Non Invasieve Prenatale Test (NIPT) NIPT-bijeenkomst, 13 november 2013
|
|
- Leona Driessen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Non Invasieve Prenatale Test (NIPT) NIPT-bijeenkomst, 13 november 2013 Dr. Maarten Knapen medisch directeur Stichting Prenatale Screening Zuidwest Nederland gynaecoloog-perinatoloog ErasmusMC Rotterdam
2 Historie. Hoe werkt NIPT? Diagnostiek of screening? Scenario s en Kosten. Toekomst
3 Historie Invasieve diagnostiek (> 35 jaar): 2% afwijkend karyogram Triple test. : 4% afwijkend karyogram Combinatietest. : 6% afwijkend karyogram Allen WBO vergunnigplichting Combinatietest met uitgebreide echomarkers:?
4 combinatietest NT Combinatietest meest effectieve screening biochemie leeftijd
5 Detectiegraad sterk afhankelijk van leeftijd Verlaging cut-off point: Hogere detectiegraad Hogere false positive rate
6 downsyndroom Detectiepercentage FPR leeftijdsscreening (36+) 48 % 14 % Tripletest 74 % 9 % Combinatietest 90 % 5 % Combinatietest met markers 90 % 2.5 % NIPT 99.3% 0.16 %
7 (Bij)vangst combinatietest Screen positief voor downsyndroom: afwijkend karyogram na invasieve diagnostiek: Bijvangst genetische afwijkingen bij verdikte NT: Downsyndroom (48%). Edwardssyndroom (14%). Patausyndroom (2%). Turnersyndroom (8%). Triploïdie (2%). Klinefeltersyndroom (1%). Andere afwijkingen (25%). Genetische syndromen. Structurele afwijkingen. Array afwijkingen.
8 Wat brengt de toekomst?
9
10 NIPD NIPT NITT NIDT
11 Wat wenst de cliënt? Interesse aanwezig Veiligheid belangrijker geacht dan accuraatheid
12 NIPT Non Invasieve Prenatale Test Een fractie van totale cfdna in maternaal bloed is afkomstig van apoptotische trofoblastcellen. Gemiddeld 6 7 % cfdna van placentaire oorsprong. Kleine DNA fragmenten (150 baseparen). Gehele foetale genoom aanwezig in maternaal plasma. Zeer korte halfwaardetijd. Geen invloed van eerdere zwangerschappen. NIPT test placentair DNA
13 Stappen 1. Isoleren cel vrije DNA. 2. Meten van foetale fractie. 3. Sequencing (Massive Parallel Sequencing). 4. Data analyse (bioinformatica). 5. Kansschatting (algoritme met correctiefactoren). 6. Verificatie (mensenwerk (!), evt. heranalyse). 7. Rapportage uitslag.
14 Shotgun MPS: sequencen en tellen van informatief DNA (van alle chromosomen). Targeted MPS: Selectief sequencen van te bestuderen chromosomen (DANSR, digital analysis of selected regions).
15 Relatief weinig extra DNA risicoschatting Bv: bij 5 % foetale fractie: (0.95 x 2) + (0.05 x 3) = 2.05 (trisomie) (0.95 x 2) + (0.05 x 2) = 2.0 (normaal) = 2,5 % extra van het te onderzoeken chromosoom Vergelijking extra materiaal (bv chromosoom 21) t.o.v. Normaalwaarden zwangeren zonder chromosomaal afwijkende foetus. Andere chromosomen van hetzelfde monster.
16 Te onderzoeken chromosoom Gemiddelde van het gehalte van te onderzoeken chromosoom van plasma van zwangeren zonder afwijkende foetus.
17 Samenstelling populatie is belangrijk (laag vs hoog risico). Cut off point = Z score. Ook mogelijk: relatief risico bepalen. Uitslag aan patiënte en behandelaar (na verificatie)
18
19 Combinatietest NIPT
20
21
22
23 Website Sequenom
24
25 2009 In late April 2009, Sequenom announced an internal investigation into the data it was using in its development of a test for Down Syndrome. In September, it revealed that data was "inadequately substantiated" and that work would begin again. The CEO and six other execs were kicked out. The company is currently under investigation by the SEC and the FBI. One of the departing execs was sued for alleged insider trading prior to the release of bad news. Sequenom was No. 2 among BNET's Worst Drug Companies of That's pretty much all we know about Sequenom's problems. The company has not offered a detailed account of the findings of its internal investigations. But last week's settlement contains several specific provisions that appear to be aimed at fixing pieces of Sequenom that must have been broken until now.
26 Failure rate invasieve diagnostiek < 0.1% Tot 5% failure rates!
27 Testeigenschappen
28 Testeigenschappen Niet alleen de sensitiviteit en specificiteit zijn belangrijk. Maar ook de positief en negatief voorspellende waarde. Fout-positieven krijgen (achteraf) ten onrechte vervolgonderzoek, met mogelijk schade!
