Vrees voor pijn meer beperkend dan pijn zelf? Een innovatieve behandeling

Transcriptie

1 Vrees voor pijn meer beperkend dan pijn zelf? Een innovatieve behandeling Johan W.S. Vlaeyen, PhD Pain and Disability Research Program University of Leuven, Belgium Maastricht University, Netherlands

2 Overview De dreigwaarde van pijn Anticipatie en adaptatie: leren Reductie van vrees voor pijn Conclusies

3 Overview De dreigwaarde van pijn Anticipatie en adaptatie: leren Reductie van vrees voor pijn Conclusies

4 Traditionele Ziekte Model Stimuli Gedrag

5 Een experiment

6 Mentale representaties Context Leren Stimuli Gedrag

7 Pijn als biologisch waarschuwingssignaal Culturele factoren: Pijnlijke stimulus Betekenis van pijn: -25 o A Heel koud B Heel warm Arntz & Claassens, PAIN 2005

8 Catastrofale interpretaties van pijn Als ik pijn heb Pain Catastrophizing Scale Denk ik voortdurend wanneer de pijn zal ophouden Denk ik dat het verschrikkelijk is en nooit meer beter wordt Ben ik bang dat de pijn zal toenemen Vraag ik me af of er niets ernstigs aan de hand is Sullivan et al, 1995

9 Catastrofale interpretaties van pijn Pain, 2006

10

11 Pijn lokt beschermend gedrag uit Pijnlijke stimulus Beschermend gedrag Vluchten Selective aandacht Vermijdingsgedrag Faciale expressie

12 Vlucht/vermijdingsgedrag in acute rugpijn Tiltaak Vrees voor bewegen: Laag Hoog T1 T2 T3 TSK low TSK high Swinkels Meewisse et al, PAIN, 2005

13 Subtiel vermijdingsgedrag in chronische rugpijn Tiltaak Tang et al, BRAT, 2007

14 Subtiel vermijdingsgedrag in chronische rugpijn Tang et al, BRAT, 2007

15 Subtiel vermijdingsgedrag in chronische rugpijn Tiltaak Vrees Hoog Laag Gezonden Tang et al, BRAT, 2007

16 Overview De dreigwaarde van pijn Anticipatie en adaptatie: leren Reductie van vrees voor pijn Conclusies

17 Anticipatie and adaptatie: Associatief Leren Licht Voedsel

18 Associatief Leren: Neutrale (geconditioneerde) stimuli Neutrale stimuli Pijnlijke stimulus Beschermend gedrag Vluchten Selective aandacht Vermijdingsgedrag Faciale expressie

19 Propositionele kennis als CS dan PIJN Neutrale stimuli Pijnlijke stimulus Beschermend gedrag Vluchten Selectieve aandacht Vermijdingsgedrag Faciale expressie Kinesiofobie

20 Leren van kinesiofobie Voluntary Joystick Movement Paradigm

21 oefenfase

22 Leren van kinesiofobie Voorspelbare pijn CS CS+ + Onvoorspelbare pijn + +

23 Vrees voor pijnlijke bewegingen

24 Oog knipper reflex

25 Oog knipper reflex

26 Vrees vermijdings Model Vlaeyen et al, 1995; Crombez et al, 1999, Vlaeyen and Linton, 2000 BEPERKINGEN DEPRESSIE LETSEL/OVERBELASTING HERSTEL VERMIJDINGSGEDRAG SELECTIEVE AANDACHT PIJN ERVARING BLOOTSTELLING VREES VOOR PIJN CATASTROFEREN LAGE VREES LEREN

27 Rug/Nek pijn T1 gezondheidszorg werkers die pijn ontwikkelen T2 Vrees voor pijn Arbeidsverzuim Ernst pijnklachten Jensen et al., JOEM 2010

28

29 Overview De dreigwaarde van pijn Anticipatie en adaptatie: leren knowledge Reduceren van vrees voor pijn Conclusies

30 Exposure a. Functionele doelen vastleggen b. Educatie over de vermijdings paradox c. Hierarchie d. Modeling e. Verwachtingen uitdagen door middel van gedragsexperimenten Vlaeyen et al., CJP 2002

31 Fear Hierarchy Leeuw et al.. J Pain 2007;8(11): sev/

32 Uitdagen via gedragsexperiment

33

34

35 A B C D fear pain push the baby buggy lift a child De Jong et al Pain, 2007

36

37

38 Overview The dreigwaarde van pijn Anticipatie en adaptatie: leren Reductie van vrees voor pijn Conclusies

39 Conclusies Vrees voor pijn is een normal reactie op ongewone en bedreigende informatie. Vrees voor pijn kan in stand worden gehouden door associatief leren. Vrees voor pijn is belangrijke voorspeller van dagelijkse functionele beperkingen, via vermijdingsgedrag Er bestaat een assymmetrie tussen snelle acquisitie en langzame extinctie van vrees voor pijn Exposure kan een bijdrage leveren aan het op maat scijden van cognitive gedragsmatige interventies.

40 Teamwork: Maastricht (NL): Madelon Peters Marielle Goossens Martien Schrooten Linda Vancleef Petra Karsdorp Jeroen de Jong Hanne Kindermans Saskia Ranson Pim Peeters Ken Ceulemans Leuven (B): Ilse van Diest Omer van den Bergh Steven de Peuter Ann Meulders Kim Helsen Stéphanie Volders Erik Ceunen Nele Vandebroek International: Geert Crombez, Belgium Liesbet Goubert, Belgium Stephen Morley, UK Amanda Williams, UK Katja Wiech, UK Mick Sullivan, Canada Gordon Asmundson, Can Steven Linton, Sweden

41 Dank voor uw aandacht

42

43 Low back pain Start CBT Disability management End Early change Catastrophizing OR = 1.07* Late change Pain-related fear Late change Pain severity OR = 1.09* OR = 1.05** Return to work Wideman et al., PAIN 2009

44 Low back pain T1 Workers developing pain disability T2 Pain-related fear.48 Pain-related fear.24 Social Disability.20 Pain severity.58 Gheldof et al., EJP 2010

45 Low back pain Jensen et al., JOEM 2010