Executieve Functies en
|
|
- Heidi Veenstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 25 oktober 2011 executieve functies bij kinderen en adolescenten Executieve Functies en Verslaving Reinout Wiers, Ph.D. Hoogleraar Ontwikkelingspsychopathologie th l i Universiteit van Amsterdam RWi R.Wiers@uva.nl 1
2 inhoud 1. Relatie e executieve ecut e e functies en verslaving. 2. Hoe werkt dat? 3. Interventies ti 2
3 Externalizerende problemen gerelateerd aan executieve/frontale problemen? Oud idee: Relatie suboptimale Executieve functies met: - Conduct Disorder; ODD (Gorenstein, 1980; Newman, 1986) - ADHD (Barkley, 1997) - Risico om verslaafd te raken (Pihl, Finn, 1990) - Ook associaties met autisme (e.g., Ozonoff; Geurts). Recent ook verbanden met internalizerende problemen (depressie: niet kunnen stoppen met rumineren bijv). Dus: heel algemene risicofactor?
4 Nogal aspecifieke risicofactor Impulsivity Attention problems AD/HD Zwakke Executieve Functies? Language problems Repetitive behaviors Social problems Autism Spectrum Disorders
5 En nogal heterogene oorzaak Executive Functies (Miyake et al., 2000) Anderen (e.g. Kane, Engle): Werkgeheugen globale indicator alle executieve functies
6 Vraag: Wat bepaalt nu welk probleem iemand ontwikkelt met beperkte executieve functies? (en wat kunnen we eraan doen) 6
7 Antwoord: Duale proces modellen 7 (Health Psychol Rev, 2008)
8 Duale proces modellen en gezondheid -Veel gedrag als gemeenschappelijke ee e uitkomst van: > impulsieve/associatieve e/associatie e processen > controlerende/reflectieve processen Soms wint de een, soms de ander, afhankelijk van persoon en omstandigheden 8
9 Algemene achtergrond: dual process models psychologie (vb Strack & Deutsch, 2004) 9
10 Reflectieve processen: Waarom gebruik je? Voor- en nadelen, verwachtingen, motieven, etc. 10
11 Impliciet Geheugen en Cognitie Onderzocht met testen waarvoor: - geen bewuste herinnering nodig is - geen Introspectie nodig is Voorbeelden: - impliciete associaties - attentionele bias - automatische actie-tendensen 11
12 Ons beeld van verslaving Gecontroleerd: >STOP! Automatische processen: Neem! 12 12
13 Metafoor Essentie model Gedrag bepaald door samenspel twee soorten processen: - impulsieve processen (associatief) > paard - reflectieve processen (rationeel) > ruiter Verslaving: paard dat makkelijk op hol slaat 13
14 gedetailleerd model (Wiers et al 2007, Pharmacol Biochem Behav) Ruiter Motivatie, andere Doelen in het leven willen Reflectief systeem Rationele Beslissing Voordelen tegen nadelen Executief Vermogen Werkgeheugencapaciteit kunnen - Paard Situatie (alcohol /drug Cues) Perceptie Attentional bias Motivationele orientatie Motor Schemas Approach bias Associatief/Impulsief Systeem Alcohol/ Drug gebruik 14 +
15 Sterkere effecten bij adolescenten Snellere sensitizatie > automatische processen die aanzetten tot meer gebruiken (dieronderzoek) Alcohol/drugs hebben negatieve invloed op (nog ontwikkelende) controlerende processen (dieroz, cross-sect. mensen) Netto effect: verstoorde balans automatisch ti geactiveerde impuls om te gebruiken en meer verstandige controlerende processen. 15
16 Wat is aandachts-bias? Motivationeel relevante stimuli trekken aandacht en/of houden aandacht vast. Functie: evolutionair bepaald. praktijkvoorbeeld, AB in het wild. Drugs kapen motivatie systeem (mesolimbisch DA) en zetten zichzelf bovenaan in hierarchie van motivatie 16
17 17
18 Wat is aandachts-bias? Motivationeel relevante stimuli trekken aandacht en/of houden aandacht vast. Functie: evolutionair bepaald. praktijkvoorbeeld, AB in het wild. Drugs kapen motivatie systeem (mesolimbisch DA) en zetten zichzelf bovenaan in hierarchie van motivatie 18
19 Alleen Alcohol? - Nee, Evidentie voor het model voor verschillende verslavingen, roken, blowen, gokken, cocaïne, heroïne. - Middelen verschillen in exacte acute en lange termijn effecten. Blowen > motivatie vermindering, Cocaïne > sterke negatieve effecten op werkgeheugen, etc. 19
20 Dus: Executieve functies belangrijke moderator bij ontstaan t verslaving: * nodig om automatisch in gang g gezette motivationele processen te beteugelen * maar die processen worden sterker door overmatig gebruik (vooral tijdens adolescentie) * en controle-processen worden juist zwakker door overmatig gebruik adolescentie 20
21 inhoud 1. Relatie e executieve ecut e e functies en verslaving 2. Hoe werkt dat? 3. Interventies ti 21
22 Recente studies; ondersteuning duale procesmodellen verslaving (Grenard et al, 2008; Thush et al 2008, Houben & Wiers, 2009) N = 88 vmbo, laag opleiding adolescenten Vermogen om impulsen te reguleren Werkgeheugen capaciteit Automatische Processen Alcohol Gebruik 22
23 Hoe meten we dat? IAT probeer uit op eu 1 Actief Alcohol energiek Neutraal Fris Zie ook (Houben & Wiers, 2006; Thush & Wiers, 2007) 2 Neutraal Alcohol energiek Actief Fris Id Index automatische ti associaties = RT2 - RT1 23
24 Werkgeheugen: SOPT 24
25 Werkgeheugen 25
26 Resultaten: voorspellen drinken Zwakke Controle Functies: Associaties Voorspellen alcohol Gebruik en problemen Sterke Controle Functies: Bewuste verwachtingen (voordelen vs. nadelen) Voorspellen Alcohol Gebruik en problemen 26
27 Grenard, Ames, Wiers, Thush, Sussman & Stacy, Vergelijkbare opzet in VS, n = 145 (LA) -Automatische associaties met geheugenassociatiemaat (eerste woord dat je te binnen schiet bij rondje, fluitje, etc.) - Werkgeheugen: SOPT - Alcohol / Drug use questionnaire 27
28 Moderatie van automatische processen Frequenc cy of Alcohol Use Lower SOPT Score Mean SOPT Score Higher SOPT Score Frequenc cy of Cigarette e Use Alcohol-Related Memory Associations Cigarette-Related Memory Associations >> Vergelijkbare uitkomsten: jongeren met relatief goed werkgeheugen Hebben gebruik meer onder controle, jongeren met zwakker Werkgeheugen komen meer onder controle het middel 28
29 Dit lijkt 1 soort (feestende jongeren) Maar afhankelijk van werkgeheugencapaciteit 2 soorten * nu rondje bier => gaan * morgen iets belangrijks => niet gaan 29 (En WM negatief beïnvloed door alcohol/drug gebruik!)
