Mild persisterend astma: Is reguliere inhalatietherapie met corticosteroïden in combinatie met een kort werkende β2-agonist voldoende?
|
|
- Guus Geerts
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 PERSBERICHT Mild persisterend astma: Is reguliere inhalatietherapie met corticosteroïden in combinatie met een kort werkende β2-agonist voldoende? De meeste astmapatiënten lijden aan een milde vorm van de aandoening 1. Voor de meerderheid van de patiënten met mild persisterend astma zou een ononderbroken behandeling met een inhalatiecorticosteroïde (ICS) en een kort werkende β2-agonist (SABA) moeten volstaan om een adequate controle van de aandoening te garanderen. Dit concludeert Professor Chris Corrigan uit London (VK) in zijn overzichtsartikel, dat in 2009 werd gepubliceerd in het PRIMARY CARE RESPIRATORY JOURNAL 2. Overeenkomstig de huidige richtlijnen van het Global Initiative for Asthma (GINA) en het Aerosol Drug Management Improvement Team (ADMIT) 3,4 is hij het ermee eens dat de aandoening bij de meeste patiënten onder controle kan worden gehouden met lage doses ICS ( 500 mcg/dag beclometason of equivalent). Hij is van mening dat met aanvullende geneesmiddelen slechts weinig bijkomend klinisch voordeel wordt bereikt, en dat er geen redenen zijn om te beginnen met een combinatietherapie met lang werkende β2-agonisten (LABA) of met vaste combinaties van ICS en LABA als eerstelijns-onderhoudsbehandeling. Een verhoging van de dosis ICS bij patiënten die de aandoening niet voldoende onder controle hebben, levert bovendien slechts miniem of zo goed als geen voordeel op. Dit is een gevolg van de doorgaans lage dosis-responscurve van inhalatiecorticosteroïden. Een slechte inhalatietechniek en gebrekkige therapietrouw zijn verreweg de meest voorkomende oorzaken van het niet reageren op de behandeling met ICS. Als men in gedachten houdt dat bijna de helft van alle astmapatiënten niet in staat is de inhalator correct te gebruiken, is het van essentieel belang dat iedere arts de inhalatietechniek van de patiënt eerst controleert, alvorens de therapie op te voeren of bijkomende lang werkende β2-agonisten voor te schrijven. De internationale experts van ADMIT leggen verder de nadruk op het belang van een goed gekozen, geschikte inhalator voor de patiënt; een apparaat dat is afgestemd op de individuele behoeften van de patiënt en makkelijk in gebruik is. De Novolizer inhalator combineert makkelijke hantering met een optimale verspreiding van het geneesmiddel en garandeert dus een succesvolle inhalatie 5. Met de juiste inhalator zou mild persisterend astma makkelijk onder controle moeten worden gehouden, zelfs met alleen maar lage doses ICS. Astma is een aandoening die wordt gekenmerkt door ontsteking van de luchtwegen, variabele obstructie van de luchtstroom en hyperreactiviteit van de luchtwegen. Er zijn vier categorieën, gebaseerd op klinische en functionele kenmerken - mild intermitterend, mild persisterend, matig persisterend en ernstig
2 persisterend astma. Mensen die aan mild persisterend astma lijden, vertonen doorgaans meer dan twee keer per week astmasymptomen, echter niet meer dan één keer per dag. Hun nachtelijke symptomen treden meer dan twee maal per maand op en de astma-aanvallen hebben mogelijk invloed op hun activiteiten. De verwachte expiratoire piekstroom (Peak Expiratory flow, PEF) van personen met mild persisterend astma is 80%. Geneesmiddelen tegen astma kunnen bij deze patiënten via inhalatie, oraal of parenteraal worden toegediend. Het grote voordeel van een behandeling via inhalatie is dat hoge concentraties van het geneesmiddel direct in de luchtwegen kunnen worden toegediend, dus direct op de plaats van de ontsteking. Bijwerkingen worden zo vermeden of tot een minimum beperkt. Reguliere ICS als basistherapie voor persisterend astma Inhalatiecorticosteroïden zijn nog steeds de meest werkzame onderhoudsbehandeling bij volwassenen en kinderen met persisterend astma. Om astma beter onder controle te houden, de longfunctie te verbeteren en de inflammatoire biomarkers te reduceren is de behandeling met ICS beduidend beter dan deze met leukotriënenreceptorantagonisten (LTRA s) of theofylline (niet-specifieke fosfodiësteraseremmer die het cyclische AMP verhoogt). Met inhalatiecorticosteroïden wordt bij de meeste patiënten snel een verbetering bereikt van de klinische symptomen en van de metingen van de longfunctie. Door de anti-inflammatoire werking van ICS wordt de hyperreactiviteit van de luchtwegen duidelijk verminderd en op lange termijn worden de exacerbaties minder ernstig. Regelmatig gebruik van ICS leidt ook tot verminderde mortaliteit ten gevolge van astma. In verschillende onthoudingsonderzoeken werd bevestigd dat bij stabiele astmapatiënten de kans op een recidief op vrij korte termijn toeneemt als de behandeling met ICS wordt gestaakt. Daadwerkelijk recidiveerde 90% van de patiënten die geen ICS meer kregen toegediend in een periode van gemiddeld 1,55 maanden, vergeleken met slechts 25% in de groep waarin de behandeling met ICS werd gecontinueerd. Inhalatiecorticosteroïden zijn bij astma dus niet curatief. Corrigan is echter van mening dat deze onderzoeken de arts niet van de plicht ontheffen om bij iedere afzonderlijke patiënt de dosis ICS die nodig is om de symptomen onder controle te houden tot een minimum te beperken (m.a.w. step-down therapie). Vroegtijdige interventie met ICS voorkomt progressie van astma Een vroegtijdige behandeling met laaggedoseerde ICS vermindert het risico op ernstige exacerbaties en zorgt bij patiënten die de eerste symptomen van mild persisterend astma vertonen voor een betere controle van astma en verbetering van de longfunctie. Een vroege interventie wordt ook gerelateerd aan een verminderd gebruik van bijkomende medicijnen. 