sprake geweest van schluitval. De eerste fase zal dus vaak in het teken staan van schlgewenning en m nderwijsachterstanden weg te werken. Daarna ligt de fcus p studie en arbeidsvaardigheden (mtivatie, werkhuding), het leren maken van (bereps)keuzes en vervlgens p de vrbereiding p het behalen van een eventueel diplma. Heeft de jeugdige zijn schlingstraject afgernd, dan wrdt gezcht naar een passende stage f baan. De jngere wrdt begeleid bij de vergang naar een schl buiten de instelling. Aan het eind van het traject regelt de schl de verdracht van de jngere naar speciaal f regulier nderwijs in de buurt (bijvrbeeld terugplaatsing p de rsprnkelijke schl). Ok regelt de schl die is verbnden aan de instelling een cluster 4 indicatie. Het bieden van cntinuïteit staat centraal. Betrkkenheid (gezins)systeem Een traject jeugdzrg plus is in beginsel gezinsgericht, k al zal de jeugdige niet altijd terug kunnen keren naar het gezin. Specifieke aandacht vragen situaties waarin het (gezins)systeem een bedreiging vrmde en ng vrmt vr de jeugdige. Een actieve betrkkenheid van het (gezins)systeem van de jngere is essentieel mdat ervan uitgegaan mag wrden dat ieder gezinslid in bepaalde mate last heeft van de prblemen die geleid hebben tt plaatsing van de jeugdige in de instelling. Z lang dat niet (h)erkend wrdt dr de leden van het gezin, is de bereidheid tt verandering laag. Het mtiveren en activeren van jeugdigen en uders is daarm cruciaal in het begin en het vervlg van het traject. Ouders krijgen dr de plaatsing de kans m hun gezagspsitie pnieuw te vestigen en hun pvedingsverantwrdelijkheid te hernemen. Zij dienen betrkken te zijn p de pstelling van het trajectplan, gemtiveerd te wrden ermee in te stemmen en te participeren in trajectnderdelen. 2.3.2. Einde behandeling Het traject jeugdzrg plus eindigt zdra de te vren gefrmuleerde resultaten bereikt zijn en verwacht mag wrden dat deze stand zullen huden. Na een half jaar wrdt gemeten f dat k daadwerkelijk het geval is. Dat de jeugdzrg plus instelling zijn resultaten bereikt heeft, wil niet altijd zeggen dat vanaf dat mment de jeugdige en zijn gezin geen ndersteuning meer ndig hebben. In het bijznder in de situaties dat een jeugdige weer naar huis terugkeert f zelfstandig gaat wnen kan langdurige niet-intensieve begeleiding ndig zijn m terugval naar verkeerd gedrag te vrkmen. De instelling vr jeugdzrg plus benadert de gemeente van herkmst bij de start van het traject m er vr te zrgen dat de gemeente deze verantwrdelijkheid 10
daadwerkelijk ter hand neemt. Deze vrm van begeleiding kmt niet vr rekening van de instelling vr jeugdzrg plus. Bijzndere aandacht vraagt net als bij de uitstrm uit de prvinciale jeugdzrg - de grep 17/18-jarigen. Het risic is grt dat deze jngeren na aflp van het dr hen gevlgde traject en het bereiken van de leeftijd van 18 jaar uit zicht raken (sms k letterlijk in het zwerfcircuit terechtkmen) terwijl ze ng niet uitbehandeld zijn f ng ambulante begeleiding ndig hebben. Jngeren zullen dus ged p deze fase vrbereid meten wrden. Vaak geldt dat de stap naar vlwassenheid en zelfstandigheid ng grt is. De vlwassenenzrg kan een brug te ver zijn. Gemeentelijke en vr vlwassenen zijn niet altijd vldende geutilleerd vr deze jngeren. De ndersteuning van deze jngeren aan het einde van een traject vr de 17/18-jarigen zal dus anders zijn dan vr de jngere grep. De hulp zal k na het 18 e jaar meten drlpen, dr aanvullende begeleiding te bieden. De jeugdzrg plus draagt geen verantwrdelijkheid vr deze vervlgen. De jngeren zijn daarvr aangewezen p lpende initiatieven in hun zrggebied. De jeugdzrg plus instellingen dienen per zrggebied wel afspraken te maken ver de verdracht van de verantwrdelijkheid vr deze jngeren aan gemeentelijke f andere instellingen. 