De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten.

Transcriptie

1 De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten. Joanneke van der Nagel, psychiater, Tactus Verslavingszorg, Enschede Pieter-Jan Carpentier, psychiater, Reinier van Arkel groep, s-hertogenbosch

2 Ontboezeming Potentiële BelangenVerstrengeling. Joanneke van der Nagel heeft GEEN tegenstrijdige belangen te melden. Pieter-Jan Carpentier heeft GEEN tegenstrijdige belangen te melden

3 Medicatie bij ADHD. Kinderen en volwassenen zonder verslaving Uitgebreid onderzocht: Overtuigend bewijs van de effectiviteit van medicatie, met name de psychostimulantia (methylfenidaat en dexamfetamine), in het verminderen van ADHDsymptomatologie en het verbeteren van het functioneren. 3

4 Medicatie bij ADHD. Volwassenen met verslaving Beperkt aantal onderzoeken (7 RCTs): methylfenidaat atomoxetine bupropion Effectiviteit van medicatie: beperkt tot afwezig 4

5 Medicatie bij ADHD. Adolescenten met verslaving Nog minder onderzoek (3 RCT s): methylfenidaat atomoxetine (pemolide) Effectiviteit van medicatie: beperkt tot afwezig 5

6 Medicatie bij ADHD en verslaving. Vragen vanuit de dagelijkse zorg Wetenschappelijke gegevens Praktische oplossingen 6

7 Vraag 1 Is farmacologische behandeling van jongeren met ADHD en verslaving een optie?

8 JA Er zijn indicaties voor farmacotherapie bij jongeren met ADHD en verslaving.

9 Indicaties Farmacotherapie. Gebaseerd op expert opinion, niet op wetenschappelijke evidentie: - duidelijke diagnose ADHD - meer ernstige/heftige/hinderlijke symptomen (met negatieve invloed op therapie) - gemotiveerde patiënt - geen middelengebruik (waarover dadelijk meer) 9

10 Voor wie dus NIET? - (dubieuze diagnose ADHD) - onvoldoende gemotiveerde patiënt - niet bereid tot abstinentie/controle over middelengebruik 10

11 1 nieuwe boodschap! Medicatie niet standaard, wel als optie WEL ADHD, GEEN medicatie Is effectieve behandeling van ADHD wel mogelijk zonder medicatie? 11

12 P Riggs e.a., 2011 Randomized Controlled Trial of Osmotic-Release Methylphenidate with CBT in Adolescents with ADHD and Substance Use Disorders 12

13 Vraag 2 Is middelengebruik een contraindicatie voor ADHD medicatie?

14 Dat hangt er van af Het ene gebruik is het andere niet. Niet alle gebruik is even relevant in de context van farmacotherapie

15 Belang abstinentie! Ontbreken van stabiele abstinentie wordt beschouwd als een belangrijke oorzaak van het gebrek aan effectiviteit van medicatie in de uitgevoerde onderzoeken (bij ambulante patiënten), - direct: invloed van het middel zelf - indirect: verstoren therapietrouw/medicatie-inname Stabiele abstinentie vergroot de kans op effectiviteit van medicamenteuze behandeling. 15

16 Advies (expert opinion) Tabak geen beperkingen Caffeïne geen beperkingen Alcohol maximaal 1 a 2 eenheden per dag Cannabis: maximaal 0.5 gr/dag, alleen voor het slapen gaan, niet dagelijks. Opiaten op medisch voorschrift:? per casus beoordelen Benzodiazepinen op voorschrift andere middelen NIET (XTC, GHB, cocaïne, heroïne, amfetaminen) 16

17 Wel gebruik? dan geen medicatie! 17

18 Vraag 3 Werkt medicatie voor ADHD bij verslaafde jongeren?

19 Dat is nog onduidelijk Er zijn te weinig studies naar effectiviteit van ADHD medicatie bij verslaafde jongeren

20 Volgorde van voorkeur (expert opinion) 1. langwerkend methylfenidaat 2. kortwerkend methylfenidaat 3. dexamfetamine 4. atomoxetine 5. bupropion 6. andere middelen: imipramine, venlafaxine 20

21 Volgorde van voorkeur (de Realiteit) kortwerkend methylfenidaat 3. dexamfetamine bupropion 6. andere middelen: imipramine, venlafaxine 21

22 Risico op misbruik van kortwerkende MPH en DMP Risico is aanwezig RISICOBEHEERSING 1. HARDE INDICATIESTELLING : neen, tenzij - starten medicatie - continueren medicatie 2. BEPERKEN RISICO : - regelmatige controle - inzetten op therapietrouw 22

23 Richtlijn : Effectiviteit farmacotherapie Klinische ervaring: Soms/regelmatig (belangrijke) bijdrage van farmacotherapie aan symptoombestrijding & herstel Aanbevelingen: Strenge indicatiestelling Kritische evaluatie STOPPEN met farmacotherapie bij geen resultaat 23

24 Kritiek Te restrictief medicatie-beleid? Antwoord: kan enkel geleverd worden door ONDERZOEK 24

25 Vraag 4 Moet ik bij farmacotherapie standaard urinecontroles afspreken?

26 NEE! Urinecontroles kunnen een plek hebben, maar zijn niet standaard geindiceerd

27 Vraag 5 Is het voorschrijven van medicatie bij ADHD en verslaving wel mijn ding?

28 Tja Farmacotherapie van ADHD bij verslaving is specialistenwerk

29 Richtlijn: Wie schrijft voor? Specialistenwerk Gezien de hoge prevalentie: We hebben VÉÉL specialisten nodig! 29

30 Vragen? Joanneke van der Nagel Pieter Jan Carpentier Sandra Kooij Anne-Marie van den Hoek 30