30 Inmiddels serie studies - Grenard et al. 2008: associaties x WM > roken & drinken - Hofmann et al, 2008; associaties x WM > sexuele interesse; agressie; snoepen - Houben & Wiers (2009): associaties x executieve controle voorspelt (probleem) drinken - Peeters et al. (submitted): automatische toenaderings-neiging voorspelt escalatie van alcoholgebruik l bij hoog-risico i adolescenten met zwak werkgeheugen Review: Hofmann, Friese & Wiers, Health Psychol Rev 30
31 Friese Bargas-Avila, Hofmann & Wiers, 2010, SPPS Werkgeheugen modereert aandachtsbias (oogbewegingen) voor alcohol Zwak werkgeheugen: Aandacht eerder gevangen Door alcohol, wanneer Daar sterkere positieve Associaties mee zijn. 31
32 Niet alleen verslaving... Hofmann, Gschwendner, Friese, Wiers, & Schmitt, (2008). J Person Social Psychol -sex, snoepen, agressie - ook agressie na alcohol (Wiers et al, 2009) 32
33 Acute effecten alcohol vergelijkbaar Na alcohol vs. placebo sterkere automatische processen en sterkere correlatie (Schoenmakers Wiers & Field, 2008) Veel eerder onderzoek: verzwakking van executieve controle processen (Fillmore) Hf Hofmann et al. lassociaties iti belangrijker bl voorspeller na alcohol. hl Na een avondje stappen Eerder vette bek halen Terwijl je weet dat het slecht is Idem onveilige sex, andere gezondheidsverminderende Gedragingen Zie hoofdstuk Wiers et al Handbook Implicit Soc Cogn
34 Dus: - gedrag bepaald door samenspel automatisch in gang gezette motivationele processen en meer bewuste overwegingen - welke invloed gedrag bepaalt hangt af van: * sterkte specifieke associaties * bewuste overtuigingen g * sterkte executieve controle-processen (op dat moment!) * motivatie om bij te sturen 34
35 35
36 inhoud 1. Relatie e executieve ecut e e functies en verslaving 2. Hoe werkt dat? 3. Interventies ti 36
37 Belangrijk & Eenvoudig: Preventie Bewezen effectief: -> Verhoog prijs - > verhoog leeftijdsgrens en zorg voor naleving 37
38 Belangrijk & Eenvoudig: Preventie Nu veel preventie op verantwoordelijkheid van jongere gericht. Weinig evidentie voor effectiviteit. Afschrikking (ontkennen!) kan zelfs averechts werken. 38
39 Ook rol voor ouders * Onderzoek Van der Vorst et al (Nijmegen). Kinderen van ouders die strengere regels stellen, gaan later drinken. * Recent experiment: interventie ouder & kind heeft effect De Koning et al). * vd Zwaluw et al: kinderen met risico- i genen en ouders die geen regels stellen escaleren drankgebruik 39
40 Wij, op basis van model: nieuwe interventies WM training i T-DCS Motivational interviewing Attentional Retraining Evaluative Conditioning Approach-bias Retraining 40
41 training werkgeheugen Eerste positieve resultaten t met kinderen met ADHD (minder impulsief probleemgedrag) Klingberg et al Kan het ook helpen bij verslaving? 41
42
43
44
45
46 Ja, Werkgeheugen kan getraind Worden bij probleemdrinkers Heeft het effect op drinken? 46
47 Ja, in de probleemdrinkers Met sterke automatische Associaties i (sterk paard: Ruiter trainen nuttig). 47
48 Approach Bias Re-training (Wiers et al 2010; 2011) WM training Motivational interviewing Attentional Retraining Evaluative Conditioning Approach-bias Retraining 48
49 (eerst meten (Wiers, Rinck, e.a Genes, Brain, Behav ) 49
50 Retraining actie-tendens Liggend: duwen Vorm bepaalt actie rechtop: trekken 50
51 Trekken: naar toe 51
52 duwen: weg 52
53 Meten (50% duw, 50% trek alcohol) Resultaten Wiers, Rinck et al, G2B, 2009) rt dif alcohol zware drinkers trekken alcohol gemakkelijker naar zich toe vooral zware drinkers met risico-variant ms light heavy AA heavy AG/GG rt dif alcohol mu-opioid receptor gen, ook gerelateerd aan cue-induced craving (van den Wildenberg et al., 2007, ACER) 53
54 Hertraining (Wiers, Rinck et al 2010 Addiction) Helft naar bier toe getraind (bier: 90% trekken), helft er vanaf (bier, 90% duwen; fris andersom). Effect op automatische impulsen. Eerste effect op gedrag (en niemand heeft het door!). 54
55 AAT change ms 0-20 alc pull alc push AAT change
56 Effect op drinkgedrag (smaaktest) voor zware drinkers! Beer consumpt tion duri ing taste test Low alcohol use High alcohol use pull train push train 56
57 Effect op drinkgedrag g (smaaktest) voor zware drinkers! Beer - Coke Consump ption Low alcohol use High alcohol use pull train push train Getrainde zware drinkers -160 dik drinken meer coke Net al lichte drinkers! 57