29 Testeigenschappen test positief test negatief ziekte aanwezig A (Echt positieven, terecht alarm) C (Fout negatieven, gemiste patiënten) Ziekte niet aanwezig B (Fout positieven, vals alarm) D (Echt negatieven, terecht verworpen)
30 ziekte aanwezig Ziekte niet aanwezig Totaal Formule test positief test negatief A (Echt-positieven, TP) B (Fout-positieven, FP) TP+FP PVW = TP/(TP+FP) C (Fout-negatieven, FN) D (Echt-negatieven, TN) TN+FN NVW = N/(TN+FN) totaal TP+FN FP+TN formule Sens = TP/(TP+FN) Spec = TN/(FP+TN)
31 ziekte aanwezig Ziekte niet aanwezig Totaal Formule test positief test negatief A (Echt-positieven, TP) B (Fout-positieven, FP) TP+FP PVW = TP/(TP+FP) C (Fout-negatieven, FN) D (Echt-negatieven, TN) TN+FN NVW = TN/(TN+FN) totaal TP+FN FP+TN formule Sens = TP/(TP+FN) Spec = TN/(FP+TN) Gevoeligheid test Oonderscheidend vermogen
32 ziekte aanwezig Ziekte niet aanwezig Totaal Kans dat de afwijking er is als de test Formule positief is. test positief test negatief A (Echt-positieven, TP) B (Fout-positieven, FP) TP+FP PVW = TP/(TP+FP) C (Fout-negatieven, FN) D (Echt-negatieven, TN) TN+FN NVW = TN/(TN+FN) totaal TP+FN FP+TN formule Sens = TP/(TP+FN) Spec = TN/(FP+TN) Kans dat de afwijking er niet is, als de test negatief is
33 PPV/PVW neemt af met afname van de prevalentie van afwijking NPV/NVW neemt toe met afname van de prevalentie van de afwijking
34 Voorbeeld: Kans? 1. Kans op downsyndroom na combinatietest: 1:270. Kans op downsyndroom : 66 % 2. Likelihood ratio: detection rate / false positive rate: Posttest odds (bij positieve NIPT): 634/269
35 Geen diagnostische test! 1. Geen zekerheid, echter wel heel hoog negatief voorspellend vermogen. 2. Redelijk positief voorspellend vermogen. Geen foetale informatie! Invasieve diagnostiek geeft diagnose
36 Vals positief DNA uit trofoblast cellen, dus bv bij placentair mozaïek, vanishing twin. Maternaal mozaïek (m.n. bij geslachtschromosomen). Uitslag ten onrechte als positief beoordeeld (gebied rondom cut off point Z-score). (Relatief te) weinig DNA. Invasieve diagnostiek geeft diagnose
37 Laag risico populatie: minder vals positieven? 1. Lagere prevalentie vanishing twin. 2. Lagere prevalentie maternaal mozaïek. 3. Lagere prevalentie placentair mozaïek. Mogelijk sensitiviteit en specificiteit wellicht beter in laag risico populatie, dan ook PPV en NPV gunstiger. Wat worden de testkarakteristieken in de laag risico populatie?
38 Publicaties m.b.t. laag risico populaties zijn niet waterdicht en niet altijd laag risico
39 Zeer incomplete follow up test neg (50%!). Groot deel populatie screen positief o.b.v. conventionele screening (25%!).
40 Kosten
41 Mogelijke scenario s 1. Volledige vervanging combinatietest door NIPT. 2. Tweetraps screening (contingent): NIPT na verhoogde kans na combinatietest (met verschillende afkappunten). 3. Vervanging invasieve diagnostiek door NIPT als tweede stap na combinatietest. 4. NIPT als diagnostische test i.p.v. invasieve diagnostiek.
42 kosten? NIPT zeven maal duurder dan combinatietest per voorkómen geboorte kind met downsyndroom 1.5 miljoen US dollar 0.2 miljoen US dollar Lifetime cost downsyndroom 0,9 miljoen US dollar
43 NB: 9.5 miljoen dollar per voorkómen iatrogene miskraam! Vervanging combinatietest door NIPT: 4 7 miljoen US dollar per voorkómen éxtra geboorte kind met downsyndroom
44 NB: 1.8 miljoen dollar per voorkómen iatrogene miskraam Toepassing NIPT bij hoogrisico uitslag combinatietest (20% verwijzing): miljoen dollar per voorkomen extra geboorte kind met downsyndroom
45 NIPT als tweede screeningsstap (bij huidige strategie): 0.18 miljoen US dollar per voorkomen geboorte downsyndroom NIPT als tweede screeningsstap (bij huidige strategie): US dollar per voorkómen iatrogene miskraam
46 NIPT Scr vs NIPT Dx: iets minder aantal downsyndroom kinderen geboren NIPT Dx: veel meer onterechte afbrekingen dan iatrogene miskramen bij NIPT scr. Kosten vergelijkbaar NB: 1.3 miljard dollar (!)
47 NIPT dx enkel te rechtvaardigen bij 100% sensitiviteit en specificiteit
48 Toekomst?
49 Sterke toename van technische mogelijkheden. Screening op geslacht. Ethisch verantwoord? Regulering mogelijk? Regulering gewenst? Grenzen.
50 Wat willen we?? Ministerie Gezondheidsraad RIVM Klinisch genetici Laboratoria Gynaecologen Verloskundigen Zwangere vrouwen Verzekeraars
51
52 NIPT aanbieden bij verhoogde kans op trisomie 21 NIPT aanbieden als alternatief bij afzien van invasieve diagnostiek m.n. ook voor beleidsbepaling
