Leven met een hersenletsel: home sweet home?

Transcriptie

1 Leven met een hersenletsel: home sweet home? Prof.dr. Caroline van Heugten ERNAH congres 17 sept. 2015, Hasselt Dept P&N, MHeNS, FHML Dept NP&PP, FPN

2 Uw spreker...

3 Mate van participatie Ziekte/aandoening Functie Structuur Activiteiten (dagelijks leven) Participatie (maatschappij) Omgevingsfactoren Persoonlijke factoren 3

4 Zeer weinig gezichtsvermogen Juveniele macula degeneratie 10-12% gezichts vermogen Alle digitale toepassingen Alle labels/etiketten Autorijden Professor Wereldreiziger Omgevingsfactoren Persoonlijke factoren 4

5 Invloed van persoonlijke factoren Juveniele macula degeneratie 10-12% gezichts vermogen Alle digitale toepassingen Alle labels/etiketten Autorijden Professor Wereldreiziger Hulpmiddelen, naasten Slim, optimistisch, doorzetter 5

6 Hersenletsel of participatie? Hersenletsel Stoornissen Activiteiten (dagelijks leven) Participatie (maatschappij) Omgevingsfactoren Persoonlijke factoren 6

7 Ernst van de problematiek? Vergeetachtig 61% Mentale traag 56% Moeite met schrijven 56% Slechte concentratie 55% Geen 2 dingen tegelijk 53% Moeite met lezen 48% Eerder huilen 58% Initiatiefverlies 50% Irritatie 50% Veranderde seksualiteit 49% Veranderde persoonlijkheid 48% Afhankelijk gedrag 45% Depressief 45% depressie

8 Ontslagbestemming na hersenletsel? CVA trauma 70-95% gaat weer naar huis hartstilstand Participatie in de maatschappij

9 Participatiesamenleving Hersenletsel patient Persoon die (ooit) een hersenletsel heeft gehad

10 Participatie of hersenletsel? Hersenletsel Stoornissen Activiteiten (dagelijks leven) Participatie (maatschappij) Omgevingsfactoren Persoonlijke factoren 10

11 Risico op een lagere kwaliteit van leven na een jaar (Van Mierlo et al, 2015) 2 m 6 m 1 jr

12 Risico op een lagere kwaliteit van leven na een jaar (Van Mierlo et al, 2015) Goede uitkomst Slechte uitkomst 2 m 6 m 1 jr

13 Risico op een lagere kwaliteit van leven na een jaar (Van Mierlo et al, 2015; Brands et al, 2014) Voorspellers? Persoonlijke factoren! 2 m 6 m 1 jr

14 Persoonlijke factoren Persoonlijkheidskenmerken Persoonlijkheidstrekken die je meekrijgt vanaf je geboorte en die over het algemeen vrij stabiel zijn, zoals extravert/introvert. Coping stijlen Emotionele, cognitieve en gedragsmatige strategieën die menen uitvoeren om om te gaan met stressvolle situaties, zoals vermijden (passieve coping). Ziekte cognities Mentale representaties die mensen maken wanneer ze geconfronteerd worden met een ziekte, zoals een gevoel van hulpeloosheid en acceptatie.

15 Invloed van persoonlijke factoren op depressieve symptomen na CVA (Van Mierlo et al, 2015) Leeftijd, opleiding en geslacht Ernst CVA, ADL, cognitie Meer passieve coping Proactieve coping Zelf-effectiviteit Meer hulpeloosheid Minder acceptatie Minder voordelen Meer depressieve symptomen Neuroticisme Minder optimisme Pessimisme

16 Invloed van persoonlijke factoren op cognitieve klachten na CVA (Nijsse et al, 2015) Geslacht en opleiding Hogere leeftijd Ernst CVA, ADL Meer cognitieve stoornissen Meer depressieve symptomen Meer cognitieve klachten Passieve coping Minder proactive coping Zelfeffectiviteit Neuroticisme Optimimse Pessimisme

17 Invloed van persoonlijke factoren op tevredenheid en kwaliteit van leven (Brands et al, 2014; Tielemans et al, 2015) Meer proactieve coping Hogere zelfeffectiviteit * Minder depressieve symptomen * Meer tevredenheid * Betere kwaliteit van leven Toename van zelfeffectiviteit

18 De rol van ziekte cognities bij tevredenheid met leven (Van Mierlo et al, 2015) CVA 2 mnd 2 jr Tevredenheid Acceptatie neemt toe Tevredenheid Acceptatie Hulpeloosheid Voordelen Acceptatie Hulpeloosheid Voordelen

19 Uitdagingen in zorg en onderzoek? * Stimuleren van (pro)active copingstijlen * Vergroten van zelfeffectiviteit * Reduceren van emotionele stress * Veranderingen leren accepteren * Beinvloeding van ziekte-cognities? * Informatie & educatie * Positieve feedback & beloning * Cognitieve gedragstherapie * Probleemoplossende vaardigheidstraining * Motiverende gespreksvoering * Mindfulness-based therapie

20 Mijn boodschap aan U Leven met een hersenletsel = deelnemen aan de maatschappij Iedereen is anders Houd rekening met persoonlijke factoren Stimuleer adaptieve factoren Van patient naar persoon die (ooit) een hersenletsel heeft gehad

21 Dank voor uw aandacht