34% van de personen die een placebo kregen toegediend, had een noodbehandeling nodig en bij 4% was sprake van ten minste één ernstige astma-exacerbatie, vergeleken met respectievelijk 20% en 2% bij een groep die met ICS werd behandeld. Onderzoek van bronchiale biopsieën van astmapatiënten toont aan dat er een significante inflammatie aanwezig is tijdens het eerste beloop van astma, zelfs bij patiënten die de symptomen gedurende korte tijd hadden gehad. Vroegtijdig gebruik van ICS onderdrukt bijgevolg ontsteking van de luchtwegen; de symptomen worden
3 beter onder controle gehouden en de longfunctie wordt hersteld. Daarnaast hoeven patiënten die met ICS worden behandeld aanmerkelijk minder in het ziekenhuis te worden opgenomen als gevolg van exacerbaties en hebben ze een lagere cumulatieve blootstelling aan corticosteroïden op lange termijn. Daarentegen treedt bij patiënten die een uitgestelde behandeling met ICS kregen weliswaar verbetering op, maar in mindere mate dan bij patiënten die vroegtijdig met ICS werden behandeld. Deze resultaten ondersteunen de conclusie van Corrigan dat uitstel bij het beginnen van een reguliere behandeling met ICS kan leiden tot een tragere en minder extensieve latere reactie op de therapie. Een behandeling met ICS dient dus te worden gestart zodra de symptomen deze rechtvaardigen. Bijkomende behandeling met LABA alleen bij patiënten waarvan de astma onvoldoende onder controle is De behandeling van astmapatiënten is afhankelijk van de ernst van de aandoening. Bij persisterend astma worden in geleidelijk hogere doses inhalatiecorticosteroïden gebruikt. Hoewel er een duidelijk verband bestaat tussen de dosis ICS en de preventie van acute exacerbaties, leveren hogere doses ICS slechts weinig bijkomend voordeel op bij het beheersen van astma. Dit is een gevolg van hun lage dosis-responscurve. Over het volgende zijn alle belangrijke richtlijnen over de behandeling van astma het dan ook eens: als bij volwassenen met mild persisterend astma de aandoening met matige doses ICS niet voldoende onder controle kan worden gehouden, dient in eerste instantie de voorkeur te worden gegeven aan een bijkomende behandeling met een LABA, boven een verhoogde dosis ICS. De aanvullende LABA vermindert de symptomen overdag en s nachts, verbetert de longfunctie, reduceert het gebruik van noodmedicatie en vermindert exacerbaties. Ook wordt hiermee bij een groter aantal patiënten een klinische controle van astma bereikt, sneller en met een lagere einddosering ICS dan wanneer alleen hogere doseringen ICS worden toegediend. Corrigan wijst er bovendien op dat deze richtlijnen het er ook over eens zijn dat een LABA nooit alleen zonder ICS - mag worden toegediend. Hij merkt op dat mild persisterend astma bij vele patiënten voldoende onder controle kan worden gehouden met ICS alleen. Bij deze patiënten levert een bijkomende LABA geen extra voordeel op. Met LABA s wordt ook geen significante vermindering van het aantal exacerbaties of van het gebruik van noodmedicatie bereikt in vergelijking met patiënten die alleen met ICS werden behandeld. Artsen mogen dus niet te snel in verleiding worden gebracht om combinatietherapie te gebruiken. Ze dienen eerst de therapietrouw en inhalatietechniek te controleren. Astmacontrole is afhankelijk van de correcte inhalatietechniek en effectieve apparaten Een succesvolle behandeling met ICS hangt niet alleen af van de kracht van het geneesmiddel en de biologische beschikbaarheid, maar ook van de gebruikte inhalator. GINA en ADMIT benadrukken allebei hoe belangrijk de keuze van het apparaat en de correcte inhalatietechniek zijn, wil men astma onder controle houden. Corrigan stelt dat deze aanbeveling een centraal onderdeel moet zijn bij het opstellen van een behandelregime. Als men er rekening mee houdt dat zo n 50% van de astmapatiënten er niet in slaagt de inhalator correct te gebruiken, is het van essentieel belang dat artsen regelmatig de
