EINDDOCUMENT Game Analysis

Transcriptie

1 EINDDOCUMENT 28 oktober 2013 EINDDOCUMENT Game Analysis Groep 4

2 Inhoud Concept 1: invivo... 3 Introductie... 3 Doelgroep... 3 Platform... 3 Game beschrijving... 3 Gameplay... 4 Onderzoek... 5 Wat is bewegingsangst?... 5 Wat kan helpen?... 5 Tampa schaal voor Kinesiofobie... 5 Verschillende soorten bewegingsangst... 5 Wat is exposure in vivo?... 6 Exposure bij catastrofaal denken over pijn... 6 Exposure bij whiplash... 7 Keuze voor concept... 8 Concept 2: bonsai... 9 Introductie... 9 Doelgroep... 9 Platform... 9 Game beschrijving... 9 Gameplay Key features Outcome variables (doelen) Onderzoek Symptomen Keuze voor concept Visuals Invivo Visuals Bonsai... 15

3 Concept 1: invivo Introductie Van psychosomatische fysiotherapeuten hebben wij de opdracht gekregen na te denken over hoe behandelingen voor bewegingsangst na een whiplash efficiënter kunnen worden. Dit met name met betrekking tot een game. Omdat wij niet goed bekend waren met de gevolgen van een whiplash en de behandelingen hiervan zijn wij ons hier eerst in gaan verdiepen. Vervolgens hebben wij met de opdrachtgever (Fantazm) en psychosomatische fysiotherapeuten gesproken om de precieze opdracht helder te krijgen en om onze vragen met betrekking tot de behandelingen beantwoord te krijgen. Hierna zijn wij gaan brainstormen met welke technologie en op welke manier wij de behandelingen efficiënter zouden kunnen maken. Daar is het onderstaande concept uit voort gekomen. Het doel van het concept is dat patiënten rapporteren dat ze minder angst ervaren bij het maken van bepaalde bewegingen, waarvoor ze eerst wel angst hadden. Daarnaast is het doel het inzichtelijk maken van de resultaten van de behandeling, door exacte meting van de bewegingen van de patiënt. Doelgroep De doelgroep is iedereen die bij de psychosomatische fysiotherapeut onder behandeling is voor bewegingsangst na een whiplash. Dit kunnen mannen en vrouwen zijn, van jong tot oud. Belangrijk is dat de patiënt angst voelt om bepaalde bewegingen te maken en deze daarom vermijdt. Platform Het spel wordt gespeeld op de Xbox, met behulp van de Kinect. De Kinect wordt gebruikt om de bewegingen van de speler te registreren. Doordat de Kinect bewegingen heel nauwkeurig kan registreren, is deze technologie uitermate geschikt om bewegingen te analyseren. Daarnaast beschikt de Kinect over spraakherkenning. Tevens biedt het gebruik van de Kinect de mogelijkheid om zowel de hartslag als de lichaamstemperatuur van de patiënt te meten. Game beschrijving De game maakt gebruik van de exposure in vivo methode 1 2. Kort gezegd houdt dit in dat de patiënt stapsgewijs die bewegingen uit gaat voeren voor welke hij* angst heeft. 1 Kenniskring (2010). Exposure in vivo. Wat is exposure in vivo? Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via 2 ScienceDirect (2001). Graded exposure in vivo in the treatment of pain-related fear: a replicated single-case experimental design in four patients with chronic low back pain. Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via

