2 SYSTEMEN IN 1 HOOFD

Transcriptie

1 2 SYSTEMEN IN 1 HOOFD Dr. Eva Debusscher Psychiater Eenheid Ontwenning dr. Céline Hinnekens Doctor in de psychologie; Psycholoog Eenheid Ontwenning

2 INTRODUCTIE

3 INTRODUCTIE

4 INTRODUCTIE

5 INTRODUCTIE

6 OVERZICHT Deel 1 2 systemen in 1 hoofd Duaal proces model Deel 2 Van lineair naar circulair Systeemvisie Systeempsychotherapie

7 OVERZICHT Deel 3 Integratie van beide visies

8 DEEL 1 Deel 1: Duaal proces model 2 systemen in 1 hoofd

9 DEEL 1 Klassieke behandeling Richt zich hoofdzakelijk op bewuste processen Het bewust afwegen van voor- en nadelen Terugvalpreventie Leren kennen van hoog- risico situaties Aanleren van hantering en zelfcontroletechnieken Maar blijkt dus niet steeds te voldoen.

10 DEEL 1 Waarom blijven mensen gebruiken, zelfs met kennis over schadelijke gevolgen? Nuchter worden en blijven is niet alleen een rationele beslissing

11 DEEL 1 Duaal proces model (Reinout Wiers): = ons gedrag wordt gestuurd door 2 semi-onafhankelijke cognitieve systemen Impulsief systeem (HOT FAST): snelle en automatische denkprocessen, emotioneel geladen, snel verwerken van groot aantal prikkels, grote capaciteit Reflectief systeem (COLD SLOW): trage denkprocessen die responsen reguleren, beperkte capaciteit

12 DEEL 1 Impulsief systeem (HOT FAST) Snel Veel tegelijk Associatief Getriggerd door motivationele behoeften

13 DEEL 1 Reflectief systeem (COLD SLOW) Traag Beperkt in capaciteit Vragen veel moeite Reguleren responsen Prefrontaal gelegen de directiekamer

14 DEEL 1 Automatische processen: Aandachtsbias Automatische associaties Automatische actietendens Bij verslaving geraakt dit evenwicht zoek : sterk impulsief systeem en een verder verzwakkend reflectief systeem

15 DEEL 1

16 DEEL 2 Deel 2: De systemische blik Van lineair naar circulair

17 DEEL 2 Systeemtheoretisch denken: Moving beyond the individual Systeemtherapie als setting versus theoretisch kader

18 DEEL 2 Introductie in het systeemtheoretisch kader Kerngedachte: problemen van mensen zijn fundamenteel interpersoonlijk ipv intrapersoonlijk Focus: Psycho-analyse: intrapsychische conflicten Leerpsychologie & gedragstherapie: gedragingen van het individu (evt. aangevuld met focus op onderliggende cognities) Systeemtherapie: interacties tussen mensen Interventies richten zich op wat er tussen mensen gebeurt = gedrag, emotie, cognitie

19 DEEL 2 Introductie in het systeemtheoretisch kader Uitgangspunten: 1) Sociale complexiteit Implicaties: - individueel gedrag, denken, voelen, betekenisverlening als onderdeel van een complex sociaal geheel dat in constante evolutie is - niet zinvol om verschillende niveaus van elkaar te isoleren bij interventies

20 DEEL 2 Introductie in het systeemtheoretisch kader Uitgangspunten: 1) Sociale complexiteit 2) Individu omgeven door context = een cliënt en zijn/haar problemen moeten continu gesitueerd worden binnen hun ruimere interpersoonlijke, sociale & historische context (Fraenkel, 2006) Hoe wordt de cliënt (denken, voelen, doen) door al deze aspecten van zijn/haar context beïnvloed en vice versa? Welke contextfactoren zijn probleem-instandhoudend en welke probleemoplossend?

21 DEEL 2 Introductie in het systeemtheoretisch kader Uitgangspunten: 1) Sociale complexiteit 2) Individu omgeven door context 3) Continue circulaire beïnvloeding Lineaire causaliteit Circulaire beïnvloeding

22 DEEL 3 Alcoholism is a family disease. Many studies confirm that family history of alcoholism is associated with the development of later alcohol dependence

23 DEEL 3 Abuse of alcohol and substance is a response to fluctuations in the family system. In consideration of interactions within the system, it seems an important requirement that the clinician involves, and maintains the presence of, the family in its entirety in the treatment process.

24 Deel 3: Systemisch werken met duaal proces model binnen verslavingszorg 2 systemen in 1 hoofd Van lineair naar circulair

25 Deel 3: Systemisch werken met duaal proces model binnen verslavingszorg Hermeneutiek

26 DEEL 3 Hoe ziet een ontmoeting tussen die 2 modellen eruit? Wat kan er gebeuren als we duaal proces model in een systeem schuiven? - Psychische gevolgen voor patiënt en zijn/haar context Voorbeelden uit de praktijk a.h.v. automatische processen

27 DEEL 3 Psychische gevolgen voor patiënt en zijn/haar context Ontschuldigen ontladen Taal voor individu en systeem Alternatief probleeminzicht Alternatief hervalpreventief denken

28 DEEL 3 Automatische processen praktijkvoorbeeld Aandachtsbias de aandacht wordt getrokken naar een specifieke stimulus in de omgeving/eigen gedachten. Vraag: Denk eens na over je eigen guilty pleasure Hoe merk je dat je je context mee betrokken hebt in je bias?

29 DEEL 3 Casus: Aandachtsbias

30 DEEL 3 Casus: Aandachtsbias

31 DEEL 3 Casus: Aandachtsbias Bespreekbaar maken van aandachtsbias is cruciaal Ontladen Erkennen van het fenomeen Gevoelens van schaamte en falen Belang van peilen naar gedachten en niet enkel naar moeilijke momenten Vaak onbewust!

32 DEEL 3 Automatische processen - praktijkvoorbeeld Associaties onlosmakelijk verbanden tussen herinneringen/ cognities/situaties Vraag: Denk eens na over je eigen context en mogelijke linken met alcohol bv. bepaalde familie-tradities of gewoontes Hoe merk je dat deze link aanwezig is in je denken?

33 DEEL 3 Automatische processen praktijkvoorbeeld Actietendens de door belangen van de persoon gestuurde neiging om tot bepaald gedrag over te gaan Vraag: Denk eens na wat jou neiging is, wanneer de goesting naar een guilty pleasure of een associatie zich op dringt. Hoe makkelijk/moeilijk is het om aan deze neiging te weerstaan?

34 DEEL 3 Casus: Actietendens

35 Addiction is a brain disease. And it does matter. (Wim van den Brink) Neuro-cognitief denken inbrengen : HOOP Take home message Begrijpen van eigen machteloosheid Erkenning geven aan dagdagelijkse beleving