58 1 e klinische studie 214 alcoholistische patienten in Duitse kliniek (Lindow) 4 condities: - relevant training (push alcohol away) - irrelevant training (portrait-landscape) - assessment control (50-50) 50) - no training 58
59 Generalized effect AAT Approach Bias (pos) Standardized Per individual (D-score) 0,4 0,3 0,2 0,1 0 pretest posttest -0,1 Pretest: Approach bias Alcohol After training, Avoidance Bias -0,2-0,3-0,4 Exp Training Alcohol Control Exp Training Softdrink Control Generalized effect on untrained pictures 59
60 Generalizatie naar IAT Alcohol Approach Softdrinks Avoid 0,6 0,5 effect training on IAT (D-score) Softdrinks Approach toward toward Alcohol Avoid Approach Bias (D-score) 0,4 0,3 0,2 0,1 00 0,0-0,1-0,2-0,3-0,4-0,5 Training Control pretest posttest condition 60
61 Effect op terugval 1 jaar later 61
62 62
63 Wat was onderlinggende verandering? (Gladwin et al submitted) Mathematisch modelleren; training heeft effect op * Automatische actietendens (van toenadering naar verwijdering) * vermogen om eerste actietendens te veranderen (executieve functie!) * Die laatste verandering medieerde effect op terugval > dus executieve functies trainen in context verleiding lijkt cruciaal 63
64 Nieuwe ontwikkelingen training via internet e (opgeven: e game-versies ersies voor jongeren zonder veel motivatie tot verandering (alle klinische studies naar veranderingen nog met volwassenen!) ADHD: Prof. Pier Prins cs Verslaving: wij 64
65 Conclusies: > Samenspel executieve functies en automatische processen belangrijk bij verslaving en veel andere psychopathologie > Nieuwe methoden om ze te meten & om ze te beïnvloeden 65
66 Meer weten? Meedoen? Nederlands boek uitg. Bert Bakker 66
67 Collaborators: former PhD students Katrijn Houben, Esther van den Wildenberg, Carolien Thush, Jade van de Luitgaarden, Tim Schoenmakers current PhD students: Janna Cousijn, Denise van Deursen, Tim Janssen, özlem Korucuoglu (UvA) Iman Elfaddali, Nele Gielissen (UM); Sara Pieters, Daan Creemers (RU) national collabortions UvA R Ridderinkhof, A Goudriaan, D Veltman, W van den Brink, E Salemink UM: K Houben, Anne Roefs, Fren Smulders, Anita Jansen Univ Groningen: Peter de Jong RU Nijmegen: R Engels, H van der Vorst, M Woud, M Rinck, E Becker Trimbos Institute: H. Riper, B. Boon; Arkin international collaborations USC-LA: Alan Stacy, Susan Ames, J Grenard Univ Würzburg: Wilhelm Hofmann, Fritz Strack Salus Klinik Lindow: Johannes Lindenmeyer, Carolin Hesse Univ Liverpool: Matt Field Univ Bangor: Miles Cox, Javad Fadardi Univ Western Australia: C MacLeod, W Stritzke, J Sharbanee Funding: N.W.O. VICI, ZON-MW, NIDA 67
68 68
Executieve Functies en Verslaving bij Jongeren
16 juni 2015 Slim maar Kinderen en adolescenten met zwakke executieve functies Executieve Functies en Verslaving bij Jongeren Reinout Wiers, Ph.D. inhoud 1. Relatie executieve functies en verslaving. 2.
Nadere informatieVerslaving bij adolescenten met zwakke EF
19 juni 2012 executieve functies bij adolescenten Verslaving bij adolescenten met zwakke EF Reinout Wiers & Thomas Gladwin ADAPT lab (Addic.on Development and Psychopathology lab) Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieAlcoholgebruik en effecten tijdens adolescentie
Dronken Jongeren 5 April 17 KNAW Symposium Ad Fundum Gevaar op korte termijn (coma, ongelukken) & op lange termijn Veranderingen in hersenen gebruik en effecten tijdens adolescentie Prof. dr. Reinout W.
Nadere informatieinhoud Slaaf van het onbewuste? In veel psychologische theorieën over verslaving is de centrale vraag: Waarom gebruik je?
AUVdag 7 november 2009 Slaaf van het onbewuste? De rol van automatische en gecontroleerde processen bij verslavingsgedrag in de adolescentie Reinout Wiers, Ph.D. inhoud 1. Bewuste en onbewuste processen
Nadere informatieSlaaf van het onbewuste? Automatische en controlerende processen bij zwaardrinkende jongeren
Slaaf van het onbewuste? Automatische en controlerende processen bij zwaardrinkende jongeren Reinout W. Wiers 1,2, Ph.D. 1. Clinical Psychological Science, Univ Maastricht 2. IVO Professor of Experimental
Nadere informatiePillen? Praten? Trainen! Over de aanvullende rol die cognitieve trainingen kunnen spelen in de psychotherapie
Pillen?? Trainen! Over de aanvullende rol die cognitieve trainingen kunnen spelen in de psychotherapie Reinout Wiers Hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie UvA r.wiers@uva.nl Huidige praktijk: Pillen
Nadere informatieTrain je verslaving weg!