4 inhalatietechniek controleren. Dit moet bij alle patiënten gebeuren, maar vooral bij diegenen die niet het verwachte voordeel halen uit hun behandeling met ICS. Volgens ADMIT mag een inhalator alleen worden voorgeschreven, als men er absoluut zeker van is dat de patiënt hem correct kan gebruiken. Poederinhalators (DPI) als de Novolizer combineren makkelijke hantering met optimale verspreiding van het geneesmiddel in de longen. De Novolizer is zelfs geschikt voor patiënten met lage inspiratoire stroomsterkten, zoals kinderen, oudere patiënten of patiënten met een ernstige obstructie van de luchtstroom. De afgifte van het geneesmiddel via de Novolizer wordt aangedreven door de ademhaling. Via een meervoudig feedback-mechanisme met optische, akoestische en smaaksignalen geeft het apparaat de patiënt ook de geruststelling dat de inhalatie correct werd uitgevoerd en het geneesmiddel effectief in de longen werd toegediend. Conform de richtlijnen voor de behandeling van astma kan met de Novolizer zowel een ICS (d.w.z. budesonide) als een SABA (d.w.z. salbutamol) worden toegediend Corrigan et al., Prim Care Resp J 2009; 18(3): GINA Pocket Guide for Asthma Management and Prevention in Children 5 Years and Younger, 2009, Petzold et al., JOURNAL OF AEROSOL MEDICINE AND PULMONARY DRUG DELIVERY; Vol.21, Number 3, 2008 Chris Corrigan Chris J Corrigan, London, VK, is professor asthma-, allergie- en respiratoire wetenschappen en adviserend arts op het gebied van allergie- en respiratoire geneeskunde. Professor Corrigan is lid van het Aerosol Drug Management Improvement Team (ADMIT), een consortium van Europese longartsen met vakkennis op het gebied van inhalatietherapie. ADMIT recenseert gepubliceerde resultaten met het doel in Europa oplossingen te onderzoeken voor een betere behandeling van obstructieve pulmonaire aandoeningen. Aanvullende informatie: characters (including spaces and headings, without additional information). Afdrukken vrij van honorarium; bewijsexemplaren worden op prijs gesteld.
5 CONTACT VOOR PERSVERANTWOORDELIJKEN: CRAMER-GESUNDHEITS-CONSULTING GMBH DR. SIBYLLE BERGMANN-MATZ PF ESCHBORN DUITSLAND FAX: +49 (0) NEEM BIJ MEDISCHE VRAGEN CONTACT OP MET: DR. LARISA LEIBERSPERGER MEDA PHARMA GMBH & CO. KG BENZSTRASSE BAD HOMBURG DUITSLAND TEL.: LARISA.LEIBERSPERGER@MEDAPHARMA.DE MEDA AB (publ) is een toonaangevend internationaal gespecialiseerd farmaceutisch bedrijf. De producten van Meda worden wereldwijd in 120 landen verkocht en het bedrijf wordt vertegenwoordigd door zijn eigen vestigingen in meer dan 50 landen. Het aandeel van Meda is genoteerd als Large Cap op de Nasdaq OMX Nordic Stock Exchange in Stockholm. Ga naar voor meer informatie. MEDA Pharma GmbH & Co. KG Hoofdkantoor: Bad Homburg v.d.h. Kantongerecht: Bad Homburg v.d.h.; HRA 4628 Persoonlijk aansprakelijke vennoot: MEDA Verwaltungs GmbH Amtsgericht Bad Homburg v.d.h.; HRB 9810 Directie: Dr. Jörg-Thomas Dierks, Hans-Jürgen Kromp
Azelastine neusspray: de voorkeursbehandeling bij allergische rhinitis
PERSBERICHT Azelastine neusspray: de voorkeursbehandeling bij allergische rhinitis Een verbazingwekkend kwart van de bevolking op onze planeet lijdt aan allergische rhinitis en leeft met de lastige symptomen
Nadere informatieAzelastine neusspray - Een aangepaste methode voor allergische en niet-allergische rinitis
PERSMEDEDELING Azelastine neusspray - Een aangepaste methode voor allergische en niet-allergische rinitis Snel werkend en effectief medicijn voor een betere levenskwaliteit Verstopte en jeukende neus,
Nadere informatiePERSMEDEDELING. De diagnose en behandeling van rhinitis: Een praktische richtlijn
PERSMEDEDELING De diagnose en behandeling van rhinitis: Een praktische richtlijn Rhinorrhoea, verstopte neus, jeuk en veel niezen dat zijn de typische symptomen van rhinitis. Ze treden niet enkel op tijdens
Nadere informatieBijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen
Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen 5 Wetenschappelijke conclusies Algehele samenvatting van de wetenschappelijke
Nadere informatieRegionaal formularium astma / COPD
Regionaal formularium astma / COPD Dr. V. van der Meer, huisarts / kaderarts astma COPD Drs. R. Roelofsen, huisarts / kaderarts i.o. astma COPD Welk middel en device kiest u? Mw. A, 40 jaar Astma, nieuw
Nadere informatieAstma bij Kinderen. Adembenemend 2015 Hans Berg, Regien Kievits
Astma bij Kinderen Adembenemend 2015 Hans Berg, Regien Kievits Wat wil je weten? Astma is meest voorkomende chronische ziekte bij kinderen Prevalentie: 8 10 % van alle kinderen Standaarden: NHG- en Zorgstandaard
Nadere informatieHERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD
HERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD In november 2006 verschenen de herziene aanbevelingen van GINA (Global Initiative for Asthma) voor astma, en van GOLD (Global Initiative
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieCasusschetsen astma/copd
Casusschetsen astma/copd 7 augustus 2000 Casusschets 1 Mevr. N, is een 26 jarige adipeuze Surinaamse vrouw die sinds 1994 in Nederland woonachtig is. Sinds haar komst naar Nederland heeft zij in wisselende
Nadere informatieGoed leven met astma
Goed leven met astma Tips kunnen op geen enkele manier professioneel medisch advies, zorgen of aandacht vervangen. Als u twijfelt of het advies op u van toepassing is, praat dan met uw gezondheidszorgbeoefenaar.