4 De game bestaat uit twee delen. Allereerst moet er een selectie gemaakt worden uit afbeeldingen van verschillende bewegingen. De patiënt moet deze via de Kinect rangschikken op volgorde van mate waarin de patiënt angst voelt om deze beweging uit te voeren. Vervolgens begint de eigenlijk game. De patiënt gaat die bewegingen waarvoor hij angst heeft uitvoeren, beginnend bij de beweging waarvoor de patiënt de minste angst ervaart. Wanneer dit goed gaat en de patiënt de beweging vrijwel zonder angst kan uitvoeren, wordt begonnen met de volgende beweging. Dit wordt net zo lang gedaan totdat de patiënt alle bewegingen heeft gemaakt waarvoor hij angst heeft. Dit gebeurt hoeft niet direct in één behandeling, de patiënt heeft tijd nodig om van zijn angst af te komen. De patiënt bepaalt zelf het tempo. Gameplay Wanneer de game voor de eerste keer wordt gestart, krijgt de patiënt de afbeeldingen van bewegingen te zien. Al deze afbeeldingen hebben een nummer. Om de bewegingen te rangschikken op volgorde van mate waarin de patiënt angst heeft voor die beweging noemt de patiënt eerst het nummer van de beweging waarvoor hij de minste angst heeft. Deze komt dan onderaan het scherm te staan, op een soort tijdlijn die van minst eng tot meest eng gaat. Dit gaat net zo lang door totdat alle bewegingen zijn gerangschikt. De game wordt dus speciaal samengesteld voor de patiënt. Hierna kan begonnen worden met de game zelf. Op het scherm ziet de patiënt welke beweging hij moet maken (dit is de beweging waarvoor hij zelf heeft aangegeven de minste angst te voelen). Ook ziet hij op het scherm een soort schaduw van zichzelf, welke meebeweegt met zijn eigen bewegingen. De patiënt moet de beweging die hij op het scherm nadoen. Dit is heel nauwkeuring, bijvoorbeeld op het aantal graden waarin hij zijn nek moet bewegen toe. De Kinect registreert deze bewegingen en vergelijkt deze met de te maken beweging. Wanneer dit overeenkomt heeft de patiënt de beweging goed uitgevoerd. Hierna krijgt de patiënt een scherm te zien waarin hij/zij moet aangeven hoeveel angst de patiënt nu nog voelt voor deze beweging. Wanneer dit nog te veel is moet de beweging opnieuw worden gedaan. Wanneer de beweging geen, of weinig, angst meer oproept dan kan begonnen worden met de volgende beweging. Dit gaat net zo lang door totdat alle bewegingen gedaan zijn. Zoals hierboven ook al gemeld is het aannemelijk dat dit niet in één behandeling gedaan zal worden. De patiënt geeft zelf het tempo aan. Wanneer de patiënt het spel wil stoppen roept hij stop. Zijn voortgang wordt dan opgeslagen in het spel zodat de patiënt de volgende keer weer verder kan waar hij is gebleven. De volgende keer worden wel de minst enge bewegingen nog eens herhaalt zodat de patiënt niet direct met de moeilijke bewegingen hoeft te beginnen. De Xbox houdt de prestatie van de patiënt nauwgezet bij en maakt hierover een document aan welke de therapeut kan inzien. Ook de hartslag en de lichaamstemperatuur van de patiënt wordt bijgehouden. Hierdoor krijgt de therapeut een goed inzicht in hoever de patiënt is en wat hij al wel en wat hij nog niet kan. Hierdoor is het gemakkelijker om de gesprekken toe te spitsen op in welke staat de patiënt verkeerd. * Waar hij, hem en zijn is geschreven kan ook haar en zij gelezen worden.

5 Onderzoek Wat is bewegingsangst? Veel patiënten en mensen met pijn hebben angst om te bewegen. Ze zijn bang dat als ze bewegen, hun klachten erger worden of dat er iets kapot zal gaan. Mensen met bewegingsangst vermijden daarom lichamelijke activiteit. Dit kan soms ernstige gevolgen hebben. Zo kan het genezingsproces bijvoorbeeld stil komen te staan. Beweging oftewel fysieke activiteit is noodzakelijk in veel genezingsprocessen. Maar bij lage rugklachten is het absolute noodzaak om in beweging te blijven. Mensen met bewegingsangst gaan ook lichamelijke activiteit die met arbeid te maken heeft uit de weg. Met andere woorden: bewegingsangst beïnvloedt het werk van mensen en dat kan leiden tot verzuim en een toename van arbeidsongeschiktheid. Ook vermijdingsgedrag (het omzeilen van bepaalde werkzaamheden omdat men bang is dat dit pijn of uitvalverschijnselen veroorzaakt) kan ervoor zorgen dat de uitvoering van het werk of de hervatting ervan vastloopt. Uit onderzoek blijkt dat bewegingsangst vooral voorkomt bij mensen met rug- en schouderpijn. Een andere naam voor bewegingsangst is kinesiofobie. Wat kan helpen? Bewegingsangst kan door middel van een goede uitleg van de fysiotherapie verholpen worden. Hierbij legt de fysiotherapeut uit dat de patiënt de pijn moet accepteren en dat er niets beschadigd raakt als men beweegt op de manier zoals dat aangegeven wordt. Een ernstiger vorm van bewegingsangst kan behandeld worden samen met psychologische begeleiding. 3 Tampa schaal voor Kinesiofobie Vragenlijst om te bepalen hoe ernstig de bewegingsangst is. 4 Verschillende soorten bewegingsangst Bewegingsangst kan overal voorkomenmaar een veel voorkomende soort is bij rug- en schouderpijn. Wij focussen ons nu op de klachten na een whiplash, dus vooral nekklachten. Om de behandeling vaker te kunnen gebruiken zal deze uitgebreid kunnen worden naar allerlei verschillende soorten bewegingsangst. De kinect is in staat om de kleinste bewegingen te zien, dus vrijwel elke beweging is te registreren. 3 Werkend lichaam. Bewegingsangst. Wat is het? Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via 4 Fysiovragenlijst. Tampa schaal voor Kinesiofobie. Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via

