ASTMA BIJ HET KIND. Definitie van astma: klinisch. Definitie van astma: fysiopathologisch-immunologisch

Transcriptie

1 ASTMA BIJ HET KIND Prof. Dr. A. Malfroot Kinderlongziekten UZ Brussel -VUB Definitie van astma: klinisch ziekte onderste luchtwegen, periodiek optreden van ademnood, vooral in expirium. Ademnood is gevolg van dynamische vernauwing van de luchtwegen (=bronchospasme) => verdwijnt spontaan, of door medicatie => reversibiliteit=> labiliteit =>bronchiale hyperreactiviteit duur ademnood is variabel in duur, frequentie, ernst => astma is obstructieve ziekte Definitie van astma: fysiopathologisch-immunologisch chronische inflammatie of ontsteking van onderste luchtwegen bronchiale vernauwing veroorzaakt door spasme gladde peribronchiale spieren + INFLAMMATIE: oedeem slijmvliezen, slijmopstapeling, celinfiltratie in lumen bronchi, => airway-remodeling astma is chronische inflammatoire ziekte

2 Onderliggende mechanismen bij astma < 1980 : obstructieve long ziekte, reversiebele episodische bronchoconstrictie ~> behandeling = bronchodilatatie Sedert 1980/90 : chronische long ziekte (inflammatoir/ remodeling) ~>behandeling = chronisch anti-inflammatoir Vormen van astma allergisch refluxastma (gastro-oesophagale reflux) viraal astma (virus) inspanningsastma (EIA) psychisch astma extrinsiek intrinsiek astma niet-specifieke prikkels: koude lucht, prikkelende geuren verf, sigaretten-passief roken, chemicaliën, pollutie Astma-aanval klinische tekens: ademnood (exp): typisch gepiep = wheezing subjectief zeer verschillend individueel gebruik accessoire ademhalingsspieren desaturatie hoest auscultatie: wheeze, sibilantia, silent chest status astmaticus = irreversiebel & ernstig

3 Epidemiologie van astma begint vroeg: 70% < 5 jaar 90% < 15 jaar prognose op jonge leeftijd moeilijk te geven: zuigelingen en peuters: peuterastma:> 50% verdwijnt rond 6 jaar blijvend echt astma: wisselend in tijd, remissies, maar steeds blijvend prevalentie sterk verschillend van land tot land Natuurlijke evolutie van astma >3-5 jaar: diagnose moeilijk, wheezing episoden, piepen, viraal of allergisch (allergie-verband met leeftijd) transient astma -> 20% astma bij volwassenen? 5-18j: allergie is predominant. Vanaf 6-8 jaar, diagnose -> objectief (longfunctie). Invloed op groei long? Longitudinale studies ~> matig ernstig of ernstig astma is persisterend bij volwassenen Volwassenen: kunnen nog nieuw astma krijgen (lateonset asthma) ~> hoeveel is ongekend. UK USA Belgium Isaac Lancet 1998 Russia Romania

4 Symptomatologie Klinisch: herhaalde aanvallen van ademnood, gepiep (wheezing of sibilantia) expirium meest aangetast. Symmetrisch Radiologisch: Rx= geen indichting (N???);hyperinflatie, hyperlucente longen,horizontale ribben, laagstaand diafragma met afgeplatte koepels. Profiel: lucht ts sternum & hartschaduw Bloedonderzoeken : N bloedgassen: pco2, ph, art po2 Longfunctie Gas uitwisseling ~> luchtstroom, debiet expiratoire debieten: ESW (FEV1) PEF weerstand of resistance (Raw) longmechanica ~> bepalen obstructie Longvolumes ~> spirometrie ~> hyperinflatie ~> restrictief syndroom Helium (trapped air), diffusie, compliance

5 Longfunctie Eenvoudige testen : > 6-8 jaar piekstroommeting, éénsecondewaarde» medewerking!!! Gevoeliger testen : spirometrie flow-volume curven weerstand ~> bodyplethysmography Provocatietesten : histamine, inspanning Reversibiliteitstest Longfunctie Provocatie testen : aantonen bronchiale hyperreactiviteit histamine/ metacholine inspanning koude lucht allergeen Longfunctie bij astma Piekstroom ESW of FEV1: Variatie van 20% tov voorspelde waarde, gedurende 1-2 weken Verbetering van 15-20% na inhalatie beta 2 mimeticum Daling van 20% na provocatie (inspanning, )