Nadere informatieBegeleidingsgesprek nieuwe medicatie Astma-Inhalatiecorticosteroïden stap voor stap
Begeleidingsgesprek nieuwe medicatie Astma-Inhalatiecorticosteroïden stap voor stap Doelstellingen Deze procedure strekt tot doel: Om de verschillende stappen van het begeleidingsgesprek nieuwe medicatie
Nadere informatieAstma monitoring & E-health anno 2012. TRENDS XXII, Garderen
Astma monitoring & E-health anno 2012 TRENDS XXII, Garderen Eric de Groot, ISALA Zwolle Rijn Jöbsis, MUMC + Maastricht Leerdoelen monitoring astma Mate van astmacontrole staat centraal Eén ideaal instrument
Nadere informatieBegeleiding Nieuwe Medicatie
Begeleiding Nieuwe Medicatie Doelstellingen: De gezondheid van de patiënt verbeteren De therapietrouw verbeteren De efficiëntie van de behandelingen verbeteren Arts en apotheker versterken elkaars informatie
Nadere informatieDe nieuwe standaarden astma en COPD. Wat is nieuw
De nieuwe standaarden astma en COPD Wat is nieuw De patiënt staat centraal Veranderingen Nieuwe definitie luchtwegobstructie Nieuwe indeling ernst astma en COPD Plaats reversibiliteitstest bij astma en
Nadere informatieASTMA BIJ HET KIND. Definitie van astma: klinisch. Definitie van astma: fysiopathologisch-immunologisch
ASTMA BIJ HET KIND Prof. Dr. A. Malfroot Kinderlongziekten UZ Brussel -VUB Definitie van astma: klinisch ziekte onderste luchtwegen, periodiek optreden van ademnood, vooral in expirium. Ademnood is gevolg
Nadere informatieBijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3
Bijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 2 Populatie... 2 Monitoring... 2 Beschrijving
Nadere informatieDubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts
Dubbeldiagnose Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Quiz 1 COPD is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen Beiden Quiz 2 Astma is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen
Nadere informatieNieuwe medicatie voor astma / COPD
Nieuwe medicatie voor astma / COPD Waarom nieuwe middelen? Betere werkzaamheid Mindere bijwerkingen Minder frequente toedieningen Nieuw inhalatie-apparaat Goedkoper Met de tijd meegaan; wil niet achter
Nadere informatieAstma. Chronos, 14 juni 2016. Regien Kievits, kaderarts astma/copd
Astma Chronos, 14 juni 2016 Regien Kievits, kaderarts astma/copd Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieNurse versus physician-led care for the management of asthma
TRAM onderzoek Nurse versus physician-led care for the management of asthma Maarten C Kuethe1, Anja A P H Vaessen-Verberne1, Roy G Elbers2, Wim MC Van Aalderen3 1. Paediatrics, AMPHIA Hospital, Breda,
Nadere informatieAstma Controle en ziektelast Paul de Vries
Astma Controle en ziektelast Paul de Vries S&B 20-2 en 21-3-2017 Belangenverstrengeling Cohaesie Haringvliet Cahag Doel Inzicht in relatie astmacontrole en ziektelast Wat te doen bij onvoldoende controle?
