Alcoholgebruik en effecten tijdens adolescentie

Transcriptie

1 Dronken Jongeren 5 April 17 KNAW Symposium Ad Fundum Gevaar op korte termijn (coma, ongelukken) & op lange termijn Veranderingen in hersenen gebruik en effecten tijdens adolescentie Prof. dr. Reinout W. Wiers Hoogleraar Ontwikkelingspsychopathologie & Faculteitshoogleraar FMG-UvA r.wiers@uva.nl 1 Meer of Minder? & Effecten op hersenen adolescenten ESPAD 15: minder Comazuipen ziekenhuis opnames: Meer Hoe kan dat allebei waar zijn? & Effecten op hersenen adolescenten Wat is gevolg probleemdrinken Twee heel verschillende effecten 1. Hypergevoelig worden op cues - hersenen: cue-reactivity - gedrag: aandachtbias, geheugenassociaties, toenaderingsbias >> veel evidentie 2. Minder goede ontwikkeling cognitieve controle-functies >> minder sterke evidentie 1

2 Essentie model (meer detail: Wiers et al 07 Pharmacol Biochem Behav; 15 Oxford Handbook SUD) Ruiter Reflectief systeem Executief Vermogen Werkgeheugencapaciteit kunnen bijsturen Motivatie voor langetermijn doelen willen bijsturen Vergelijkbare modellen gebaseerd op fmri en neurobiologisch onderzoek, bijv. Volkow et al 04 Control Control Rationele Beslissing Voordelen tegen nadelen Situatie (alcohol /drug Cues) paard Perceptie Motivationele orientatie (Approach/ Avoidance) Motor Schemas Associatief/Impulsief Systeem / Drug gebruik Paard Salience Drive STOP Salience Drive Memory Non-Addicted Brain Memory Addicted Brain GO 8 Metafoor Essentie model Aandacht Bias In het wild Gedrag bepaald door samenspel twee soorten processen: - impulsieve processen (associatief) > paard - reflectieve processen (rationeel) > ruiter Puberteit: snelle ontwikkeling motivationeel systeem, mesolimbisch DA belangrijk. Je leert wat motivationeel belangrijk is. Middelen werken in op Verslaving: paard dat makkelijk op hol slaat 9 10 dit systeem > gaan dus aandacht trekken Aandacht bias in het lab Hangt samen met ontwikkelen gebruik.. X.. 1 pixel 2 pixels 1 pixel 2 pixels

3 Recente studies; ondersteuning duale procesmodellen verslaving (Grenard et al, 08; Thush et al 08, Houben & Wiers, 09) Geheugen-associaties meten, bijv. Met Impliciete Associatie Test (IAT) fun Bijv. Thush et al 08: N = 88 vmbo leerlingen Vermogen om impulsen te reguleren Werkgeheugen capaciteit Neutraal Automatische Processen Gebruik fun Index automatic Associations alcohol en active = RT2 - RT1 (more elaborate scoring Algorithm: also errors) fun 2 Predicts alcohol use in Youth, one year later, e.g. Thush & Wiers, 07) Werkgeheugen: SOPT Werkgeheugen

4 Resultaten: voorspellen drinken Sterke Controle Functies: Bewuste verwachtingen (voordelen vs. nadelen) Voorspellen Gebruik en Zwakke Controle Functies: Associaties Voorspellen alcohol Gebruik en problemen Ook met andere maten en culturen Grenard, Ames, Wiers, Thush, Sussman & Stacy, 08, Psychol Add Behavs. - Vergelijkbare opzet, n = 145 continuation high school students (LA, USA) - geheugenassociaties: eerste wat bij je opkomt bij woorden als rondje (vs. bank ) problemen 19 Hoe zwakker de controlefuncties, hoe sterker de invloed van eerste geheugenassociaties, zowel voor alcohol als roken Meten automatische actie-tendens om alcohol te benaderen Frequency of Use Lower SOPT Score Mean SOPT Score Higher SOPT Score Frequency of Cigarette Use Cigarette-Related Memory Associations -Related Memory Associations Reageren op vorm plaatje Pull: approach landscape : wegduwen portrait : trekken

5 push: avoid (withdraw) Meet-resultaten (Wiers, Rinck et al. Genes, Brain, Behav, 09) approach rt dif alcohol Significant verschil 1 Lichte en Zware 100 drinkers 80 Zware drinkers Sneller in alcohol Trekken. ms rt dif alcohol 0 Moderatie OPRM1 Gen Ook gerelateerd Aan craving light heavy AA heavy AG/GG Results cross-lagged analysis (ZIP) Peeters et al 13 Alc Clin Exp Res Multigroup; cross-lagged paths freely estimated T1.85** T2 N = 349 high-risk youth (cluster 4) Primarily boys with externalizing problems.03 AAT T1.66*.25* AAT T Bold lines = weaker inhibition skills Dotted lines = good inhibition skills * p <.05. * * p <.01., AIC: 7349 (39) 27 Dus 1. Negatieve effecten op ontwikkeling Executieve Controle op dit moment bij mensen minder duidelijk dan bij dieren 2. Maar veel evidentie voor andere effecten in de hersenen: gevoelig worden motivationele reacties op alcohol, zowel dierstudies als humane studies. 3. Dit heeft vooral sterk effect op escalatie van gebruik bij die jongeren die relatief zwakke controlefuncties hebben (al voor het drinken) Review: Wiers et al 15 Current Addiction Reports (open access) 29 Dus in het algemeen: - gedrag bepaald door samenspel automatisch in gang gezette motivationele processen en meer bewuste overwegingen - welke invloed gedrag bepaalt hangt af van: * sterkte specifieke associaties * bewuste overtuigingen * sterkte executieve controle-processen (op dat moment!) * motivatie om bij te sturen 30 5

6