Mild persisterend astma: Is reguliere inhalatietherapie met corticosteroïden in combinatie met een kort werkende β2-agonist voldoende?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Mild persisterend astma: Is reguliere inhalatietherapie met corticosteroïden in combinatie met een kort werkende β2-agonist voldoende?"

Transcriptie

1 PERSBERICHT Mild persisterend astma: Is reguliere inhalatietherapie met corticosteroïden in combinatie met een kort werkende β2-agonist voldoende? De meeste astmapatiënten lijden aan een milde vorm van de aandoening 1. Voor de meerderheid van de patiënten met mild persisterend astma zou een ononderbroken behandeling met een inhalatiecorticosteroïde (ICS) en een kort werkende β2-agonist (SABA) moeten volstaan om een adequate controle van de aandoening te garanderen. Dit concludeert Professor Chris Corrigan uit London (VK) in zijn overzichtsartikel, dat in 2009 werd gepubliceerd in het PRIMARY CARE RESPIRATORY JOURNAL 2. Overeenkomstig de huidige richtlijnen van het Global Initiative for Asthma (GINA) en het Aerosol Drug Management Improvement Team (ADMIT) 3,4 is hij het ermee eens dat de aandoening bij de meeste patiënten onder controle kan worden gehouden met lage doses ICS ( 500 mcg/dag beclometason of equivalent). Hij is van mening dat met aanvullende geneesmiddelen slechts weinig bijkomend klinisch voordeel wordt bereikt, en dat er geen redenen zijn om te beginnen met een combinatietherapie met lang werkende β2-agonisten (LABA) of met vaste combinaties van ICS en LABA als eerstelijns-onderhoudsbehandeling. Een verhoging van de dosis ICS bij patiënten die de aandoening niet voldoende onder controle hebben, levert bovendien slechts miniem of zo goed als geen voordeel op. Dit is een gevolg van de doorgaans lage dosis-responscurve van inhalatiecorticosteroïden. Een slechte inhalatietechniek en gebrekkige therapietrouw zijn verreweg de meest voorkomende oorzaken van het niet reageren op de behandeling met ICS. Als men in gedachten houdt dat bijna de helft van alle astmapatiënten niet in staat is de inhalator correct te gebruiken, is het van essentieel belang dat iedere arts de inhalatietechniek van de patiënt eerst controleert, alvorens de therapie op te voeren of bijkomende lang werkende β2-agonisten voor te schrijven. De internationale experts van ADMIT leggen verder de nadruk op het belang van een goed gekozen, geschikte inhalator voor de patiënt; een apparaat dat is afgestemd op de individuele behoeften van de patiënt en makkelijk in gebruik is. De Novolizer inhalator combineert makkelijke hantering met een optimale verspreiding van het geneesmiddel en garandeert dus een succesvolle inhalatie 5. Met de juiste inhalator zou mild persisterend astma makkelijk onder controle moeten worden gehouden, zelfs met alleen maar lage doses ICS. Astma is een aandoening die wordt gekenmerkt door ontsteking van de luchtwegen, variabele obstructie van de luchtstroom en hyperreactiviteit van de luchtwegen. Er zijn vier categorieën, gebaseerd op klinische en functionele kenmerken - mild intermitterend, mild persisterend, matig persisterend en ernstig

2 persisterend astma. Mensen die aan mild persisterend astma lijden, vertonen doorgaans meer dan twee keer per week astmasymptomen, echter niet meer dan één keer per dag. Hun nachtelijke symptomen treden meer dan twee maal per maand op en de astma-aanvallen hebben mogelijk invloed op hun activiteiten. De verwachte expiratoire piekstroom (Peak Expiratory flow, PEF) van personen met mild persisterend astma is 80%. Geneesmiddelen tegen astma kunnen bij deze patiënten via inhalatie, oraal of parenteraal worden toegediend. Het grote voordeel van een behandeling via inhalatie is dat hoge concentraties van het geneesmiddel direct in de luchtwegen kunnen worden toegediend, dus direct op de plaats van de ontsteking. Bijwerkingen worden zo vermeden of tot een minimum beperkt. Reguliere ICS als basistherapie voor persisterend astma Inhalatiecorticosteroïden zijn nog steeds de meest werkzame onderhoudsbehandeling bij volwassenen en kinderen met persisterend astma. Om astma beter onder controle te houden, de longfunctie te verbeteren en de inflammatoire biomarkers te reduceren is de behandeling met ICS beduidend beter dan deze met leukotriënenreceptorantagonisten (LTRA s) of theofylline (niet-specifieke fosfodiësteraseremmer die het cyclische AMP verhoogt). Met inhalatiecorticosteroïden wordt bij de meeste patiënten snel een verbetering bereikt van de klinische symptomen en van de metingen van de longfunctie. Door de anti-inflammatoire werking van ICS wordt de hyperreactiviteit van de luchtwegen duidelijk verminderd en op lange termijn worden de exacerbaties minder ernstig. Regelmatig gebruik van ICS leidt ook tot verminderde mortaliteit ten gevolge van astma. In verschillende onthoudingsonderzoeken werd bevestigd dat bij stabiele astmapatiënten de kans op een recidief op vrij korte termijn toeneemt als de behandeling met ICS wordt gestaakt. Daadwerkelijk recidiveerde 90% van de patiënten die geen ICS meer kregen toegediend in een periode van gemiddeld 1,55 maanden, vergeleken met slechts 25% in de groep waarin de behandeling met ICS werd gecontinueerd. Inhalatiecorticosteroïden zijn bij astma dus niet curatief. Corrigan is echter van mening dat deze onderzoeken de arts niet van de plicht ontheffen om bij iedere afzonderlijke patiënt de dosis ICS die nodig is om de symptomen onder controle te houden tot een minimum te beperken (m.a.w. step-down therapie). Vroegtijdige interventie met ICS voorkomt progressie van astma Een vroegtijdige behandeling met laaggedoseerde ICS vermindert het risico op ernstige exacerbaties en zorgt bij patiënten die de eerste symptomen van mild persisterend astma vertonen voor een betere controle van astma en verbetering van de longfunctie. Een vroege interventie wordt ook gerelateerd aan een verminderd gebruik van bijkomende medicijnen. 34% van de personen die een placebo kregen toegediend, had een noodbehandeling nodig en bij 4% was sprake van ten minste één ernstige astma-exacerbatie, vergeleken met respectievelijk 20% en 2% bij een groep die met ICS werd behandeld. Onderzoek van bronchiale biopsieën van astmapatiënten toont aan dat er een significante inflammatie aanwezig is tijdens het eerste beloop van astma, zelfs bij patiënten die de symptomen gedurende korte tijd hadden gehad. Vroegtijdig gebruik van ICS onderdrukt bijgevolg ontsteking van de luchtwegen; de symptomen worden