2.4 Resultaten van een traject jeugdzrg plus De delstelling van een traject is gehaald wanneer de vastgelegde resultaten zijn bereikt. Dat betekent dat de jngere werkt en/f een pleiding vlgt, een veilige plek heeft m te wnen, afhankelijk van de situatie beschikt ver een vrm van begeleiding en beschikt ver een psitief sciaal netwerk dat hem f haar in staat stelt p een verantwrde wijze deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer. Het uiteindelijke del is dat de jeugdige niet terugvalt in ud verkeerd gedrag. Indicatren p basis waarvan gemnitrd wrdt f het eindperspectief van een traject gehaald is, zijn: de jeugdige (en diens sciale systeem) die na einde traject thuis, in een pleeggezin f zelfstandig is gaan wnen, wnt daar veilig, kan zich znder hulp (behudens langdurige niet-intensieve laagfrequente begeleiding) staande huden, heeft een dagbesteding (schl, werk, stage) en is niet verslaafd en kmt niet pnieuw in aanraking met plitie en justitie, de jeugdige die na einde traject in een instelling verblijft, is in staat zich binnen die instelling te gedragen p een wijze die aansluit bij het prgramma dat de instelling hem biedt. De jngere is niet teruggevallen in verkeerd gedrag, is niet verslaafd, is niet afhankelijk van verkeerde vrienden, verrzaakt geen verlast en pleegt geen strafbare feiten. 3. Samenwerking en Regie Belang van regie In de trajecten jeugdzrg plus werkt de jeugdzrg plus instelling nauw samen met bureau jeugdzrg, andere jeugdzrgaanbieders, de LVG en de jeugd GGZ. Het is belangrijk dat de verantwrdelijkheidsverdeling bij trajecten zveel mgelijk wrdt vertaald in gestandaardiseerde prcessen en werkvrmen waarbij ieders verantwrdelijkheid vaststaat evenals de wijze waarp partijen geïnfrmeerd wrden en aangesprken kunnen wrden indien zij afspraken niet nakmen. Alleen dan kan vldende cntinuïteit van zrg verzekerd wrden. Er mag geen nduidelijkheid ntstaan ver de vraag wie in welk stadium van het traject 11
verantwrdelijk is vr het verblijf, de veiligheid, het welbevinden en de ntwikkeling van de jngere. Ieder traject jeugdzrg plus kent een vaste trajectbegeleider die vanuit de instelling jeugdzrg plus het traject regisseert, cördineert en bewaakt. Deze treedt p als aanspreekpunt vr alle betrkken partijen, zwel vr de jeugdige, het gezin van de jeugdige, het nderwijs, andere zrgaanbieders als vr de gemeente(lijke en). De keuze van de trajectbegeleider is belangrijk. De invled van de persn van de begeleider p het welslagen van het traject valt niet te nderschatten, z leren verschillende effectstudies. 