Cncept Startntitie vrijwilligersbeleid Aa en Hunze Ten eerste Vr u ligt de cncept startntitie vrijwilligersbeleid Aa en Hunze die in nauwe samenwerking met het Steunpunt Vrijwilligerswerk van Impuls welzijn tt stand is gekmen. De gemeente wil samen met inwners, rganisaties, instellingen en verenigingen invulling geven aan het nieuwe vrijwilligersbeleid. Deze cncept ntitie is het startpunt vr het participatietraject. Status Aan de hand van deze ntitie gaan we in gesprek met de gemeenteraad, Wm-raad en de cliëntenraad WWB/WSW. De inbreng vanuit hen nemen we mee in de startntitie vrijwilligersbeleid Aa en Hunze, die vervlgens wrdt vastgesteld in het cllege. De startntitie is de input vr het verder participatietraject in het najaar van 2015, dat uiteindelijk resulteert in het nieuwe vrijwilligersbeleid. Het participatietraject staat beschreven in de prcesbeschrijving nieuw vrijwilligersbeleid. (zie bijlage I) Opbuw ntitie De pbuw van de ntitie lpt synchrn met de stappen uit de prcesbeschrijving. Na de inleiding wrdt een krte terugblik gegeven. Vervlgens kijken we met een 360 graden blik naar het hier en nu en de maatschappelijke ntwikkelingen die raken aan het vrijwilligersbeleid. De vlgende stap is gericht p de tekmst: Wat willen we de kmende jaren bereiken en he gaan we dat den?. Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 1
Inleiding De gemeente wil een leefbare en zrgzame samenleving met een gede kwaliteit van wnen en vrzieningen mgelijk maken. Er zijn veel vrijwilligers en mantelzrgers en het verenigingsleven in Aa en Hunze kent een sterke basis. Vrzieningen p het gebied van nderwijs, zrg en welzijn en vrije tijd zijn belangrijk vr levendige drpen. Ze dragen bij aan activiteiten en ntmeting tussen mensen met verschillende leefstijlen en van verschillende leeftijden. Vrijwilligers dragen bij aan het in stand huden van deze vrzieningen. De gemeente vindt het dan k belangrijk m het vrijwilligerswerk te faciliteren en te ndersteunen. Aanleiding nieuw beleid Aan de gemeenteraad en WMO-raad tegezegd met nieuw beleid te kmen, aangezien het huidige vrijwilligersbeleid frmeel tt 2013 liep. Er is echter met het pstellen van nieuw beleid eerst gewacht p de drie decentralisaties (Wet Maatschappelijke ndersteuning 2015, Participatiewet en Jeugdwet). Hiermee heeft de gemeente k nieuwe taken gekregen p het gebied van participatie en vrijwillige inzet. De kaders zijn inmiddels vastgesteld. Bvendien zijn er verschillende maatschappelijke ntwikkelingen die raken aan vrijwillige inzet en vrijwilligerswerk. Het nieuwe beleid zal dan k aanhaken bij de gemeentelijke visie p het rganiseren van zrg en welzijn, dat in ntwikkeling is. Nieuwe taken vr de gemeente Met de drie nieuwe wetten Wet Maatschappelijke ndersteuning (Wm) 2015, Participatiewet en Jeugdwet heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen. De Wm richt zich p vrijwillige inzet als vrm van maatschappelijk participatie. Daarbij zijn nderlinge hulp van mensen en het versterken van de eigen verantwrdelijkheid en zelfredzaamheid belangrijke pijlers. Vrijwillige inzet, gericht p het ndersteunen van mensen in een kwetsbare psitie, vrmt een essentiële bijdrage aan de participatiesamenleving. In de Wm hebben gemeenten de pdracht m aan te geven welke maatregelen ze nemen vr het ndersteunen en faciliteren van vrijwilligers. In de Wm 2015 is een artikel pgenmen ver een right t challenge. Hiermee krijgen inwners de mgelijkheid zelf initiatieven te ntplien p het gebied van gemeentelijke Wm-taken. Met de verdracht van taken en de daaraan gekppelde bezuinigingen is k een andere manier van werken geïntrduceerd: een integrale benadering van de ndersteuningsvraag dr het Sciaal team. Hierbij wrdt eerst gekeken naar wat een inwner zelf kan, wat een mantelzrger, vriend f buur kan. De plssing wrdt dus eerst in de infrmele zrg gezcht. Dus k bij vrijwilligers. En pas als dat nvldende selaas biedt, wrdt er gekeken naar een cllectieve vrziening f individuele vrziening. Deze nieuwe taken zullen de kmende jaren verder ntwikkeld meten wrden, meer gebiedsgericht, en met meer inzet van nze inwners, m p die manier inwners die ndersteuning ndig hebben, die k te kunnen bieden. De gemeente gaat met inwners, rganisaties, verenigingen en instellingen kijken welke ndersteuning en zrg ndig is vr nze inwners en he we die p een andere manier, met minder maatwerkvrzieningen en meer cllectieve vrzieningen en meer vrijwillige inzet kunnen rganiseren. Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 2