53 NIPT aanbieden bij verhoogde kans op trisomie 21, 13 en 18.
54 Eerst vergunning afwachten, in tussentijd: VSV breed beleid of verwijzen naar derde lijn
55 Informatie over NIPT: Niet-Invasieve Prenatale Test Wat is NIPT? NIPT is een kans bepalende bloedtest voor zwangere vrouwen. NIPT maakt gebruik van DNA van de placenta, dat in het bloed van een zwangere vrouw aanwezig is. NIPT is mogelijk vanaf een zwangerschapsduur van 10 weken. Wat wordt er getest en hoe betrouwbaar is de uitslag? Er wordt getest of trisomie 21 (dit leidt tot het downsyndroom), trisomie 13 (dit leidt tot het patausyndroom) of trisomie 18 (dit leidt tot het edwardssyndroom) bij de foetus hoogst waarschijnlijk aanwezig is. NIPT voor trisomie 21 geeft ongeveer 99% zekerheid. De uitslagen voor trisomie 13 en 18 zijn minder betrouwbaar dan de NIPT voor trisomie 21. Sommige laboratoria bepalen ook de kans op een afwijkend aantal geslachtschromosomen. Een normale uitslag betekent dat de kans dat de foetus een trisomie 13, 18 of 21 heeft zeer klein is. De zwangere zou dan kunnen besluiten af te zien van een vlokkentest of vruchtwaterpunctie om zo de kans op een miskraam ten gevolge van deze ingreep te vermijden. Bij een afwijkende uitslag is vervolgonderzoek nodig. Hoe verder na een afwijkende uitslag? NIPT geeft geen 100% zekerheid bij een afwijkende uitslag. Soms wordt een afwijkende NIPT uitslag gevonden terwijl de foetus geen afwijking in het onderzochte aantal chromosomen heeft. Als een uitslag wijst op een op trisomie 21, 18 of 13, is bevestiging nodig door middel van een diagnostische test, namelijk een vlokkentest of een vruchtwaterpunctie. Pas dan wordt een diagnose met zekerheid gesteld. Kan NIPT mislukken? NIPT kan mislukken, bijvoorbeeld als er te weinig DNA van de placenta aanwezig is in het bloed van moeder. Overgewicht van de zwangere kan hierin een rol spelen. Wie komt in aanmerking voor NIPT? De leden van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie, de NVOG, van de Vereniging Klinische Genetica Nederland, de VKGN, en van de Vereniging klinisch genetische laboratoriumdiagnostiek, de VKGL, zijn van mening dat vrouwen met een zwangerschap met een hogere kans op een trisomie 21, 13 of 18 geïnformeerd zouden moeten worden over NIPT. Vrouwen met een hogere kans zijn bijvoorbeeld vrouwen die bij de eerste trimester combinatietest een kansuitslag groter dan 1: 200 hebben gekregen (bij een normale nekplooimeting) of vrouwen van 36 jaar en ouder. Waar kunt u terecht voor NIPT? NIPT is nu nog niet beschikbaar in Nederland. De test wordt aangeboden in de Verenigde Staten, China, en verschillende Europese landen zoals België en Duitsland. De test wordt uitgevoerd door commerciële laboratoria. Het ministerie van VWS staat niet toe dat Nederlandse dokters en verloskundigen de test aanbieden aan hun patiënten. Het is ook niet toegestaan dat zij bloed naar het buitenland versturen. Het staat patiënten wel vrij om de test in het buitenland te laten uitvoeren. U moet dan zelf naar het buitenland reizen en via een buitenlandse arts de test aanvragen. Waarschijnlijk zal uw ziektekostenverzekeraar NIPT niet vergoeden en zult u de rekening zelf moeten betalen. Indien u overweegt NIPT in het buitenland te laten uitvoeren, vindt u meer informatie bij onderstaande websites. De verschillende aanbieders laten de test in verschillende laboratoria uitvoeren. Wat er precies getest wordt en wat de testeigenschappen precies zijn, wordt op de verschillende websites toegelicht. Ook de prijs kan verschillen. Ter informatie: Antwerpen: en Brussel: Duitsland:
56 Conclusies NIPT lijkt beter screeningsinstrument voor meest voorkomende aneuploidieën (m.n. downsyndroom) dan combinatietest. NIPT lijkt een screenende test met zeer hoge negatief voorspellende waarde in de laag risico populatie in modelberekeningen. NIPT als tweede trap na combinatietest (met ruimere inclusiecriteria dan voor invasieve diagnostiek) lijkt efficiënt en goedkoopst. NIPT principe mogelijk gemakkelijker over te brengen aan cliënt dan combinatietest. Targeted screening.
57 Conclusies Geen valide studies in laag risico populaties. Commercially driven : essentieel deel informatie testkarakteristieken is niet voorhanden. NIPT lijkt een screenende test met matige positief voorspellende waarde in de laag risico populatie in modelberekeningen. Screening op aneuploidieën wordt substantieel duurder. Invasieve prenatale diagnostiek blijft een obligaat diagnosticum. Andere afwijkingen mogelijk gemist, die bij combinatiestest wellicht wel opgepikt waren (36% chromosoomafwijkingen; structurele afwijkingen) Ongecontroleerde uitbreiding mogelijkheden, grenzen vervagen. Afbrekingen op oneigenlijke gronden (geslacht).
58
59 Antonius Johannes Kortooms (Deurne, 23 februari 1916 Bloemendaal, 5 februari 1999)
Update NIPT sinds 1 april 2017
Update NIPT sinds 1 april 2017 Katelijne Bouman klinisch geneticus UMCG, Isala en MCL Met dank aan Dr. Lidewij Henneman VUMC en N. Corsten Janssen, UMCG prenatale screening Geen invasieve Dx Normaal Afwijkend
Nadere informatieNIPT. Nascholing Counseling NIPT
NIPT Dr. Kornelia Neveling Wetenschappelijk onderzoeker, afdeling Genetica, Radboudumc Dr. Dominique Smeets Laboratorium specialist, afdeling Genetica, Radboudumc Voorzitter bestuur SPN Nascholing Counseling
Nadere informatieNIPT. Nicole Corsten en Katelijne Bouman klinisch genetici UMCG, Isala en MCL. Nascholing Counseling NIPT
NIPT Nicole Corsten en Katelijne Bouman klinisch genetici UMCG, Isala en MCL Nascholing Counseling NIPT Disclosure belangen sprekers Disclosure: geen belangenverstrengeling Inhoud Wat, hoe en wanneer?