6 Traject en Time Out Plaatsingen van een jngere in jeugdzrg plus kunnen wrden nderscheiden in langdurige plaatsingen en plaatsingen vr krte tijd bijvrbeeld wanneer zich elders een crisis in de behandeling heeft vrgedaan waarbij een krte behandeling in gesltenheid tt effect met hebben dat de jeugdige de behandeling elders vrt zet. Het gaat dan m een plaatsing van enkele weken waarbij de terugkeer naar de aanvankelijke f naar huis verzekerd is. In die gevallen stelt de instelling jeugdzrg plus geen trajectplan p en blijft de dagelijkse verantwrdelijkheid rusten bij degene die deze tt dan te dreg. Ok zal jeugdzrg plus geen trajectbegeleider aanwijzen. Bij een plaatsing waarvan binnen zes weken duidelijk is dat een langdurig en intensief traject met wrden ingezet ligt het vr de hand die verantwrdelijkheid vr de duur van het traject naar de jeugdzrg plus instelling te verleggen. Afspraken Uitgangspunt vr regie is dat de cliënt gehlpen wrdt in het hervinden van zijn eigen regierl. Om de trajecten jeugdzrg plus ged te kunnen vrmgeven en rganiseren werken de jeugdzrg plus instellingen nauw samen met de Bureaus Jeugdzrg en andere jeugdzrginstellingen. De instellingen respecteren elkaars prfessinele verantwrdelijkheid. Op verzek van het ministerie zijn binnen Jeugdzrg Nederland afspraken gemaakt ver de taakverdeling tussen de bureaus jeugdzrg en de jeugdzrg plus aanbieders bij de regie en uitvering van trajecten. Ok is een prtcl ntwikkelt vr de samenwerking tussen de jeugdzrg plus aanbieder met andere aanbieders van jeugd en pvedhulp. Deze zijn als bijlage gevegd bij dit kader. Het ministerie en de prvincies gaan er vanuit dat deze regie en samenwerkingsafspraken vldende huvast bieden vr een effectieve trajectaanpak. Zij gaan er tevens vanuit dat bij een langduriger plaatsing de verantwrdelijkheid vr de uitvering van het traject en de begeleiding gedurende het traject bij jeugdzrg plus wrdt belegd, bij krtdurende plaatsingen zal deze veelal elders berusten. In de praktijk met blijken f de afspraken die binnen Jeugdzrg Nederlangdgemaakt zijn vldende scherp zijn m richting te geven aan de nieuwe aanpak. Dit zal nderdeel uitmaken van de mnitr zals hiernder wrdt beschreven. 4. Het traject en de machtiging geslten jeugdzrg 6 Oa.Praktikn 12
Zwel vanuit pedaggische als lgistieke verwegingen dienen de machtiging geslten jeugdzrg en het jeugdzrg plus traject z veel mgelijk p elkaar aan te sluiten. Dat vrkmt dat jngeren zich bij hun gedrag sterk laten leiden dr de termijn waarvr een machtiging geldt, in de hp daarmee snelde instelling weer te kunnen verlaten, znder werkelijk iets geleerd te hebben. Ok het planmatig uitveren van de verschillende pvlgende fasen kan beter wrden uitgeverd wanneer de nzekerheid van een verlenging van de machtiging wrdt weggenmen. Dat geldt k vr een terugplaatsing wanneer het krt na plaatsing in een pen setting tch weer mis gaat. Idealiter wrdt een machtiging geslten jeugdzrg afgegeven vr de duur van dat deel van het traject waarbij de jngere verblijft in een geslten accmmdatie aangevuld met een peride waarin de machtiging kan wrden geschrst pdat de jngere in een pen kan verblijven, maar wel bij terugval een herpname gegarandeerd kan wrden. Die duur met dan wel te vren ged beredeneerd zijn en de jeugdige zal altijd de mgelijkheid meten hebben de rechter m pheffing van de machtiging te verzeken. In de praktijk geven veel rechters machtigingen af met een krte lptijd. Een belangrijke reden is dat p het mment waarp de (vrlpige) machtiging wrdt aangevraagd ng geen trajectplan beschikbaar is, laat staan een nderbuwing van de verwachte behandelduur in gesltenheid. Dat betekent dat machtigingen regelmatig verlengd meten wrden en schrsing in die gevallen nauwelijks betekenis heeft mdat de machtiging krt daarp aflpt. Ik nderzek met de rechterlijke macht en Jeugdzrg Nederland de mgelijkheid m dr een betere fasering van de achtereenvlgende