Train je verslaving weg! Het meten en beïnvloeden van automatische processen bij (rook)verslaving Reinout W. Wiers 1,2,3,4 1. Clinical Psychological Science, Univ Maastricht 2. BSI, Radboud Univ Nijmegen
Nadere informatieAlcoholgebruik, misbruik & afhankelijkheid
ALCOHOLGEBRUIK: BEWUST OVERWOGEN OF ONBEWUST OVERKOMEN? Impliciete en expliciete processen bij alcoholgebruik en implicaties voor interventies Katrijn Houben k.houben@maastrichtuniversity.nl Alcoholgebruik,
Nadere informatieEen lastige opdracht Alcoholverslaving of overmatig drinken? En wat eraan te doen?
Een lastige opdracht Alcoholverslaving of overmatig drinken? En wat eraan te doen? In 2011 vroeg ZonMw ons een state of the art studie te doen Reinout Wiers, Ph.D. Professor of Developmental Psychopathology
Nadere informatiePillen? Praten? Trainen!
Pillen? Praten? Trainen! Het beïnvloeden van automatische processen bij verslaving Reinout Wiers Hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie UvA r.wiers@uva.nl Symposium 25 jaar IVO, Rotterdam, oktober 2014
Nadere informatieEffectiviteit van baclofen bij alcoholverslaving
Effectiviteit van baclofen bij alcoholverslaving MSc Esther Beraha Dr. Elske Salemink Dr. Anneke Goudriaan Dr. Bram Bakker Prof. Dr. Wim van den Brink Prof. Dr. Reinout Wiers Academisch Medisch Centrum
Nadere informatiePreventie van Verslaving
Preventie van Verslaving Hoe een serious game het trainen van executieve functies bij adolescenten kan ondersteunen Drs. Wouter Boendermaker Universiteit van Amsterdam VGCt Najaarscongres 14-11-2013 Verslaving
Nadere informatieAlcohol en aandacht. Een wankel evenwicht tussen craving en training
Alcohol en aandacht Een wankel evenwicht tussen craving en training Klassieke behandeling Richt zich hoofdzakelijk op bewuste processen Terugvalpreventie Leren kennen van hoge risico situaties Aanleren
Nadere informatieMathilde Descheemaeker Adriaan Spruyt Dirk Hermans
Mathilde Descheemaeker Adriaan Spruyt Dirk Hermans Experimentele psychopathologie Op zoek naar de psychologische processen die een rol spelen bij het ontstaan, in stand houden en terugval van psychopathologie
Nadere informatieCognitive Bias Modification (CBM): "Computerspelletjes" tegen Angst, Depressie en Verslaving
Cognitive Bias Modification (CBM): "Computerspelletjes" tegen Angst, Depressie en Verslaving Mike Rinck Radboud Universiteit Nijmegen Cognitieve Vertekeningen bij Stoornissen "Cognitive Biases" Patiënten
Nadere informatie15-10-2015. Let s get together BSI-NISPA. Search: RDoC Matrix. Problemen met onze diagnoses/behandelingen. NIMH Strategisch Plan: RDoc
15-10-2015 Problemen met onze diagnoses/behandelingen Let s get together BSI-NISPA DSM 5 kent meer dan 400 psychische stoornissen Valide diagnoses? Eni S. Becker 2 NIMH Strategisch Plan: RDoc Research
Nadere informatieIMPLICIETE TRAININGEN: Een nieuwe manier van interventies
IMPLICIETE TRAININGEN: Een nieuwe manier van interventies Wie zijn wij? Kenny Wolfs Promovendus Open Universiteit Onderzoek: Impliciete cognities over veilig vrijen bij mannen/msm Subsidieverstrekker:
Nadere informatieStoppen met roken bij jongeren
Stoppen met roken bij jongeren Een combinatie van cognitieve gedragstherapie en cognitieve bias modificatie VGCt Najaarscongres, 2013 Helle Larsen, PhD, Universiteit van Amsterdam, Adapt-lab, Yield H.Larsen@uva.nl
Nadere informatieNeurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu
Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Nederlandse Samenvatting De adolescentie is levensfase waarin de neiging om nieuwe ervaringen op te
Nadere informatieImpliciete Cognitie en Verslaving. Theoretische Inzichten en Praktische Toepassingen
Gedragstherapie 2008, 41 169-182 169 Impliciete Cognitie en Verslaving Theoretische Inzichten en Praktische Toepassingen Katrijn Houben 1,Tim Schoenmakers 1, Carolien Thush 1 en Reinout W. Wiers 1,2,3
Nadere informatieHet hertrainen van automatische cognitieve processen bij angsten verslavingsproblematiek
Het hertrainen van automatische cognitieve processen bij angsten verslavingsproblematiek D.S. van Deursen, E. Salemink, T.M. Schoenmakers en prof. dr. R.W. Wiers Samenvatting Duaal-procesmodellen van angst
Nadere informatietrainer van ruiter en paard
26 de psycholoog / november 2013 auteur: jeroen van goor interview met reinout wiers trainer van ruiter en paard Alcoholisten grijpen letterlijk sneller naar de fles dan anderen. Reinout Wiers, hoogleraar
Nadere informatieHeerlijk Helder Heineken Alcoholgebruik in de Media. Rutger Engels, Behavioural Science Institute Radboud Universiteit Nijmegen