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Zowel beleidsmakers en zorgverleners als het algemene publiek zijn zich meer en meer bewust van de essentiële rol van kwaliteitsmeting en - verbetering in het verlenen van
Nadere informatiePatiëntgerichtheid bij adolescenten met chronisch longlijden
Patiëntgerichtheid bij adolescenten met chronisch longlijden DR. CHARLOTTE DEPUYDT Casus MD Jongen met inspanningsgebonden en allergisch astma Allergie voor huisstofmijt, hond en graspollen Partieel albinisme
Nadere informatieAstma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD
Astma & COPD Uitgaande van de Landelijke Transmurale Afspraak (LTA) Astma & COPD van 2002 (coproductie NHG: Nederlands Huisartsen Genootschap en NVALT: Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Longziekten
Nadere informatieWERKAFSPRAKEN ASTMA BIJ KINDEREN TUSSEN 1 E EN 2 E LIJN
WERKAFSPRAKEN ASTMA BIJ KINDEREN TUSSEN 1 E EN 2 E LIJN REGIO ZUIDWEST-FRIESLAND EN NOP BEGRIPPEN Episodisch expiratoir piepen (< 6 jaar) Astma (> 6 jaar) SABA ICS Episodisch (twee of meer episodes in
Nadere informatiePiepjes en Pufjes. 8 september 2014
Piepjes en Pufjes 8 september 2014 NHG standaard: Astma bij kinderen Patrick Bindels Huisarts Praktijk Buitenhof Hoofd afdeling Huisartsgeneeskunde Erasmus MC Rotterdam Nieuwe ontwikkelingen bij astma
Nadere informatieAanvraag tot opname. Verwijzend specialist
Aanvraag tot opname Personalia patiënt(e) Naam (evt. meisjesnaam) Voorletters en voornaam Geslacht M Geboortedatum Burger service nummer Woonadres: straat en nummer Postcode / plaats / Telefoon / mobiel
Nadere informatieAfbakening. Casus Wim van Wanten Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie
DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: Medicamenteuze therapie bij Astma GEEN BELANGENVERSTRENGELING Riccardo Fornaro, huisarts Gezondheidscentrum Hoensbroek Noord, kaderhuisarts astma-copd KADERHUISARTS SCHAKEL
Nadere informatieI - Identificatie van de rechthebbende (naam, voornaam, inschrijving bij de V.I.):
Bijlage A: Model van formulier voor een eerste aanvraag Formulier voor eerste aanvraag tot terugbetaling van de specialiteit XOLAIR ( 3790000 hoofdstuk IV van het KB van 21 december 2001) II - Elementen
Nadere informatieAstma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten
Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller
Nadere informatieAstma en COPD. Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen
Astma en COPD Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1 e Deel ASTMA 5 I. Astma aanbeveling 6 1. Stel de diagnose 6 2. Kies de chronische behandeling 6 3. Elementen
Nadere informatieASTMA PROTOCOL CELLO. Leiden
ASTMA PROTOCOL CELLO Leiden Mei 2011 1 Inleiding Dit protocol omvat uitleg ziektebeeld, diagnose, doelstellingen, niet medicamenteuze therapie, medicamenteuze therapie en schema dosering inhalatiemiddelen.
Nadere informatieFARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA
FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA In dit artikel wordt aandacht besteed aan de medicamenteuze behandeling van chronisch astma. Daarbij wordt vooral gesteund op de GINA ( Global Initiative for Asthma
Nadere informatieOBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien. Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze
OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze COPD: welke bos kiezen? Dr Paul Germonpré- Pneumologie AZ Maria
Nadere informatieWat is astma eigenlijk? 5 stellingen
Leerdoelen Kennis over: Moeilijk behandelbaar astma Wim Oomen & Regien Kievits 2017 Wat is astma nu precies? Reflectie over astma-zorg in eigen praktijk Verschil tussen moeilijk behandelbaar en ernstig
Nadere informatieCOPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel
COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel Inhoud Definities Etiologie en impact Diagnose Behandeling Definitie van COPD COPD, een ziekte die voorkomen en behandeld kan worden,
Nadere informatieCHAPTER 8. Dutch summary / Nederlandse samenvatting
CHAPTER 8 Dutch summary / Nederlandse samenvatting Dutch summary / Nederlandse samenvatting 119 ACHTERGROND Astma is een aandoening van de luchtwegen en wordt gekenmerkt door een piepende ademhaling,
Nadere informatieBENAUWDHEID BIJ KINDEREN
BENAUWDHEID BIJ KINDEREN 1009 Inleiding Uw kind heeft last van terugkomende benauwdheidaanvallen. Dit kan astma genoemd worden of, als uw kind nog erg jong is, bronchiale hyperreactiviteit. Wij kunnen
Nadere informatieWorkshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007
Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers
Nadere informatieAstma bij kinderen Diagnose en behandeling
Thema: Astma bij kinderen Diagnose en behandeling dr. Janwillem Kocks Huisarts, Academische Huisartsenpraktijk Groningen Universitair Docent, afdeling Huisartsgeneeskunde UMCG 19-3-2015 2 19-3-2015 3 Piepen
Nadere informatieHALDOL tabletten en drank
Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico
Nadere informatieBENAUWDHEID BIJ KINDEREN
BENAUWDHEID BIJ KINDEREN 1009 Inleiding Uw kind heeft last van terugkomende benauwdheidaanvallen. Dit wordt astma genoemd of, als uw kind nog erg jong is, bronchiale hyperreactiviteit. Wij kunnen ons voorstellen
Nadere informatieAstma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER
Astma en COPD WAT ZIJN DE KLACHTEN MEDICIJNEN OM UW KLACHTEN TE VERMINDEREN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN OP RECEPT VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?