Nadere informatieNIPT. Nascholing Counseling NIPT
NIPT Dr. Diane Van Opstal, Laboratoriumspecialist Klinische Genetica, Erasmus MC Dr. Maarten Knapen, gynaecoloog-perinatoloog Erasmus MC en medisch directeur SPSZN Nascholing Counseling NIPT Disclosure
Nadere informatieGespreksleidraad voor counselors prenatale screening. Informeren over NIPT
Gespreksleidraad voor counselors prenatale screening Informeren over NIPT Inhoudsopgave blz. 1 De kernboodschap: wat vertel je over de NIPT? 3 2 Achtergrondinformatie NIPT 3 2.1 De belangrijkste feiten
Nadere informatieNIPT. Mireille Bekker Gynaecoloog-perinatoloog UMCU Medisch adviseur SPSRU
NIPT Mireille Bekker Gynaecoloog-perinatoloog UMCU Medisch adviseur SPSRU Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieNIPT. K. Huijsdens Labspecialist klinische genetica, AMC. Nascholing Counseling NIPT
NIPT K. Huijsdens Labspecialist klinische genetica, AMC Nascholing Counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieCijfers NIPT. Sensitiviteit: Ontdekt de test alle foetussen met een afwijking?
Cijfers NIPT Cijfers NIPT Sensitiviteit: Ontdekt de test alle foetussen met een afwijking? De NIPT ontdekt ongeveer: 96 van de 100 (96%) foetussen met downsyndroom 87 van de 100 (87%) foetussen met edwardssyndroom
Nadere informatieNIPT Regionale bijeenkomst AMC
NIPT Regionale bijeenkomst AMC 28 maart 2014 Deskundigheidsbevordering NIPT i.v.m. counseling prenatale screening Marion van Hoorn perinatoloog & Lidewij Henneman senior onderzoeker Disclosure belangen
Nadere informatieNIPT. Dr. Diane Van Opstal, Laboratoriumspecialist Klinische Genetica, Erasmus MC. Nascholing Counseling NIPT
NIPT Dr. Diane Van Opstal, Laboratoriumspecialist Klinische Genetica, Erasmus MC Nascholing Counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieNIPT en de. TRIDENT studie. Overzicht. 24 maart 2014. -Prenatale screening (algemeen) -NIPT. 1. NIPT: korte inleiding 3/26/2014
NIPT en de TRIDENT studie 24 maart 2014 Irene van Langen Klinisch geneticus UMCG Mede-onderzoeker TRIDENT Studie Overzicht -Prenatale screening (algemeen) -NIPT 1. NIPT: korte inleiding 2. NIPT in Nederland
Nadere informatieOnderzoek naar de gezondheid van je kindje... 2 Er zijn vijf soortem prenatale testen:... 2 Combinatietest Down-, edwards-, patausyndroom...
Contents Onderzoek naar de gezondheid van je kindje.... 2 Er zijn vijf soortem prenatale testen:... 2 Combinatietest... 2 Down-, edwards-, patausyndroom... 2 Uitslag... 2... 3 Betrouwbaarheid... 3... 3
Nadere informatiePrenataal testen voor genetische aandoeningen begrijpen. Professor Martina Cornel & Professor Heather Skirton Gen-Equip Project.
Prenataal testen voor genetische aandoeningen begrijpen Professor Martina Cornel & Professor Heather Skirton Gen-Equip Project. Prenataal testen verwijst naar het testen van de foetus tijdens de zwangerschap
Nadere informatieNiet-Invasieve Prenatale Test
Informatiebrochure voor patiënten Niet-Invasieve Prenatale Test (NIPT) 1. Wat is de NIPT?... 4 2. Hoe werkt de NIPT?... 4 3. Wat zijn de voordelen van de prenatale testen?... 5 4. Wat zijn de nadelen van
Nadere informatieVeranderingen in de counseling voor (en na) de combinatietest
Veranderingen in de counseling voor (en na) de combinatietest Ilse Feenstra Klinisch geneticus Wat verandert er in de counseling voor de screening op trisomie? Wat & wanneer? Vanaf 1 april 2014: - Alle
Nadere informatieTRIDENT studie. Mireille Bekker Gynaecoloog Radboud umc
TRIDENT studie Mireille Bekker Gynaecoloog Radboud umc Historie April 2011 oprichting NIPT consortium Nederland TRIDENT studie: implementatie van lab tot uitslag ESPRIT studie: ethisch, economisch, maatschappelijk
Nadere informatieDeskundigheidsbevordering NIPT i.v.m. counseling prenatale screening
Deskundigheidsbevordering NIPT i.v.m. counseling prenatale screening Programma: 1. Inleiding (10 minuten): recente ontwikkelingen rond NIPT, aandacht in de pers, belangstelling van publiek, toelichting
Nadere informatiePrenatale screening: de combinatietest Kansbepaling vroeg in de zwangerschap op het syndroom van Down
Prenatale screening: de combinatietest Kansbepaling vroeg in de zwangerschap op het syndroom van Down Albert Schweitzer ziekenhuis polikliniek Gynaecologie april 2012 Pavo 0530 Inleiding Iedere ouder wenst
Nadere informatiePrenatale screening: de combinatietest. Kansbepaling vroeg in de zwangerschap op het syndroom van Down, Edwardssyndroom en Patausyndroom
Prenatale screening: de combinatietest Kansbepaling vroeg in de zwangerschap op het syndroom van Down, Edwardssyndroom en Patausyndroom Inleiding Iedere ouder wenst een gezond kind. Helaas worden soms
Nadere informatieNIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit (II) Lean Beulen en Kornelia Neveling regionale bijeenkomst SPN d.d.
NIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit (II) Lean Beulen en Kornelia Neveling regionale bijeenkomst SPN d.d. 4 november 2014 Proefimplementatie NIPT Vanwege verwachte impact van
Nadere informatieNIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie
NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie Waarom NIPT? In België kunnen alle zwangere vrouwen -indien gewenst- het risico dat de foetus het
Nadere informatieNIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie
NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie Waarom NIPT? In België kunnen alle zwangere vrouwen die dit wensen het risico dat de foetus het syndroom
Nadere informatieRegiobijeenkomst. Trisomie 13/18
Regiobijeenkomst Trisomie 13/18 Programma 14.00-14.20u Achtergrond / biochemie / testeigenschappen Mw. Drs. M. Engels, screeningscoördinator VUmc 14.20 14.50u Echoscopische bevindingen in eerste / tweede
Nadere informatieNIPT: Een nieuwe mogelijkheid voor prenatale screening. Prof.dr. Martina Cornel www.vumc.com/researchcommunitygenetics
NIPT: Een nieuwe mogelijkheid voor prenatale screening Prof.dr. Martina Cornel www.vumc.com/researchcommunitygenetics Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder Voor
Nadere informatieNIPT: van TRIDENT-1 naar TRIDENT-2, waar staan we nu?
