Wie is er genetisch normaal? Centrum voor Menselijke Erfelijkheid

Transcriptie

1 Wie is er genetisch normaal? Koen Devriendt Centrum voor Menselijke Erfelijkheid

2 prenatale diagnose klassieke karyotypering variatie is minimaal merker chromosoom translocatie inversie variabele banden

3 Array-CGH comparatieve genoom hybridisatie DNA fragmenten van alle chromosomen (105K; 244K; 1 miljoen) Array of microrooster

4 patient controle

5 Patient rood Controle groen verhouding groen/rood = 1

6 verhouding rood/groen = 0.5 De patiënt draagt een deletie Patient rood Controle groen

7 klassiek karyotype array CGH chromosome 15 0,8 1 0,6 0,4 0,2-0,2 0-0,4-0,6-0,8-1 normaal 2.5Mb deletie chromosoom 15

8 KLASSIEKE KARYOTYPERING MOLECULAIRE KARYOTYPERING lage resolutie (> 5Mb of 50 genen) hoge resolutie (1 gen)

9 Multiple Aangeboren Afwijkingen Mental retardatie gekende etiologie +/- 40% ongekende etiologie +/- 60%

10 Multiple Aangeboren Afwijkingen Mental retardatie gekende etiologie +/- 55% ongekende etiologie +/- 45% 15% diagnostische opbrengst van array-cgh

11 PRENATALE DIAGNOSE MOLECULAIRE KARYOTYPERING?

12 3 000 Mb DNA (3 Gigab) Zéér veel verschillen copy number variations

13 Copy number variatie = variatie in aantal kopijen van bepaald chromosoom fragment Persoon 1 Persoon 2 : deletie van fragment Persoon 1 Persoon 2 duplicatie van fragment

14 copy number variation in the Hapmap samples (WGTP) array consisting of ~27000 large-insert clones

15 3 000 Mb DNA (3 Gigab) Zéér veel verschillen Sequentie = 0,1% = 3 miljoen bp CNV s = 0.7 % = 21 miljoen bp

16 PRENATALE DIAGNOSE MOLECULAIRE KARYOTYPERING? moeilijke & delicate interpretatie

17 1. is een variant causaal of niet? gekend deletie of duplicatie syndroom? genen in de regio die afwijkingen verklaren? niet bij ouders aanwezig grootte van de afwijking soms niet te klasseren (unclassified variants)

18 DNA onderzoek BRCA1 & 2 in 5 Nederlandse laboratoria in 2001 Vink et al., EJHG 2005;13: labo N families BRCA1 BRCA (7.4%) 30 (4.2%) 25 (3.5%) 63 (8.9%) Mutaties 10.9% Unclassified variants 13.1%

19 Wat heeft de patiënt begrepen? 3 jaar later 24 patiënten die info kregen over een UV 19/24 denkt : pathogeen Vos et al. Psycho-oncology 2008;17:

20 moleculaire karyotypering en prenatale diagnose 1. is een verandering afwijkend of niet? unclassified variants 2. wisselende ernst en penetrantie :

21 kleine gestalte retrognathie bijzonder faciaal normale intelligentie + gespleten uvula Prenataal : - retrognathie - groei retardatie Array-CGH : deletie chr. 14q idem moeder en zus

22 Bilaterale microfthalmie Robin sequentie (verhemeltespleet)

23 moleculaire karyotypering en prenatale diagnose 1. is een verandering afwijkend of niet unclassified variants 2. wisselende ernst en penetrantie 3. toevallige bevindingen +/- 1% van de afwijkingen : in de regio ligt gen voor late-onset aandoening

24 deletie NF2-gen = neurofibromatose type 2 RB gen deletie BRCA deletie p53 deletie APC deletie PTCH-deletie deletie PMP22 gen deletie HNF1B del16p11 = retinoblastoma = erfelijke borst- en ovariumkanker = Li-Fraumeni syndroom = polyposis coli = Basaal cel nevus syndroom = HNPP (hereditaire drukneuropathie) = nierhypoplasie en & MODY5 = risico factor voor autisme, schizofrenie

25 PRENATALE DIAGNOSE MOLECULAIRE KARYOTYPERING? Nu : in zeer specifieke situaties (multiple afwijkingen) Toekomst :

26 ENORME GENETISCHE VARIATIE tussen personen tussen cellen van één persoon

27 IVF 20-25% baby take home 75-80% mislukt Chromosomale afwijkingen

28 Oplossing? Preimplantatie genetische screening embryo s screenen voor courante chromosomale afwijkingen vooral bij oudere moeders (chr 21, 13, 18, 16, X en Y)

29 CONCLUSION: Preimplantation genetic screening did not increase but instead significantly reduced the rates of ongoing pregnancies and live births after IVF in women of advanced maternal age.

30 Verklaring : chromosomale afwijkingen treden frequent op tijdens de eerste celdelingen < 10% van alle embryo s in deze vroege stadia hebben normale chromosomen in alle cellen!

31 Chaos in the embryo

32 90% van embryo s : chromosomale afwijking toch 25% kans op normale ontwikkeling miskraam volledig normaal trisomie 21 mosaicisme normaal

33 placentair mosaicisme foetus placenta (chorionvlok)

34 Techniek citius altius fortius Kliniek beide voeten op de grond