Nadere informatieAstma en COPD: Inhalatoren en instructies. Frederik van Gemert,, kaderhuisarts Wilma de Vreeze,, praktijkverpleegkundige
Astma en COPD: Inhalatoren en instructies Frederik van Gemert,, kaderhuisarts Wilma de Vreeze,, praktijkverpleegkundige CAHAG POHdagen 2009 1 Programma Inleiding inhalatoren Demonstratie (fouten herkennen)
Nadere informatie2014140443 v20: FK Achtergrondinformatie Astma Pagina 1 van 16
2014140443 v20: FK Achtergrondinformatie Astma Pagina 1 van 16 5 10 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 1 juli 2016 van de registratiehouders die
Nadere informatieWat is astma? Wat is astma? Basis Cursus Astma bij Kinderen. Dilemma s bij behandeling van kinderen met astma
Basis Cursus Astma bij Kinderen Wat is astma? Anneke Landstra Mariëlle Pijnenburg Maarten Kuethe Wim van Aalderen Wat is Normale luchtweg Matig/ernstig astma gezond fataal astma Dilemma s bij behandeling
Nadere informatieInhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX. Zorggroep Synchroon
Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX Zorggroep Synchroon Programma: LAN, Long Alliantie Nederland Inhalatietechnologie en inhalatietechniek - Poederinhalatoren - Dosisaërosolen + Voorzetkamers - Ademgeactiveerde
Nadere informatieNederlandse samenvatting
147 Nederlands samenvatting Wat is COPD? Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is een ziekte waarbij er een blijvende vernauwing van de luchtwegen in de long optreedt, die voornamelijk veroorzaakt
Nadere informatieAfbakening. Casus A Wim van Wanten. Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie
DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: Medicamenteuze therapie bij Astma GEEN BELANGENVERSTRENGELING Jos Dirven, huisarts Renswoude, kaderhuisarts astma-copd Riccardo Fornaro, huisarts Hoensbroek, kaderhuisarts
Nadere informatieInhaleren moet je leren Droog oefenen Geneesmiddelen op maat
In Nederland heeft één op de tien mensen last van een chronische aandoening aan de luchtwegen. Dit kan astma zijn, chronische bronchitis of emfyseem. Voor astma, chronische bronchitis en emfyseem samen
Nadere informatiedubbeldiagnose Workshop deel 1 Dhr. R Indeling workshop POH - HA overleg
Disclosure belangen spreker dubbeldiagnose Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder 2 Indeling workshop Workshop deel 1 inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Dubbeldiagnose Indeling workshop inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe de
Nadere informatieZorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AHDiemen
2014024 > Retouradres Postbus 320, 1110 AHDiemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw mr. Postbus 291 3700 AG ZEIST 0530. Eekholt 4 1112
Nadere informatieAanwezig zijn huisartsen en hun praktijkondersteuner, een longarts, longverpleegkundige van het ziekenhuis, kaderarts astma/copd van zorggroep ELZHA.
Notulen Transmuraal overleg Haga Ziekenhuis 8 oktober 2018 Inleiding: Het doel van dit overleg is het verder verhogen van de kwaliteit van astma/copd zorg door o.a. bespreken van actualiteiten, casuïstiek
Nadere informatieHet piepende kind. Nascholing huisartsen. 20 mei 2014. Annejet Plaisier. kinderarts
Het piepende kind Nascholing huisartsen 20 mei 2014 Annejet Plaisier kinderarts Incidentie van wheezing bij kinderen 18 16 Kinderen in % 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 MAS-90 Leeftijd
Nadere informatieIntroductie Boehringer Ingelheim
Introductie Boehringer Ingelheim Kenmerken Boehringer Ingelheim Familiebedrijf, sinds 1885, Ingelheim am Rhein, Duitsland Niet beursgenoteerd, lange termijn strategie 145 vestigingen in 45 landen Ruim
Nadere informatieINHALATIE Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige
INHALATIE 30-06-2015 Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige Doelstelling Aan het eind van deze workshop is de groep bekend met wat voor mogelijkheden er zijn om inhalatie medicatie toe te dienen en
Nadere informatieErnstig astma bij volwassenen
Richtlijnen Ernstig astma bij volwassenen Els J.M. Weersink, Gert-Jan Braunstahl en Albert C. Roldaan De richtlijn Diagnostiek en behandeling van ernstig astma geeft aanbevelingen over de diagnostiek en
Nadere informatieImmunotherapie met inhalatie-allergenen
Immunotherapie met inhalatie-allergenen Interne Geneeskunde Allergologie Inleiding U reageert allergisch op stuifmeel, huisstofmijt en/of huidschilfers van katten. Deze stoffen die in de lucht voorkomen,
Nadere informatieWorkshop RTA astma bij kinderen
Workshop RTA astma bij kinderen Kindercarroussel Klankbordgroep kindergeneeskunde 7 maart 2017 Nicolien de Bie en Marianne Faber Quiz via Kahoot Pak je smartphone Ga naar kahoot.it Enter pin: Geef een
Nadere informatieJolet, 2 jaar oud, heeft bij verkoudheden last van hoesten, slijm opgeven en benauwdheid. Vooral s nachts zit zij vol, maar ze piept niet.