1. Terugblik De evaluatie van het vrijwilligersbeleid heeft in 2013 plaatsgevnden. In deze paragraaf blikken we terug p deze evaluatie en de resultaten die de afgelpen jaren zijn behaald. Indien zij aanknpingspunten bieden vr het nieuw p te stellen beleid, dan kmen zij terug in paragraaf 4. Vrijwilligerswerkbeleid 2008-2013 Het vrijwilligerswerkbeleid in de peride van 2008 tt en met 2013 richtte zich vral p de vrijwilligers werkzaam bij verenigingen en instellingen. Ok de waardering van vrijwilligers stnd hg p de agenda. Daarnaast zette het Steunpunt Vrijwilligerswerk (SPV) zich in vr het geven van infrmatie, advies en ndersteuning aan vrijwilligers en vrijwilligersrganisaties. Hierbij was k het bemiddelen van zveel mgelijk vrijwilligers p penstaande vrijwilligersvacatures van belang. De kernwrden vr het vrijwilligerswerkbeleid waren: ndersteuning, waardering en stimulering. De lptijd van het beleid is verlengd tt en met 2015. In 2013 is dr het Steunpunt Vrijwilligerswerk een schriftelijke enquête gehuden nder vrijwilligersrganisaties in de gemeente Aa en Hunze. Hiernaast zijn in ttaal 14 mndelinge interviews gehuden met leden van vrijwilligersrganisaties. Vr het schriftelijke nderzek zijn 556 rganisaties aangeschreven m deel te nemen aan het nderzek. In ttaal hebben 93 rganisaties gereageerd. De uitkmst van de enquête en gesprekken leert dat rganisaties (in meer f mindere mate) te maken hebben met vlgende knelpunten: 1. Tekrt aan vrijwilligers; - Vergrijzing van vrijwilligersbestand; - Afname (jnge) leden; 2. Afname inkmsten/ te besteden financiën; 3. Ingewikkelde f tijdrvende wet- en regelgeving; 4. Ontbreken van kennis en/f tijd i.v.m. begeleiden vrijwilligers. De rganisaties in Aa en Hunze verwachten van de gemeente dat zij: het vrijwilligerswerk faciliteren; wet- en regelgeving vereenvudigen; aandacht en waardering hebben vr het vrijwilligerswerk; samenwerking tussen rganisaties en andere partners stimuleren van. Organisaties den bvendien de suggestie m vr vrijwilligers (p bijstandsniveau) een reiskstenen/f nkstenvergeding aan te bieden. Vrijwilligersrganisaties geven k aan nbekend te zijn met Wm, maatschappelijke stages, deelname van specifieke delgrepen vrijwilligers en maatschappelijk betrkken ndernemen. De afgelpen peride is het vlgende bereikt in het gemeentelijk vrijwilligersbeleid: Vrijwilligers kunnen gebruik maken van een cllectieve gemeentelijke vrijwilligersverzekering Vrijwilligers kunnen een gratis VOG (verklaring mtrent ged gedrag) aanvragen bij de gemeente De aanvraagprcedures vr gemeentelijke subsidies zijn vereenvudigd Er is m het jaar een waarderingsavnd gerganiseerd Er zijn tweejaarlijks vrijwilligersprijzen uitgereikt De naamsbekendheid van het Steunpunt Vrijwilligerswerk is vergrt Tename van het aantal rganisaties dat gebruik maakt van het Steunpunt Tename jaarlijkse bemiddelingen van vrijwilligers Jaarlijkse deelname aan NL DOET Kennis, ervaring en netwerk p gebied van vrijwilligers en rganisaties Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 3
2. 360 graden blik In deze paragraaf beschrijven we definities zals we deze willen hanteren en geven we inzicht in wat er nu allemaal al gebeurt p het gebied van vrijwillige inzet en vrijwilligerswerk. 2.1.Definitie vrijwillige inzet en vrijwilligerswerk De termen vrijwilligerswerk en vrijwillige inzet wrden regelmatig gebruikt. Het is ged m deze termen te definiëren. Onder de term vrijwillige inzet vallen alle vrmen van nbetaalde en vrijwillige inzet die wrden verricht ten beheve van een ander f (de kwaliteit van) de samenleving. Dus k de inzet die buiten rganisaties plaatsvind zals infrmele hulp en burgerinitiatieven. Vrijwillige inzet in een gerganiseerd verband bij een rganisatie/stichting f vereniging nemen we vrijwilligerswerk. We zien een verschuiving van het vrijwilligerswerk naar vrijwillige inzet. Mantelzrg en naberhulp vallen niet nder vrijwillige inzet, mdat hierbij al een band is tussen de vrager en de helpende. 