machtiging een betere aansluiting van machtiging en traject tt stand te brengen, bijvrbeeld dr de machtiging de eerste keer af te geven vr de termijn waarp het trajectplan gereed met zijn, waarna alsng een machtiging kan wrden afgegeven die wel aansluit bij de duur van het trajectplan uiteraard mits tijdig beschikbaar. Z ndig bereidt VWS wetgeving vr. 5. Verblijfsduur in jeugdzrg plus De machtiging geslten jeugdzrg staat een breed pallet aan dwangmiddelen te die in zwaarte sterk verschillen. De instelling beziet vr iedere jeugdige afznderlijk welke beperkingen in zijn geval ndzakelijk zijn en in welk type accmmdatie deze wrdt uitgeverd. Het is in alle gevallen belangrijk dat naarmate jngeren zich beter kunnen verweren tegen situaties die vr hun veiligheid bedreigend zijn en zelf weer meer gemtiveerd raken m zich vrijwillig te laten behandelen f nderwijs te vlgen zij meer ruimte krijgen nderwijs, werk en vrijetijdsbesteding naar eigen inzicht in te richten. Dat kan bijvrbeeld betekenen dat waar de jngere aanvankelijk 24-uur binnen de instelling met verblijven, waarbij de meeste deuren vr hem geslten blijven, hij na verlp van tijd buiten de instelling naar schl gaat en regelmatig met verlf gaat, mits hij zich hudt aan bepaalde afspraken zals dat hij zich p het afgesprken tijdstip weer bij de instelling meldt. Het is dan k in lang niet alle gevallen ndig en wenselijk dat jngeren in zwaar beveiligde lcaties verblijven. Bij het pstellen van het trajectplan zal de instelling meten beargumenteren welke dwangmiddelen de instelling in het individuele geval wil inzetten en he lang zij meent van de machtiging gebruik te meten maken. Het ministerie wil tijdens de pilts nderzeken f het mgelijk is de peride waarbinnen dwangmiddelen kunnen wrden tegepast te begrenzen tt in beginsel niet meer dan zes maanden. Binnen deze peride zu het mgelijk meten zijn de jngere zdanig te mtiveren dat deze zich niet meer nttrekt aan de ndzakelijke behandeling en vldende weerbaar is wanneer anderen hem f haar daaraan dreigen te nttrekken. De instellingen dienen daarm samen met 13
bureau jeugdzrg in alle gevallen na maximaal zes maanden de vraag te beantwrden f de inzet van dwangmiddelen ng langer ndig is. Als uitgangspunt wrdt die tepassing beëindigd tenzij er gede argumenten zijn deze in het belang van de jngere en het behalen van zijn tekmstperspectief ng enige tijd vrt te zetten. Tegelijkertijd met vrkmen wrden dat dr een te rigide tepassing van termijnen jngeren veelvuldig weer terugvallen in hun ude gedrag. De huidige praktijk laat zien dat deze fase vaak grillig verlpt. Ik zal daarm tevens nderzek entameren m beter zicht te krijgen p de kenmerken van jngeren waarvan en gedrag waarbij met wrden aangenmen dat een langere verblijfsduur aangewezen kan zijn en welke alternatieve verblijfsmdaliteiten in die gevallen passend zijn. Het beëindigen van de tepassing van dwangmiddelen betekent niet dat de behandeling dr de jeugdzrg plus instelling vanaf dat mment beëindigd wrdt. In veel gevallen zal ng steeds intensieve zrg en behandeling binnen f vanuit de jeugdzrg plus instelling ndig zijn m de bereikte resultaten te bestendigen. Het verblijf zal in dat geval in een pen setting wrden vrtgezet die, tenzij de behandeldelen zich daartegen verzetten, nabij de wnplaats van de jngere gelegen is, zdat zijn geleidelijke terugkeer in de samenleving ged begeleid kan wrden. Indien de jeugdzrgplus aanbieder dat niet zelf kan bieden zal een andere zrgaanbieder meten wrden ingeschakeld. Dat geldt k vr de inzet van ambulante behandeling. 