Update NIPT sinds 1 april 2017

Transcriptie

1 Update NIPT sinds 1 april 2017 Dr. Lidewij Henneman Onderzoeker klinische genetica VU medisch centrum Regiobijeenkomst SPSRU sept 2017

2 Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk De TRIDENT studies worden mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van ZonMw De TRIDENT studie wordt mede mogelijk gemaakt door

3 Inhoud Implementatie NIPT in Nederland TRIDENT: de studies TRIDENT-2 Resultaten tot nu toe

4 Dankbrief Minister Schippers 26 sept 2017 Bij de voorbereiding van de implementatie is ook aandacht besteed aan een gedegen bijscholing van de counselors. Daar is bijzonder vooruitstrevend door alle partijen aan gewerkt niet in de laatste plaats door de counselors die in korte tijd de bijscholing met succes hebben doorlopen. Iedereen stond op 1 april klaar om de deelneemsters van de juiste informatie te voorzien.

5 Implementatie NIPT in Nederland - Prenatale screening aangeboren afwijkingen vereist WBO-vergunning (beschermen individu tegen mogelijk fysieke of psychisch negatieve gevolgen van screening) - Uit oogpunt van zorgvuldigheid => wetenschappelijke proefimplementatie (TRIDENT studies )

6 TRIDENT studies Trial by Dutch laboratories for Evaluation of Noninvasive prenatal Testing In 2011: Oprichting NIPT consortium, betrokken stakeholders (45 vertegenwoordigers) => klankbordgroep Kerngroep NIPT: projectleiding, coördinatie, schrijven (WBOvergunning- en onderzoeks-) aanvragen enz.

7 TRIDENT-1 Zwangeren met verhoogd risico > 1 april Verhoogde kansuitslag combinatietest 2. Medische indicatie (eerder kind trisomie) Keuze: geen vervolgonderzoek laten doen vlokkentest of vruchtwaterpunctie (invasief) NIPT counseling: centra voor prenatale diagnostiek

8 TRIDENT-2 Alle zwangeren zonder a priori verhoogd risico > 1 april 2017 Keuze: geen screening laten doen Combinatietest NIPT counseling: alle counselors prenatale screening

9 Samengevat TRIDENT-1 Meerderheid hoog-risico zwangeren kiest voor NIPT: 86% Sterke daling invasieve tests Zwangeren tevreden: 96% Oepkes et al. 2016

10 I. Implementatieaspecten: Deelname NIPT TRIDENT-1 & 2 De studies Testeigenschappen, uitvoering (o.a. uitslagtermijn, mislukte tests) Nevenbevindingen II. Evaluatie perspectief zwangere: Geïnformeerde keuze Psychologisch welbevinden Tevredenheid Keuze en gevolgen nevenbevindingen Mede mogelijk gemaakt door: De TRIDENT studie wordt mede mogelijk gemaakt door

11 NIPT analyse in Nederland Shallow Massively Parallel Sequencing (Genoom-brede sequencing => bioinformatische analyse) => Andere chromosomale afwijkingen (nevenbevindingen)

12 Nevenbevindingen Foetaal - trisomieën anders dan 21, 18, 13 - grote deleties (stuk chromosoom ontbreekt) of duplicaties (verdubbeling) Placenta - groeirestrictie Maternaal (zeldzaam) - chromosoom aandoening moeder - kanker => tumor geeft DNA af en komt in bloedbaan Lijstje met aandoeningen is niet te geven = > grote chromosomale afwijkingen (geen microdeleties) Maar ook: geen erfelijke aanleg (kanker, alzheimer enz.), geen puntmutaties monogene aandoeningen (cystic fibrosis enz.), geen triploidie, geen geslachtschromosomale aandoeningen, geen geslacht

13 TRIDENT-1 Bevindingen & klinische follow-up zwangeren met verhoogd risico april april 2015 Totaal % Totaal # NIPT genoom-breed 2553 Trisomieën 78 3,1* T ,4 T ,4 T13 6 0,2 Andere chromosomale afwijkingen (nevenbevindingen) 41 1,6* * % trisomieën en nevenbevindingen is lager in een laag-risico populatie! Van Opstal et al. Genet in Med 2017, in press

14 TRIDENT-2 Keuze wel of geen nevenbevindingen Zwangere krijgt bij de NIPT keuze: Alleen chromosomen 21, 18, 13 (analysefilter bedekt andere chromosomen, laboratorium ziet andere chromosomen niet) Chromosoom 21, 18, 13 + andere chromosomen behalve geslachtschromosomen (= incl. nevenbevindingen)

15 NIPT in Nederland TRIDENT-1: zwangeren met verhoogd risico April centra 65 samples/week TRIDENT-2: alle zwangeren April 2017 Keuze nevenbevindingen Gecentraliseerd: 3 centra (VUmc, ErasmusMC, MUMC+) 1300 samples/week

16 Van TRIDENT-1 naar TRIDENT-2

17 Websites & informatie

18 Logistiek & ICT

19 Uitkomsten TRIDENT-2 (Verwachte) deelname NIPT Uitslagtermijn, mislukte tests Uitkomsten Keuze nevenbevindingen

20 Interesse in NIPT? Vragenlijst in 2014, n=381 zwangeren (ESPRIT studie) Verwachte deelname NIPT Ja Misschien Nee 33% van de zwangere vrouwen die niet kozen voor combinatietest wilden wel NIPT Van Schendel et al. Prenatal Diagnosis 2015

21 Deelname NIPT- TRIDENT-2 Voorlopige (ongecontroleerde) resultaten: 1 april 1 sept aanvragen ontvangen Trisomieën T21 0,3% T18 0,1% T13 0,1% Geschatte deelname NIPT: 37-40%, CT deelname was 34% (2015)

22 Media sept 2017

23 Keuze nevenbevindingen ~80% kiest voor nevenbevindingen (genoombreed)

24 Folder: < 10 werkdagen Uitslagtermijn Praktijk gemiddeld: 5,5-8,1 werkdagen* (7,5-10,4 kalenderdagen ) *vanaf ontvangst bloed op laboratorium

25 Samengevat Proefimplementatie NIPT in NL loopt! Deelname 37-40% (paar % hoger) Cijfers uitslagen conform verwachting Cijfers uitslagtermijn, mislukte tests, conform verwachting (of beter) Maken vrouwen geinformeerde keuze?

26 Oproep medewerking vragenlijstonderzoek perspectief zwangeren Totaal 35 praktijken, 5 praktijken per regio Interesse in deelname? Mail: l.henneman@vumc.nl

27 Kerngroep NIPT Consortium Werkgroepvoorzitters Erik Sistermans Francine IJpelaar Robert-Jan Galjaard René van der Hilst Lidewij Henneman Nico Ooms Merryn MacVille/Hans Scheffer & werkgroepleden Caroline Bax Mireille Bekker Jeanine van der Ven De TRIDENT studie wordt mede mogelijk gemaakt door Mijntje Pieters Baas Lumeij NIPT Consortium leden Medewerkers NIPT-laboratoria (VUmc; Weiss), ErasmusMC; Van Opstal), MUMC+; Stevens) RIVM Centrum voor Bevolkingsonderzoek Regionale Centra voor prenatale screening Erfocentrum VSOP

28 Vragen?