6 Wat is exposure in vivo? Exposure in vivo helpt mensen om over hun angst heen te komen. U leert stap voor stap wennen aan situaties die u eng vindt. In het Nederlands noemen we dit blootstelling. De methode wordt veel gebruikt in de gedragstherapie. Blootstelling werkt bij posttraumatische stress-stoornis, bij sociale fobie, bij paniekstoornis met pleinvrees en bij een specifieke fobie, zoals angst voor spinnen. Het wordt ook wel gebruikt bij de gegeneraliseerde angststoornis. Bij angststoornissen werkt exposure als volgt. Samen met de therapeut zet u alle situaties op een rijtje waarin u bang bent. U brengt daarin een volgorde aan, van 'een beetje eng' naar 'heel eng'. Dan gaat u oefenen met die situaties door ze bewust op te zoeken. Eerst de minder enge, daarna de engere. Zo leert u geleidelijk af om bang te zijn. Bij hoogtevrees en vliegangst werkt exposure ook met 'virtual reality'. Dan krijgt u een soort bril op waardoor het net is of u in de angstige situatie zit. Het lijkt bijvoorbeeld alsof u een trap opklimt of in een vliegtuig zit. Bij sommige angststoornissen oefenen mensen ook door beangstigende gevoelens en gedachten op te roepen. Bij een paniekstoornis met pleinvrees gaat u bijvoorbeeld expres hyperventileren. En bij de gegeneraliseerde angststoornis gaat u expres piekeren. Exposure bij catastrofaal denken over pijn Experimenteel onderzoek heeft aangetoond dat het blootstellen van rugpijnpatiënten aan rugbelastende activiteiten effectief is in het corrigeren van overschatting van pijn. McCracken, Gross, Sorg en Admands (1993) stelden patiënten met chronische lage rugpijn bloot aan zes keer het been opheffen vanuit een liggende positie (drie keer met elk been). Ze vonden dat patiënten met hoge pijngerelateerde vrees in het begin ertoe neigden de pijn en de vrees te overschatten. Naarmate ze meerdere keren de oefening hadden uitgevoerd werden de schattingen accurater. In een studie van Crombez, Vervact, Baeyens, e.a. (1996) werd aan patiënten met chronische lage rugpijn gevraagd een fysieke knietest uit te voeren. Deze bestond uit het buigen en strekken van de knie in vier aparte sessies. Elke sessie bestond uit drie keer buigen en strekken van de knie met maximale kracht. Er waren twee opeenvolgende sessies met elk been. Gedurende elke sessie werden de basispijn, de verwachte pijn en de ervaren pijn geregistreerd. Crombez e.a. (1996) stelden vast dat patiënten met chronische lage rugpijn in het begin de pijn overschatten, maar dat bij het herhalen van de test met hetzelfde been de overschatting onmiddellijk gecorrigeerd werd. In een recente studie (Goubert, Francken, Crombez e.a., 2001) werden patiënten blootgesteld aan twee verschillende bewegingen; bukken naar een staafje dat zich op tweederde van de kniehoogte bevond en vanuit lig een been gestrekt opheffen tot 60 met de ondergrond. Patiënten werd gevraagd om elke beweging tweemaal na elkaar uit te voeren. Vóór de uitvoering van elke beweging werd telkens gevraagd naar de hoeveelheid pijn die ze hadden op dat moment en naar de pijn die ze verwachtten tijdens de uitvoering van de beweging. Achteraf werd telkens gevraagd naar de pijn die ze werkelijk ervaren hadden tijdens de beweging. In het algemeen toonden de resultaten dat chronische lagerugpijnpatiënten de pijn overschatten wanneer hen gevraagd werd een eerste beweging uit te voeren. Wanneer ze voor een tweede maal de eerste beweging uitvoerden,