2.2 Wat gebeurt er al? Steunpunt Vrijwilligerswerk Het lpende vrijwilligersbeleid wrdt binnen de gemeente grtendeels vrmgegeven dr Impuls Welzijn: het Steunpunt Vrijwilligerswerk is de makelaar tussen vraag en aanbd van vrijwilligerswerk. Zij kppelen inwners aan rganisaties, en andersm. De meeste inwners die vrijwilligerswerk willen den, weten hun weg wel te vinden. Het Steunpunt heeft een belangrijke taak in het ndersteunen van inwners die buiten hun eigen netwerk f drp iets willen f vrijwilligers die zich willen riënteren p de mgelijkheden. Maar k vrijwilligers die vanwege sciale activering, maatschappelijke integratie f inburgering p zek zijn naar passend vrijwilligerswerk. Deze laatste delgrepen vragen meestal meer begeleiding. Taken van het Steunpunt Vrijwilligerswerk: bemiddelen, waarderen, advies & infrmatie, prmtie, belangenbehartiging, deskundigheidsbevrdering zals bv weerbaarheid en sciale media en het pzetten van innverende prjecten. Bij het Steunpunt zijn een cördinatr en drie vrijwilligers werkzaam. Via de website wrdt een digitale vrijwilligersvacaturebank aangebden. In de gemeente Aa en Hunze zijn ruim 520 rganisaties, waarvan 180 rganisaties een vacature hebben (gehad). Het Steunpunt Vrijwilligerswerk ziet een aantal ntwikkelingen: Tussen betaald werk versus vrijwilligerswerk is sprake van vervaging in de taken en verantwrdelijkheden. Vrbeelden hiervan zien we in de zrg waar vrijwilligers steeds vaker taken uitveren die vrheen dr betaalde medewerkers werden gedaan. Er is een tenemend aantal vrijwilligersvacatures met zwaardere verantwrdelijkheden, zals cördinatren. Vacatures vr bestuursleden blijven lang(er) vacant. Het aantal individuele hulpvragen (bij particulieren) neemt te. Inwners benaderen het Steunpunt zelf, maar k instellingen uit de geestelijke gezndheidszrg en ziekenhuizen weten het Steunpunt te vinden met deze vragen. Er is een greiend aantal mensen dat meer tijd, inzet en aandacht ndig hebben m bemiddeld te wrden naar vrijwilligerswerk en waar k meer begeleiding p de werkplek ndig is. Dit heeft.a. te maken met hun achtergrnd (bv anderstalig), specifieke kennis f belangstelling en/f de mate van bendigde begeleiding. Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 4
De pkmst van de nieuwe vrijwilliger. De nieuwe vrijwilliger vindt het steeds belangrijker dat vrijwilligerswerk past bij de persnlijke situatie, interesses en tijdsbesteding. De vrijwilliger van nu verbindt zich niet (autmatisch) meer vr lange tijd aan een rganisatie en is meer p zek naar een win-win situatie. Dit vraagt van de rganisatie een verandering in denken en de ndige flexibiliteit. De traditinele vrijwilliger is vaak jarenlang verbnden aan een rganisatie/del mdat het z hrde. Vrijwilligers in de gemeente Aa en Hunze zijn actief p de vlgende gebieden: 1. Hulpverlening zrgberderij, hspice, respijtvrijwilliger. 2. Natuur en milieu Landschapsbeheer Drenthe / Staatsbsbeheer, Dierenambulance, tuinnderhud bij iemand die dat zelf niet (meer) kan. 3. Sprt en recreatie sprtverenigingen, kinderactiviteiten, sprt- en spelweken. 4. Onderwijs, educatie en vrlichting gastdcent Amnesty Internatinal, begeleidster vr tussenschlse pvang, peuterspeelzaalleidster. 5. Zrg en welzijn drpshuizen, zrginstellingen, welzijnswerk bij Impuls, Vluchtelingenwerk, Vedselbank. 6. Kunst en cultuur biblitheek, tneelverenigingen, muziekverenigingen. 7. Religie en zingeving kerken, Humanitas, Leger des Heils. 8. Gede delen en belangen Natuurmnumenten, uderenbnden, KWF, drpsbelangen. 9. Techniek klussen den bij een rganisatie, klussen den bij iemand thuis die dit zelf niet (meer) kan, repaircafé. 10. Evenementen Stichting Wielerprmtin, Festival der Aa, Histrische mtr GP. Ok ged m te weten: Een grt deel van de rganisaties in Aa en Hunze zu niet kunnen (vrt)bestaan znder de inzet van vrijwilligers; Er zijn rganisaties die alleen (f vrnamelijk) bestaan uit vrijwilligers én rganisaties waarin een mix van berepskrachten en vrijwilligers is; Een klein aantal rganisaties (bv. zrgrganisaties) hebben veelal een eigen betaalde vrijwilligers cördinatr in dienst. Deze cördinatr is belast met werving, selectie en begeleiden van vrijwilligersgrep; Het merendeel van de rganisaties rganiseert een waarderingsactiviteit vr de eigen vrijwilligers (kerstattentie, uitje, kaartje, etentje); Aantal rganisaties (.a. sprt) kunnen begeleiding en ndersteuning van kepelrganisaties ntvangen; Landelijke rganisaties (bv Znneblem, Humanitas, Vluchtelingenwerk) hebben vaak een lkale afdeling. Deze afdelingen kunnen waar ndig terugvallen p de landelijke rganisatie en hebben vaak te maken met het landelijke beleid en kaders; Ouders zijn vaak vrijwilliger bij de schl en/f rganisatie waar hun kind(eren) lid van zijn; Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 5
