De (on)zichtbare gevolgen van hersenletsel. 13 november 2018

Transcriptie

1 De (on)zichtbare gevolgen van hersenletsel Evelien Pirard Revalidatiearts Suzanne Lambregts Kinderrevalidatiearts 13 november 2018

2 NAH: Niet Aangeboren Hersenletsel Hersenletsel = NAH = verzameling van aandoeningen waarbij hersenbeschadiging is ontstaan na de geboorte en daardoor een breuk in de levenslijn

3 NAH: Niet Aangeboren Hersenletsel Niet- traumatisch CVA (beroerte) Benigne/maligne tumoren Infectieuze hersenaandoening Hersenletsel na zuurstoftekort (OHCA, verdrinking etc) Traumatisch hersenletsel: (Verkeers)ongeval, val op het hoofd of schotwond

4 Aantallen Nederland: mensen leven met de gevolgen van NAH patiënten jaarlijks met NAH patiënten houden blijvende forse beperkingen over West-Brabant: Prevalentie: patiënten met NAH 4% van inwoners West Brabant heeft NAH Incidentie: patiënten Bron: CBS demografische kerncijfers per gemeente 2015

5 Gevolgen van Niet Aangeboren Hersenletsel Sensomotorische problemen Neuropsychologische problemen - Algemene functies - Cognitieve problemen - Verandering in gedrag en emoties

6 Gevolgen van Niet Aangeboren Hersenletsel Sensomotorische problemen: 80% van CVA pt heeft motorische problemen 60-80% hiervan kan na 6mnd lopen Neuropsychologische problemen - Algemene functies - Cognitieve problemen - Verandering in gedrag en emoties

7 Gevolgen van Niet Aangeboren Hersenletsel Sensomotorische problemen Neuropsychologische problemen - Algemene functies: bewustzijn, vermoeidheid & belastbaarheid - Cognitieve problemen: aandacht en concentratie, geheugen, taal/communicatie, waarneming, executief functioneren en handelen. - Verandering in gedrag en emoties

8 Neuropsychologische problemen Onzichtbare gevolgen van hersenletsel Overgevoeligheid Moe en hoofdpijn Geheugen problemen Concentratie problemen Gedrag en emotie veranderingen Intimiteit seksualiteit Bang en onzeker

9 NAH: Niet Aangeboren Hersenletsel Onderzoek bij CVA patiënten, FuPro onderzoek: volwassen patiënten en 211 partner 3 jaar lang gevolgd Uitkomstmaten: depressie, loopvaardigheid, cognitie en sociaal functioneren 1 tot 3 jaar na CVA 25% depressie na 1 jaar 58% moe na 3 jaar 20% gaat achteruit in mobiliteit na 3 jaar 75% is tevreden met eigen leven 3 jaar na CVA 50% van partner depressieve symptomen

10 Determinanten van vermoeidheid Schepers et al,. Poststroke fatigue: course and its relation to personal and stroke-related factors, Arch Phys Med Rehab, 2006.

11 NAH: Niet Aangeboren Hersenletsel Casus: - 62 jr man, CVA maart Zwakte rechts, dysartrie, lichte verwardheid - Goed opgeknapt, snel naar huis en aan het werk - September 2018: op aandringen van partner: - dhr loopt vast op het werk na verandering van processen - Thuis ongezellig, korter lontje, vergeet veel, laat spullen liggen op onlogische plekken, moe, vermijd sociale activiteiten steeds meer, hoofdpijn.

12 Revalidatiebehandeling volwassenen Patiënt en systeem inzicht geven in cognitieve problematiek Aanreiken van compensatiestrategieën Balans vinden in belasting en belastbaarheid Adviezen t.a.v. arbeid/ dagbesteding Trainen van sensomotorische problematiek

13 NAH: Niet Aangeboren Hersenletsel Zichtbare en onzichtbare gevolgen van hersenletsel; patiënten zelf zien niet altijd de link met hersenletsel BREINLIJN: een gratis loket waar je terecht kunt met vragen over NAH - tel:

14 NAH: Niet Aangeboren Hersenletsel Take Home Message: Hersenletsel = verzameling van aandoeningen waarbij hersenbeschadiging is ontstaan en door de gevolgen van dit letsel ontstaat een breuk in levenslijn Hoge aantallen: in West-Brabant leven mensen met NAH, elk jaar komen hier ruim 5000 mensen bij. Let goed op onzichtbare gevolgen van hersenletsel!

15 Inhoud Incidentie en oorzaken Onzichtbare gevolgen Prognose Growing into deficit Revant [NAH ]

16 Incidentie kinderen met traumatisch hersenletsel in ziekenhuizen per jaar (tot 24 jaar)! 295 per En nog een groot aantal dat door de huisarts wordt opgevangen per jaar niet-traumatisch NAH; 113 per (0-14 jaar) per (15-24 jaar) Pelt e.a., Eur J Ped Neuro 2011

17 Meest voorkomende oorzaken bij kinderen

18 Kloet e.a. Brain Inj juli 2013 N=1500 Oorzaken

19

20 Meest voorkomende lange termijn gevolgen Cognitieve stoornissen: aandacht, geheugen en denktempo Verminderde mentale belastbaarheid Sociaal-emotionele en gedragsproblemen NB Licht traumatisch hersenletstel (LTH) 10-30%, overig 60-70% Motorische stoornissen m.n. bij niet-traumatisch hersenletsel Participatieproblemen in gezin, school en vrije tijd/vrienden

21

22 Prognostische factoren Premorbide factoren: leeftijd/ontwikkelingsfase, opleidingsniveau (cognitieve reserve), persoonlijkheid, coping, premorbide problemen, sociale omgeving Factoren letsel: aard, ernst, lokalisatie, bijkomende lichamelijke problemen en vroeg ontstane gedragsstoornissen Na het letsel: ontvangen behandeling/begeleiding (zorgstandaard) van kind/gezin en aanpassingsmogelijkheden omgeving

23 Leeftijd Adolescenten (en kinderen) zijn kwetsbaarder dan volwassenen en herstellen ook langzamer neurale ontwikkeling hormonale invloeden verminderde stabiliteit nekmusculatuur coping opvolgen adviezen

24 LEEFTIJD/ONTWIKKELING

25 Growing into deficit Gevolgen van het letsel komen pas na verloop van tijd aan het licht Nieuwe en snellere netwerken worden aangelegd Per levensfase worden er andere eisen gesteld en daardoor kunnen er soms jaren na ongeval stoornissen zichtbaar worden, b.v. ontwikkeling executieve functies vanaf ± 7e jaar Vaak zichtbaar bij transitiemomenten

26 Revalidatiebehandeling kinderen Psycho-educatie/informatie Herleren van vaardigheden en leren van compensatiestrategiëen Enkele keer cognitieve (neuropsychologische) training Ondersteuning en begeleiding kind en systeem Advies voor schoolintegratie en dagbesteding

27 Dank voor uw aandacht Evelien Pirard Suzanne Lambregts