Rita Schiphorst Preuper DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION

Transcriptie

1 Rita Schiphorst Preuper DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION

2 Chronische pijn en hulpmiddelen, voorzieningen en aanpassingen

3 Chronische pijn 3 miljoen Nederlanders

4 Kosten Medische kosten: 400 miljoen euro Ziekteverzuim en lange termijn beperkingen in functioneren Ruim 7 miljoen verzuimde werkdagen Totale kosten: 4 miljard Slobbe, 2006

5 Pijn is een onaangename sensorische en emotionele beleving, geassocieerd met een actuele aanwezige of een potentiële weefselbeschadiging of beschreven in termen van een dergelijke beschadiging.

6 Pijnsysteem PGE2 SP CGRP Bron: Douglas Fields Sci Amer IL 1

7 Factoren die een bijdrage leveren aan het in stand houden van de pijn Somatische factoren Cognities, disfunctionele gedachten, catastroferende gedachten Emoties, gevoelens, stemmings- en angst-problematiek Gedrag, ontwijking, fysiek deconditioneringssyndroom Sociale factoren, omgeving, werk, gezin Psychopathologie

8 Werkgroep Pijnrevalidatie Nederland WPN niveau s 1 t/m 4

9 Huisarts Familie Internet Bedrijfsarts Fysiotherapeut Orgaanspecialist Psycholoog Revalidatiearts Verzekeringsgeneeskundige 9

10 Samenwerken

11

12 12

13 Behandelprogramma in het kort Behandeldoelen Onderliggende theorieën

14 Patiënten Pijn > 6 weken Specifiek (of aspecifiek) Aspecifiek: lage rugklachten, nekklachten, RSI, fibromyalgie, bekkeninstabiliteit etc. Na rugoperaties (failed back surgery)

15 Indicatiestelling Pijnklachten van het houdings-en bewegingsapparaat Goede motivatie van patiënt, duidelijke hulpvraag Geen verdere diagnostiek of behandeling elders Geen co-morbiditeit die revalidatie-belemmerend werkt. Voldoende leer- en trainbaar

16 Specifieke pijnrevalidatie-indicatie Behandeling primair gericht op functieherstel pijnbestrijding is secundair wil weer normaal gaan functioneren thuis en in werk zonder hulpmiddelen / voorzieningen

17 Behandeling 1. Passend bij het WPN niveau (complexiteit) 2. Passend bij de individuele problematiek van de patiënt 3. Gericht op duidelijke functionele doelstellingen 4. Volgens evidence based richtlijnen en 5. Voldoet aan de kwaliteitscriteria van Revalidatie Nederland

18 Doelstellingen van de behandeling: 1. Hervatten van dagelijkse doelstellingen en taken 2. Werkhervatting bij ziekteverzuim 3. Terugdringen van medische en paramedische consumptie 4. Afbouw van hulpmiddelen en hulp van derden 5. Afstemmen belasting en belastbaarheid 6. Angst en depressieve gevoelens verminderen 7. Vergroten van zelfredzaamheid t.a.v. de klachten

19 Pijnrevalidatie

20 100% functioneren 50% Pijncontingent tijd

21 100% functioneren Tijdcontingent pijn 50% pijn tijd

22

23

24 Waddell (2006) Er is sterk bewijs dat werk goed is voor zowel fysiek als mentaal functioneren en welbevinden. De voordelen van werk overtreffen de risico s daarvan en zijn groter dan de voordelen van ziekteverzuim.

25 Poliklinische pijnrevalidatie Ft en Et 2 keer per week Psychologie 1 keer per week Gemiddelde behandelduur 12 weken

26 Nummer 1 Educatie!

27 Voorwaarden voor verdere uitleg voldoende aandacht voor somatiek gehoord, erkend voelen uitgebreide terugkoppeling A, LO, AO hulpvraag en zorgen patiënt?

28 Model van Loeser (BPS model) pijngedrag pijnbeleving pijngewaarwording nociceptie

29 Functioneren van patiënt wordt beïnvloed door: Biologische Psychologische en Sociale factoren

30 Biopsychosociaal model Ergotherapeut Overbelasting Gedrevenheid Hoge eisen aan zichze stellend Belastbaarheid Perfectionisme Fysiotherapeut PIJN Psycholoog Vermijding van belasting Zorgen over de toekom Bang voor nieuwe hernia Arts Ervaring met hernia + iatrogene effecten Beperkingen in werk en privé Schuldgevoelens Depressie

31 Centrale sensitisatie Ruggenmerg Hersenen

32 32

33 Reticulaire formatie nociceptoren introceptoren (hart, darmen, longen, blaas) proprioceptoren: spieren, gewrichten, pezen arousal / slaap-waakritme bewustzijnsniveau etc 33

34 Limbische systeem reactie op bedreiging (pijn)geheugen leerprocessen beslissingen emoties: agressie/angst beloning/straf 34

35 NORMAAL 35

36 SENSITISATIE MODULATIE 36

37 Pijnnetwerk sensitisatie

38 Doel uitleg sensitisatie Doel brug biomedisch naar psychosociaal: verklaring persisteren pijn zonder daadwerkelijke schade verklaring veel nevenklachten bv verhoogde spierspanning geruststelling en toch houvast oorzaak insteek op activatie, acceptatie, opbouw, vertrouwen, plezier, balans

39 PIJN SCHADE Schade zonder pijn Tumor, schotwond Pijn zonder schade: Verstoord herstel na letsel, ontregeling, spastische darm, FM, etc

40 BELASTING - BELASTBAARHEID

41 Van Dijk et al, 1990

42 ICF

43 Triggerpoints Travell and Simons

44 Factoren die een bijdrage leveren aan het in stand houden van de pijn (Fear avoidance model van Vlaeyen e.a. 1995, 2000) vermijding herstel selectieve aandacht beperkingen depressie exposure pijnsensatie angst catastroferen cognitieve herstructurering en angst reductie

45 Psychologie ACT (Schreurs)

46 Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Experientiele vermijding ligt aan de basis van veel problemen / lijden. Vermijding van pijn / emoties / gedachten is het probleem ipv de oplossing!

47 ACT STEP 1 Accept: stoppen met proberen om oplossing te vinden STEP 2 Choose: kiezen van je waarden STEP 3 Take action: richting je waarden

48 samengevat Uniforme theoretische onderbouwing Consequent Een taal, een plan