LAGE-RUGPIJN EN FYSIOTHERAPIE IN EEN NIEUW PARADIGMA

Transcriptie

1

2

3

4

5 LAGE-RUGPIJN EN FYSIOTHERAPIE IN EEN NIEUW PARADIGMA Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp drs. Trudy E. Bekkering dr. Erik J.M. Hendriks Nederlands Paramedisch Instituut UMC St Radboud WOK EMGO Instituut

6 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB DOEL SAMENWERKING ARBEIDS- EN BEDRIJFSGENEESKUNDE EN FYSIOTHERAPIE 2

7 INTRODUCTIE WAAROM LAGE-RUGPIJN? lange onderzoekstraditie groot aantal RCT s groot aantal systematische literatuurstudies kloof tussen wetenschappelijk onderzoek en dagelijkse praktijk richtlijnen Kennismanagement, een machtige kunst NVAB 3

8 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB RICHTLIJNEN LAGE-RUGPIJN Verenigde Staten - Groot Brittannië - Nederland - Nieuw Zeeland Israël - Finland - Duitsland - Zwitserland - Australië - Denemarken - Nederland 4

9 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB RICHTLIJNEN LAGE-RUGPIJN NEDERLAND Richtlijnen voor bedrijfsartsen NVAB Richtlijnen voor fysiotherapeuten KNGF Multiprofessionele richtlijnen CBO 5

10 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB KNGF-RICHTLIJN LAGE-RUGPIJN NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR FYSIOTHERAPIE 2001;111(3): SUPPLEMENT

11 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB EXPERT GROEP I drs. Trudy Bekkering dr. Erik Hendriks prof.dr. Bart Koes prof.dr. Rob Oostendorp drs. Raymond Ostelo Jan Thomassen dr. Maurits van Tulder 7

12 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB EXPERT GROEP II dr. PF van Akkerveeken, orthopedisch chirurg drs. RM Bakker-Rens, bedrijfsarts drs. AJ Engers, psycholoog prof.dr. L Göeken, revalidatiearts dr. J Mens, arts HHCFM van Maasakkers, fysiotherapeut drs.. ACM Romeijnders, huisarts MA Schmitt MSc, fysiotherapeut dr. JWS Vlaeyen, psycholoog dr. A de Wijer, fysiotherapeut 8

13 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB HOE WAS HET? CONVENTIONELE BEHANDELING VERSUS RICHTLIJN Conventioneel frequente verwijzing gedetailleerd lichamelijk onderzoek pijngebonden aanpak pijn = weefselbeschadiging gericht op stoornissen passieve verrichtingen langdurige behandelepisode hoge behandelfrequentie geen schriftelijke informatie Richtlijn selectieve verwijzing oriënterend lichamelijk onderzoek tijdgebonden aanpak pijn weefselbeschadiging gericht op activiteiten en participatie actieve verrichtingen korte behandelepisode lage behandelfrequentie schriftelijke informatie 9

14 UITGANGSPUNTEN KNGF-RICHTLIJN LAGE-RUGPIJN Kennismanagement, een machtige kunst NVAB incidentie en prevalentie indeling in tijd verwijzing FT prognose en beloop bewegend functioneren (ICIDH-2) dynamische afstemming tussen belasting en belastbaarheid 10

15 UITGANGSPUNTEN KNGF-RICHTLIJN LAGE-RUGPIJN Kennismanagement, een machtige kunst NVAB veranderde en veranderende inzichten in benigne pijn (lage-rugpijn) effectmodificatoren wetenschappelijke verantwoording van fysiotherapeutisch handelen 11

16 LAGE-RUGPIJN INDELING IN DE TIJD kort (acuut): < 6 weken Kennismanagement, een machtige kunst NVAB middellang (subacuut): 6-12 weken lang (chronisch): > 12 weken 12

17 VERWIJZING FT (N=267) ENGERS E.A Kennismanagement, een machtige kunst NVAB < 6 w 6-12 w > 12 w 13

18 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB BELOOP LAGE-RUGPIJN interventie uitkomst effectmodificatoren 14

19 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB BEGRIPPENKADERS VOOR LAGE-RUGPIJN ONTLEEND AAN ICIDH-2 15

20 BEGRIPPENKADERS IN RELATIE TOT MENSELIJK FUNCTIONEREN Kennismanagement, een machtige kunst NVAB (stoornissen in) anatomische structuren (stoornissen in) fysiologische functies (stoornissen in) psychische functies (beperkingen in) activiteiten participatie(problemen) persoonlijke factoren omgevingsfactoren 16