3 beter onder controle gehouden en de longfunctie wordt hersteld. Daarnaast hoeven patiënten die met ICS worden behandeld aanmerkelijk minder in het ziekenhuis te worden opgenomen als gevolg van exacerbaties en hebben ze een lagere cumulatieve blootstelling aan corticosteroïden op lange termijn. Daarentegen treedt bij patiënten die een uitgestelde behandeling met ICS kregen weliswaar verbetering op, maar in mindere mate dan bij patiënten die vroegtijdig met ICS werden behandeld. Deze resultaten ondersteunen de conclusie van Corrigan dat uitstel bij het beginnen van een reguliere behandeling met ICS kan leiden tot een tragere en minder extensieve latere reactie op de therapie. Een behandeling met ICS dient dus te worden gestart zodra de symptomen deze rechtvaardigen. Bijkomende behandeling met LABA alleen bij patiënten waarvan de astma onvoldoende onder controle is De behandeling van astmapatiënten is afhankelijk van de ernst van de aandoening. Bij persisterend astma worden in geleidelijk hogere doses inhalatiecorticosteroïden gebruikt. Hoewel er een duidelijk verband bestaat tussen de dosis ICS en de preventie van acute exacerbaties, leveren hogere doses ICS slechts weinig bijkomend voordeel op bij het beheersen van astma. Dit is een gevolg van hun lage dosis-responscurve. Over het volgende zijn alle belangrijke richtlijnen over de behandeling van astma het dan ook eens: als bij volwassenen met mild persisterend astma de aandoening met matige doses ICS niet voldoende onder controle kan worden gehouden, dient in eerste instantie de voorkeur te worden gegeven aan een bijkomende behandeling met een LABA, boven een verhoogde dosis ICS. De aanvullende LABA vermindert de symptomen overdag en s nachts, verbetert de longfunctie, reduceert het gebruik van noodmedicatie en vermindert exacerbaties. Ook wordt hiermee bij een groter aantal patiënten een klinische controle van astma bereikt, sneller en met een lagere einddosering ICS dan wanneer alleen hogere doseringen ICS worden toegediend. Corrigan wijst er bovendien op dat deze richtlijnen het er ook over eens zijn dat een LABA nooit alleen zonder ICS - mag worden toegediend. Hij merkt op dat mild persisterend astma bij vele patiënten voldoende onder controle kan worden gehouden met ICS alleen. Bij deze patiënten levert een bijkomende LABA geen extra voordeel op. Met LABA s wordt ook geen significante vermindering van het aantal exacerbaties of van het gebruik van noodmedicatie bereikt in vergelijking met patiënten die alleen met ICS werden behandeld. Artsen mogen dus niet te snel in verleiding worden gebracht om combinatietherapie te gebruiken. Ze dienen eerst de therapietrouw en inhalatietechniek te controleren. Astmacontrole is afhankelijk van de correcte inhalatietechniek en effectieve apparaten Een succesvolle behandeling met ICS hangt niet alleen af van de kracht van het geneesmiddel en de biologische beschikbaarheid, maar ook van de gebruikte inhalator. GINA en ADMIT benadrukken allebei hoe belangrijk de keuze van het apparaat en de correcte inhalatietechniek zijn, wil men astma onder controle houden. Corrigan stelt dat deze aanbeveling een centraal onderdeel moet zijn bij het opstellen van een behandelregime. Als men er rekening mee houdt dat zo n 50% van de astmapatiënten er niet in slaagt de inhalator correct te gebruiken, is het van essentieel belang dat artsen regelmatig de

4 inhalatietechniek controleren. Dit moet bij alle patiënten gebeuren, maar vooral bij diegenen die niet het verwachte voordeel halen uit hun behandeling met ICS. Volgens ADMIT mag een inhalator alleen worden voorgeschreven, als men er absoluut zeker van is dat de patiënt hem correct kan gebruiken. Poederinhalators (DPI) als de Novolizer combineren makkelijke hantering met optimale verspreiding van het geneesmiddel in de longen. De Novolizer is zelfs geschikt voor patiënten met lage inspiratoire stroomsterkten, zoals kinderen, oudere patiënten of patiënten met een ernstige obstructie van de luchtstroom. De afgifte van het geneesmiddel via de Novolizer wordt aangedreven door de ademhaling. Via een meervoudig feedback-mechanisme met optische, akoestische en smaaksignalen geeft het apparaat de patiënt ook de geruststelling dat de inhalatie correct werd uitgevoerd en het geneesmiddel effectief in de longen werd toegediend. Conform de richtlijnen voor de behandeling van astma kan met de Novolizer zowel een ICS (d.w.z. budesonide) als een SABA (d.w.z. salbutamol) worden toegediend Corrigan et al., Prim Care Resp J 2009; 18(3): GINA Pocket Guide for Asthma Management and Prevention in Children 5 Years and Younger, 2009, Petzold et al., JOURNAL OF AEROSOL MEDICINE AND PULMONARY DRUG DELIVERY; Vol.21, Number 3, 2008 Chris Corrigan Chris J Corrigan, London, VK, is professor asthma-, allergie- en respiratoire wetenschappen en adviserend arts op het gebied van allergie- en respiratoire geneeskunde. Professor Corrigan is lid van het Aerosol Drug Management Improvement Team (ADMIT), een consortium van Europese longartsen met vakkennis op het gebied van inhalatietherapie. ADMIT recenseert gepubliceerde resultaten met het doel in Europa oplossingen te onderzoeken voor een betere behandeling van obstructieve pulmonaire aandoeningen. Aanvullende informatie: characters (including spaces and headings, without additional information). Afdrukken vrij van honorarium; bewijsexemplaren worden op prijs gesteld.