Vele hnderden inwners van de gemeente zetten zich belangels in vr een heel scala aan activiteiten, dat zich grtendeels buiten de invled van de gemeente afspeelt; Binnen het sprtbeleid zijn er mgelijkheden vr kadertraining en ndersteuning van vrijwilligers; Drpshuisbesturen kunnen begeleiding en ndersteuning krijgen vanuit Brede Overleggrep Kleine Drpen in Drenthe (BOKD); Deskundigheidsbevrdering is vlp in ntwikkeling m p die manier vrijwilligers ged vr te bereiden p de ntwikkelingen binnen het Sciaal dmein. Niet alleen vr de traditinele taken zals het rganiseren van uder- f jeugdactiviteiten, maar k vr individuele begeleiding van mede-inwners f bij cllectieve vrzieningen die dr vrijwilligers wrden gedraaid. Zij krijgen te maken met andere delgrepen dan vrheen; dagpvang en buurthuizen wrden pengesteld vr mensen die eerder naar gespecialiseerde dagpvang gingen. Mensen met een verstandelijke beperking, mensen met psychische prblemen, udere mensen die langer thuis wnen en meer begeleiding ndig hebben. 3. Maatschappelijke ntwikkelingen Verschillende maatschappelijke ntwikkelingen geven aanleiding m het beleid vr vrijwillige inzet bij te stellen. Vanwege een vergrijzende bevlking en een stijgende zrgbehefte is er een tenemende vraag naar vrijwilligerswerk binnen zrg en welzijn. Ok de veranderingen dr de decentralisaties dragen hier aan bij. Verder is een actieve inzet van inwners ndig m bijvrbeeld culturele- en sprtactiviteiten in stand te huden. Dit geldt zeker mdat er in de huidige tijd hiervr minder middelen beschikbaar zijn. Aan de andere kant vinden vrijwilligers het steeds belangrijker dat vrijwilligerswerk past bij hun persnlijke situatie, interesses en tijdsbesteding. De laatste jaren is sprake van een tenemend aantal vrijwilligers uit specifieke delgrepen, bijvrbeeld vrijwilligers met een beperking, jngeren en uitkeringsgerechtigden. De centrale Wm-gedachte dat iedereen met kunnen meeden in de samenleving wrdt verder dr ntwikkeld. Wet- en regelgeving De ndersteuning van vrijwilligers is pgenmen in prestatieveld 4 van de Wet maatschappelijke ndersteuning (Wm) en in de Wm-beleidsntitie 2013-2016. De gemeente nderkent het aanzienlijke belang van vrijwilligers en besteedt aandacht aan herkenning en ndersteuning van vrijwilligers bij de uitvering van de Wm. Transfrmatie dr de decentralisaties Met de invering van de drie decentralisaties per 1 januari 2015 (Wm 2015, Jeugdwet en Participatiewet) hebben gemeenten er veel nieuwe taken bij gekregen, maar k een bezuinigspgave. De transfrmatie vraagt meer vrijwillige inzet, mdat p termijn de zrg nbetaalbaar vr de gemeente wrdt. Er zal een verschuiving meten plaatsvinden van het gebruik van duurdere maatwerkvrzieningen naar gedkpere cllectieve en algemene vrzieningen. Denk hierbij aan de inzet van vrijwilligers m dagbesteding mgelijk te maken in een drpshuis f MFC, maar k de inzet van vrijwilligers bij het tegengaan van eenzaamheid. Het Sciaal team geeft uitvering aan die mslag van het aanvragen van zrg naar het plssen van ndersteuningsvragen in gesprek met inwners. Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 6
Nieuwe vrijwilliger De nieuwe vrijwilliger vindt het steeds belangrijker dat vrijwilligerswerk past bij de persnlijke situatie, interesses en tijdsbesteding. De vrijwilliger van nu verbindt zich niet (autmatisch) meer vr lange tijd aan een rganisatie en is meer p zek naar een win-win situatie. Dit vraagt van de rganisatie een verandering in denken en de ndige flexibiliteit. De traditinele vrijwilliger is vaak jarenlang verbnden aan een rganisatie/del mdat het z hrde. Individuele vragen p gebied van hulp f zrg Ok de inwners van Aa en Hunze zullen langer thuis wnen en minder snel naar een verpleeghuis verhuizen. Om dit te kunnen realiseren is meer ndersteuning in de thuissituatie ndig. Deze kan niet altijd alleen wrden ndervangen met mantelzrg en vrzieningen, k daarbij kmt het aan p de inzet van vrijwilligers. Landelijk nderzek wijst uit dat steun vanuit de verzrgingsstaat ged samengaat met eigen verantwrdelijkheid. De meerderheid van de mensen in het nderzek dr het SCP is bereid m af en te bij te springen, zals bdschappen te den f vr de pst en de planten te zrgen. Bewnersinitiatieven inwnerkracht Inwners nemen steeds vaker zelf het initiatief vr de zrg vr zichzelf, vr anderen en hun mgeving. Vrbeelden zijn gezamenlijk grenbeheer, buurtsuper, zrgcöperatie. Hierbij is de rl van de gemeente faciliterend en ndersteunend. Het cllege vindt zwel burgerparticipatie als verheidsparticipatie van grt belang. Deze zijn dan k nderdeel van de tekmstvisie. Onderdeel van het gemeentelijke prject burgerparticipatie is Juw idee samen uitveren. Inwners kunnen ideeën aandragen, die dr een jury wrden berdeeld en de winnende ideeën