21 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB MULTIDIMENSIONEEL GEZONDHEIDSPROFIEL externe factoren / omgeving ziekte functies/ structuur pers. actifactoren viteiten deelname cliënt 17

22 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB AFSTEMMING BELASTING / BELASTBAARHEID dynamische balans belasting / belastbaarheid in fysieke en mentale zin zelfregulerende mechanismen. zelfcontrole (self regulation). zelf-effectiviteit (self efficacy) generieke en specificieke health beliefs disbalans belasting / belastbaarheid 18

23 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB AFSTEMMING BELASTING / BELASTBAARHEID (tijdelijk) tekortschietende zelfregulerende mechanismen belemmerende factoren? 19

24 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB VERANDERDE / VERANDERENDE INZICHTEN IN (CHRONISCH) BENIGNE PIJN 20

25 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB LOESER S EI-MODEL acute lage-rugpijn chronische lage-rugpijn 21

26 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB BELEMMERENDE FACTOREN PAIN PROCESSING normal pain processing aberrant pain processing central sensitization misinterpretation as pain Main & Spanswick,

27 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB ONDERLIGGENDE FACTOREN aandoenings gebonden factoren? persoonsgebonden factoren? omgevingsgebonden factoren? 23

28 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB BELOOP LAGE-RUGPIJN interventie uitkomst effectmodificatoren 24

29 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB FYSIOTHERAPEUTISCHE INTERVENTIE diagnostisch proces therapeutisch proces 25

30 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB DIAGNOSTISCH PROCES bevragen lichamelijk onderzoek probleemanalyse samenhang tussen stoornissen in functies, beperkingen in activiteiten en participatieproblemen? beloop? 26

31 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB DIAGNOSTISCH PROCES aard belemmerende factoren voor optimale participatie beïnvloedbaar / niet-beïnvloedbaar beïnvloedbaar door welke interventie?. bedrijfsarts?. huisarts?. fysiotherapeut? 27

32 VERBANDEN TUSSEN STOORNISSEN, BEPERKINGEN, PARTICIPATIEPROBLEMEN Kennismanagement, een machtige kunst NVAB P B B S S P 28

33 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB GEZOND BEWEGEN KUN JE LEREN (BALM, 2000) open-stellen begrijpen willen kunnen doen blijven-doen 29

34 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB THERAPEUTISCH PROCES behandeldoelen verrichtingen evaluatie afsluiting 30

35 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB DIMENSIES VAN BEHANDELDOELEN IN % KLACHTENEPISODE LAGE-RUGPIJN (N=237) < 6 w w. > 12 w. totaal functie activiteiten participatie 31

36 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB NIVEAU VAN WETENSCHAPPELIJKE EVIDENTIE FYSIOTHERAPEUTISCHE VERRICHTINGEN BIJ LAGE-RUGPIJN (VAN TULDER E.A., 2000) indeling vlgs. Sackett et al, 2000 research based evidence consensus based evidence expert based evidence onderscheid < 12 weken > 12 weken 32

37 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB FT-VERRICHTINGEN LAGE-RUGPIJN < 12 WEKEN sterk. activiteiten en participatie opbouwen matig. manuele therapie tegenstrijdig. fysische therapie i.e.z., massage geen (ineffectiviteit). tractie / bedrust. 33

38 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB TOEPASSING FT-VERRICHTINGEN IN % KLACHTENEPISODE < 6 WEKEN (N=172) 1. informeren 2. oefenen 3. massage 4. art.beweging 5. elektro 6. rest 34

39 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB TOEPASSING FT-VERRICHTINGEN IN % KLACHTENEPISODE 6-12 WEKEN (N=58) 1. informeren 2. oefenen 3. massage 4. art.beweging 5. elektro 6. rest 35

40 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB FT-VERRICHTINGEN LAGE-RUGPIJN > 12 WEKEN sterk. activiteiten en participatie opbouwen onder begeleiding matig. oefenen in water, gedragsgeoriënteerde therapie. 36

41 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB FT-VERRICHTINGEN LAGE-RUGPIJN > 12 WEKEN tegenstrijdig. fysische therapie i.e.z., massage, manuele therapie, myofeedback geen (ineffectiviteit). tractie, bedrust. 37

