Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek

Transcriptie

1 Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Stefaan Van Damme - er is geen enkel belangenconflict of financiële band met de industrie - slaapproblemen angst werkverzuim/conflict medische overconsumptie functionele beperkingen chronische pijnpatiënt financiële problemen cognitieve problemen stress relationele problemen depressie sociale isolatie aanhoudende pijn/lichamelijke klachten En vooral Klachten vaak niet in verhouding tot pathologie Pijn en beperkingen blijven ondanks fysisch herstel of adequate medische behandeling Pathologie Beperkingen Pijn 1

2 Verklaringen onbegrepen pijn vanuit dualisme Geveinsd Ingebeeld (tussen de oren) Psychische stoornis (gemaskeerde depressie) Psychogeen Risico s van psychologiseren Psychogene pijn is geen diagnose in DSM-V (2013) We weten nog niet alles over het lichaam Etiket werkt stigmatizerend Onbegrip/ongeloof werkt pijngedrag in de hand ( If you have to prove you are ill, you can't get well ; Hadler, 1976) Nadelig voor de arts-patiënt relatie, behandelmotivatie, therapietrouw, Definitie van pijn Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging. (IASP, 1986) 2

3 1. Nociceptie 3. Brein verwerkt en interpreteert boodschap 4. Brein activeert beschermende systemen 2. Alarmsignaal verstuurd (adopted from: Butler & Moseley, 2003) 3

4 Wanneer het alarmsysteem overgevoelig wordt Centrale sensitizatie Verhoogde prikkelbaarheid en synaptische werkzaamheid nociceptieve neuronen centrale zenuwstelsel Gevolg van uitbarsting activiteit in nociceptoren Rol van leren en geheugen (Woolf, 2011) Wanneer het brein misleid wordt (Mancini et al., 2011, Psych Sci) 4

5 Experimenteel onderzoek toont aan dat Manipulatie verwachting pijn beïnvloedt pijnperceptie (subjectief en objectief) Visuele signalen die gekoppeld worden aan pijn lokken zelf activiteit uit in hersengebieden die instaan voor pijnverwerking Manipuleren van visuele informatie pijnlocatie beïnvloedt pijnervaring piekeren catastroferen Psychologische sensitisatie vrees hypervigilantie Fear of pain is more disabling than pain itself Gordon Waddell, 1993 Chronische pijn = chronische interruptie PIJN Werk Huishoudelijke taken Ontspanning/slaap Sociaal leven Zelfverzorging Routine fysieke activiteiten 5

6 Vermijdingsgedrag Hypervigilantie Disuse Hinder Depressie Vrees voor beweging, pijn, en letsel Catastroferen Letsel Pijn Herstel Volharden Geen vrees (Vlaeyen et al., 1995) Moeten patiënten gewoon volharden? Subgroep patiënten doet dit al! Steeds meer indicaties dat dit risico s inhoudt Blijvend negeren normale interruptie dagelijkse activiteiten door pijn kan leiden tot schade aan spierweefsel, zenuwen, beenderen, en ligamenten Verstoring herstelperiode acuut letsel en risico op chronificatie Zoektocht naar controle Zoektocht naar oplossing voor pijn centraal in leven Copingstrategieën gericht op controle: vermijdingsgedrag, medicatie, doctorshopping, Maar: geen pasklare oplossing voor chronische pijn + vaak oncontroleerbaar Paradoxale effecten: meer hinder + daling in levenskwaliteit 6

7 En wat met sociale factoren? Negatieve sociale interacties Onbegrip sociale omgeving en gezondheidszorg Leiden tot frustratie en kwaadheid Effect op behandelmotivatie, therapietrouw Interfeert met pijnrevalidatie programma s erfelijkheid Disuse Socioeconomische status Pathologie Depressie Coping Persoonlijkheid Pijn Stress Catastroferen Werktevredenheid Doctor Shopping Hinder Sociale steun Vermijding 7

8 Vragen? 8