7 corrigeerden ze deze overschatting. Verder analyses wezen uit dat dit patroon voornamelijk geldig was voor patiënten met catastrofale gedachten over pijn. 5 Exposure bij whiplash Het blijkt dat exposure in vivo ook effectief kan zijn bij een whiplash. JP Robinson, BR, EJ Dansie, HD Wilson en DC Turk hebben dit onderzocht. De 191 patiënten werden random toegewezen aan een van de drie volgende behandelgroepen: Informatiefoldergroep Informatiefolder over de symptomen van WAD en het belang van het oppakken van normale activiteiten. Discussie groep De bovenstaande informatiefolder en drie didactische discussie sessies van twee uur. Deze vonden om de twee weken plaats. Bij deze discussie sessies waren een arts, fysiotherapeut en psycholoog betrokken. De inhoud van de folder werd daarbij nader uitgewerkt. Exposure groep De bovenstaande informatiefolder in combinatie met desensitisatie van gevreesde en vermeden activiteiten via verbeelding en directe exposure. De deelnemers kregen drie sessies exposuretherapie. Deze werden om de twee weken gegeven. Tijdens de baseline sessie waren de foto s van nekbewegingen op de PFActS-C door de deelnemer gescoord op de mate van vrees die ze voor de beweging hadden. Zo werd er een hiërarchie samengesteld van bewegingen waar men veel vrees voor had, gematigde vrees of lage vrees. In de eerste sessie verbeeldden de deelnemers dat ze de bewegingen uitvoerden van twee of drie foto s waar men weinig vrees voor had. Daarna werd de deelnemer gevraagd deze bewegingen uit te voeren. Elke keer werd dit uitgevoerd met de expliciete opdracht van tevoren te ontspannen en ook ontspannen te blijven tijdens de verbeelding van de beweging en tijdens de uitvoering van de beweging. Deze oefening werd herhaald tot de deelnemer zonder angst de beweging kon verbeelden en uitvoeren. Een reductie van 30% in angst of zorg op een schaal van 1-10 werd als een criterium gehanteerd. In sessie twee werd geoefend met foto s met bewegingen waar gematigde vrees voor was. In trainingssessie drie tenslotte met bewegingen waar men veel vrees voor had. Resultaten Bij aanvang waren beide groepen goed aan elkaar gelijk. Na de behandeling bleek alleen de exposuregroep significant beter vooruit te zijn gegaan op de NDI dan de groep die alleen de informatiefolder had gehad. Ook had de exposuregroep significant minder angst voor specifieke nekbewegingen dan de informatiefoldergroep. De exposuregroep had een sterkere reductie in ernst van de pijn dan de informatiefoldergroep of de discussiegroep. De eigen effectiviteit rond chronische 5 Springer (2009). Graduele exposure in vivo en gedragsexperimenten bij pijngerelateerde vrees. Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via

8 pijn was in de exposuregroep sterker verbeterd dan in de informatiefoldergroep. Ditzelfde patroon zag men bij posttraumatische stressstoornis symptomen. Samenvattend: vooral de exposuregroep deed het op bijna alle maten beter dan de informatiefoldergroep. Maar tussen de exposuregroep en de discussiegroep bleken er geen duidelijke verschillen. Mediatie-analyse toonde aan dat de reductie in angst de beste voorspeller was op vooruitgang op de NDI. 6 Keuze voor concept Onze applicatie richt zich op mensen met bewegingsangst. We gaan hiervoor de exposure in vivo techniek gebruiken. Dit is zeer effectief gebleken uit eerder onderzoek. Onze behandeling zal worden gedaan met de Xbox, in combinatie met de kinect. De kinect heeft de mogelijkheid om bewegingen minutieus te analyseren, wat voor onze behandeling noodzakelijk is. 7 Doordat de patiënt nu zelf een tijdlijn instelt en zijn oefeningen kan doen, kan de therapeut tegelijkertijd het formele gedeelte van het consult doen. Zo wordt de tijd van het consult optimaal benut. De therapeut kan de patiënt tussentijds corrigeren, feedback geven of stoppen. Doordat we gebruik maken van de kinect, is de besturing voor vrijwel iedereen natuurlijk. Door de kinect kunnen dingen als spraak en bewegingen van handen en vingers al als bediening werken. Zo hoeft de patiënt niet lang aan de besturing te wennen. De therapeut kan hierbij natuurlijk een ondersteunende rol spelen. Tijdens de oefeningen krijgt de patiënt direct feedback op zijn voortgang. Het aantal graden wordt weergegeven, zo is de meting zo precies mogelijk. Achteraf is er een overzicht te zien met de voortgang van de patiënt. Hier wordt duidelijk en overzichtelijk weergegeven hoe het deze keer is gegaan, ook ten opzichte van vorige keer. Zo kan de patiënt maar ook de therapeut precies zien of de patiënt voortgang boekt. 6 Psych-fysio (2013). Angst voor bewegen bij WAD I & II verminderen door exposure-therapie of intensieve educatie. Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via 7 Digital Spy (2013). Gaming. Xbox One's 11 biggest features: New Kinect, controller, used games. Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via