5 CONTACT VOOR PERSVERANTWOORDELIJKEN: CRAMER-GESUNDHEITS-CONSULTING GMBH DR. SIBYLLE BERGMANN-MATZ PF ESCHBORN DUITSLAND FAX: +49 (0) NEEM BIJ MEDISCHE VRAGEN CONTACT OP MET: DR. LARISA LEIBERSPERGER MEDA PHARMA GMBH & CO. KG BENZSTRASSE BAD HOMBURG DUITSLAND TEL.: LARISA.LEIBERSPERGER@MEDAPHARMA.DE MEDA AB (publ) is een toonaangevend internationaal gespecialiseerd farmaceutisch bedrijf. De producten van Meda worden wereldwijd in 120 landen verkocht en het bedrijf wordt vertegenwoordigd door zijn eigen vestigingen in meer dan 50 landen. Het aandeel van Meda is genoteerd als Large Cap op de Nasdaq OMX Nordic Stock Exchange in Stockholm. Ga naar voor meer informatie. MEDA Pharma GmbH & Co. KG Hoofdkantoor: Bad Homburg v.d.h. Kantongerecht: Bad Homburg v.d.h.; HRA 4628 Persoonlijk aansprakelijke vennoot: MEDA Verwaltungs GmbH Amtsgericht Bad Homburg v.d.h.; HRB 9810 Directie: Dr. Jörg-Thomas Dierks, Hans-Jürgen Kromp

Azelastine neusspray: de voorkeursbehandeling bij allergische rhinitis

Azelastine neusspray: de voorkeursbehandeling bij allergische rhinitis PERSBERICHT Azelastine neusspray: de voorkeursbehandeling bij allergische rhinitis Een verbazingwekkend kwart van de bevolking op onze planeet lijdt aan allergische rhinitis en leeft met de lastige symptomen

Nadere informatie

Azelastine neusspray - Een aangepaste methode voor allergische en niet-allergische rinitis

Azelastine neusspray - Een aangepaste methode voor allergische en niet-allergische rinitis PERSMEDEDELING Azelastine neusspray - Een aangepaste methode voor allergische en niet-allergische rinitis Snel werkend en effectief medicijn voor een betere levenskwaliteit Verstopte en jeukende neus,

Nadere informatie

PERSMEDEDELING. De diagnose en behandeling van rhinitis: Een praktische richtlijn

PERSMEDEDELING. De diagnose en behandeling van rhinitis: Een praktische richtlijn PERSMEDEDELING De diagnose en behandeling van rhinitis: Een praktische richtlijn Rhinorrhoea, verstopte neus, jeuk en veel niezen dat zijn de typische symptomen van rhinitis. Ze treden niet enkel op tijdens

Nadere informatie

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen 5 Wetenschappelijke conclusies Algehele samenvatting van de wetenschappelijke

Nadere informatie

Regionaal formularium astma / COPD

Regionaal formularium astma / COPD Regionaal formularium astma / COPD Dr. V. van der Meer, huisarts / kaderarts astma COPD Drs. R. Roelofsen, huisarts / kaderarts i.o. astma COPD Welk middel en device kiest u? Mw. A, 40 jaar Astma, nieuw

Nadere informatie

Astma bij Kinderen. Adembenemend 2015 Hans Berg, Regien Kievits

Astma bij Kinderen. Adembenemend 2015 Hans Berg, Regien Kievits Astma bij Kinderen Adembenemend 2015 Hans Berg, Regien Kievits Wat wil je weten? Astma is meest voorkomende chronische ziekte bij kinderen Prevalentie: 8 10 % van alle kinderen Standaarden: NHG- en Zorgstandaard

Nadere informatie

HERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD

HERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD HERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD In november 2006 verschenen de herziene aanbevelingen van GINA (Global Initiative for Asthma) voor astma, en van GOLD (Global Initiative

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Casusschetsen astma/copd

Casusschetsen astma/copd Casusschetsen astma/copd 7 augustus 2000 Casusschets 1 Mevr. N, is een 26 jarige adipeuze Surinaamse vrouw die sinds 1994 in Nederland woonachtig is. Sinds haar komst naar Nederland heeft zij in wisselende

Nadere informatie

Goed leven met astma

Goed leven met astma Goed leven met astma Tips kunnen op geen enkele manier professioneel medisch advies, zorgen of aandacht vervangen. Als u twijfelt of het advies op u van toepassing is, praat dan met uw gezondheidszorgbeoefenaar.

