MIDDELENMISBRUIK + angststoornissen depressie

Transcriptie

1 MIDDELENMISBRUIK + angststoornissen depressie

2 Enkele cijfers 17,9 % van de patiënten met een angststoornis lijdt aan een alcoholverslaving 19,4% van de alcoholverslaafden heeft een angststoornis (Addiction Solutions)

3 Ontwikkelingspaden van persoonlijkheid naar verslaving ( Verheul, Brink, 2000) Impulsiviteit Stressreactiviteit Beloningsgevoeligheid

4 Impulsiviteit kenmerken van het verslavingsgedrag (Verheul e.a.) Vroege aanvang van alcoholgebruik Snellere ontwikkeling van verslavingsproblemen Ernstiger symptomen

5 Stressreactiviteit kenmerken van het verslavingsgedrag (Verheul e.a.) Reageren op stress met angst en stemmingslabiliteit, middelengebruik als zelfmedicatie

6 Beloningsgevoeligheid kenmerken van het verslavingsgedrag (Verheul e.a.) Hoogscoorders op novelty seeking, reward dependence, extraversie en behoefte aan gezelligheid Middelengebruik omwille van de positief bekrachtigende eigenschappen ervan

7 Behandeling Richtlijnen adviseren eerst aandacht te besteden aan de middelenafhankelijkheid en dan over te stappen op de behandeling van de comorbide problematiek (op moment dat cliënt 6 weken abstinent is)

8 Behandeling motivatie eigen keuze Dynamiek van bovengenoemde persoonlijheidskenmerken houdt verslavingsgedrag en angst en stemmingsstoornissen in stand Stressreactiviteit is een belangrijke factor bij angst en depressieve klachten zoektocht naar een behandelmodel dat rekening houdt met de impulsiviteit en de stressreactiviteit (motor achter de comorbiditeit)

9 Impulsiviteit DGT interventies Mindfulness Observeren Beschrijven Participeren Crisisvaardigheden Afstand nemen Begrijpen Positieve opzoeken

10 Stressreactiviteit DGT interventies Biosociale model Emotieregulatievaardigheden Mindfulness

11 Biosociale Theorie DISFUNCTIONEREN VAN HET EMOTIE REGULATIE SYSTEEM Biologische component INVALIDERENDE OMGEVING Sociale component VOORTDURENDE EMOTIONELE ONTREGELING 11

12 Biosociale Theorie DISFUNCTIONEREN VAN HET EMOTIE REGULATIE SYSTEEM: emotionele kwetsbaarheid Biologische component INVALIDERENDE OMGEVING Sociale component VOORTDURENDE EMOTIONELE ONTREGELING 12

13 Emotionele kwetsbaarheid Hoge gevoeligheid - Onmiddellijke reacties - Lage drempel t.a.v. emotionele reacties Hoge reactiviteit - Extreme reacties - Constant hoog arousalnivo (ontregelt cognitieve verwerking) Trage terugkeer naar basisnivo - Langdurige reacties - hoge gevoeligheid t.a.v. de volgende emotionele stimulus 13

14 Leren moduleren van emotie Leren: Ervaren van fysiologische spanning (die later geassocieerd wordt met emoties) Verminderen (of laten toenemen) van fysiologische arousal Herorientatie van aandacht Onderdrukken van stemmingsafhankelijk gedrag Gedoseerd ervaren van emotie Activeren van stemmings onafhankelijk gedrag 14

15 Biosociale Theorie DISFUNCTIONEREN VAN HET EMOTIE REGULATIE SYSTEEM Biologische component INVALIDERENDE OMGEVING Sociale component VOORTDURENDE EMOTIONELE ONTREGELING 15

16 Invaliderende Omgeving De invaliderende omgeving kenmerkt zich door: Expressie van persoonlijke belevingen en emoties als incorrect, inaccuraat en ongepast te benoemen Oplossingen van reele problemen onterecht te vereenvoudigen Geen rekening te houden met persoonlijke behoeften en grenzen 16

17 Invaliderende Omgeving De invaliderende omgeving: Wijst spontaan gedrag en uitingen van persoonlijke ervaringen op een grillige wijze af Bestraft expressie van emotie met name van pijn en lijden. Bekrachtigt escalatie van emoties op een grillige wijze Doet voorkomen dat het leven simpel is en alle problemen opgelost kunnen worden door je best te doen 17

18 INVALIDERENDE OMGEVING: consequenties De invaliderende omgeving leert niet: Dat emoties betekenisvol zijn in relatie tot gebeurtenissen binnen een zekere sociale context Hoe emoties gemoduleerd kunnen worden Persoonlijke belevingen te vertrouwen als betrouwbare reacties op gebeurtenissen 18

19 INVALIDERENDE OMGEVING: consequenties (2) De invaliderende omgeving leert wel: persoonlijke belevingen en uitingen van emoties zelf af te keuren Op zoek te gaan naar signalen van de omgeving hoe het dan wel hoort (beloningsgevoeligheid) 19

20 INVALIDERENDE OMGEVING: consequenties (3) De invaliderende omgeving leert niet: Emoties te benoemen Emoties over te brengen Pijn en lijden effectief te communiceren 20

21 Het biosociale model en haar consequenties Biologisch onvermogen emoties te reguleren, emotioneel kwetsbaar transactie Sociaal invaliderende omgeving, actieve zelfinvalidatie noodzaak tot leren controleren van impulsen noodzaak tot validatie 21

22 Twee kernstrategieën Acceptatie vs Verandering Valideren vs Probleemoplossen 22

23 Vaardigheden

24 VAARDIGHEDEN KERNOPLETTENDHEID INTERMENSELIJKE EFFECTIVITEIT EMOTIE REGULATIE CRISISVAARDIGHEDEN 24

25 DOELEN Oplettendheids vaardigheden Interpersoonlijke vaardigheden Emotie Regulatie vaardigheden Crisisvaardigheden In het NU vertoeven, met de ev. last en zonder zelfverwijten Interpersoonlijke vaardigheden vergroten zodat contact minder spanningen veroorzaakt Op emoties vertrouwen als betekenisvol en richting aangevend Leren hanteren van emotionele crisissen, arousalniveau kunnen temperen 25