9 Concept 2: bonsai Introductie Voor de tweede opdracht was het de bedoeling dat we een game-concept zouden ontwikkelen die gebruik maakte van de kersverse Occulus Rift-technologie. De doelgroep voor deze opdracht zou echter niet te maken hebben met een whiplash maar met stress-gerelateerde problemen. De probleemstelling waarmee deze patiënten te maken hebben, is dat zij moeite hebben om zich te kunnen ontspannen. De uitdaging was dus om voor de Occulus Rift een game-concept te verzinnen waardoor patiënten zich beter bewust werden van de spanning in hun lijf en om deze spanning vervolgens te verminderen. Al vrij snel waren wij het er als groep met elkaar over eens dat de Occulus Rift een ongeschikt platform zou zijn voor patiënten die te maken hebben met veel stress. Dit baseerden wij op persoonlijke ervaringen met het apparaat tijdens een van de Game Analysis-lessen. De patiënten zouden namelijk gebruik moeten maken van een voor hun onbekend apparaat met nieuwe technologie die nogal een intense game-ervaring biedt. Dit zou er volgens ons voor zorgen dat de Occulus Rift meer negatieve dan positieve gevolgen zou hebben op de hoeveelheid stress in het lichaam van de patiënten. In plaats van de OR hebben wij vervolgens een concept voor smartphones bedacht omdat de meerderheid van de patiënten al een smartphone bezit en het gebruik daarvan erg toegankelijk en laagdrempelig is. Bij het ontwikkelproces hebben wij ook de nadruk gelegd op het analyseren van stresspatronen om deze vervolgens samen met de psychosomatische therapeut te behandelen. Doelgroep De doelgroep is iedereen die bij de psychosomatische fysiotherapeut onder behandeling is voor stress gerelateerde klachten. Dit kunnen mannen en vrouwen zijn, van jong tot oud. Platform Bonsai is een app voor op de smartphone. De app wordt ontwikkeld voor Android, ios, en Windows Phone. Iedereen met een smartphone moet de mogelijkheid hebben de app te downloaden. Voorwaarde is dus wel het bezitten van een smartphone. Game beschrijving De app is een game waarbij de patiënt s avonds voor het slapen gaan aan moet geven hoe hij/zij zich die dag voelde en of er punten waarop waarop de patiënt zich erg gestrest voelde. De vragen die worden gesteld zullen gebaseerd worden op de vragen uit de 4DKL vragenlijst. 8 Hierdoor ontstaat er 8 NHG. VierDimensionale KlachtenLijst. Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via

10 veel data wat inzicht geeft in wanneer en welk gedeelte van de dag de patiënt zich het meest gestrest voelt. Inzicht is heel belangrijk omdat je dan gericht kan behandelen. Tijdens de behandeling met de therapeut kan dan gekeken worden waaraan het ligt en hoe het in de toekomst voorkomen kan worden. Ook kan de app de patiënt helpen ontspannen. Het bevat relaxation muziek met voice. Wanneer de patiënt behoefte heeft om zich te ontspannen kan hij deze muziek opzetten. Gameplay 1. De patient neemt samen met de therapeut een vragenlijst door op de computer (gebaseerd op de 4DKL methodiek) 2. Vanuit deze vragenlijst wordt een patiëntcode gegenereerd die de patiënt kan invullen in de App om zo zijn/haar aangepaste gegevens in te kunnen laden 3. Vervolgens loopt de patiënt een korte tutorial door om zo de ins and outs van de game onder de knie te krijgen 4. Een notificatie voor het slapen gaan zorgt ervoor dat de patiënt 1 maal daags de evaluatie van zijn dag en bijbehorende gemoedstoestand bijhoudt Key features - Feedback op het gedrag van de patiënt - Voor therapeut en patiënt duidelijk waar de knelpunten zitten - Ontspanningsoefening d.m.v. aangename rustige stem (audio) Outcome variables (doelen) - De therapeut verkrijgt gedetailleerd inzicht van de gemoedstoestand van de patiënt tussen de behandelingen door. - De patiënt is zich meer bewust van zijn gemoedstoestand en de trigger momenten die dit veroorzaken. Onderzoek Symptomen Stress kan zorgen voor verschillende symptomen. Deze symptomen zijn in te delen in verschillende typen: lichamelijke symptomen, psychische symptomen en gedragsmatige symptomen van stress. 9 Lichamelijke symptomen 9 Burnin (2013). Psychosomatische oefentherapie. Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via