wrden uitgeverd. Tegenprestatie Onderdeel van de Participatiewet is de tegenprestatie. Van mensen die een uitkering ntvangen wrdt verwacht dat zij een tegenprestatie leveren. In de verrdening is pgenmen dat vrijwilligerswerk en mantelzrg k wrden gezien als tegenprestatie. De verwachting is dat hierdr meer mensen vrijwilligerswerk zullen zeken. Technlgische ntwikkelingen- inzet websites, sciale media m mensen te kppelen Vr mensen die thuis zijn in de digitale wereld is er een breed scala aan mgelijkheden m een vrijwilligersklus f vrijwilliger te vinden en m te netwerken. Een steeds grtere grep bedient zich van deze middelen. Er wrden dr veel verschillende rganisaties sites en app s ntwikkeld die kunnen wrden ingezet m infrmele zrg, hulp en ndersteuning te rganiseren. Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 7
4. Wat willen we de kmende jaren bereiken en he gaan we dat den? De gemeente wil zals gezegd een leefbare en zrgzame samenleving met een gede kwaliteit van wnen en vrzieningen mgelijk maken. De eerste drie paragrafen waarbij we hebben gekeken naar de evaluatie, stand van zaken en maatschappelijke ntwikkelingen hebben geleid tt de vlgende cnstateringen: Vrijwillige inzet is een belangrijk middel m die leefbare en zrgzame samenleving tt stand te brengen. Vr de vrijwilliger zijn er tal van redenen m zich in te zetten, zals intrinsieke mtivatie, zingeving, dagbesteding en ntmeting. Raakt vaak aan het eigen belang en is vaak dichtbij in de eigen leefmgeving. Vr rganisaties en inwners is de inzet van vrijwilligers ndzakelijk m te functineren. Er is een spanningsveld tussen de nieuwe vrijwilliger en de daarbij behrende verschuiving van vrijwilligerswerk naar vrijwillige inzet enerzijds en het zelfstandig wnen van mensen met een ndersteuningsvraag in een vergrijzende gemeente met bevlkingskrimp. De vraag naar ndersteuning zal tenemen, want dat is een lgisch gevlg van een uder wrdende bevlkingsgrep die langer thuis wnt met ndersteuning p maat. De vraag is f er vldende vrijwilligers zijn die een deel van die ndersteuning willen/kunnen geven. We verwachten van het Steunpunt vrijwilligerswerk en Sciaal team een practieve rl m mensen te enthusiasmeren en activeren, hun talenten te leren kennen en te ntwikkelen. We kiezen vr een nderscheid in de verschillende vrmen van vrijwillige inzet, mdat deze zals we nu inschatten een verschillende inzet van gemeente, inwners en rganisaties/verenigingen vraagt. 1. Vrijwilligerswerk 2. Individuele hulp- f zrgvragen 3. Burgerinitiatieven 4. Tegenprestatie 5. Burgerschapsvrming 6. Maatschappelijk betrkken ndernemen 1. Vrijwilligerswerk Dit is vrijwillige inzet in gerganiseerd verband, bijvrbeeld bij een stichting, rganisatie f vereniging. 2. Individuele hulp- f zrgvragen Inwners kunnen al veel zelf. We vinden het belangrijk dat mensen zveel mgelijk zelf den en de zelf de regie ver hun eigen leven kunnen veren. Daarbij meten we m g hebben vr kwetsbare mensen, zij hebben extra begeleiding ndig bij het zrgvuldig kppelen van hulpvrager-vrijwilliger. Kenmerken: vaak één p één situatie veelal bij mensen thuis niet altijd ndersteunende rganisatie betrkken Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 8
3. Burgerinitiatieven Inwners nemen steeds vaker het initiatief m een deel van te taken/verantwrdelijkheden van verheden f marktpartijen ver te nemen. Denk hierbij aan lkale energiecöperaties, maar k grennderhud in de buurt f initiatieven p het gebied van zrg. Kenmerken: vr en dr burgers prbleem aanpakken in de wijk/ de buurt lkaal karakter betrkkenheid en wederkerigheid nevendel: saamhrigheid 4. Tegenprestatie Onderdeel van de Participatiewet is de tegenprestatie. Van mensen die een uitkering ntvangen wrdt verwacht dat zij een tegenprestatie leveren. Vrijwilligerswerk en mantelzrg wrden k gezien als tegenprestatie. De verwachting is dat hierdr meer mensen vrijwilligerswerk zullen zeken. 