6. Aantal Trajecten Het ministerie verwacht van de deelnemende instellingen zij in het eerste jaar ten minste 20 % van de geplaatste jngeren een traject aanbieden. Bekstiging Budgettaire ruimte en Maatwerk Het ministerie en de prvincies treden binnen de jeugdzrg gezamenlijk p als financier van de trajecten met bijgevegd schema als uitgangspunt. Zij betrekken de verige financiers bij hun aanpak. Perspectief Terug naar huis Zelfstandigheid FINANCIERS Rijk Prvincie Zrgverzekeraar zrgkantr Verblijf en behandeling in geslten inclusief gezinsinterventies tijdens verblijf geslten Verblijf en behandeling in geslten inclusief gezinsinterventies tijdens verblijf geslten Verblijf en behandeling in pen residentiële Ambulante hulp Verblijf en behandeling in pen residentiële Kamertraining Ambulante hulp Aanvullende diagnse f trainingen Ambulante ggz Aanvullende diagnse f trainingen Ambulante ggz Gemeente Ondersteuning na terugkeer naar huis Ondersteuning 14
Langer durende zrg en ndersteuning Vervlg Verblijf en behandeling in geslten inclusief gezinsinterventies tijdens verblijf geslten Verblijf en behandeling in geslten inclusief gezinsinterventies tijdens verblijf geslten Pleegzrg Gezinshuis Aanvullende diagnse f trainingen Aanvullende diagnse f trainingen Verblijf in vervlg vr ggz f lvb De financiering van de trajecten vergt maatwerk per instelling. De instellingen verschillen in mvang en zrgaanbd. Als gevlg van de trajecten zullen verschuivingen plaatsvinden tussen verschillende zrg vrmen en mgelijk k tussen instellingen. Die verschuivingen zullen vr de ene instelling ingrijpender zijn dan vr de andere instelling. De trajecten kunnen k gevlgen hebben vr de capaciteit van de instellingen en kunnen leiden tt het afstten van plaatsen wanneer deze niet elders binnen het traject kunnen wrden ingezet. Ok daarmee kunnen ksten gemeid zijn. De instellingen zullen in een businesscase meten aangeven welke verschuivingen zij verwachten, welke besparingen zullen ptreden en welke extra uitgaven ndzakelijk zullen zijn waarnder de ksten van een eventuele sanering van plaatsen. Uitgangspunt is dat middelen die vrijvallen dr verkrting van de verblijfsduur elders binnen het traject wrden ingezet m de effectiviteit verder te verbeteren. De deelnemende instellingen mgen daarbij - algemene begrtingsmaatregelen en stijging f daling van de het aantal plaatsingen daargelaten - de kmende drie jaar uitgaan van het huidige financieringsniveau. Dat niveau is per instelling gerelateerd aan het aantal plaatsen dat hen in het capaciteitsverzicht is tebedeeld 7. Indienen vrstellen Het ministerie en de prvincies ndigen de jeugdzrg plus instellingen uit vanaf 1 januari as. met hun partners de piltvrstellen in te dienen. De jeugdzrg plus instellingen hebben daarbij het vrtuw waarbij zij ptreden als hfdaannemer vr de trajecten. Van de instellingen wrdt verwacht dat zij zveel mgelijk individueel f gezamenlijk binnen het zrggebied afspraken maken met de andere zrgaanbieders, het nderwijs en met gemeentelijke instellingen die in de trajecten deelnemen. Het beleidskader zrggebieden geldt hier als uitgangspunt vr de instellingen jeugdzrg plus. Het ministerie treedt p als lket. Het ministerie en de prvincies tetsen en bespreken de vrstellen met de instellingen p het niveau van de zrggebieden en betrekken in vrkmende gevallen de andere financiers. VWS beziet daarbij p welke wijze gemeenten als tekmstige financiers hierbij het beste betrkken kunnen wrden. Vanwege de cmplexiteit van het prces ligt het vr de hand dat in de praktijk al in een vreg stadium verleg plaatsvindt tussen financiers en instellingen ver de p te stellen businesscase. Tijdens dit verleg kunnen 15
