NIPT in Nederland Van 1 april, 2014 tot 1 april 2018 Van TRIDENT 1 naar TRIDENT 2 SPN regionale bijeenkomst, 6 november, 2018 Dr. D. Smeets, afd. Genetica
Introductie 1997: Lo et al.: Free fetal DNA in the maternal plasma/serum (Lancet 1997;350:485-487) Circulating cell-free fetal DNA (ccffdna) afkomstig van apoptotische cytotrophoblast cellen Fragmenteerd Aanwezig vanaf week 5 van zwangerschap 5-15% van het cfdna in het maternale plasma is van foetale origine
Introductie Chiu et al., PNAS, 2008 Dec 23;105(51):20458-63 Targeted approach Whole genome approach
WISECONDOR Bin method Within-sample comparison Sliding window Straver et al. (Nucleic Acids Res. 2014 Mar;42(5):e31) 4
TRIDENT-1 studie TRIDENT
TRIDENT-1 studie April 1, 2014: TRIDENT-1 start, NIPT offered in all 8 centres!! Very selected groep of pregnant females: Only pregnant women with increased risic of having child with T13/18/21 on basis first trimester screening, translocation (13, 18, 21) one of the parents, former child with T13/18/21 (not age mother, not increased NT, no ultrasound aberrations) Apart from T13/18/21, also other finding may be found and reported ( nevenbevindingen ) No sex or sex chromosomal aberrations Final report max 15 business days Clinical and/or genetic follow-up after birth Blood collection and informed consent in centres of prenatal services
TRIDENT-2 studie April 1, 2017 start of TRIDENT-2 All pregnant females
NIPT in Nederland: TRIDENT TRIDENT-1: Hoog risico vrouwen TRIDENT-2: alle vrouwen April 2014 5 centra 65 monsters/week April 2017 Centralizatie: 3 centra 1500 monsters/week April 2017 opties: Geen screening Eerste-trimester Combinatie Test 170 E Niet-Invasieve Prenatal Test (NIPT), met of zonder nevenbevind. 175 E
Uptake prenatal screening in The Netherlands From April 1 st 2017 March 31 st 2018 173,233 pregnancies 74,113 women requested NIPT Uptake NIPT 42% Uptake FCT 3% Uptake FCT in 2016: 34% No test 55% FCT 3% NIPT 42% Women s choice: 22% chose only trisomy 13/18/21 78% chose WITH incidental findings trisomy only; 22% WITH incident al findings; 78%
4 juni 2018 Regiobijeenkomst SPS Zuidoost Nederland Media sept 2017
Numbers NIPT Requests: 74,113 Reports: 72,976 (98.5%) Cancelled: 361 (0.5%) Failed: 766 (1%) Repeated: 499 (0.6%)
TRIDENT-2 first year data - trisomies Total (n) Percentage Total requests 74,113 Total reports 72,976 100 Detected trisomies 342 0.47 T21 237 0.32 T18 49 0.07 T13 56 0.08 T13 17% T18 14% T21 69%
Test characteristics for trisomy 21,18 and 13 - preliminary data June 2018 Cases detected FU complete Confirmed Discordant % Confirmed T21* 237 214 207 7 97 T18* 49 46 46 0 100 T13 56 48 25 23 52 Follow-up: to be continued * One case of T21+T18 was confirmed
Nevenbevindingen Andere trisomieen Subchromosomaal Interstitieel Gehele arm Ongebalanceerde translocatie 15
TRIDENT-2 first year data incidental findings nevenbevindingen Total (n) Percentage Total requests 74,113 Total reports 72,976 100 Detected incidental findings 212 0.37 Other trisomies 102 0.18 Subchromosomal 97 0.17 Complex/chaotic profiles 13 0.02
Other trisomies (FU of 79/102): 15% confirmed after invasive testing concordance rate depends on chromosome 25 20 15 10 discordant confirmed 5 0 Diploid Trisomy Follow-up is ongoing generalized CPM CFM
Follow-up is ongoing 60 Subchromosomal (FU of 78/95): 40% confirmed after invasive testing 50 40 30 discordant confirmed 20 10 0 Whole arm Translocation Interstitial Other
4 juni 2018 Regiobijeenkomst SPS Zuidoost Nederland TRIDENT2 - Voorlopige resultaten Uitslagtermijn: Folder: <10 werkdagen Praktijk gemiddeld: 5 8 werkdagen
4 juni 2018 Regiobijeenkomst SPS Zuidoost Nederland TRIDENT2 - Voorlopige resultaten Failure NIPT 1 % Vaak door lage foetale fractie Bij 2e afname bij 2/3 alsnog een uitslag Vaker bij hoog BMI Addendum NVOG nota invasieve prenatale diagnostiek: 2x niet-gelukte NIPT a.g.v. foetale fractie is indicatie PND Verwijs naar PND centrum voor counseling
Foutpositieve bevindingen (NIPT afwijkend, foetus normaal) 1. Confined placental mosaicism (CPM) 2. Moederlijk mozaïek 3. Moederlijke copy number variatie 4. Moederlijke maligniteit 5. Vanishing twin
Fout Negatieve bevindingen (n>70.000) 6 x T21 5 x T18 0 x T13 Lage ff (Hoge BMI, ) Confined foetale mozaiek Nog niet alle follow-up binnen 22
>22.000 zwangerschappen eenling minimaal 10 wkn zw schapsduur The vast majority of clinical maternal plasma samples greater than 10 weeks gestational age contain an adequate fetal cfdna proportion to allow for useful clinical results.