5. Burgerschapsvrming Sinds 2006 hebben schlen vr vrtgezet nderwijs de wettelijke pdracht tt burgerschapsvrming. Schlen mgen deze pdracht zelf invullen, maar meten er wel verantwrding ver afleggen. Burgerschapsvrming is niet pgezet als vak, maar als algemene taak vr de schl. Bij burgerschapsvrming zijn vral hudingen en vaardigheden van belang. Centraal daarbij staat het actief meeden aan de samenleving, een deel van die samenleving te willen zijn en er een psitieve bijdrage aan te leveren. Na het vervallen van de maatschappelijke stages zullen een aantal schlen het den van vrijwilligerswerk inzetten m de taak burgerschapsvrming vrm en inhud te geven. Kenmerken: niet alle schlen geven p zelfde manier vrm en inhud aan burgerschapsvrming Initiatief en invulling ligt bij de schl De delgrep is jngeren 6. Maatschappelijk Betrkken Ondernemen (MBO) Een andere tak van vrijwillige inzet is de inzet van werknemers en ZZP ers vr prjecten. MBO biedt kansen vr bedrijven (psitief imag) en vrijwilligersrganisaties (extra handen, expertise en fndsen). De crisis is echter wel van invled p de keuzes die bedrijven maken p dit nderwerp. Mgelijk kmt hier de vlgende jaren wel verandering in. Kenmerken: Werkgevers stimuleren werknemers m deel te nemen aan maatschappij en stellen werktijd beschikbaar (bv tijdens NL DOET). Werknemers en ZZP ers stellen belangen- en kstels kennis, materiaal en ruimte ter beschikking van rganisaties. In gesprek Deze paragraaf heeft nu ng een pen einde. De vraag: Wat willen we de kmende jaren bereiken en he gaan we dat den? kunnen we nu niet beantwrden. Daarvr gaan we in gesprek met inwners, verenigingen, rganisaties en instellingen. Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 9
Deze startntitie dient als input vr dit participatietraject. De kmende maanden gaan we hier uitvering aan geven. Dit resulteert uiteindelijk in het nieuwe vrijwilligersbeleid. Waarin we zveel mgelijk willen aansluiten bij de beheftes en vragen die er zijn vanuit nze inwners en rganisaties, maar waarin we tegelijkertijd k een actieve rl van hen verwachten in de uitvering. Vragen waar we antwrd p willen krijgen in het participatietraject: Wat is ndig? En wat is niet ndig? Wie det mee? Welke partijen betrekken en welke taak/ rl willen zij nemen? Wat kunnen inwners en/f lkale rganisaties den? He kunnen we vrijwillige inzet stimuleren? Meten we ns k richten p een bepaalde delgrep? Wat is waardering? En dr wie met dit gegeven wrden en p welke manier? He rganiseer je vrijwillige inzet bij hulp- f zrgvragen z veilig mgelijk? He, waar en wanneer kunnen we p gede manier digitale middelen zals websites, zrgbank en app s inzetten? Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 10
Bijlage 1 Prcesbeschrijving nieuw vrijwilligersbeleid Inleiding/achtergrndinfrmatie Het huidige vrijwilligersbeleid kent een lptijd tt en met 2013 en dient herijkt te wrden. Het cllege heeft p 24 januari 2012 ingestemd met verlenging van twee jaar, met de tezegging m in 2013 met nieuw beleid te kmen. Het vrijwilligersbeleid is in 2013 geëvalueerd. Nu het beleid rndm de decentralisaties is vastgelegd, is het een ged mment m het nieuwe vrijwilligersbeleid in samenhang met die drie decentralisaties p te stellen. Aan de Wm-raad en de gemeenteraad is tegezegd in 2015 nieuw vrijwilligersbeleid p te stellen. Een van de delstellingen van het gemeentelijk beleid ver burgerparticipatie is burgers te betrekken bij de vrbereiding, uitvering en evaluatie van beleid dr interactieve beleidsvrming. Een visie maak je samen. Het nderwerp vrijwilligerswerk leent zich bij uitstek vr burgerparticipatie. Prbleemstelling De huidige beleidsnta is ver de hudbaarheidsdatum. Bvendien zijn er diverse maatschappelijke ntwikkelingen te benemen die van invled zijn p het vrijwilligersbeleid. In het prces staan de vlgende vijf vragen centraal: Welke ntwikkelingen zijn er? Welke kansen biedt dit? Welke prblemen levert dit p? Welke plssingen zijn er? Wie heeft welke rl daarin? De antwrden vrmen samen de kern van het nieuwe vrijwilligersbeleid. Delstelling van het prject Geactualiseerd vrijwilligersbeleid dat past binnen de kaders, aansluit p de vraag van vrijwilligers en de samenleving en p de maatschappelijke ntwikkelingen. Het beleidsstuk wrdt een praktisch beleidsstuk. Afbakening/kaders/randvrwaarden Startpunt is het huidige beleid. Mantelzrg en naberhulp vallen niet nder het vrijwilligersbeleid. De tekmstvisie 2015-2025 en het calitieakkrd Aa en Hunze 2014-2018 zijn de paraplu waarnder het nieuwe vrijwilligersbeleid met vallen. Daarnaast zijn de afgelpen jaren diverse beleidsnta s in het sciaal dmein vastgesteld waarin vrijwillige inzet k een rl speelt. Dit zijn de kaders van het nieuwe vrijwilligersbeleid. Randvrwaarden zijn extern en intern draagvlak vr het beleid. Beleidsnta Maatschappelijke ndersteuning (2013): Van zrgen vr naar zrgen dat. Het bevrderen van de sciale samenhang in en leefbaarheid van drpen, wijken en buurten; Het ndersteunen van mantelzrgers en vrijwilligers; Het bevrderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functineren van mensen met een beperking f een chrnisch psychisch prbleem en van mensen met een psychsciaal prbleem; Het treffen van vrzieningen vr mensen met een beperking f een chrnisch psychisch prbleem en vr mensen met een psychsciaal prbleem vr het behuden en bevrderen van hun zelfstandig functineren en/f hun deelname aan de maatschappij. Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 11