specifieke knelpunten in beeld wrden gebracht en plssingsrichtingen wrden bepaald. Zeker in de beginfase zal regelmatig verleg ndzakelijk zijn. Tegelijkertijd meten de verheden ervr waken de verantwrdelijkheid van de instellingen ver te nemen. Het initiatief ligt bij de instellingen, de verheden faciliteren waar ndig.. De instelling dient bij het definitieve vrstel aan te geven vr heveel jngeren zij het kmend jaar een traject wil starten en f en z ja welk nderscheid zij daarbij maakt in delgrep. Verder dient het vrstel ten minste te beschrijven : Inhudelijk uit welke fasen/nderdelen (netwerkberaad, diagnstiek, pstellen trajectplan, behandeling in geslten resp. pen accmmdatie/verblijfplaats),trajecten zullen bestaan nderscheiden naar de verwachte bestemming (naar huis, zelfstandig, pleegzrg f instelling), het hanteren van de vier perspectieven, de wijze waarp is vrzien in cntinuïteit van behandeling (verleg, cördinatie van zrg, lgistiek en trajectbegeleiding), de betrkkenheid van jeugdpsychiatrie en LVG bij diagnstiek en behandeling, de wijze waarp uders in staat wrden gesteld verantwrdelijkheid te nemen vr het traject, de tepassing van aantnbaar effectief gebleken methdieken, de vrgenmen duur van de verschillende fasen, de betrkkenheid van het nderwijs, ggz, lvg, verslavingszrg, een pgave van andere jeugdzrginstellingen die wrden ingeschakeld, een beschrijving van de te bereiken resultaten p utcme en kindniveau, de zrglgistieke afspraken, de planning (wanneer wrdt daadwerkelijk gestart met de eerste trajecten), de wijze waarp de instelling verantwrding zal afleggen ver de realisatie van het vrstel en infrmatie zal verstrekken ten beheve van de trajectmnitr. Financiering Een begrting met pgave van de verschuivingen in bestedingen die als gevlg van de vrstellen zal ptreden ten pzichte van de instellingssubsidie, eventuele besparingen en verwachte extra uitgaven bij de instelling zelf waarnder de eventuele ksten van sanering van capaciteit en bij de samenwerkingspartners. Vr het financieringsvrstel zullen VWS en de prvincies een frmat pstellen. 8. Mnitr Bij een pilt aanpak is een vrtdurende mnitr van de praktijk ndzakelijk. Het ministerie zal een extern bureau geven de invering van de pilts te mnitren en daarver twee maal per jaar verslag uit te brengen. De instellingen dienen met de cllega instellingen afspraken te maken die hen in staat stellen daarte de ndige infrmatie aan te leveren. Tweemaal per jaar bespreken het ministerie en de prvincies de vrtgang met de instellingen en past z ndig het kader aan. Vr de mnitr dienen de instellingen twee maal per jaar nder andere infrmatie aan te leveren ver het aantal trajecten dat jngeren zijn gestart, de duur en ksten van ieder van de drlpen fasen en de wijze waarp de trajecten zijn geëindigd (gerelateerd aan het perspectief zals dat eerder werd bepaald), en ver eventuele knelpunten bij het drplaatsen van jngeren als gevlg waarvan de trajecten niet vereenkmstig plan knden wrden uitgeverd. 16
17