NIPT: van TRIDENT-1 naar TRIDENT-2, waar staan we nu? SPN bijeenkomst, november 2017 Van TRIDENT 1 naar TRIDENT 2 -Inleiding -Cijfers: landelijk-regionaal -Impressie werkzaamheden -Nevenbevindingen Dank
Nadere informatieDe NIPT binnen de prenatale screening: waar staan we en waar gaan we naar toe? Katelijne Bouman, klinisch geneticus UMCG en Isala
De NIPT binnen de prenatale screening: waar staan we en waar gaan we naar toe? Katelijne Bouman, klinisch geneticus UMCG en Isala Introductie Sinds 2014 is de NIPT ( in het kader van wetenschappelijk onderzoek)
Nadere informatieInhoud. Combinatietest Structureel echoscopisch onderzoek Geavanceerd ultrageluid onderzoek NIPT Invasieve diagnostiek Vruchtwaterpunctie Vlokkentest
Inhoud Combinatietest Structureel echoscopisch onderzoek Geavanceerd ultrageluid onderzoek NIPT Invasieve diagnostiek Vruchtwaterpunctie Vlokkentest Prenatale screening Doel: Aanstaande ouders die dat
Nadere informatieVlokkentest en vruchtwaterpunctie
Vlokkentest en vruchtwaterpunctie U overweegt een vlokkentest of vruchtwaterpunctie te laten doen. Of u heeft in overleg met uw arts besloten om een van deze onderzoeken te ondergaan. In deze folder vindt
Nadere informatiePrenataal testen met de NIPT
ALGEMENE INFORMATIEFOLDER Prenataal testen met de NIPT Deze folder hoort bij een wetenschappelijke studie (TRIDENT-studie) van de Nederlandse Universitair Medische Centra 2014 www.meerovernipt.nl 1 In
Nadere informatieDe studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2
De studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2 Robert-Jan Galjaard DB Kerngroep TRIDENT studies Klinisch geneticus Afdeling Klinische Genetica Erasmus MC, Rotterdam Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieSamenvatting. Huidige prenatale screening
Samenvatting De afgelopen jaren zijn nieuwe tests ontwikkeld om bij een foetus chromosoomafwijkingen op te sporen, zoals bijvoorbeeld het syndroom van Down. Kenmerk van deze tests is dat ze niet invasief
Nadere informatieNIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie
NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie Waarom NIPT? In België kunnen alle zwangere vrouwen -indien gewenst- het risico dat de foetus het
Nadere informatiePrenataal testen met de NIPT
ALGEMENE INFORMATIEFOLDER Prenataal testen met de NIPT Deze folder hoort bij een wetenschappelijke studie (TRIDENT-studie) van de Nederlandse Universitair Medische Centra 2014 www.meerovernipt.nl 1 In
Nadere informatieWat is NIPT? Yvonne Arens, klinisch geneticus 27 februari 2013
Wat is NIPT? Yvonne Arens, klinisch geneticus 27 februari 2013 Screening ivm chromosoomafwijkingen Waarom Screening op Chromosoomafwijkingen? Risico op een kind met: Mentale Retardatie en/of Verstandelijke
Nadere informatiePrenataal testen met de NIPT
INFORMATIEFOLDER Prenataal testen met de NIPT voor zwangeren met verhoogd risico op een kind met down-, edwards-, of patausyndroom Deze folder hoort bij een wetenschappelijke studie (TRIDENT-1 studie)
Nadere informatieInfobrochure. Prenatale screening. Dienst: Gynaecologie-verloskunde Tel: mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Prenatale screening Dienst: Gynaecologie-verloskunde Tel: 011 826 100 mensen zorgen voor mensen 2 Downsyndroom (trisomie 21) De meeste pasgeborenen zijn gezond. Elke baby heeft echter een
Nadere informatietrisomie 13 en trisomie 18: de prenatale diagnose
trisomie 13 en trisomie 18: de prenatale diagnose Katelijne Bouman, klinisch geneticus Afdeling Genetica Universitair Medisch Centrum Groningen Trisomie 13 en 18: de prenatale diagnose Geboorteprevalentie
Nadere informatieVlokkentest of vruchtwaterpunctie
Vlokkentest of vruchtwaterpunctie U overweegt een vlokkentest of vruchtwaterpunctie te laten doen. Of u heeft in overleg met uw arts besloten om een van deze onderzoeken te ondergaan. In deze folder vindt
Nadere informatieSamenvatting. Adviesvragen
Samenvatting Adviesvragen Wat zijn de beste tests om in de zwangerschap neuralebuisdefecten en downsyndroom te constateren bij een foetus? En hoe kan deze prenatale screening het beste worden uitgevoerd?
Nadere informatieDe Combinatietest. Sylvia Schaefer, arts-echoscopist, VUmc
De Combinatietest Sylvia Schaefer, arts-echoscopist, VUmc De Combinatietest Kansbepalingstest Screening op Down-syndroom AD 9-14 weken Geen risico s Downsyndroom Trisomie 21 Vernoemd naar dr. John Langdon
Nadere informatieWat verandert er in de counseling?