Nadere informatie

Begeleidingsgesprek nieuwe medicatie Astma-Inhalatiecorticosteroïden stap voor stap

Begeleidingsgesprek nieuwe medicatie Astma-Inhalatiecorticosteroïden stap voor stap Begeleidingsgesprek nieuwe medicatie Astma-Inhalatiecorticosteroïden stap voor stap Doelstellingen Deze procedure strekt tot doel: Om de verschillende stappen van het begeleidingsgesprek nieuwe medicatie

Nadere informatie

Astma monitoring & E-health anno 2012. TRENDS XXII, Garderen

Astma monitoring & E-health anno 2012. TRENDS XXII, Garderen Astma monitoring & E-health anno 2012 TRENDS XXII, Garderen Eric de Groot, ISALA Zwolle Rijn Jöbsis, MUMC + Maastricht Leerdoelen monitoring astma Mate van astmacontrole staat centraal Eén ideaal instrument

Nadere informatie

Begeleiding Nieuwe Medicatie

Begeleiding Nieuwe Medicatie Begeleiding Nieuwe Medicatie Doelstellingen: De gezondheid van de patiënt verbeteren De therapietrouw verbeteren De efficiëntie van de behandelingen verbeteren Arts en apotheker versterken elkaars informatie

Nadere informatie

De nieuwe standaarden astma en COPD. Wat is nieuw

De nieuwe standaarden astma en COPD. Wat is nieuw De nieuwe standaarden astma en COPD Wat is nieuw De patiënt staat centraal Veranderingen Nieuwe definitie luchtwegobstructie Nieuwe indeling ernst astma en COPD Plaats reversibiliteitstest bij astma en

Nadere informatie

ASTMA BIJ HET KIND. Definitie van astma: klinisch. Definitie van astma: fysiopathologisch-immunologisch

ASTMA BIJ HET KIND. Definitie van astma: klinisch. Definitie van astma: fysiopathologisch-immunologisch ASTMA BIJ HET KIND Prof. Dr. A. Malfroot Kinderlongziekten UZ Brussel -VUB Definitie van astma: klinisch ziekte onderste luchtwegen, periodiek optreden van ademnood, vooral in expirium. Ademnood is gevolg

Nadere informatie

Bijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3

Bijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3 Bijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 2 Populatie... 2 Monitoring... 2 Beschrijving

Nadere informatie

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Dubbeldiagnose Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Quiz 1 COPD is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen Beiden Quiz 2 Astma is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen

Nadere informatie

Nieuwe medicatie voor astma / COPD

Nieuwe medicatie voor astma / COPD Nieuwe medicatie voor astma / COPD Waarom nieuwe middelen? Betere werkzaamheid Mindere bijwerkingen Minder frequente toedieningen Nieuw inhalatie-apparaat Goedkoper Met de tijd meegaan; wil niet achter

Nadere informatie

Astma. Chronos, 14 juni 2016. Regien Kievits, kaderarts astma/copd

Astma. Chronos, 14 juni 2016. Regien Kievits, kaderarts astma/copd Astma Chronos, 14 juni 2016 Regien Kievits, kaderarts astma/copd Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

Nurse versus physician-led care for the management of asthma

Nurse versus physician-led care for the management of asthma TRAM onderzoek Nurse versus physician-led care for the management of asthma Maarten C Kuethe1, Anja A P H Vaessen-Verberne1, Roy G Elbers2, Wim MC Van Aalderen3 1. Paediatrics, AMPHIA Hospital, Breda,

Nadere informatie

Astma Controle en ziektelast Paul de Vries

Astma Controle en ziektelast Paul de Vries Astma Controle en ziektelast Paul de Vries S&B 20-2 en 21-3-2017 Belangenverstrengeling Cohaesie Haringvliet Cahag Doel Inzicht in relatie astmacontrole en ziektelast Wat te doen bij onvoldoende controle?

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Zowel beleidsmakers en zorgverleners als het algemene publiek zijn zich meer en meer bewust van de essentiële rol van kwaliteitsmeting en - verbetering in het verlenen van

Nadere informatie

Patiëntgerichtheid bij adolescenten met chronisch longlijden

Patiëntgerichtheid bij adolescenten met chronisch longlijden Patiëntgerichtheid bij adolescenten met chronisch longlijden DR. CHARLOTTE DEPUYDT Casus MD Jongen met inspanningsgebonden en allergisch astma Allergie voor huisstofmijt, hond en graspollen Partieel albinisme

Nadere informatie

Astma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD

Astma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD Astma & COPD Uitgaande van de Landelijke Transmurale Afspraak (LTA) Astma & COPD van 2002 (coproductie NHG: Nederlands Huisartsen Genootschap en NVALT: Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Longziekten

Nadere informatie

WERKAFSPRAKEN ASTMA BIJ KINDEREN TUSSEN 1 E EN 2 E LIJN

WERKAFSPRAKEN ASTMA BIJ KINDEREN TUSSEN 1 E EN 2 E LIJN WERKAFSPRAKEN ASTMA BIJ KINDEREN TUSSEN 1 E EN 2 E LIJN REGIO ZUIDWEST-FRIESLAND EN NOP BEGRIPPEN Episodisch expiratoir piepen (< 6 jaar) Astma (> 6 jaar) SABA ICS Episodisch (twee of meer episodes in

Nadere informatie

Piepjes en Pufjes. 8 september 2014

Piepjes en Pufjes. 8 september 2014 Piepjes en Pufjes 8 september 2014 NHG standaard: Astma bij kinderen Patrick Bindels Huisarts Praktijk Buitenhof Hoofd afdeling Huisartsgeneeskunde Erasmus MC Rotterdam Nieuwe ontwikkelingen bij astma

Nadere informatie

Aanvraag tot opname. Verwijzend specialist

Aanvraag tot opname. Verwijzend specialist Aanvraag tot opname Personalia patiënt(e) Naam (evt. meisjesnaam) Voorletters en voornaam Geslacht M Geboortedatum Burger service nummer Woonadres: straat en nummer Postcode / plaats / Telefoon / mobiel

Nadere informatie

Afbakening. Casus Wim van Wanten Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie

Afbakening. Casus Wim van Wanten Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: Medicamenteuze therapie bij Astma GEEN BELANGENVERSTRENGELING Riccardo Fornaro, huisarts Gezondheidscentrum Hoensbroek Noord, kaderhuisarts astma-copd KADERHUISARTS SCHAKEL

Nadere informatie

I - Identificatie van de rechthebbende (naam, voornaam, inschrijving bij de V.I.):

I - Identificatie van de rechthebbende (naam, voornaam, inschrijving bij de V.I.): Bijlage A: Model van formulier voor een eerste aanvraag Formulier voor eerste aanvraag tot terugbetaling van de specialiteit XOLAIR ( 3790000 hoofdstuk IV van het KB van 21 december 2001) II - Elementen

Nadere informatie

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller

Nadere informatie

Astma en COPD. Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen

Astma en COPD. Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen Astma en COPD Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1 e Deel ASTMA 5 I. Astma aanbeveling 6 1. Stel de diagnose 6 2. Kies de chronische behandeling 6 3. Elementen

Nadere informatie

ASTMA PROTOCOL CELLO. Leiden

ASTMA PROTOCOL CELLO. Leiden ASTMA PROTOCOL CELLO Leiden Mei 2011 1 Inleiding Dit protocol omvat uitleg ziektebeeld, diagnose, doelstellingen, niet medicamenteuze therapie, medicamenteuze therapie en schema dosering inhalatiemiddelen.