Heerlijk Helder Heineken Alcoholgebruik in de Media Rutger Engels, Behavioural Science Institute Radboud Universiteit Nijmegen 1.Herkennen van brand logos bij kinderen (Dalton et al., 2003) 2.Herkennen
Nadere informatieHet effect van cognitieve bias modificatie op stoppen met roken en de rol van verlangen
Het effect van cognitieve bias modificatie op stoppen met roken en de rol van verlangen Joakim Looij 0592463 Instelling: Universiteit van Amsterdam Afstudeerrichting: Klinische ontwikkelingspsychologie
Nadere informatieEen impliciete benadering van verslaving:
Een impliciete benadering van verslaving: Het meten van de actietendens naar cannabis bij cannabisverslaafde jongeren Rick Roelofs Studentnummer: 10287604 Masterthese Psychologie: Gedrag & Gezondheid Begeleiders:
Nadere informatieGuus Smit Moleculaire & Cellulaire Neurobiologie. Vrije Universiteit Amsterdam
Guus Smit Moleculaire & Cellulaire Neurobiologie Vrije Universiteit Amsterdam Hersenen op sterk water ONDERWEPEN: 1. Jonge drinkers 2. Hersenen 3. Wat te doen? Percentage 15-16 jarige jongeren dat! 10
Nadere informatie22 oktober R-Impuls. Therapie ter regulatie van impulsen. Kristen Vos Rudi Vanmarsenille
22 oktober 2015 R-Impuls Therapie ter regulatie van impulsen Kristen Vos Rudi Vanmarsenille Voorstelling Kristen Vos - Klinisch psychologe (volwassenen) - Postgraduaat Cognitieve Gedragstherapie KUL -
Nadere informatieHAALBAARHEID EN EFFECTIVITEIT VAN ZELFREGULATIE TRAINING. Sandra Verbeken & Caroline Braet - Zeepreventorium - Ronde Tafel 2017
HAALBAARHEID EN EFFECTIVITEIT VAN ZELFREGULATIE TRAINING Sandra Verbeken & Caroline Braet - Zeepreventorium - Ronde Tafel 2017 WAAROM? 3 DE VOEDSELOMGEVING VAN ONZE KINDEREN: OBESOGENE OMGEVING https://vimeo.com/44669019
Nadere informatieTOEVOEGEN VAN EEN COGNITIEVE BIAS MODIFICATIE TRAINING AAN EEN RESIDENTIEEL BEHANDELPROGRAMMA VOOR OBESITAS BIJ KINDEREN PILOT STUDIES.
TOEVOEGEN VAN EEN COGNITIEVE BIAS MODIFICATIE TRAINING AAN EEN RESIDENTIEEL BEHANDELPROGRAMMA VOOR OBESITAS BIJ KINDEREN PILOT STUDIES. Sandra Verbeken 1, Caroline Braet 1, Lien Goossens 1, Katrijn Houben
Nadere informatiePlannen en organiseren bij adolescenten met ADHD. Prof.dr. Saskia van der Oord klinische psychologie
Plannen en organiseren bij adolescenten met ADHD Prof.dr. Saskia van der Oord klinische psychologie Inhoud v Theoretische verklaringen ADHD v Plannen en organiseren bij ADHD v In het dagelijkse leven?
Nadere informatie2 SYSTEMEN IN 1 HOOFD
2 SYSTEMEN IN 1 HOOFD Dr. Eva Debusscher Psychiater Eenheid Ontwenning dr. Céline Hinnekens Doctor in de psychologie; Psycholoog Eenheid Ontwenning INTRODUCTIE INTRODUCTIE INTRODUCTIE INTRODUCTIE OVERZICHT
Nadere informatieREFERAAT 21 NOV OUDEREN EN ALCOHOL ONS EEN ZORG?! Dr. Myrna Pelgrum- Keurhorst Drs. Lisanne Diepenhorst Drs. Melissa Laurens
REFERAAT 21 NOV OUDEREN EN ALCOHOL ONS EEN ZORG?! Dr. Myrna Pelgrum- Keurhorst Drs. Lisanne Diepenhorst Drs. Melissa Laurens Slechts 3 vragen 1. Hoe vaak drink je alcoholhoudende dranken? 0 1 2 3 4 Nooit
Nadere informatieTips voor Ouders van niet-drinkende pubers
Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: Kies als ouders samen regels voor het gezin. Bepaal als ouders vooraf
Nadere informatieG edragscontrole & verleiding:
G edragscontrole & verleiding: een delicate balans tijdens de ontwikkeling Janna Cousijn, 10 juni G edragscontrole & verleiding: een delicate balans tijdens de ontwikkeling Inkijkje in de hersenen: ontwikkeling
Nadere informatieMotivationele processen bij verslaving: de rol van craving, salience en aandacht
overzichtsartikel Motivationele processen bij verslaving: de rol van craving, salience en aandacht i.h.a. franken, r.w. wiers achtergrond Motivationele processen spelen een belangrijke rol bij verslaving.
Nadere informatieRustige ruiters, hevige hengsten
17 september 2014 GGZ congres Rustige ruiters, hevige hengsten De verslavingszorg in galop Dr Els Santens Rudi Vanmarsenille Herman Hacour Inleiding Afdeling Theoretisch kader: Duaal proces model (oa Strack
Nadere informatieWhat Part of Working Memory is not Working in ADHD? The effect of Reinforcement on Short Term Memory and the Central Executive
What Part of Working Memory is not Working in ADHD? The effect of Reinforcement on Short Term Memory and the Central Executive Drs. Sebastiaan Dovis Promovendus Klinische Ontwikkelingspsychologie Theorieën
Nadere informatieNo part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.
Bedankt voor het downloaden van dit artikel. De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding)
Nadere informatieAUTOMATISCHE PROCESSEN IN VERSLAVINGSPROBLEMATIEK BIJ MENSEN MET EEN LICHT VERSTANDELIJKE BEPERKING. DE SLEUTEL NAAR NIEUWE MOGELIJKHEDEN?