42 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB TOEPASSING FT-VERRICHTINGEN IN % KLACHTENEPISODE > 12 WEKEN (N=37) 1. informeren 2. oefenen 3. massage 4. art.beweging 5. elektro 6. rest 38

43 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB START BINNEN ZES WEKEN INDIEN. 39

44 OPERANTE BENADERING DOOR DE FT startfase oefenfase generalisatiefase

45 STARTFASE uitleg doel samen met patiënt opstellen basislijn bepalen (wat kan de patiënt) kenmerk: PIJNCONTINGENT

46 ACTIVITEIT LOPEN startfase oefenfase Min. basislijn dagen

47 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB OVERLEG MET DE BEDRIJFSARTS 43

48 OEFENFASE activiteiten belastbaarheid toepassen van gedragsmatige principes - successieve approximatie - shaping - positief bekrachtigen - extinctie kenmerk: TIJDCONTINGENT

49 GENERALISATIEFASE afbouw contact vervangende activiteiten transfer naar activiteiten dagindeling

50 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB BELOOP LAGE-RUGPIJN interventie uitkomst effectmodificatoren 46

51 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB UITKOMST FYSIOTHERAPEUTISCHE INTERVENTIE behandelepisode behandelfrequentie niveau van activiteiten niveau van participatie 47

52 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB BEHANDELEPISODE FT IN % KLACHTENEPISODE LAGE-RUGPIJN (N=237) < 3 w. 3-6 w. > 6 w < 6 w w. > 12 w. totaal 48

53 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB AANTAL BEHANDELINGEN FT IN % KLACHTENEPISODE LAGE-RUGPIJN (N=237) < 9 beh beh. > 18 beh < 6 w w. > 12 w. totaal 49

54 UITKOMST IN % PARTICIPATIE (N = 237) Kennismanagement, een machtige kunst NVAB < 6 w. (172) 6-12 w. (58) > 12 w. (37) 0% 50% 75% 100% 50

55 UITKOMST VRAGENLIJSTEN (dis)ability Kennismanagement, een machtige kunst NVAB. Roland Disability Questionnaire (RDQ). Oswestry Disability Questionnaire (ODQ). Quebec Back Pain Disability Scale (QBPDS)` 51

56 UITKOMST VRAGENLIJSTEN Kennismanagement, een machtige kunst NVAB (in)adequaat ziektegedrag. Pijn Coping Inventarisatielijst (PCI). Tampa Scale for Kinesiophobia (TSK). Fear Avoidance Belief Questionnaire (FABQ) 52

57 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB VERSLAGLEGGING AAN BEDRIJFSARTS 53

58 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB BELOOP LAGE-RUGPIJN interventie uitkomst effectmodificatoren 54

59 EFFECTMODIFICATOREN NACHEMSON & JONSSON, 2000 NECK AND BACK PAIN Kennismanagement, een machtige kunst NVAB Aandoening -gebonden factoren. ernst, duur, aard, plaats, pathologie 55

60 EFFECTMODIFICATOREN NACHEMSON & JONSSON, 2000 NECK AND BACK PAIN Kennismanagement, een machtige kunst NVAB Peroonsgebonden factoren. leeftijd, geslacht, opleiding, inkomen, beroep, verwachting, attributie, zelfeffectiviteit, verantwoordelijkheid, bewegingsgedrag, coping, locus of control, (bewegings)angst, steun, werksatisfactie (Linton, 2000) 56

61 EFFECTMODIFICATOREN NACHEMSON & JONSSON, 2000 NECK AND BACK PAIN Kennismanagement, een machtige kunst NVAB Werkgerelateerde factoren. Vingård & Nachemson, 2000 Sociaal gerelateerde factoren. Waddell & Waddell,

62 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB EFFECTMODIFICATOREN HENDRIKS E.A., 1999 Interventie-gerelateerde factoren. fysiotherapeut: leeftijd, geslacht, scholing, ervaring, informatiebereidheid. praktijk: gebouw, inrichting, outillage, voorlichtingsmateriaal 58

63 Kennismanagement, een machtige kunst NVAB HOE VER IS FYSIOTHERAPIE MET EVIDENCE-BASED PRACTICE BIJ LAGE- RUGPIJN? NAMETING GRAAG INVULLEN OP EEN VAS 59

64 DANK VOOR UW AANDACHT