Nadere informatie

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA In dit artikel wordt aandacht besteed aan de medicamenteuze behandeling van chronisch astma. Daarbij wordt vooral gesteund op de GINA ( Global Initiative for Asthma

Nadere informatie

OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien. Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze

OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien. Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze COPD: welke bos kiezen? Dr Paul Germonpré- Pneumologie AZ Maria

Nadere informatie

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen Leerdoelen Kennis over: Moeilijk behandelbaar astma Wim Oomen & Regien Kievits 2017 Wat is astma nu precies? Reflectie over astma-zorg in eigen praktijk Verschil tussen moeilijk behandelbaar en ernstig

Nadere informatie

COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel

COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel Inhoud Definities Etiologie en impact Diagnose Behandeling Definitie van COPD COPD, een ziekte die voorkomen en behandeld kan worden,

Nadere informatie

CHAPTER 8. Dutch summary / Nederlandse samenvatting

CHAPTER 8. Dutch summary / Nederlandse samenvatting CHAPTER 8 Dutch summary / Nederlandse samenvatting Dutch summary / Nederlandse samenvatting 119 ACHTERGROND Astma is een aandoening van de luchtwegen en wordt gekenmerkt door een piepende ademhaling,

Nadere informatie

BENAUWDHEID BIJ KINDEREN

BENAUWDHEID BIJ KINDEREN BENAUWDHEID BIJ KINDEREN 1009 Inleiding Uw kind heeft last van terugkomende benauwdheidaanvallen. Dit kan astma genoemd worden of, als uw kind nog erg jong is, bronchiale hyperreactiviteit. Wij kunnen

Nadere informatie

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers

Nadere informatie

Astma bij kinderen Diagnose en behandeling

Astma bij kinderen Diagnose en behandeling Thema: Astma bij kinderen Diagnose en behandeling dr. Janwillem Kocks Huisarts, Academische Huisartsenpraktijk Groningen Universitair Docent, afdeling Huisartsgeneeskunde UMCG 19-3-2015 2 19-3-2015 3 Piepen

Nadere informatie

HALDOL tabletten en drank

HALDOL tabletten en drank Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico

Nadere informatie

BENAUWDHEID BIJ KINDEREN

BENAUWDHEID BIJ KINDEREN BENAUWDHEID BIJ KINDEREN 1009 Inleiding Uw kind heeft last van terugkomende benauwdheidaanvallen. Dit wordt astma genoemd of, als uw kind nog erg jong is, bronchiale hyperreactiviteit. Wij kunnen ons voorstellen

Nadere informatie

Astma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER

Astma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER Astma en COPD WAT ZIJN DE KLACHTEN MEDICIJNEN OM UW KLACHTEN TE VERMINDEREN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN OP RECEPT VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?

Nadere informatie

Astma en COPD: Inhalatoren en instructies. Frederik van Gemert,, kaderhuisarts Wilma de Vreeze,, praktijkverpleegkundige

Astma en COPD: Inhalatoren en instructies. Frederik van Gemert,, kaderhuisarts Wilma de Vreeze,, praktijkverpleegkundige Astma en COPD: Inhalatoren en instructies Frederik van Gemert,, kaderhuisarts Wilma de Vreeze,, praktijkverpleegkundige CAHAG POHdagen 2009 1 Programma Inleiding inhalatoren Demonstratie (fouten herkennen)

Nadere informatie

2014140443 v20: FK Achtergrondinformatie Astma Pagina 1 van 16

2014140443 v20: FK Achtergrondinformatie Astma Pagina 1 van 16 2014140443 v20: FK Achtergrondinformatie Astma Pagina 1 van 16 5 10 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 1 juli 2016 van de registratiehouders die

Nadere informatie

Wat is astma? Wat is astma? Basis Cursus Astma bij Kinderen. Dilemma s bij behandeling van kinderen met astma

Wat is astma? Wat is astma? Basis Cursus Astma bij Kinderen. Dilemma s bij behandeling van kinderen met astma Basis Cursus Astma bij Kinderen Wat is astma? Anneke Landstra Mariëlle Pijnenburg Maarten Kuethe Wim van Aalderen Wat is Normale luchtweg Matig/ernstig astma gezond fataal astma Dilemma s bij behandeling

Nadere informatie

Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX. Zorggroep Synchroon

Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX. Zorggroep Synchroon Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX Zorggroep Synchroon Programma: LAN, Long Alliantie Nederland Inhalatietechnologie en inhalatietechniek - Poederinhalatoren - Dosisaërosolen + Voorzetkamers - Ademgeactiveerde

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 147 Nederlands samenvatting Wat is COPD? Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is een ziekte waarbij er een blijvende vernauwing van de luchtwegen in de long optreedt, die voornamelijk veroorzaakt

Nadere informatie

Afbakening. Casus A Wim van Wanten. Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie

Afbakening. Casus A Wim van Wanten. Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: Medicamenteuze therapie bij Astma GEEN BELANGENVERSTRENGELING Jos Dirven, huisarts Renswoude, kaderhuisarts astma-copd Riccardo Fornaro, huisarts Hoensbroek, kaderhuisarts