6 Diagnose van astma: hoesten en /of piepen DD met andere ziekten : alternatieve diagnose (vreemd vw, CF, ) Diagnose van astma opzoeken onderliggende factoren bepalen ernst longfunctie Diagnose van astma moeilijk < 5-6 jaar anamnese, klinisch : 3 episoden van wheezing? effect behandeling > 5 j: PEF > 15% min na inhalatie of bronchodilatator PEF variaties > 20% s morgens PEF > 15% 6 min na inspanning FRAST (Free Running Asthma Screening Test) opzoeken uitlokkende factoren behandeling -> effect?

7 Astma klassificatie (GINA) (*kind > 5 jaar) SEVERITY Symptoms/day Symptoms/ night STEP 1 INTERMITTENT STEP 2 MILD PERSISTENT STEP 3 MODERATE PERSIST < 1/ week Asympt/ N PEF between attacks >1/ week ~ <1/day Activity may be affected Daily Activity affected *PEF or FEV1 PEF variab < 2/ month * 80% < 20% > 2/ month * 80% < 20%-30% > 1/ week *60%- 80% > 30% STEP 4 SEVERE PERSISTENT Continuous Limited activity Frequent * 60% > 30% Astma behandeling rescue (dilatator) -BLAUW / basis behandeling (antiinflammatoir) -ROOD astma classificatie leeftijd medicatie: oxygen bronchodilators ß2 mim < adrenaline cortisone anticholinergica < atropine cromones theophylline leukotriene antagonisten (LTA) Astma medicatie aerosol MDI droog IV oraal ß2mim LA ß2mim / + + / (+) cortison ipratr + + / / / cromo / / theo / / / + (rect) LTRA / / / (+) +

8 Behandeling astma-aanval rescue (dilatator): om de 4h (2h) zolang nodig zuurstof cortisone beoordeling ernst ziekenhuis Basis-behandeling astma prikkels vermijden, anti-all maatr. preventief (antiinflammatoir) DAGELIJKS (min 3 à 6 maanden, meestal langer) ngl classificatie cortisone (inhalatiesteroiden-ics) leukotrieneantagonisten (cromonen) (antihistaminica) desensibilisatie allergie beoordeling via longfunctie Stapsgewijze aanbevolen Basis Astma Behandeling (> 5 j) Noodmedicatie: inhalatie kortw ß2-agonist max 3-4 x/d ERNST Basisbehandeling Alternatieven STAP 1 INTERMITTENT STAP 2 MILD PERSISTENT STAP 3 MATIG PERSISTENT Geen Lage dosis Inhalatiesteroiden (ICS) Lage-tot-medium ICS + Langwerkende ß2- agonist (LABA) Leukotrienenantagonisten (LTA) Medium ICS+LTA Hogere dosis ICS STAP 4 Hoge-dosis ICS ERNSTIG PERSISTENT +LABA+ LTA Orale CS

9 Inhalatie therapie Methoden: nebulizatie met zuurstof aerosol/ nebulizator alle leeft. Metered Dose Inhalator + spacer-> kleine kinderen (masker tot 3-4 jaar) Autohaler Droog poeder inhalator grote kinderen Artsenkrant 28 april 2006 Inhalatievormen ManMa_Malfroot

10 Autohaler PRO: no spacer CFC-free better lung deposition 50% usual dosis? user-friendly (>12 yrs?) discrete CONTRA: (insp flow young child) not available for all asthma medication oral deposition

11

12 NOVOLIZER -salbutamol -budesonide -formoterol Testers voor inspiratoir debiet Inspiratory Flow Meter in L/min

13 Hoe de patient s inhalatie methode kiezen? Leeftijd: < 2-3j verstuiver + MDI (spacer) 2-4j verstuiver (acute)/ MDI (spacer) 5-8j MDI (spacer) of Autohaler of Dry P > 8j volw Dry P Inspiratory flow Frequentie dosissen Multiple drug behandeling School, sport activitivteiten, beroep patient + dokter overleg!