Kadernta participatiewet Participatie de nrm, werk het del 2015. de tegenprestatie naar vermgen wrdt afgestemd p de situatie en de persn; naast f in aanvulling p reguliere arbeid (additineel) en die niet leiden tt verdringing p de arbeidsmarkt; het verrichten van de tegenprestatie mag geen belemmering zijn vr arbeidsinschakeling; het kan k gaan m werkzaamheden die iemand als vrijwilliger f als mantelzrger verricht. Aanpak De gekzen aanpak is geïnspireerd p de prjectpdracht Herijking tekmstvisie 2025. In dit prcesvrstel kiezen we k vr de indeling: Terugblik-360 graden blik- Blik p de tekmstgezamenlijke blik. Bij iedere stap geven we weer wat het del is, wie welke rl heeft, wat de activiteit is en het resultaat. Ok de frmele beslismmenten wrden per stap weergegeven, vr zver van tepassing. We gaan dit prces in met een pen en lerende huding. Dr deze stappen te drlpen kmen we tt de inhud van het beleid. De gemeente heeft de regierl in het prces. Stap 1 Terugblik De evaluatie van het vrijwilligersbeleid heeft in 2013 plaatsgevnden. We kijken samen met Impuls welke aanknpingspunten deze heeft vr het prces en het beleid. Stap 2 360 graden blik De tweede stap is gericht p het nu. Waar staan we en welke kanten kunnen we uit? Welke trends spelen er? Ok wrden actuele thema s tegevegd, zals de verschuiving van verheidstaken van rijk naar gemeente, van verheid naar samenleving, de veranderingen in het sciale stelsel en de pkmst van lkale initiatieven. Deze stap resulteert uiteindelijk in een Startntitie. Dit is expliciet geen dichtgetimmerd beleidsstuk, maar een startpunt vr de vragen die we willen stellen aan een breder publiek. We willen niets uitsluiten, enkel een start maken. Stap 2A Cncept Startntitie Het del van deze stap is het helder frmuleren van de vraagstelling. Daarbij wrdt k een indeling van de srten vrijwillige inzet gemaakt en inventariseren we de maatschappelijke ntwikkelingen. Deze beschrijven we in een cncept Startntitie, samen met de medewerker van het Steunpunt Vrijwilligerswerk van welzijnsinstelling Impuls. Het cllege stelt de cncept Startntitie vast. Stap 2B Startntitie De cncept Startntitie bespreken we met de gemeenteraad, de Wm-raad en cliëntenraad WWB/WSW. In dit gesprek willen we antwrd krijgen p de vlgende vragen: is vraagstelling de juiste, is de indeling van de srten vrijwillige inzet de gede en zijn de ntwikkelingen vldende in beeld? Uiteraard is er ruimte vr aanvulling van het cncept. Deze nemen we mee in de definitieve Startntitie die dr het cllege wrdt vastgesteld. Stap 3 Blik p de tekmst Stap drie is gericht p de tekmst. Wat willen we en wat kunnen we staan hier centraal. Startpunt vr deze stap is de Startntitie. We zeken antwrden en ideeën vr het nieuwe vrijwilligersbeleid. We bevragen het burgerpanel en inwners, rganisaties, verenigingen en instellingen. In het Aa en Hunzegesprek willen we met een breed publiek in gesprek ver de rl van vrijwilligers in nze gemeente. Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 12
Met het gesprek ver de tegenprestatie gaan we in gesprek met de belanghebbende rganisaties m specifiek dit nderwerp uit te diepen. De pbrengsten van stap drie wrden verwerkt in de cncept beleidsnta. Stap 3A Burgerpanel We bevragen de leden van het Aa en Hunzepanel ver vrijwilligersbeleid. Vrdat we de enquête uitzetten, gaan we specifiek vr dit nderwerp panelleden werven. Stap 3B Aa en Hunzegesprek De resultaten vanuit het burgerpanel wrden meegenmen in de bijeenkmst die we gaan rganiseren vr mensen/rganisaties/verenigingen betrkken bij vrijwilligerswerk in gerganiseerd verband en burgerinitiatieven en actieve vrijwilligers, al dan niet in gerganiseerd verband. Stap 3C Gesprek ver de tegenprestatie We gaan in gesprek met Impuls, ISD, Alescn, reclassering, zrgaanbieders, biblitheek, en rganisaties die een actieve rl willen vervullen in het invullen van de verplichte tegenprestatie. Dit nderwerp speelt in ieder geval een rl in het nieuwe vrijwilligersbeleid en is dr het ingaan van de Participatiewet actueel. We willen dit daarm nderdeel laten zijn van het prces. Stap 4 Gezamenlijke blik De input verkregen in het prces wrdt meegenmen