Nadere informatie

Inhaleren moet je leren Droog oefenen Geneesmiddelen op maat

Inhaleren moet je leren Droog oefenen Geneesmiddelen op maat In Nederland heeft één op de tien mensen last van een chronische aandoening aan de luchtwegen. Dit kan astma zijn, chronische bronchitis of emfyseem. Voor astma, chronische bronchitis en emfyseem samen

Nadere informatie

dubbeldiagnose Workshop deel 1 Dhr. R Indeling workshop POH - HA overleg

dubbeldiagnose Workshop deel 1 Dhr. R Indeling workshop POH - HA overleg Disclosure belangen spreker dubbeldiagnose Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder 2 Indeling workshop Workshop deel 1 inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Dubbeldiagnose Indeling workshop inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe de

Nadere informatie

Zorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AHDiemen

Zorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AHDiemen 2014024 > Retouradres Postbus 320, 1110 AHDiemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw mr. Postbus 291 3700 AG ZEIST 0530. Eekholt 4 1112

Nadere informatie

Aanwezig zijn huisartsen en hun praktijkondersteuner, een longarts, longverpleegkundige van het ziekenhuis, kaderarts astma/copd van zorggroep ELZHA.

Aanwezig zijn huisartsen en hun praktijkondersteuner, een longarts, longverpleegkundige van het ziekenhuis, kaderarts astma/copd van zorggroep ELZHA. Notulen Transmuraal overleg Haga Ziekenhuis 8 oktober 2018 Inleiding: Het doel van dit overleg is het verder verhogen van de kwaliteit van astma/copd zorg door o.a. bespreken van actualiteiten, casuïstiek

Nadere informatie

Het piepende kind. Nascholing huisartsen. 20 mei 2014. Annejet Plaisier. kinderarts

Het piepende kind. Nascholing huisartsen. 20 mei 2014. Annejet Plaisier. kinderarts Het piepende kind Nascholing huisartsen 20 mei 2014 Annejet Plaisier kinderarts Incidentie van wheezing bij kinderen 18 16 Kinderen in % 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 MAS-90 Leeftijd

Nadere informatie

Introductie Boehringer Ingelheim

Introductie Boehringer Ingelheim Introductie Boehringer Ingelheim Kenmerken Boehringer Ingelheim Familiebedrijf, sinds 1885, Ingelheim am Rhein, Duitsland Niet beursgenoteerd, lange termijn strategie 145 vestigingen in 45 landen Ruim

Nadere informatie

INHALATIE Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige

INHALATIE Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige INHALATIE 30-06-2015 Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige Doelstelling Aan het eind van deze workshop is de groep bekend met wat voor mogelijkheden er zijn om inhalatie medicatie toe te dienen en

Nadere informatie

Ernstig astma bij volwassenen

Ernstig astma bij volwassenen Richtlijnen Ernstig astma bij volwassenen Els J.M. Weersink, Gert-Jan Braunstahl en Albert C. Roldaan De richtlijn Diagnostiek en behandeling van ernstig astma geeft aanbevelingen over de diagnostiek en

Nadere informatie

Immunotherapie met inhalatie-allergenen

Immunotherapie met inhalatie-allergenen Immunotherapie met inhalatie-allergenen Interne Geneeskunde Allergologie Inleiding U reageert allergisch op stuifmeel, huisstofmijt en/of huidschilfers van katten. Deze stoffen die in de lucht voorkomen,

Nadere informatie

Workshop RTA astma bij kinderen

Workshop RTA astma bij kinderen Workshop RTA astma bij kinderen Kindercarroussel Klankbordgroep kindergeneeskunde 7 maart 2017 Nicolien de Bie en Marianne Faber Quiz via Kahoot Pak je smartphone Ga naar kahoot.it Enter pin: Geef een

Nadere informatie

Jolet, 2 jaar oud, heeft bij verkoudheden last van hoesten, slijm opgeven en benauwdheid. Vooral s nachts zit zij vol, maar ze piept niet.

Jolet, 2 jaar oud, heeft bij verkoudheden last van hoesten, slijm opgeven en benauwdheid. Vooral s nachts zit zij vol, maar ze piept niet. Astma bij kinderen Casusschetsen Mrt 00 Casusschets 1 Jolet, 2 jaar oud, heeft bij verkoudheden last van hoesten, slijm opgeven en benauwdheid. Vooral s nachts zit zij vol, maar ze piept niet. Vraag 1:

Nadere informatie

Instructie geeft lucht

Instructie geeft lucht Instructie geeft lucht Spiegelbijeenkomst 15 april 2015 Miriam Stoks, apotheker Brenda Spanbroek, longverpleegkundige Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd Inleiding Workshop: - Therapietrouw bij astma

Nadere informatie

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE In de Folia van september 2000 verscheen een overzichtsartikel over farmacotherapie bij chronisch obstructief longlijden (chronic obstructive

Nadere informatie

Indeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD

Indeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBEL MOEILIJK TE INTERPRETEREN De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 1 Indeling workshop Casus besprekingen NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe

Nadere informatie

HET GAAT OM EEN KLEINE GROEP PATIËNTEN DIE VEEL AANDACHT VRAAGT EN NODIG HEEFT

HET GAAT OM EEN KLEINE GROEP PATIËNTEN DIE VEEL AANDACHT VRAAGT EN NODIG HEEFT A S T M A E N C O P D I N T E R V I E W HET GAAT OM EEN KLEINE GROEP PATIËNTEN DIE VEEL AANDACHT VRAAGT EN NODIG HEEFT Longarts Els Weersink: Therapietrouw ondergeschoven kindje Ernstig astma: behandeling

Nadere informatie

Huisarts en longarts ernstig astma

Huisarts en longarts ernstig astma Huisarts en longarts ernstig astma lentebries 6 maart 2019 Els JM Weersink, Pulmonologist Department of pulmonology Location AMC Amsterdam University Medical Centers The Netherlands Casus mevrouw 60 jaar