Wat verandert er in de counseling? [NAAM SPREKER] Nascholing counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieNIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit. Kornelia Neveling (PhD) en Lean Beulen (MD) 4 th November 2014
NIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit Kornelia Neveling (PhD) en Lean Beulen (MD) 4 th November 2014 Inhoud Wat is NIPT? Hoe werkt NIPT? (van bloedafname tot testresultaat) Betrouwbaarheid
Nadere informatieEcho onderzoek tijdens de zwangerschap De termijnecho, combinatietest en de 20 weken echo
12-12-2016 607 Echo onderzoek tijdens de zwangerschap De termijnecho, combinatietest en de 20 weken echo Elke zwangere in Almere mag gebruik maken van 2 echo-onderzoeken: een termijnecho in het begin van
Nadere informatiePosition Paper. Prenatale Screening
Position Paper Prenatale Screening Vastgesteld door de Werkgroep Genetisch Onderzoek (2011/2012) Geaccordeerd door het VSOP bestuur, februari 2012 Achtergrond In 2001 en 2004 verschenen rapporten van de
Nadere informatieCombinatietest: interpretatie kansuitslagen. Melanie Engels, screeningscoördinator, VUmc
Combinatietest: interpretatie kansuitslagen Melanie Engels, screeningscoördinator, VUmc Uitslag Onderwerpen Combinatietest Test karakteristieken Achtergrond kansberekening Beleid bij onverwachte bevindingen
Nadere informatieNiet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit
Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit Dr BHW Faas Laboratorium Specialist Klinische Genetica Radboud Universiteit Nijmegen Afdeling Genetica
Nadere informatieComplexe genetische analyse of accurate screening voor Down syndroom?
NIPT Complexe genetische analyse of accurate screening voor Down syndroom? Algemeen Medisch Laboratorium Antwerpen Dr. M. Berth Trisomie 21 - Down Roizen NJ, Patterson D. Lancet 2003;361 (9365):1281-9
Nadere informatieEcho onderzoek tijdens de zwangerschap De termijnecho, combinatietest en de 20 weken echo
Echo onderzoek tijdens de zwangerschap De termijnecho, combinatietest en de 20 weken echo Elke zwangere in Almere mag gebruik maken van 2 echo-onderzoeken: een termijnecho in het begin van de zwangerschap
Nadere informatieMaatschap Gynaecologie. Nekplooimeting en serumtest
Maatschap Gynaecologie Nekplooimeting en serumtest Datum en tijd U wordt (dag) (datum) om uur verwacht. Plaats Op de dag van de afspraak meldt u zich op de polikliniek Verloskunde/Gynaecologie. Volgt u
Nadere informatieDe introductie van NIPT als eerste screeningstest in Nederland. Lidewij Henneman, senior onderzoeker Community Genetics
De introductie van NIPT als eerste screeningstest in Nederland Lidewij Henneman, senior onderzoeker Community Genetics Symposium Vervolmaakte Mens - 26 september 2016 Disclosure belangen spreker (potentiële)
Nadere informatieWat verandert er in de counseling?
Wat verandert er in de counseling? Neeltje Crombag Nascholing counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieWat verandert er in de counseling?
Wat verandert er in de counseling? Dr. Janneke Gitsels Nascholing counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieUpdate NIPT sinds 1 april 2017
Update NIPT sinds 1 april 2017 Dr. Lidewij Henneman Onderzoeker klinische genetica VU medisch centrum Regiobijeenkomst SPSRU sept 2017 Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen
Nadere informatieNIPT lang in verwachting: uitgerekende datum 1 april
NIPT lang in verwachting: uitgerekende datum 1 april Robert-Jan Galjaard Klinisch geneticus, laboratoriumspecialist klinische genetica Afdeling Klinische Genetica Erasmus MC, Rotterdam Introductie NIPT
Nadere informatieNekplooimeting. gecombineerd met vroege bloedtest in de zwangerschap mogelijk tot 13 6/7 weken zwangerschapsduur. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie
Nekplooimeting gecombineerd met vroege bloedtest in de zwangerschap mogelijk tot 13 6/7 weken zwangerschapsduur Afdeling Verloskunde/Gynaecologie In het kort Deze folder geeft informatie over de echoscopische
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie VERLOSKUNDE PRENATALE SCREENING. Versie 1.5. Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie VERLOSKUNDE PRENATALE SCREENING Versie 1.5 Datum Goedkeuring Verantwoording 01 03 2006 NVOG Inhoudsopgave Algemeen...1 Wat is prenatale screening?...1
Nadere informatiede combinatietest NT meting en eerste trimester serumtest inhoudsopgave voorwoord
de combinatietest NT meting en eerste trimester serumtest inhoudsopgave Voorwoord Aangeboren afwijkingen waarop getest wordt Wat is het Down syndroom? De combinatietest (NT-meting en eerste trimester serumtest)
Nadere informatieGespreksleidraad NIPT voor counselors. Prenatale screening op down-, edwards- en patausyndroom Maart 2017
Gespreksleidraad NIPT voor counselors Prenatale screening op down-, edwards- en patausyndroom Maart 2017 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Kernboodschap 4 3 Verdiepende informatie NIPT 5 3.1 Wetenschappelijke
Nadere informatieSamenvatting. Huidig programma en criteria voor screening
Samenvatting Technologische ontwikkelingen maken het in toenemende mate mogelijk om al vroeg in de zwangerschap eventuele afwijkingen bij de foetus op te sporen. Ook zijn nieuwe testen beschikbaar die
Nadere informatieIn het kort. Welke testen zijn er mogelijk bij prenatale screening? Wat is prenatale screening?