in de cncept beleidsnta. Deze wrdt vlgens de gebruikelijke prcedures vrgelegd ter advisering aan de Wm-raad en cliëntenraad WWB/WSW en besluitvrming aan de gemeenteraad. De andere participanten wrden geïnfrmeerd ver de uitkmsten van het prces en de cncept beleidsnta. Het schema van het stappenplan staat p bladzijde 5. Planning De planning is gericht p behandeling van de beleidsnta in de raadsvergadering van februari 2016. Stap juni juli aug. sept. kt. nv. dec. jan. feb. 1 Terugblik x 2 360 graden blik 2A cncept Startntitie x x 2B Startntitie x x 3 Blik p de tekmst 3A Burgerpanel x x 3B Aa en Hunzegesprek x 3C Gesprek ver de tegenprestatie 4 Gezamenlijke blik x x x x Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 13
Financiën Ksten burgerpanel: circa 2000 eur, ksten bijeenkmst: circa 500 eur. Cmmunicatie Essentieel nderdeel van dit prces, zwel heldere cmmunicatie ver het prces als ver de inhud. Het is van belang m een heldere kernbdschap te frmuleren. Het prject wrdt in nauwe samenwerking met de afdeling cmmunicatie vrmgegeven. Cncept Startntitie Vrijwilligersbeleid 14
Stap Del Wie Activiteit Resultaat Frmeel besluit 1 Terugblik Weten welke aanknpingspunten de evaluatie in 2013 heeft pgeleverd. Ambtenaar samenleving samen met Steunpunt vrijwilligerswerk van Impuls. Bespreken van de evaluatie 2013 en de aanknpingspunten eruit destilleren. Aanknpingspunten nemen we mee in cncept Startntitie. Geen 2 360 graden blik 2A Cncept Startntitie Richting beschrijven dr vraagstelling helder te frmuleren, indeling te maken van de srten vrijwillige inzet en de maatschappelijke ntwikkelingen te inventariseren. Ambtenaar samenleving samen met Steunpunt vrijwilligerswerk van Impuls (meebepalen). Gesprek gemeente Impuls en schrijven cncept Startntitie. Cncept Startntitie vrijwilligersbeleid: uitgangspunt vr vervlg van het prces. Cllege stelt cncept Startntitie vast. 2B Startntitie Antwrd krijgen p de vlgende vragen: is vraagstelling de juiste, is de indeling van de srten vrijwillige inzet de gede en zijn de ntwikkelingen vldende in beeld? Gemeenteraad, Wm-raad en cliëntenraad WWB/WSW (meebepalen). Bijeenkmst: bespreken cncept Startntitie. Input wrdt verwerkt in Startntitie vrijwilligersbeleid. Startntitie vrijwilligersbeleid. Cllege stelt Startntitie vast. 3 Blik p de tekmst 3A Burgerpanel Input phalen n.a.v. Startntitie vrijwilligersbeleid. Inwners gemeente Aa en Hunze (meedenken). Burgerpanel vragen vrleggen p basis van Startntitie en vragen met het g p de tekmst. Reactie p de Startntitie. Deze input wrdt meegenmen in prces (stap 3B, 3C) en in het schrijven van de cncept beleidsnta. Geen. Cncept Startntitie vrijwilligersbeleid 1
Stap Del Wie Activiteit Resultaat Frmeel besluit 3B Aa en Hunzegesprek Input phalen n.a.v. Startntitie vrijwilligersbeleid. Resultaten burgerpanel wrden meegenmen. Sprt- en cultuurverenigingen, ANBO, drpshuisbesturen, kerken, Humanitas, Vedselbank, inwners betrkken bij burgerinitiatieven, actieve vrijwilligers (meedenken/meebepalen). Bijeenkmst vr mensen/rganisaties/verenig ingen betrkken bij vrijwilligerswerk in gerganiseerd verband en burgerinitiatieven en actieve vrijwilligers, al dan niet in gerganiseerd verband. Reactie p de Startntitie. Deze input wrdt meegenmen in het schrijven van de cncept beleidsnta. Geen. Gemeenteraad, Wm-raad en cliëntenraad WWB/WSW (meeweten). 3C Gesprek ver de tegenprestatie In gesprek ver Startntitie, specifiek ver het nderwerp tegenprestatie vanuit de Participatiewet. Gemeente, Impuls, ISD, Alescn, reclassering, zrgaanbieders, biblitheek, en rganisaties die een actieve rl willen in het invullen van de verplichte tegenprestatie (meebepalen). Gesprek ver tegensprestatie. Reactie p de Startntitie. Deze input wrdt meegenmen in het schrijven van de cncept beleidsnta. Geen. 4 Gezamenlijke blik Schrijven cncept beleidsnta Ambtenaar samenleving Schrijven cncept beleidsnta Cncept beleidsnta Cncept beleidsnta vrleggen ter besluitvrming. Impuls, gemeenteraad, Wm-raad en cliëntenraad WWB/WSW (meebepalen). Alle eerder genemde participanten/ meedenkers wrden geïnfrmeerd ver de Cllege stelt cncept beleidsnta vast en vraagt advies aan Wm-raad en cliëntenraad WWB/WSW. Besluitvrming dr gemeenteraad. Geactualiseerde beleidsnta vrijwilligersbeleid heeft een breed draagvlak en wrdt aangenmen, er kan gestart wrden met uitvering. Cllege stelt cncept beleidsnta vast en vraagt advies aan Wm-raad en cliëntenraad WWB/WSW. Besluitvrming dr gemeenteraad. uitkmsten. Cncept Startntitie vrijwilligersbeleid 2