Nadere informatie

Inhalatie Management Service Informatiefolder

Inhalatie Management Service Informatiefolder Inhalatie Management Service Voor het controleren en trainen van de inhalatietechniek www.care4lungs.nl 2 Inhoud: 1. De Inhalation Manager 2. Inhalatie Management Service 3. Aanmelden 4. Veelgestelde vragen

Nadere informatie

Astma monitoring & E-health anno 2013. TRENDS XXIII, Garderen

Astma monitoring & E-health anno 2013. TRENDS XXIII, Garderen Astma monitoring & E-health anno 2013 TRENDS XXIII, Garderen Eric de Groot, ISALA Zwolle Rijn Jöbsis, MUMC + Maastricht Leerdoelen monitoring astma Mate van astmacontrole staat centraal Eén ideaal instrument

Nadere informatie

Achtergronden casusschetsen astma/ copd

Achtergronden casusschetsen astma/ copd Achtergronden casusschetsen astma/ copd 7 augustus 2000 Inleiding Dit Interline programma is gemaakt voor groepen die (meer dan) een jaar geleden het longproject hebben gevolgd. Het is gedeeltelijk een

Nadere informatie

De longverpleegkundige

De longverpleegkundige De longverpleegkundige De longverpleegkundige Van uw longarts heeft u de eerste informatie gekregen over uw aandoening en de klachten die daarmee gepaard gaan. Vervolgens heeft de longarts u verwezen naar

Nadere informatie

Dosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA

Dosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker. Inhalatie Medicatie Instructie School. Doelstelling IMIS. Stichting IMIS e.a. Toets. Agenda

Disclosure belangen spreker. Inhalatie Medicatie Instructie School. Doelstelling IMIS. Stichting IMIS e.a. Toets. Agenda Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Inhalatie Medicatie Instructie School Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie

03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie 03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie Inhoud Wat is een allergie eigenlijk?... 1 Waarom is een behandeling nodig?... 1 Welke behandelingsvormen zijn mogelijk?... 2 Wat betekent 'specifieke

Nadere informatie

LAN zorgstandaarden en NHG standaarden astma 2013 implementeren? Inkopen?

LAN zorgstandaarden en NHG standaarden astma 2013 implementeren? Inkopen? LAN zorgstandaarden en NHG standaarden astma 2013 implementeren? Inkopen? 24-1-2013 Jean Muris, huisarts, Kaderarts astma/copd Hoofd Huisartsopleiding Maastricht jean.muris@maastrichtuniversity.nl Astma

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Qvar Extrafijne Aërosol 50 Inhalator, dosis-aërosol 50 microgram/dosis Qvar Extrafijne Aërosol 100 Inhalator, dosis-aërosol 100 microgram/dosis beclometasondipropionaat

Nadere informatie

PARI BOY. familie. De nieuwe PARI BOY familie sneller en effectiever.

PARI BOY. familie. De nieuwe PARI BOY familie sneller en effectiever. De nieuwe PARI BOY sneller en effectiever. Ons werk heeft als doel het leven van mensen die aan luchtwegziekten leiden en diegenen die hen verzorgen en zich zorgen maken, te verlichten. PARI TurboBOY Het

Nadere informatie

Bijsluiter gebruik astma-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3

Bijsluiter gebruik astma-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3 Bijsluiter gebruik astma-indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 3 Populatie... 3 Monitoring... 3 Behandeling...

Nadere informatie

Dosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA

Dosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie

Nadere informatie

PUBLIEK BEOORDELINGSRAPPORT LAREB SIGNAAL. Salbutamol Sandoz aërosol 100 microgram/dosis (RVG 34424)

PUBLIEK BEOORDELINGSRAPPORT LAREB SIGNAAL. Salbutamol Sandoz aërosol 100 microgram/dosis (RVG 34424) PUBLIEK BEOORDELINGSRAPPORT LAREB SIGNAAL Salbutamol Sandoz aërosol 100 microgram/dosis (RVG 34424) 23 september 2016 1 Samenvatting In het najaar van 2015 meldde het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb

Nadere informatie

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor een positief advies

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor een positief advies Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor een positief advies 13 Wetenschappelijke conclusies Samenvatting van de wetenschappelijke beoordeling van Flutiform en verwante namen (zie bijlage

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Allergodil oogdruppels, oogdruppels, oplossing 0,5 mg/ml. azelastinehydrochloride

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Allergodil oogdruppels, oogdruppels, oplossing 0,5 mg/ml. azelastinehydrochloride BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS oogdruppels, oogdruppels, oplossing 0,5 mg/ml azelastinehydrochloride Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken - Bewaar deze bijsluiter.

Nadere informatie

Palliatieve zorg bij copd. Minisymposium 22 maart 2012

Palliatieve zorg bij copd. Minisymposium 22 maart 2012 Palliatieve zorg bij copd Minisymposium 22 maart 2012 Palliatieve zorg Hans Timmer, longarts ZGT Caroline Braam, huisarts Hengelo PALLIATIEVE ZORG CASUS 75-jarige terminale COPD-patient Mantelzorger valt

Nadere informatie

Benauwdheid en piepen bij kinderen jonger dan 6 jaar

Benauwdheid en piepen bij kinderen jonger dan 6 jaar Benauwdheid en piepen bij kinderen jonger dan 6 jaar Afdeling kindergeneeskunde Veel kinderen hebben als baby, peuter of kleuter wel eens last van klachten als een piepende ademhaling met benauwdheid,

Nadere informatie

Inhalatie Technologie en Medicatie

Inhalatie Technologie en Medicatie faculteit wiskunde en natuurwetenschappen farmacie en farmaceutische wetenschappen CAHAG 24 januari 2013 1 Inhalatie Technologie en Medicatie Farmaceutische Technologie en Biofarmacie Het belang van inhalatie