Voorlopige conclusies van TRIDENT Betrouwbare en robuuste test voor trisomie 21/18/13 Bijna alle vrouwen verkiezen NIPT boven combinatietest Sinds 1 april 2017 geen grote toename prenatale screening gezien Uptake > 40% laag risico populatie 80% van de vrouwen kiezen MET nevenbevindingen naast T13/18/21 Aantallen en soorten afwijkingen komen overeen met wat werd verwacht vanuit literatuurstudies 24
Een nevenbevinding bij de NIPT Ervaringen van verloskundigen Ilse Feenstra Klinisch geneticus
Algemene counseling van de NIPT Steeds meer routine Aansluiten bij de gedachten/beleving/wensen van de zwangere & partner, verdieping door middel van gerichte vragen Lastiger bij mensen die Nederlandse taal niet goed beheersen en bij mensen met een lagere sociaal-economische positie Gebruik maken van plaatjes om principe van NIPT uit te leggen
Bespreken van de kans & betekenis van een nevenbevinding Bij doorvragen blijkt vaak dat mensen hier toch niet zoveel vanaf weten Gebruikmaken van plaatjes met chromosomen, DNA, baby, placenta, bloedbaan moeder Chromosoomverandering bij kind en/of placenta; periode van onzekerheid Aandoening bij mevrouw zelf; opeens een heel andere situatie en vragen die dan gaan spelen
Bespreken van de kans & betekenis van een nevenbevinding Soms is het fijn om dit te weten, maar soms brengt het ook veel onzekerheid met zich mee, terwijl er na allerlei onderzoeken blijkt dat er niets aan de hand is. Hierna relativeer ik meestal, leg ik uit dat het niet vaak voorkomt. Mensen gaan dan meestal wel echt nadenken over of ze "alles" willen weten.
Bespreken van de kans & betekenis van een nevenbevinding Meer tijd kwijt aan uitleg over kans & betekenis van nevenbevindingen dan over de NIPT zelf!
En dan word je gebeld over een nevenbevinding Behoefte aan zoveel mogelijk informatie, indien beschikbaar Om welke chromosoomverandering gaat het Wat kan dit betekenen Behoefte aan duidelijke afspraken over verdere logistiek Wanneer belt de verloskundige de zwangere Sturen van de verwijsbrief (fax, mail of Zorgmail) Wanneer kan de zwangere bericht van het Radboud verwachten Aangeboden dat de zwangere langs de praktijk kan komen voor gesprek en/of luisteren cortonen
Anders counselen na deze ervaring? Counseling in essentie niet veranderd, was al goed Proberen om onbevooroordeeld te blijven counselen, maar is lastig Mensen willen concreet horen wat er gevonden kan worden, maar dit blijft erg breed Gebruikmaken van de eigen casus bij toekomstige counselingen; kan als concreet voorbeeld dienen
Wat zeggen patiënten? Regelmatig vraag ik me af of ik het weer zou doen, de NIPT, en dan met name het testen op nevenbevindingen. Alle stress blijkt achteraf voor niets geweest. Alleen al van de gedachte dat opnieuw te moeten doormaken, schiet mijn hart in mijn keel. Toch weet ik het antwoord niet. Dat onze dochter nu geen afwijkingen heeft, zegt niets over een mogelijke tweede. Wie weet geeft de test dan meteen een goede uitslag en stelt-ie ons gerust. Wie weet is de uitslag onzeker, maar lukt het me, met de kennis van nu, me minder te laten meeslepen door mijn angsten. De test bestaat, dus lijkt het gek om hem te laten. De belofte van zekerheid is simpelweg te zoet. Je wilt het toch weten. Volkskrant, juni 2018
Wat zeggen patiënten? Regelmatig vraag ik me af of ik het weer zou doen, de NIPT, en dan met name het testen op nevenbevindingen. Alle stress blijkt achteraf voor niets geweest. Alleen al van de gedachte dat opnieuw te moeten doormaken, schiet mijn hart in mijn keel. Toch weet ik het antwoord niet. Dat onze dochter nu geen afwijkingen heeft, zegt niets over een mogelijke tweede. Wie weet geeft de test dan meteen een goede uitslag en stelt-ie ons gerust. Wie weet is de uitslag onzeker, maar lukt het me, met de kennis van nu, me minder te laten meeslepen door mijn angsten. De test bestaat, dus lijkt het gek om hem te laten. De belofte van zekerheid is simpelweg te zoet. Je wilt het toch weten. Volkskrant, juni 2018
Hoe zorgen we samen voor de beste zorg? Belicht alle aspecten van nevenbevindingen in de counseling voorafgaande aan de NIPT Een nevenbevinding kan wijzen op een klinisch relevante afwijking met gevolgen voor de foetus of de zwangere Dit is echter niet altijd het geval Het uitzoeken hiervan kost tijd, geduld en brengt vaak een periode van (grote) onzekerheid met zich mee Maak gebruik van illustraties en concrete voorbeelden
Hoe zorgen we samen voor de beste zorg? De klinisch geneticus dient zoveel mogelijk klinische informatie over de nevenbevinding te geven Eerder gevonden? Uitkomsten? Kans dat het bij de foetus of zwangere aanwezig is? De klinisch geneticus en de verloskundige maken duidelijke afspraken over de verdere logistiek Wanneer neemt de verloskundige contact op met de zwangere Daarna direct verwijsbrief sturen Wanneer kan de zwangere telefoon van de klinische genetica verwachten Laat deze telefoontjes naadloos op elkaar aansluiten
Imke Verstappen-Bijnen Dichtbij Verloskundigen Helmond Birgit Beckers Verloskundigen Arnhem