MS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts.

Transcriptie

1 MS: Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking, revalidatiearts.

2 Wat valt er te revalideren in de vroege fase? Aan bod komen: 1. Wat is revalidatie? 2. Hoe ga ik om met deze chronische aandoening (coping)? 3. Wat zijn veel voorkomende klachten en wat is er aan te doen? Cognitieve stoornissen Vermoeidheid 1 Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking oktober 27, 2011

3 Revalidatie Revalidatie richt zich op het voorkomen, terugbrengen en genezen van (te verwachten) functionele gevolgen van een ziekte. 2

4 Revalidatie Revalidatie richt zich op het voorkomen, terugbrengen en genezen van (te verwachten) functionele gevolgen van een ziekte. Doel van de behandeling: Samen met u voorkomen van blijvende beperkingen of om uw beperking zo goed mogelijk in uw leven, uw omgeving en de maatschappij in te passen. 3

5 Revalidatie aspecten MS functie activiteiten participatie persoonlijke factoren omgevings factoren Het ICF-model van de WHO (2001) 4

6 Revalidatie in het kort: belasting belastbaarheid 5

7 Chronische ziekte Vanuit de overheid: streven naar kwalitatief betere zorg tegen lagere kosten. 6

8 Chronische ziekte Vanuit de overheid: Een oplossing: bevorderen zelfmanagement: ü patiënt houdt zelf de regie ü patiënt is mede verantwoordelijk streven naar kwalitatief betere zorg tegen lagere kosten. 7

9 Vragen bij zelfmanagement: Ø Wat weet ik van de ziekte? Ø Hoe ervaar ik de ziekte en hoe ga ik ermee om? Ø Hoe speel ik vroegtijdig in op veranderingen? 8

10 Coping Hoe men omgaat met de gevolgen van nare gebeurtenissen De coping stijl wordt gevormd door ervaring, persoonlijkheidskenmerken en gedragstijlen. Ø Taakgerichte coping Informatie zoeken Zaken op een rijtje zetten Ø Emotiegerichte coping Laten blijken van emoties (boosheid, verdriet), zorgen delen Positief denken Ø Vermijdingsgerichte coping Vermijden Gezelschap zoeken Afleiding zoeken Er is niet een goede of slechte coping stijl, dit hangt af van de situatie. 9

11 Relatie tussen coping en kwaliteit van leven Naarmate de tijd sinds ontstaan MS toeneemt, maken patiënten meer gebruik van emotiegerichte coping stijlen en neemt het gebruik van actieve/taakgerichte copingstijlen af. Maar: emotiegerichte copingstijlen correleren met een lagere kwaliteit van leven dan taakgerichte copingstijlen! 10

12 Wat kan ik ermee? Ø Bewust worden van eigen coping stijl Ø Aanleren actieve aanpak: wat kan ik wel/niet zelf doen? Bespreekbaar maken in directe omgeving MS team: Neuroloog MS verpleegkundige Revalidatieteam 11

13 Veel voorkomende klachten bij MS Ø Cognitieve stoornissen: 40-70% Ø Vermoeidheid: 75-92% Ø Depressieve stoornis: 27-54% Ø Angststoornissen: 25-40% Ø Seksuele stoornissen: 50-90% 12

14 Cognitie: het vermogen om iets te leren Voorkomende problemen: Ø geheugen-, aandacht- en concentratieproblemen Ø problemen met het denken en redeneren Ø gemis aan soepelheid Ø vertraagde informatieverwerking Ø afname van de cognitieve belastbaarheid 13

15 Cognitieve achteruitgang Ø Direct door MS Ø Indirect door MS Depressies/ verwerkingsproblemen Moeheid Slaapproblemen Stress Pijn Medicijnen 14

16 Wat kunt u zelf doen? Ø Herkennen Ø Direct of indirect gerelateerd aan MS? Ø Verwijzing revalidatiearts of NPO via neuroloog Ø Cognitieve revalidatie 15

17 Aandachtspunten cognitieve revalidatie Ø Verbeteren inzicht en acceptatie Ø Reductie stress, depressie, vermoeidheid Ø Aanleren compensatiestrategieën en belastingbelastbaarheidsprincipes Ø Geheugentraining Ø Aanpassen woon- en werksituatie 16

18 Vermoeidheid uit: zorgwijzer hersenaandoening en vermoeidheid Renate (32) heeft multiple sclerose: Ik vind het heel eng om MS te hebben. Je weet nooit wanneer het weer slechter zal gaan en ik heb steeds het idee dat ik mijn kinderen te kort doe. Door mijn vermoeidheid kan ik veel minder, en is er vaak weinig ruimte om plezier te maken. Voor mijn man is het ook heel zwaar. Door die vermoeidheid heb ik ook het idee dat ik een minder leuk mens ben. Ik heb nu wel een nieuwe werkplek waar ik op mijn eigen tempo en ongestoord aan de slag kan en ik hoop dat het dan wat beter wordt. Beperkingen in vroege fase worden meestal door vermoeidheid veroorzaakt. Vermoeidheid geeft aanleiding tot vermindering van kwaliteit van leven. 17

19 Waarom ben ik moe? Direct gevolg MS: Ø Samenhangend met ontstekingsproces in het zenuwstelsel Ø Beschadiging van specifieke hersengebieden Ø Verstoring van de hormoonhuishouding in de hersenen 18

20 Waarom ben ik moe? Indirect gevolg MS: Ø deconditionering Ø medicatie Ø depressie/angst Ø stress Ø slaapstoornissen pijn spasticiteit mictie problemen 19

21 Waarom ben ik moe? Ernst/beloop Ø de ernst ervan is niet altijd gerelateerd aan de ernst van andere MS-symptomen Ø verloop nauwelijks te voorspellen 20

22 Wat kan eraan gedaan worden? Ø Medicatie Amantadine Modafanil Antidepressivum Ø Energiemanagement (belasting/ belastbaarheid principes) Ø Gedragsverandering (aanpassen copingstijl) Ø Fysieke training 21

23 Mag ik gaan trainen? Invloed bewegen op vermoeidheid bij MS - Geen effect op algemene ziektebeloop MS - Indirect effect op vermoeidheid door verbetering fitheid - Voorkomen vicieuze cirkel - Wetenschappelijk onderzoek: verbetering spierkracht, conditie en mobiliteit 22

24 TREFAMS-ACE studie TREating Fatigue in Multiple Sclerosis Inclusiecriteria: Ø jaar Ø zelfstandig kunnen lopen (max 1 EK) Ø niet zwanger Aanmelding: via neuroloog/ms verpleegkundige/revalidatie-arts m.heine@dehoogstraat.nl 23

25 Revalidatie bij MS Haal eruit wat erin zit! Ga ik op een adequate wijze om met mijn ziekte of moet ik hulp hierbij vragen/inschakelen? Hoe blijf ik zo goed en zelfstandig mogelijk functioneren (in mijn leven/ mijn werk/mijn gezin en hobby s)? Bespreek klachten al in vroeg stadium met neuroloog/msverpleegkundige/revalidatiearts

26 DANK VOOR UW AANDACHT 25