prenatale screening Inhoudsopgave In het kort 3 Wat is prenatale screening? 3 Welke testen zijn er mogelijk bij prenatale screening? 3 Bij welke zwangerschapsduur vindt prenatale screening plaats? 3 Wie
Nadere informatieAls zwangeren kiezen voor prenatale screening naar
Zorg NIPT, de niet-invasieve prenatale test Uitdagingen voor de toekomst Lidewij Henneman, G.C.M.L. (Lieve) Page-Christiaens en Dick Oepkes De niet-invasieve prenatale test (NIPT) is een nieuwe, accurate
Nadere informatieValkuilen bij niet-invasieve foetale RhD typering Florentine F. Thurik
Valkuilen bij niet-invasieve foetale RhD typering Florentine F. Thurik Arts onderzoeker Afdeling Experimentele Immunohematologie Sanquin Research, Amsterdam, The Netherlands f.thurik@sanquin.nl Prenatale
Nadere informatieCounseling en NIPT. Yvonne Arens, klinisch geneticus 27 februari 2013
Counseling en NIPT Yvonne Arens, klinisch geneticus 27 februari 2013 Wat & wanneer? Vanaf 1 april 2014: NIPT in Nederland beschikbaar voor vrouwen met afwijkende combinatietest. Dan start studie. Alle
Nadere informatieDe studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2. Dr. Lidewij Henneman. Nascholing Counseling NIPT
De studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2 Dr. Lidewij Henneman Nascholing Counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieScreening van pasgeborenen
Screening van pasgeborenen Algemeen en prenataal Arjan Lock, arts M&G 6 november 2014 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatiePrenatale screening: het berekenen van de kans op aangeboren afwijkingen in het begin van de zwangerschap. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie
Prenatale screening: het berekenen van de kans op aangeboren afwijkingen in het begin van de zwangerschap Afdeling Verloskunde/Gynaecologie In het kort De meeste kinderen worden gezond geboren, maar een
Nadere informatieInleiding 2 Wat is prenatale screening? 2 2. Welke testen zijn er mogelijk bij prenatale screening? Bij welke zwangerschapsduur vindt prenatale
Inleiding De meeste kinderen worden gezond geboren, maar een klein percentage (ongeveer 3 tot 4%) van alle kinderen heeft bij de geboorte een aangeboren aandoening, zoals het Down-syndroom ('mongooltje')
Nadere informatieDE PRENATALE SCREENING OP DOWNSYNDROOM EN HET STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK
DE PRENATALE SCREENING OP DOWNSYNDROOM EN HET STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK PUBLIEKSMONITOR 2016 SAMENVATTING De resultaten van deze monitor zijn gebaseerd op gegevens die zijn geregistreerd in de
Nadere informatiePrenataleScreening in Nederland. TRIDENT-1 & TRIDENT-2 studies. Marian Bakker SPSNN
PrenataleScreening in Nederland TRIDENT-1 & TRIDENT-2 studies Marian Bakker SPSNN Disclosure (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of
Nadere informatieCombinatietest. Echo en bloedonderzoek bij 11-14 weken zwangerschap
Combinatietest Echo en bloedonderzoek bij 11-14 weken zwangerschap Aangeboren aandoeningen komen relatief weinig voor: 96 van de 100 zwangerschappen eindigen in de geboorte van een volkomen gezond kind.
Nadere informatiePRENATALE SCREENING OP FOETALE AFWIJKINGEN
PRENATALE SCREENING OP FOETALE AFWIJKINGEN Versie 1.0 Datum Goedkeuring 01-11-2005 Methodiek Evidence based Discipline Verantwoording NVOG 1. Inleiding Prenatale screening heeft als doel de zwangere vrouw
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie
NVOG - KWALITEITSNORM richtlijnen Prenatale screening op foetale afwijkingen 1 INLEIDING Prenatale screening heeft als doel de zwangere vrouw en haar partner te informeren over de kans op een aangeboren
Nadere informatieRisicoberekening voor TRISOMIE 21 in het eerste trimester
Risico op trisomie 21 Centrum Menselijke Erfelijkheid Risicoberekening voor TRISOMIE 21 in het eerste trimester Hoewel de meeste baby s gezond zijn, heeft elke baby een kleine kans op een lichamelijke
Nadere informatieRegionaal protocol: Combinatie test (NT)
Regionaal Protocol Combinatietest (NT) Zwangere wordt gecounseld door de verwijzend verloskundige. Dit dient te worden aangegeven op de voorkant van het verwijsformulier voor De Poort. De termijn moet
Nadere informatieDE SCREENING OP DOWN, EDWARDS EN PATAUSYNDROOM EN DE 20 WEKENECHO PUBLIEKSMONITOR 2017
DE SCREENING OP DOWN, EDWARDS EN PATAUSYNDROOM EN DE 20 WEKENECHO PUBLIEKSMONITOR 2017 SAMENVATTING In 2017 is 86,5 van de 173.244 zwangerschappen gecounseld voor prenatale screening. Bijna alle counselingsgesprekken
Nadere informatieONDERZOEK IN VLOKKEN OF VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN
ONDERZOEK IN VLOKKEN OF VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN ONDERZOEK IN VLOKKEN E VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN Afdeling Genetica UMCG 2 Onderzoek in vlokken of in vruchtwater bij echoafwijkingen. U bent
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 1 maart 2016 Betreft stand van zaken prenatale screening
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)
Nadere informatieOver de triple-test Gynaecologie
Over de triple-test Gynaecologie Locatie Hoorn/Enkhuizen Over de triple-test De triple-test - een bloedonderzoek rond de 15e zwangerschapsweek - geeft een indruk van de kans op een kind met het Downsyndroom.