11 Aanhoudende moeheid. Slaapproblemen, gespannen spieren, misselijkheid benauwdheid, duizeligheid en druk op de borst. Psychische symptomen Concentratie vermindering, vergeetachtigheid, piekeren, prikkelbaarheid, somberheid en angst. Gedragsmatige symptomen Meer fouten maken, chaotisch gedrag, vermijden van sociale contacten. Stressgerelateerde klachten zijn er in verschillende soorten en maten. Bij de psychosomatische fysiotherapeut worden de gevallen behandeld waar er een combinatie is van lichamelijke en psychische klachten. 10 Keuze voor concept Bovenstaand onderzoek hebben wij meegenomen in het vormen en onderbouwen van ons concept. Wij hebben er voor gekozen een app te maken op de mobiele telefoon. Onze app moet altijd beschikbaar zijn, thuis en onderweg. Juist hierom hebben wij gekozen voor een applicatie voor op de smartphone. Uit onderzoek is ook gebleken dat internet voor onderweg tegenwoordig vooral op de smartphone gebeurd. 11 Dit maakt het mogelijk de app altijd en overal te raadplegen en te synchroniseren. Het doel van onze Bonsai is het inzichtelijk maken voor therapeut en patiënt waar de knelpunten van de patiënt zitten. Wanneer heeft de patiënt het meest stress, wat is er daarvoor gebeurd, etc. Door het overzicht wat de app creëert, wordt het inzichtelijk gemaakt wat de triggers zijn voor stress (of een van de gerelateerde klachten). Naast de feedback van de therapeut, zal er ook feedback verkregen kunnen worden van de app. Door deze feedback inzichtelijk te maken buiten de sessies met de therapeut om, zal de patiënt meer inzicht geven in zijn/haar gedrag, en de gevolgen hiervan. Ook zal het de daadwerkelijke sessies met de therapeut meer diepte geven, doordat er door de app al informatie wordt verschaft over de piekmomenten van spanning ed. Kiki Coppelmans (psychosomatisch fysiotherapeut) gaf ook aan dat de sessies gemiddeld maar 45min. Duren, het is dus zaak om deze tijd optimaal te benutten. Naast het feedback systeem hebben we nog een ander onderdeel in de app zitten, een bonsai boompje. Dit boompje groeit naarmate de patiënt zijn gegevens en gemoedstoestand blijft updaten. De Patiënt heeft dus niet alleen meer feedback op zijn gedrag en gemoedstoestand, maar krijgt ook op een andere manier feedback. Hoe vaker hij zijn gemoedstoestand bijwerkt en invult, hoe groter en mooier het boompje zal worden. Op deze manier heeft de speler ook een leuke visuele manier van feedback. 10 Psychosomatische fysiotherapie (2012). Informatie voor patiënten. Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via 11 CBS (2013). Vrije tijd en cultuur. Mobiel online vooral met de smartphone. Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via wm.htm

12 Er is bewust gekozen voor een bonsaiboompje. Een bonsai heb je in vele verschillende soorten en maten. 12 Er zijn verschillende manieren van groeien, en ze moeten vrij intensief verzorgd worden. Deze bomen worden natuurlijk gevormd. Door ze op een bepaalde manier te snoeien en vast te zetten zullen ze een bepaalde vorm aannemen. Net als een mens eigenlijk. Het is een uitdaging om een bonsai goed te vormen, net als de uitdaging om als mens weer in balans te komen. 12 Bonsai Empire. Wat is Bonsai? Geraadpleegd op 28 oktober 2013 via

13 Visuals Invivo

14

15 Visuals Bonsai

16