Astma bij kinderen Casusschetsen Mrt 00 Casusschets 1 Jolet, 2 jaar oud, heeft bij verkoudheden last van hoesten, slijm opgeven en benauwdheid. Vooral s nachts zit zij vol, maar ze piept niet. Vraag 1:
Nadere informatieInstructie geeft lucht
Instructie geeft lucht Spiegelbijeenkomst 15 april 2015 Miriam Stoks, apotheker Brenda Spanbroek, longverpleegkundige Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd Inleiding Workshop: - Therapietrouw bij astma
Nadere informatieFARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE
FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE In de Folia van september 2000 verscheen een overzichtsartikel over farmacotherapie bij chronisch obstructief longlijden (chronic obstructive
Nadere informatieIndeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD
DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBEL MOEILIJK TE INTERPRETEREN De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 1 Indeling workshop Casus besprekingen NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe
Nadere informatieHET GAAT OM EEN KLEINE GROEP PATIËNTEN DIE VEEL AANDACHT VRAAGT EN NODIG HEEFT
A S T M A E N C O P D I N T E R V I E W HET GAAT OM EEN KLEINE GROEP PATIËNTEN DIE VEEL AANDACHT VRAAGT EN NODIG HEEFT Longarts Els Weersink: Therapietrouw ondergeschoven kindje Ernstig astma: behandeling
Nadere informatieHuisarts en longarts ernstig astma
Huisarts en longarts ernstig astma lentebries 6 maart 2019 Els JM Weersink, Pulmonologist Department of pulmonology Location AMC Amsterdam University Medical Centers The Netherlands Casus mevrouw 60 jaar
Nadere informatieInhalatie Management Service Informatiefolder
Inhalatie Management Service Voor het controleren en trainen van de inhalatietechniek www.care4lungs.nl 2 Inhoud: 1. De Inhalation Manager 2. Inhalatie Management Service 3. Aanmelden 4. Veelgestelde vragen
Nadere informatieAstma monitoring & E-health anno 2013. TRENDS XXIII, Garderen
Astma monitoring & E-health anno 2013 TRENDS XXIII, Garderen Eric de Groot, ISALA Zwolle Rijn Jöbsis, MUMC + Maastricht Leerdoelen monitoring astma Mate van astmacontrole staat centraal Eén ideaal instrument
Nadere informatieAchtergronden casusschetsen astma/ copd
Achtergronden casusschetsen astma/ copd 7 augustus 2000 Inleiding Dit Interline programma is gemaakt voor groepen die (meer dan) een jaar geleden het longproject hebben gevolgd. Het is gedeeltelijk een
Nadere informatieDe longverpleegkundige
De longverpleegkundige De longverpleegkundige Van uw longarts heeft u de eerste informatie gekregen over uw aandoening en de klachten die daarmee gepaard gaan. Vervolgens heeft de longarts u verwezen naar
Nadere informatieDosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieDisclosure belangen spreker. Inhalatie Medicatie Instructie School. Doelstelling IMIS. Stichting IMIS e.a. Toets. Agenda
Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Inhalatie Medicatie Instructie School Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatie03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie
03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie Inhoud Wat is een allergie eigenlijk?... 1 Waarom is een behandeling nodig?... 1 Welke behandelingsvormen zijn mogelijk?... 2 Wat betekent 'specifieke
Nadere informatieLAN zorgstandaarden en NHG standaarden astma 2013 implementeren? Inkopen?
LAN zorgstandaarden en NHG standaarden astma 2013 implementeren? Inkopen? 24-1-2013 Jean Muris, huisarts, Kaderarts astma/copd Hoofd Huisartsopleiding Maastricht jean.muris@maastrichtuniversity.nl Astma
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Qvar Extrafijne Aërosol 50 Inhalator, dosis-aërosol 50 microgram/dosis Qvar Extrafijne Aërosol 100 Inhalator, dosis-aërosol 100 microgram/dosis beclometasondipropionaat
Nadere informatiePARI BOY. familie. De nieuwe PARI BOY familie sneller en effectiever.
De nieuwe PARI BOY sneller en effectiever. Ons werk heeft als doel het leven van mensen die aan luchtwegziekten leiden en diegenen die hen verzorgen en zich zorgen maken, te verlichten. PARI TurboBOY Het
Nadere informatieBijsluiter gebruik astma-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3
Bijsluiter gebruik astma-indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 3 Populatie... 3 Monitoring... 3 Behandeling...
Nadere informatieDosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatiePUBLIEK BEOORDELINGSRAPPORT LAREB SIGNAAL. Salbutamol Sandoz aërosol 100 microgram/dosis (RVG 34424)
PUBLIEK BEOORDELINGSRAPPORT LAREB SIGNAAL Salbutamol Sandoz aërosol 100 microgram/dosis (RVG 34424) 23 september 2016 1 Samenvatting In het najaar van 2015 meldde het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb
Nadere informatieBijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor een positief advies
Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor een positief advies 13 Wetenschappelijke conclusies Samenvatting van de wetenschappelijke beoordeling van Flutiform en verwante namen (zie bijlage
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Allergodil oogdruppels, oogdruppels, oplossing 0,5 mg/ml. azelastinehydrochloride
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS oogdruppels, oogdruppels, oplossing 0,5 mg/ml azelastinehydrochloride Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatiePalliatieve zorg bij copd. Minisymposium 22 maart 2012