AUTOMATISCHE PROCESSEN IN VERSLAVINGSPROBLEMATIEK BIJ MENSEN MET EEN LICHT VERSTANDELIJKE BEPERKING. DE SLEUTEL NAAR NIEUWE MOGELIJKHEDEN? Neomi van Duijvenbode 1 Robert Didden 1,2 Klaus Drieschner 2 Maria
Nadere informatieDe Toenaderingsbias van Adolescenten met een. Cannabisverslaving
De Toenaderingsbias van Adolescenten met een Cannabisverslaving Onderzoek naar de bruikbaarheid van de AAT MASTER THESE 08-08-2013 Lisa van Braam 6048757 Klinische ontwikkelingspsychologie Andrea Wolf
Nadere informatieSociale angst. Faalangst. Project Pasta. Sociale Angst & Faalangst bij Adolescenten. Risicofactoren. Interventies. Sociale Angst bij Jongeren
Sociale Angst & Faalangst bij Adolescenten Sociale angst Risicofactoren Interventies Angst voor het oordeel van anderen Voor gek staan Uitgelachen te worden In verlegenheid gebracht te worden In de belangstelling
Nadere informatieAANDACHT VOOR EMOTIEREGULATIE BIJ KINDEREN EN JONGEREN MET ADHD
AANDACHT VOOR EMOTIEREGULATIE BIJ KINDEREN EN JONGEREN MET ADHD Prof. dr. Roeljan Wiersema Universiteit Gent Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen
Nadere informatiePreventie van Alcoholgebruik. Ina Koning
Van wetenschap naar praktijk: Preventie van Alcoholgebruik Ina Koning Drinkt onze jeugd? Een impressie... i.koning@uu.nl We weten dat De feiten... Vroegtijdig drinken (Verdurmen et al., 2012): 13 jaar
Nadere informatieHet effect van een kortdurende AAT training op de toenaderingsbias bij jonge cannabisverslaafden in een ambulante verslavingskliniek
Het effect van een kortdurende AAT training op de toenaderingsbias bij jonge cannabisverslaafden in een ambulante verslavingskliniek Abstract Het doel van dit onderzoek was om na te gaan of een kortdurende
Nadere informatieAlcohol en Drugs een kennischeck
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Alcohol en Drugs een kennischeck Lex Lemmers Studiedag over alcohol- en drugsgebruik studenten Utrecht, 12 mei 2015 1. Wat is probleemdrinken? 1. Het drinken
Nadere informatieEllen Vedel Maarten Merkx
Ellen Vedel Maarten Merkx Jellinek, Arkin ZZP VGCt, 12 april 2013 A) Onthouding, terugval en craving B) Tolerantie, onthouding en controleverlies C) Euforisch effect, craving en controleverlies D) Euforisch
Nadere informatieCoRPS COMET VOOR CRAVING BIJ VERSLAAFDE ANGSTIGEN EN ANGSTIGE VERSLAAFDEN. prof. dr. Kees Korrelboom. klinisch psycholoog en psychotherapeut
COMET VOOR CRAVING BIJ VERSLAAFDE ANGSTIGEN EN ANGSTIGE VERSLAAFDEN prof. dr. Kees Korrelboom klinisch psycholoog en psychotherapeut Disclosure belangen spreker Kees Korrelboom (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieExecutieve functies in vogelvlucht (met autisme als voorbeeld)
Executieve functies in vogelvlucht (met autisme als voorbeeld) Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis Boodschap 1. Bij mensen met verschillende diagnoses zien we meer EF problemen
Nadere informatieIndividuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink
Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie Anja Huizink Adolescentie = grenzen verkennen Op zoek naar prikkels Brein in ontwikkeling Nucleus accumbens (basale ganglia): -
Nadere informatieThe development of ToM and the ToM storybooks: Els Blijd-Hoogewys
The development of ToM and the ToM storybooks: Els Blijd-Hoogewys Een reactie door Hilde M. Geurts Lezing Begeer, Keysar et al., 2010: Advanced ToM 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Autisme (n=34) Controle
Nadere informatieMasterthese De associaties en de toenaderingstendens van adolescenten met en zonder overgewicht voor gezond en ongezond eten
Masterthese De associaties en de toenaderingstendens van adolescenten met en zonder overgewicht voor gezond en ongezond eten 30 juni 2013 Yvette Aardenburg 5958466 Klinische Ontwikkelingspsychologie Begeleider
Nadere informatieHet effect van Cognitieve Bias Modificatie in combinatie met cognitieve. gedragstherapie op stoppen met roken: een pilot studie
Het effect van Cognitieve Bias Modificatie in combinatie met cognitieve gedragstherapie op stoppen met roken: een pilot studie Masterthese eindversie 26 Mei 2014 Roelie Macco 6069169 UvA Klinische Ontwikkelingspsychologie
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting De nadelige gezondheidsrisico s/gevolgen van roken en van depressie en angststoornissen zijn goed gedocumenteerd, en deze aandoeningen doen zich vaak tegelijkertijd voor. Het doel
Nadere informatieVerborgen littekens in recidiverende depressie?
1 Verborgen littekens in recidiverende depressie? Hermien Elgersma, Onderzoeker, klinisch psycholoog BIG/ supervisor VGCT Contact: h.j.elgersma@rug.nl Gebaseerd op: Elgersma, H.J., Glashouwer, K.A., Bockting,
Nadere informatieVirtual Reality Game for Aggression Impulse Management (VR-GAIME)
Virtual Reality Game for Aggression Impulse Management (VR-GAIME) DR. DANIQUE SMEIJERS SENIOR ONDERZOEKER POMPESTICHTING D.SMEIJERS@POMPESTICHTING.NL Inhoud Achtergrond - Behandeling agressie - Waarom
Nadere informatieVerslaving en impulsiviteit
22 oktober 2015 Verslaving en impulsiviteit Verschillende invalshoeken Dr Els Santens Verslaving als Chronische stoornis Duale procespathologie Verlies van controle = kernsymptoom Impulsiviteit: een veelzijdig
Nadere informatie21 mei 2015 marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd
21 mei 2015 marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83 www.twitter.com/brijderjeugd Brijder jeugd Preventie Voorlichting (in de klas en aan docenten) ABC gesprekken Aanwezig bij verschillende ZAT
Nadere informatieBelieving is Seeing: Training van positieve sociale interpretaties in adolescenten
VGCT najaarscongres 2011 Believing is Seeing: Training van positieve sociale interpretaties in adolescenten Elske Salemink, Universiteit van Amsterdam In samenwerking met Reinout Wiers (Universiteit van
Nadere informatieDe medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten.