Nadere informatiePrenatale screening in Nederland: historisch en geografisch perspectief Oegstgeest, 26 september 2016
Prenatale screening in Nederland: historisch en geografisch perspectief Oegstgeest, 26 september 2016 Prof.dr. Martina Cornel www.vumc.com/researchcommunitygenetics Disclosure belangen spreker Geen (potentie
Nadere informatieNIPT: dynamiek & ethiek van prenatale screening. 31 maart 2014 SPSZN - Rotterdam dr mr Antina de Jong - Health, Ethics & Society
NIPT: dynamiek & ethiek van prenatale screening 31 maart 2014 SPSZN - Rotterdam dr mr Antina de Jong - Inhoud Context prenatale screening NIPT: 3 scenario s Dubbele doelstelling prenatale screening De
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/25414 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25414 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Verweij, Joanne Title: NIPT : non-invasive prenatal testing : towards implementation
Nadere informatieAuteur: A. Franx Redacteur: dr. E. Bakkum Bureauredacteur: Jet Quadekker
1 Prenatale screening Onderzoek naar aangeboren aandoeningen in het begin van de zwangerschap Commissie Patiënten Voorlichting NVOG I.s.m. Erfocentrum en VSOP Auteur: A. Franx Redacteur: dr. E. Bakkum
Nadere informatieDEEL 1. VOORBEREIDEN OP DE IMPLEMENTATIE VAN NIET-INVASIEVE PRENATALE SCREENING
De invoering van de Niet-Invasieve Prenatale Test (NIPT) heeft wereldwijd een grote verandering teweeg gebracht in de prenatale zorg. NIPT is een accurate en veilige prenatale test waarbij bloed van de
Nadere informatieTabel 1: Kans op het krijgen van een kind met het syndroom van Down uitgezet tegen de leeftijd.
De Nekplooimeting Inleiding Elke zwangere hoopt op een gezonde baby. Helaas worden er soms kinderen geboren met een lichamelijke en/of een verstandelijke handicap. Met behulp van een echo-onderzoek (de
Nadere informatiePrenatale screening. Gynaecologie en verloskunde
Prenatale screening Gynaecologie en verloskunde Wat is prenatale screening? De meeste kinderen worden gezond geboren. Een klein percentage (3 4 %) heeft echter bij de geboorte een aangeboren aandoening.
Nadere informatieLaboratorium techniek NIPT
Laboratorium techniek NIPT Merryn Macville, laboratorium specialist klinische genetica 27 februari 2014 Invasieve prenatale diagnostiek 1966 Karyotypering amnioncellen 1970 1980 1990 2000 2010 Karyotypering
Nadere informatiePrenatale screening en diagnostiek
Dienst Gynaecologie Verloskunde Informatie voor de ouders Prenatale screening en diagnostiek De term prenatale diagnostiek wordt vaak als een overkoepelende term gebruikt voor alle mogelijke testen en
Nadere informatiePrenatale down syndroom screening: screeningsbeleid herzien
Prenatale down syndroom screening: screeningsbeleid herzien Samenvatting In Nederland is de afgelopen 4 decennia prenatale diagnostiek (PND) voor het opsporen van chromosomale afwijkingen aangeboden aan
Nadere informatieHoe kijken we naar het DNA van een patiënt?
Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt? Ies Nijman UMC Utrecht Dept of Genetics, Centre for Molecular Medicine Center for Personalized Cancer Treatment (CPCT), Hartwig Medical Foundation 1994 DNA sequenties,
Nadere informatieVVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013
VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 Congenitale Toxoplasmose: Hoe gebruik je de diagnostische informatie op een zinvolle manier? Filip Cools, MD, PhD Neonatologie, UZ Brussel Scenario
Nadere informatieDe ins en outs van de. Eerste trimester combinatietest. Drs. Jacqueline Siljee
De ins en outs van de Eerste trimester combinatietest Drs. Jacqueline Siljee Projectmanager referentie laboratorium voor downsyndroom screening Infectieziekten onderzoek, Diagnostiek en Screening - IDS
Nadere informatieNiet invasieve prenatale testen: stand van zaken in Nederland. Lidewij Henneman, senior onderzoeker
Niet invasieve prenatale testen: stand van zaken in Nederland Lidewij Henneman, senior onderzoeker Symposium Eurocat / SPSNN 26 september 2014 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieKwaliteitscontrole parameters van de Nederlandse Down-, Edward- en Patausyndroom screening met de eerste trimester combinatietest, 2018
Kwaliteitscontrole parameters eerste trimester combinatietest: star-shl, 2018 1 van 20 Kwaliteitscontrole parameters van de Nederlandse Down-, Edward- en Patausyndroom screening met de eerste trimester
Nadere informatieNIPT. Regiobijeenkomst 27 februari. Audrey Coumans
NIPT Regiobijeenkomst 27 februari Audrey Coumans NIPT in de media Gynaecologen woedend over verbod AMERIKA BELGIE DUITSLAND Inleiding Waarom duurt het hier altijd zo lang? Prenatale screening is bevolkingsonderzoek
Nadere informatieInhoud. NIPT-screeningstest
Inhoud 1. Hoe werkt de NIP-test? 4 2. Standaard opsporing NIPT 5 3. NIPT betrouwbaar? 7 4. Bepaling van het geslacht 8 5. Afwijkingen X- en Y-chromosoom 8 6. Nevenbevindingen van genoomwijde NIPT 12 7.
Nadere informatieMinisterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Beschikking van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en PG
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Beschikking van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, van 20SEP, 2016 houdende vergunningverlening in het kader van de Wet op het bevolkingsonderzoek
Nadere informatieUitslag van prenataal laboratoriumonderzoek en gevolgen voor de zwangerschap
370 Uitslag van prenataal laboratoriumonderzoek en gevolgen voor de zwangerschap Jaarlijks rapporteren alle prenataal diagnostische centra, zowel die in de universitair medische centra als die in de satellietcentra,
Nadere informatieDown, Edwards en Patau Syndroom
Down, Edwards en Patau Syndroom Nascholing NIPT RCNZH 23-3-2017 Prof.Dr. M.H. Breuning Afdeling Klinische Genetica M.H.Breuning@lumc.nl Down -, Edwards -, en Patau Syndroom Wat kunt U verwachten? Inleiding
Nadere informatie