Palliatieve zorg bij copd Minisymposium 22 maart 2012 Palliatieve zorg Hans Timmer, longarts ZGT Caroline Braam, huisarts Hengelo PALLIATIEVE ZORG CASUS 75-jarige terminale COPD-patient Mantelzorger valt
Nadere informatieBenauwdheid en piepen bij kinderen jonger dan 6 jaar
Benauwdheid en piepen bij kinderen jonger dan 6 jaar Afdeling kindergeneeskunde Veel kinderen hebben als baby, peuter of kleuter wel eens last van klachten als een piepende ademhaling met benauwdheid,
Nadere informatieInhalatie Technologie en Medicatie
faculteit wiskunde en natuurwetenschappen farmacie en farmaceutische wetenschappen CAHAG 24 januari 2013 1 Inhalatie Technologie en Medicatie Farmaceutische Technologie en Biofarmacie Het belang van inhalatie
Nadere informatieDESENSIBILISATIE VOOR BIJEN- EN WESPENGIF
DESENSIBILISATIE VOOR BIJEN- EN WESPENGIF Dr. R. van Puijenbroek - Dr. D. Degraeve Hoe verloopt desensibilisatie voor bijen- en wespengif? Mensen die na een bijen- of wespensteek een ernstige veralgemeende
Nadere informatieIMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK
IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK 29 januari + 30 januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS
Nadere informatieUstekinumab. (Stelara) Dermatologie
Ustekinumab (Stelara) Dermatologie Inhoudsopgave Inleiding 4 1. Hoe werkt Ustekinumab (Stelara) 4 2. Wat moet u weten voordat u Ustekinumab (Stelara) gebruikt 5 Gebruik Ustekinumab (Stelara) niet 5 Wees
Nadere informatiebut no statistically significant differences
but no statistically significant differences Astma is een chronische aandoening, die niet te genezen is. Met de passende zorg kunnen symptomen tot een minimum worden gereduceerd en zou een astma patiënt
Nadere informatie)3= SULMV,PSOHPHQWHUHQ YDQ PHGLFDWLRQ UHFRQFLOLDWLRQ 6W /XFDV $QGUHDV =LHNHQKXLV
o o Bij opname: allergieën en contactpersoon achterhalen (verpleging en farmaceutisch consulent) De verpleging vult bij opname een formulier in. De farmaceutisch consulent voert de allergie (na verificatie
Nadere informatieInhalatie Medicatie Instructie School. Inhoud van de workshop. Wat zou je willen weten?? Doelstelling. Doelen IMIS
Inhalatie Medicatie Instructie School Inhoud van de workshop IMIS/LAN Inhalatietechnologie Inhalatietechniek Medicatie Instructie Wat zou je willen weten?? Doelstelling Verwerven van kennis en vaardigheden
Nadere informatieEEN ANDERE KIJK OP GEZONDHEID
EEN ANDERE KIJK OP GEZONDHEID Biologische Heilmittel Heel GmbH, Baden-Baden, www.heel.de Healthcare designed by nature 53204 11/06 Di GEZONDHEID HERSTELLEN OP EEN ANDERE MANIER 2 Ontsteking Bloedsomloop
Nadere informatieSALBUTAMOL 100 REDIHALER 100 MICROGRAM/DOSIS aërosol, suspensie
1.3.1 : Productinformatie Bladzijde : 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Salbutamol 100 Redihaler 100 microgram/dosis, 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Eén gemeten dosis bevat salbutamol sulfaat,
Nadere informatieHet Pufff... boekje. Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl
Het Pufff... boekje Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl Locatie Eindhoven: Locatie Veldhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 de Run 4600 Postbus 90 052 Postbus 7777 5600 PD Eindhoven 5500 MB Veldhoven Deze informatie
Nadere informatieAan: patiënten/ouders/school/kinderopvang.
Aan: patiënten/ouders/school/kinderopvang. Datum: Betreft: Informatie over anafylaxie bij kinderen en gebruik van adrenaline auto injector Naam: Geboortedatum: Allergie voor: Medicatie die patiënt heeft
Nadere informatieAstma: update. Sarah Deseyne. Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018
Astma: update Sarah Deseyne Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018 Astma Definitie Epidemiologie Diagnose van astma Astma management Astma: definitie Astma is een heterogene ziekte Gekenmerkt
Nadere informatieLongfunctieonderzoek op de longfunctieafdeling. Informatie voor ouders en/of verzorgers
Longfunctieonderzoek op de longfunctieafdeling Informatie voor ouders en/of verzorgers Inhoudsopgave Informatie voor ouders... 1 1. Inleiding... 1 2. Longfunctieonderzoek... 1 3. Voorbereiding... 1 4.
Nadere informatieBijlage II. Wetenschappelijke conclusies
Bijlage II Wetenschappelijke conclusies 5 Wetenschappelijke conclusies Beclometasondipropionaat (BDP) is een glucocorticoïde en een pro-drug van de actieve metaboliet, beclometason-17-monopropionaat. Beclometasondipropionaat
Nadere informatieAstma en Longrevalidatie
Astma en Longrevalidatie Dominique Vaessen, verpleegkundig specialist longziekten 24 mei 2016 Isala Inhoud Astma Astma en longrevalidatie Longrevalidatie in Nederlands Astmacentrum Davos pagina 2 Astma
Nadere informatieTussentoets Long (TT-2) Hart en Long 8WA03. Woensdag 3 april 2013 8.45-10.30
Tussentoets Long (TT-2) Hart en Long 8WA03 Woensdag 3 april 2013 8.45-10.30 Faculteit Biomedische Technologie BSc opleiding Medische Wetenschappen en Technologie Verantwoordelijk docent: C. Bouten Coördinator
Nadere informatieAstma controle, is er ruimte voor verbetering? Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen met astma in Nederland?
Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Walter Balemans, kinderlongarts Antonius ziekenhuis, Nieuwegein CAHAG conferentie, januari 2017 Gewetensvraag Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen
Nadere informatie