Nadere informatie

DESENSIBILISATIE VOOR BIJEN- EN WESPENGIF

DESENSIBILISATIE VOOR BIJEN- EN WESPENGIF DESENSIBILISATIE VOOR BIJEN- EN WESPENGIF Dr. R. van Puijenbroek - Dr. D. Degraeve Hoe verloopt desensibilisatie voor bijen- en wespengif? Mensen die na een bijen- of wespensteek een ernstige veralgemeende

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK 29 januari + 30 januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS

Nadere informatie

Ustekinumab. (Stelara) Dermatologie

Ustekinumab. (Stelara) Dermatologie Ustekinumab (Stelara) Dermatologie Inhoudsopgave Inleiding 4 1. Hoe werkt Ustekinumab (Stelara) 4 2. Wat moet u weten voordat u Ustekinumab (Stelara) gebruikt 5 Gebruik Ustekinumab (Stelara) niet 5 Wees

Nadere informatie

but no statistically significant differences

but no statistically significant differences but no statistically significant differences Astma is een chronische aandoening, die niet te genezen is. Met de passende zorg kunnen symptomen tot een minimum worden gereduceerd en zou een astma patiënt

Nadere informatie

)3= SULMV,PSOHPHQWHUHQ YDQ PHGLFDWLRQ UHFRQFLOLDWLRQ 6W /XFDV $QGUHDV =LHNHQKXLV

)3= SULMV,PSOHPHQWHUHQ YDQ PHGLFDWLRQ UHFRQFLOLDWLRQ 6W /XFDV $QGUHDV =LHNHQKXLV o o Bij opname: allergieën en contactpersoon achterhalen (verpleging en farmaceutisch consulent) De verpleging vult bij opname een formulier in. De farmaceutisch consulent voert de allergie (na verificatie

Nadere informatie

Inhalatie Medicatie Instructie School. Inhoud van de workshop. Wat zou je willen weten?? Doelstelling. Doelen IMIS

Inhalatie Medicatie Instructie School. Inhoud van de workshop. Wat zou je willen weten?? Doelstelling. Doelen IMIS Inhalatie Medicatie Instructie School Inhoud van de workshop IMIS/LAN Inhalatietechnologie Inhalatietechniek Medicatie Instructie Wat zou je willen weten?? Doelstelling Verwerven van kennis en vaardigheden

Nadere informatie

EEN ANDERE KIJK OP GEZONDHEID

EEN ANDERE KIJK OP GEZONDHEID EEN ANDERE KIJK OP GEZONDHEID Biologische Heilmittel Heel GmbH, Baden-Baden, www.heel.de Healthcare designed by nature 53204 11/06 Di GEZONDHEID HERSTELLEN OP EEN ANDERE MANIER 2 Ontsteking Bloedsomloop

Nadere informatie

SALBUTAMOL 100 REDIHALER 100 MICROGRAM/DOSIS aërosol, suspensie

SALBUTAMOL 100 REDIHALER 100 MICROGRAM/DOSIS aërosol, suspensie 1.3.1 : Productinformatie Bladzijde : 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Salbutamol 100 Redihaler 100 microgram/dosis, 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Eén gemeten dosis bevat salbutamol sulfaat,

Nadere informatie

Het Pufff... boekje. Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl

Het Pufff... boekje. Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl Het Pufff... boekje Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl Locatie Eindhoven: Locatie Veldhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 de Run 4600 Postbus 90 052 Postbus 7777 5600 PD Eindhoven 5500 MB Veldhoven Deze informatie

Nadere informatie

Aan: patiënten/ouders/school/kinderopvang.

Aan: patiënten/ouders/school/kinderopvang. Aan: patiënten/ouders/school/kinderopvang. Datum: Betreft: Informatie over anafylaxie bij kinderen en gebruik van adrenaline auto injector Naam: Geboortedatum: Allergie voor: Medicatie die patiënt heeft

Nadere informatie

Astma: update. Sarah Deseyne. Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018

Astma: update. Sarah Deseyne. Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018 Astma: update Sarah Deseyne Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018 Astma Definitie Epidemiologie Diagnose van astma Astma management Astma: definitie Astma is een heterogene ziekte Gekenmerkt

Nadere informatie

Longfunctieonderzoek op de longfunctieafdeling. Informatie voor ouders en/of verzorgers

Longfunctieonderzoek op de longfunctieafdeling. Informatie voor ouders en/of verzorgers Longfunctieonderzoek op de longfunctieafdeling Informatie voor ouders en/of verzorgers Inhoudsopgave Informatie voor ouders... 1 1. Inleiding... 1 2. Longfunctieonderzoek... 1 3. Voorbereiding... 1 4.

Nadere informatie

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies Bijlage II Wetenschappelijke conclusies 5 Wetenschappelijke conclusies Beclometasondipropionaat (BDP) is een glucocorticoïde en een pro-drug van de actieve metaboliet, beclometason-17-monopropionaat. Beclometasondipropionaat

Nadere informatie

Astma en Longrevalidatie

Astma en Longrevalidatie Astma en Longrevalidatie Dominique Vaessen, verpleegkundig specialist longziekten 24 mei 2016 Isala Inhoud Astma Astma en longrevalidatie Longrevalidatie in Nederlands Astmacentrum Davos pagina 2 Astma

Nadere informatie

Tussentoets Long (TT-2) Hart en Long 8WA03. Woensdag 3 april 2013 8.45-10.30

Tussentoets Long (TT-2) Hart en Long 8WA03. Woensdag 3 april 2013 8.45-10.30 Tussentoets Long (TT-2) Hart en Long 8WA03 Woensdag 3 april 2013 8.45-10.30 Faculteit Biomedische Technologie BSc opleiding Medische Wetenschappen en Technologie Verantwoordelijk docent: C. Bouten Coördinator

Nadere informatie

Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen met astma in Nederland?

Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen met astma in Nederland? Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Walter Balemans, kinderlongarts Antonius ziekenhuis, Nieuwegein CAHAG conferentie, januari 2017 Gewetensvraag Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen

Nadere informatie