De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten. Joanneke van der Nagel, psychiater, Tactus Verslavingszorg, Enschede Pieter-Jan Carpentier, psychiater, Reinier van Arkel groep, s-hertogenbosch
Nadere informatieExecutieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven
Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding
Nadere informatieTherapeutische waarde van specifieke persoonlijke herinneringen. Prof. dr. Filip Raes KU Leuven
Therapeutische waarde van specifieke persoonlijke herinneringen Prof. dr. Filip Raes KU Leuven Antwerpen Het verhaal, met en zonder woorden 17.03.2017 waarover zal ik het hebben? belang van specifieke
Nadere informatieImpliciete en expliciete cognities als voorspellers van drinkgedrag in de vroege adolescentie.
Impliciete en expliciete cognities als voorspellers van drinkgedrag in de vroege adolescentie. Auteur: Rens van Beek Begeleider: Dr. Margot Peeters Afdeling ASW: Culturele Diversiteit en Jeugd Abstract
Nadere informatieHerstelgerichte Verslavingszorg. OPZ Geel 11-9-2015 Paul Van Deun
Herstelgerichte Verslavingszorg { OPZ Geel 11-9-2015 Paul Van Deun WIV bevolkingsenquête Vlaanderen 2013: 20% mannen, 10% vrouwen drinkt dagelijks alcohol, resp.:8% en 4% meer dan 3 of 2 glazen Ooit cannabis
Nadere informatieImproving Mental Health by Sharing Knowledge. Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten Alcohol en opvoeding 15 Ouders rond 2008 onderschatten alcoholgebruik van hun kinderen
Nadere informatieDe trekthermometer. Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ
De trekthermometer Over het begeleiden van craving bij cliënten met triple-problematiek Carin Wiering Carin Wiering Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe carin.wiering@ggzdrenthe.nl GGZ Drenthe Verpleegkundig
Nadere informatieA joint approach: brain structure & function in heavy cannabis users & their relationship with future use Cousijn, J.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) A joint approach: brain structure & function in heavy cannabis users & their relationship with future use Cousijn, J. Link to publication Citation for published version
Nadere informatieJongeren en drankgebruik: het pobleem en de oplossingen
Jongeren en drankgebruik: het pobleem en de oplossingen Ronald A.Knibbe; hoogleraar Maastricht University Drie onderwerpen: Gevolgen middelengebruik bij jongeren Aantrekkelijkheid drankgebruik voor jongeren
Nadere informatieLECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose
LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose Symposium onderzoeksresultaten 2017 Sonja Kuipers, MSc MSW RN PhD-Student Zonder
Nadere informatieADOLESCENTEN MET CONTROLEVERLIES
VAKGROEP ONTWIKKELINGS-, PERSOONLIJKHEID- EN SOCIALE PSYCHOLOGIE (PP07) ONDERZOEKSGROEP KLINISCHE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE ADOLESCENTEN MET CONTROLEVERLIES OVER ETEN: DE ROL VAN ZELFREGULATIE VLAAMS CONGRES
Nadere informatieverslavingspreventie binnen het onderwijs
verslavingspreventie binnen het onderwijs In dit overzicht is per type onderwijs en de verschillende leeftijdsfasen te zien welke preventieve interventies er ingezet kunnen worden. De richtlijnen geven
Nadere informatieAantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda
Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda Waarom video games? Nadelen van huidige interventies Effectiviteit Toegankelijkheid Stigmatisering Didactische
Nadere informatieDenken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie.
0 Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie. Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve
Nadere informatieSAMENVATTING Schadelijk gebruik van alcohol staat wereldwijd in de top vijf van risicofactoren die tot ziekte, arbeidsongeschiktheid of overlijden kunnen leiden. Het alcoholgebruik is stabiel of neemt
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/73080
Nadere informatieExecutieve Functies en Werkgeheugen. Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog
Executieve Functies en Werkgeheugen Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog U krijgt antwoord op: 1. Wat is het werkgeheugen? 2. Hoe belangrijk is het werkgeheugen? 3. En wat als het werkgeheugen faalt?
Nadere informatieIndividuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken. Dagdeel 4 4-1
Individuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken Dagdeel 4 4-1 Wat stond in dagdeel 3 centraal? Terugval en noodmaatregelen Aanvullingen functie-analyse Omgaan met trek 4-2 Programma
Nadere informatieTrimbos-instituut Binge drinken bij jeugd. Prof dr. Rutger Engels. Improving Mental Health by Sharing Knowledge
Trimbos-instituut 2015 Binge drinken bij jeugd Prof dr. Rutger Engels Improving Mental Health by Sharing Knowledge 1. Verandering in maatschappelijke normen over alcohol 2. Stijging in startleeftijd 3.
Nadere informatieCogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI. Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut.
Cogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut. Introductie en inhoud Onderliggende research Voorwaarden
Nadere informatieHet verminderen van PTSS klachten met cognitive bias modification (CBM)
Het verminderen van PTSS klachten met cognitive bias modification (CBM) Eigenlijk > Marcella Woud Center for the Study and Treatment of Mental Health, Ruhr Universiteit Bochum Behavioural Science Institute,
Nadere informatieMiddelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking. Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg
Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg Parnassia Bavo Groep Brijder Verslavingszorg Preventie Jeugd Zorg ambulant & klinisch Bereidheidliniaal
Nadere informatieInhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland
Polls drugsweb Kun je op eigen houtje van drugs afkomen Ja: 85% Moeten we minder gaan drinken Ja: 57% Bang om verslaafd te worden Ja: 21% Drugs meenemen naar buitenland Ja: 73% Wiet is een harddrug Ja:
Nadere informatieHilde Geurts, Wendy Peerlings, Reinout Wiers, Mariët van der Molen Saskia van der Oord en Walter Ma hys
Slim maar... KINDEREN EN ADOLESCENTEN MET ZWAKKE EXECUTIEVE FUNCTIES CONGRES 16 JUNI 2015 ANTROPIA DRIEBERGEN Hilde Geurts, Wendy Peerlings, Reinout Wiers, Mariët van der Molen Saskia van der Oord en Walter
Nadere informatieSPEEDPRESENTATIES Deel 1
Dia 1 SPEEDPRESENTATIES Deel 1 Dia 2 Disclosure belangen sprekers van de speedpresentatie (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld
Nadere informatieCognitief functioneren en de bipolaire stoornis
Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Dr. Nienke Jabben Amsterdam 5 november 2011 Academische werkplaats Bipolaire Stoornissen GGZ ingeest n.jabben@ggzingeest.nl Overzicht Wat is cognitief functioneren?
Nadere informatieSUMMARY not show a significant difference in decrease of drinking at post-test compared with the control group. The results did not yield support for
SUMMARY Summary Summary Summary Adolescence is not only a developmental period in which body and brain mature, but it is also a period which offers other special opportunities as well as vulnerabilities
Nadere informatieExpertmeeting Alcohol en Zwangerschap 6 december 2012
Expertmeeting Alcohol en Zwangerschap 6 december 2012 Onderzoek Alcohol en Zwangerschap 2008-2012 Nickie van der Wulp, MSc 12, Ciska Hoving, PhD 2, Wim van Dalen, MSc 1, & Hein de Vries, PhD 2 1 Nederlands
Nadere informatieEmotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD
Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Valerie Van Cauwenberghe en Prof. dr. Roeljan Wiersema Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Dit onderzoek werd uitgevoerd door: Prof. dr.
Nadere informatieAbstinent worden, abstinent blijven en de determinanten van een terugval in harddruggebruik.
Abstinent worden, abstinent blijven en de determinanten van een terugval in harddruggebruik. Samenvatting van de resultaten uit het subcohort abstinenten die deelnemen aan de Amsterdamse Cohort Studie
Nadere informatieWerkgeheugen - Onderzoek - Praktijk
Het trainen van het werkgeheugen bij ontwikkelingsstoornissen: waarom zou je? Drs. B.J.L.Gerrits, psycholoog-psychotherapeut Presentatie Werkgeheugen wetenswaardigheden Onderzoek naar werkgeheugentrainingen
Nadere informatieExpertmeeting Alcohol en het puberbrein - verslag
Expertmeeting Alcohol en het puberbrein - verslag 10 februari 2015 Trimbos instituut Aanleiding Op dinsdag 10 februari 2015 vond bij het Trimbos-instituut een expertmeeting plaats rondom het thema alcohol
Nadere informatieMotiverende Gespreksvoering
Motiverende Gespreksvoering Gert Jan van der Burg Kinderarts - MI trainer Wie ben ik en wat doe ik? Sinds 1988 Kinderarts (Amsterdam, Blaricum, Ede) Driedaagse MI cursus in 2005 Toepassen in de praktijk
Nadere informatieAlways look on the bright side of life
Always look on the bright side of life Training van een positieve aandachtbias: effect op angst, depressie en zelfvertrouwen Leone de Voogd E.L.deVoogd@uva.nl Elske Salemink Reinout Wiers Pier Prins Universiteit
Nadere informatieEetgedrag en tijdsoriëntatie: De eerste stappen naar een interventie gericht op toekomstdenken
Eetgedrag en tijdsoriëntatie: De eerste stappen naar een interventie gericht op toekomstdenken Fania Dassen PhD-studente Maastricht University Introductie Heeft u liever 50 vandaag, of morgen 50? Heeft
Nadere informatieHet meten van werk-capabilities
Het meten van werk-capabilities Femke Abma, PhD Universitair Medisch Centrum Groningen, Community and Occupational Medicine Startsymposium Academische Werkplaats Arbeid en Gezondheid, 17 april 2015, Tilburg
Nadere informatieHOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN?
HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? UW KIND EN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? U KUNT ER IETS AAN DOEN! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld
Nadere informatieHoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen?
Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Uw kind en roken, drinken en blowen? U kunt er iets aan doen! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld
Nadere informatieGedragsverandering: Doen en blijven doen, Over motivatie en weerstand.
Gedragsverandering: Doen en blijven doen, Over motivatie en weerstand. Theoretische achtergrond: - Miller en Rollnick De motivering van cliënten en het verminderen van weerstand zijn centrale thema's.
Nadere informatieTrendonderzoek: Alcoholkennis bij jongeren tussen 12 en 25 jaar
- Factsheet - Trendonderzoek: Alcoholkennis bij jongeren tussen 12 en 25 jaar NIGZ, Project Alcohol Voorlichting en Preventie 3 juli 2003 Inleiding Het NIGZ voert elk jaar, als onderdeel van het Alcohol
Nadere informatieImpulsiviteit en behandelingsuitkomsten bij alcohol & nicotinegebruik
Impulsiviteit en behandelingsuitkomsten bij alcohol & nicotinegebruik Een onomkeerbaar gegeven of (therapeutisch) aanknopingspunt? Onderzoeksplatform middelengebruik VAD Oktober 2012 Laura Stevens Inhoud
Nadere informatieDisclosure belangen Janneke Valk, bedrijfsarts
Disclosure belangen Janneke Valk, bedrijfsarts (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatie