Hoofdstuk 1 Onderzoek doen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hoofdstuk 1 Onderzoek doen"

Transcriptie

1 Noordhoff Uitgevers v Hoofdstuk 1 Onderzoek doen Opdrcht 1.1 Lees het rtikel Steeds meer lleenstnden worden steeds grijzer in prgrf 1.2 en entwoord drn de volgende vrgen. Geef n welke orgnisties elng kunnen heen ij deze informtie. Orgnisties die zich richten op lleenstnden of dt overwegen te gn doen of orgnisties die voor verschillende doelgroepen (wronder lleenstnden) een ndere endering hnteren. Een vooreeld vn zo n orgnistie is een woningouwcorportie. Welke vrgen zouden ze hiermee kunnen entwoorden? Een woningouwcorportie zou de vrg kunnen stellen welke woningen ze de komende vijf jr moet ouwen om op de toekomstige vrg te kunnen inspelen. Opdrcht 1.2 Lees het krntenrtikel "Hoe meer orsthr hoe intelligenter" en entwoord drn de vrgen. An welke eisen vn verntwoord onderzoek voldoet dit onderzoek wel en welke niet? Loop lle eisen ij lngs. 1 Ojectief en onfhnkelijk Er is geen reden n te nemen dt de onderzoeker zelf elng ij een eplde uitkomst heeft, of hij moet zelf sterk ehrd zijn. 2 Controleerr en toetsr In het rtikel wordt de werkwijze niet erg concreet omschreven, wellicht is dt in de pulictie wel het gevl geweest. 3 Herhlr In principe is het onderzoek herhlr. 4 Nuwkeurig De vrielen "Mte vn lichmsehring" en "IQ" zijn niet helder geopertionliseerd, is er een test fgenomen, is het de inschtting door de onderzoeker op sis vn eplde (niet voorf geformuleerde) indictoren? 5 Generliseerr nr het domein wrover je een uitsprk wilt doen Het domein is niet duidelijk, het gt vermoedelijk lleen om mnnen, mr of het lleen voor lnke of ijvooreeld ook voor Azitische mnnen opgt is niet duidelijk. Opdrcht 1.3 Zoek in de krnt of op internet een rtikel over een onderzoeksresultt. Welk (chterliggend) motief zou de nleiding tot het onderzoek zijn geweest? Elke dg stt de krnt vol met onderzoeksresultten. Het motief is soms duidelijk f te leiden; soms is het rdzm om informtie over de opdrchtgever te verzmelen. Opdrcht 1.4 Lees de rtikelen Vrouwen rijden onveiliger en Vrouwen rijden eter uto in prgrf 1.4 en entwoord drn de volgende vrgen: en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 1

2 Noordhoff Uitgevers v Zou het verschil in onderzoeksmethode invloed heen gehd op de resultten? Zo j, wrom? In het eerste rtikel werden mensen in een enquête gevrgd zelf n te geven hoeveel ongelukken ze het fgelopen jr hdden gehd. Hierij is het mogelijk dt door socil wenselijk ntwoorden er een vertekening met de werkelijkheid ontstt over het ntl ongelukken. Mogelijk is dt mnnen in dit gevl minder eerlijk ntwoorden dn vrouwen (meer lst vn de fundmentele ttriutiefout), wrdoor ook een verschil tussen de groepen kn optreden c.q. vergroot kn worden. In het tweede rtikel is op sis vn deskreserch (ongevllensttistieken) gekeken. Ndeel drvn zou kunnen zijn dt veel kleine nrijdingen (in de std, prkeerschde) niet gemeld worden. Dit zou in het voordeel vn vrouwen kunnen werken. De strekking vn de rtikelen is tegengesteld, terwijl de resultten sec elkr niet tegenspreken. Bergumenteer wr dit n ligt. Met welke zienswijze en jij het eens? Het eerste rtikel gt sec over het ntl ongevllen, zonder onderscheid te mken nr de ernst en de gevolgen vn het ongevl. In het tweede rtikel lijkt dt vrouwen weliswr meer ongevllen veroorzken, mr dt deze ongevllen minder ernstige gevolgen heen. Onduidelijk is of de conclusie dt vrouwen eter rijden overeind lijft, ls gecorrigeerd wordt voor de rd vn de gemkte kilometers (std versus uitenweg en snelweg). en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 2

3 Noordhoff Uitgevers v Hoofdstuk 2 Afkening vn het onderzoek Opdrcht 2.1 Geef een ntl mogelijke motieven die een rol kunnen spelen ij het lten uitvoeren vn dit onderzoek. In welke mte kunnen deze motieven hinderlijk zijn voor het uitvoeren vn (wetenschppelijk) verntwoord onderzoek? In hoofdstuk 1 heen we de volgende motieven onderscheiden om onderzoek op te strten: 1 om eleid te wijzigen; 2 om etere eslissingen te kunnen nemen over opertionele zken; 3 om eter op de externe omgeving in te kunnen spelen; 4 om geconstteerde verschillen of verschuivingen te verklren; 5 ten ehoeve vn externe certificering; 6 om een eslissing uit te stellen; 7 om het eigen gelijk evestigd te krijgen; 8 onderzoek ls zoethoudertje. In dit vooreeld zou nummer 1 voor de hnd liggen: het gt hierij om een keuze voor het mrketinginstrument Openingstijden. Een verndering vn strtegie kn het gevolg zijn vn de uitkomsten vn het onderzoek. Nummer 3 zou ook voor de hnd liggen. De winkeliers willen eter inspelen op de ehoefte vn klnten (onderdeel vn de externe omgeving). Andere opties zijn 4: verschillen in omzet verklren. 7: onderzoek uitvoeren omdt de cityclu grg op vrijdg koopvond heeft. 8: onderzoek ls elofte nr de winkeliers, we heen ndcht voor jullie prolemen en zijn ermee ezig. 1, 3 en 4 leveren geen proleem op. 8 enigszins, het is ijvooreeld in dit gevl de vrg of er voldoende resources eschikr worden gesteld. Als 7 een motief is moet je oppssen, de opdrchtgever zl in dit gevl proeren het onderzoek te sturen in een voor hem gunstige richting. Dit kn ijvooreeld door een selectie in de respondenten, het opnemen vn suggestieve vrgen in het onderzoek of ij het trekken vn de conclusies. Formuleer een doelstelling die de Groningen City Clu kn heen wrn dit onderzoek een ijdrge zou kunnen leveren. De eerste doelstelling heeft etrekking op wt de orgnistie uiteindelijk wil ereiken, je onderzoek zou een ijdrge kunnen leveren n de relistie vn deze doelstelling, mr zelden zl het onderzoek zelf ervoor zorgen dt de doelstelling gereliseerd kn worden. De orgnistiedoelstelling is SMART (specifiek, meetr, ttrctief, relistisch en tijdsepld) geformuleerd. Bij dit onderzoek zou de doelstelling kunnen zijn om voor 2008 te komen tot een voor lle Groninger winkeliers eenduidige invulling vn de koopvonden en koopzondgen, zodnig dt de oprengsten voor de winkeliers mximl zijn in reltie tot de gemkte kosten. Geen tijdsepling = ftrek Niet-specifiek = ftrek Niet-relistisch = ftrek Niet-meetr = ftrek Formulering ls vrg = ftrek c Formuleer een doelstelling voor het uit te voeren onderzoek. De tweede doelstelling is: wt moet je onderzoek uiteindelijk opleveren. Deze doelstelling dient dus door onderzoek te reliseren zijn, en is meestl geformuleerd in termen ls kennis over, inzicht in, nevelingen etc. Bij dit onderzoek zou dt ijvooreeld kunnen zijn: Inzicht geven in de voorkeuren, wensen, verwchtingen en gedrg vn het winkelend puliek ten nzien vn de koopvonden en koopzondgen in de std Groningen. Niet-specifieke, eenduidige termen = ftrek en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 3

4 Noordhoff Uitgevers v Niet door onderzoek reliseerr = ftrek Formulering ls vrg = ftrek Geen link met orgnistiedoelstelling () = ftrek d Formuleer de centrle vrg die het onderzoek zou moeten entwoorden. We stellen een ntl eisen n de formulering vn de centrle vrg: 1 De centrle vrg dient reed genoeg te zijn om lle specten die we willen onderzoeken onder te vtten. 2 De centrle vrg dient goed in te perken zodt duidelijk wordt wt we gn onderzoeken (specifiek) en liefst ook l op welke wijze en ij wie. 3 De centrle vrg is ls vrg geformuleerd (met vrgteken), en is liefst een open vrg (wr je niet met j of nee op ntwoordt). 4 De termen die in de centrle vrg stn dienen helder en eenduidig geformuleerd te zijn. 5 De vrg dient door onderzoek te entwoorden zijn, dt wil zeggen dt ijvooreeld normtieve vrgen niet geschikt zijn. 6 Geen hoe-, wrom- of wrdoor-vrgen, deze zijn moeilijk te onderzoeken omdt voorf lstig in krt te rengen is welke specten lleml meegenomen zouden moeten worden om de vrg te kunnen entwoorden, je kunt lle knten op, de vrg is dus te reed. 7 De onderzoeksdoelstelling moet door het entwoorden vn de centrle vrg gereliseerd worden. Een vooreeld zou kunnen zijn: Wt zijn de voorkeuren, wensen, verwchtingen en het gedrg vn het winkelend puliek in de std Groningen ten nzien vn de koopvonden en koopzondgen? Elke regel die overtreden wordt: = ftrek e Geef een ntl (miniml 5) deelvrgen wr het onderzoek zich op moet richten. De deelvrgen worden fgeleid vn de centrle vrg en dienen lleml een onderdeeltje vn de centrle vrg te ehndelen. Als lle deelvrgen entwoord zijn moet je ook het ntwoord op de centrle vrg kunnen geven. Hoe kom je n geschikte deelvrgen? Ten eerste kun je kijken nr welke vrielen in de centrle vrg genoemd worden. Deze geven vk nleiding tot eschrijvende deelvrgen (ijvooreeld: hoe meet je socil economische sttus?). Vervolgens kunnen vernden worden gelegd en mogelijke verklringen edcht. Dit kn door ijvooreeld rinstormen mr ook enkele interviews met experts (innen en/of uiten de orgnistie) kunnen hierij ehulpzm zijn. Algemene vrgen ls Wie, Wt, Wr, Wrom en Wnneer kunnen verder ehulpzm zijn om de centrle vrg te ontrfelen in deelvrgen. Eisen: Logische smenhng tussen de deelvrgen en de centrle vrg. Deelvrgen moeten gezmenlijk de proleemstelling entwoorden. Deelvrgen zijn open vrgen. Deelvrgen moeten niet reder zijn of verder gn dn de centrle vrg. f Geef voor elke deelvrg minstens een onderzoeksvrg. eigen ntwoord. Onderzoeksvrgen: niet sturend geen complexe termen niet socil wenselijk egrijpelijk ctegorieën: ) Uitsluitend (geen overlp) ) Termen niet sturend c) Juiste ctegorieën (ijvooreeld n.v.t. of wel of niet neutrl of geen mening) d) Juiste intervllen en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 4

5 Noordhoff Uitgevers v g Welke methode(n) vn onderzoek zou je in dit gevl willen toepssen en wrom? Kwntittief onderzoek omdt je de mening vn een groot ntl mensen op een etrouwre mnier wilt verzmelen, een schriftelijke of telefonische enquête ligt het meest voor de hnd. h Mk een conceptueel model n de hnd vn een vn de theorieën uit hoofdstuk 2 die je voorspellingen weergeven over het ntwoord op de proleemstelling. Conceptueel model: in de hokjes stn de vrielen, deze moeten meerdere wrden kunnen nnemen en geen wrden vn vrielen weergeven (christelijk i.p.v. levenseschouwing) = ftrek. De relties tussen de onfhnkelijke, modertor, interveniërende en fhnkelijke vrielen worden weergegeven door stippellijnen, lijnen of pijlen. Vooreeld: Levenseschouwing ttitude ten nzien vn kopen op zondg kns op winkelen op zondg Houding vn referentiepersonen ten nzien vn kopen op zondg Opdrcht 2.2 Lees het rtikel Al lchend orgn fstn en entwoord de vrgen. Geef voor het rtikel Al lchend orgn fstn weer welke vrielen je zou willen meten. In ieder gevl: ereidheid om orgnen te doneren; geregistreerd stn ls donor; mte vn extrversie, ngevuld met ndere vrielen die krkter meten. Zou je kwlittief of kwntittief onderzoek willen uitvoeren? Beide is mogelijk, ls je geïnteresseerd ent in het vormen vn hypotheses en het genereren vn mogelijke verklringen ligt kwlittief onderzoek voor de hnd, ls je hypotheses wilt toetsen of ereidheid en gedrg in krt wilt rengen voor de hele popultie ligt kwntittief onderzoek voor de hnd. c Geef drie onderzoeksvrgen. Diverse zijn mogelijk, ijvooreeld: Stn extroverte mensen meer, minder of evenveel geregistreerd ls donor dn introverte mensen? d Welke fctoren uit het model vn Fishein & Ajzen zouden een rol kunnen spelen ij het esluit om l dn niet orgndonor te worden? De socile norm zou een rol kunnen spelen (mening vn de socile omgeving); de eigen houding ten nzien vn donorschp (ttitude) en eventuele hindernissen (weet men wel hoe men zich kn registreren etc.). Opdrcht 2.3 Lees het rtikel Nederlndse werknemers erg tevreden en entwoord de vrgen. Welk type onderzoek is hier vermoedelijk uitgevoerd? en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 5

6 Noordhoff Uitgevers v Kwntittief onderzoek ( ondervrgden), wrschijnlijk vi een online survey onderzoek (meerdere lnden, veel respondenten). Welk type onderzoek zou je ls vervolgonderzoek willen opstrten ls verklringen (en hypotheses) moeten worden opgesteld? Bij dit vervolgonderzoek wil je meer over de chtergronden te weten komen. Hierij ligt kwlittief onderzoek meer voor de hnd, ijvooreeld vi diepte-interviews. Opdrcht 2.4 Is er in het krntenrtikel Je kunt eter niet met mij meerijden (prgrf 2.3) sprke vn een eschrijvende, explorerende of toetsende proleemstelling? Hier is in ieder gevl geen sprke vn een toetsende proleemstelling, er zijn op voorhnd geen duidelijke verwchtingen over welk sterreneeld eter scoort en of sterreneeld üerhupt een invloed heeft op de kns op ongevllen. Er zit een duidelijk eschrijvend element in de proleemstelling, nmelijk de eschrijving vn de kns op ongevllen per sterreneeld, mr er zitten ook explorerende elementen in, onderzocht wordt nmelijk ook welke verklringen ervoor gevonden kunnen worden. Mk een conceptueel model op sis vn dit rtikel. Sterreneeld Persoonlijkheidseigenschppen? kns op ongevl Opdrcht 2.5 Lees het rtikel Rust, reinheid en een corrigerende tik en entwoord de vrgen. Als vervolgonderzoek wil je een lgemeen eeld vn de jeugd, de opvoeding vn de jeugd en de fctoren die invloed heen op deze opvoeding wilt krijgen. Welke groepen zouden in het onderzoek kunnen worden etrokken? In ieder gevl: ouders, leerkrchten, kinderen. Wt zou je per groep te weten kunnen komen? Ouders: kennis, houding en gedrg met etrekking tot de opvoeding, en lgemene chtergrondvrielen mogelijk ter verklring of om vernden mee te leggen (leeftijd, opleiding, inkomen, lifestyle etc.) Leerkrchten: mening over de opvoeding, mening over de jeugd. Kinderen: idelen, ehoeftes, wrden, mening over de opvoeding etc. c Formuleer een centrle vrg die n de criteri voldoet. We stellen een ntl eisen n de formulering vn de centrle vrg: 1. De centrle vrg dient reed genoeg te zijn om lle specten die we willen onderzoeken onder te vtten. 2. De centrle vrg dient goed in te perken zodt duidelijk wordt wt we gn onderzoeken (specifiek) en liefst ook l op welke wijze en ij wie. en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 6

7 Noordhoff Uitgevers v 3. De centrle vrg is ls vrg geformuleerd (met vrgteken), en is liefst een open vrg (wr je niet met j of nee op ntwoordt). 4. De termen die in de centrle vrg stn dienen helder en eenduidig geformuleerd te zijn. 5. De vrg dient door onderzoek te entwoorden zijn, dt wil zeggen dt ijvooreeld normtieve vrgen niet geschikt zijn. 6. Geen hoe-, wrom- of wrdoor-vrgen, deze zijn moeilijk te onderzoeken omdt voorf lstig in krt te rengen is welke specten lleml meegenomen zouden moeten worden om de vrg te kunnen entwoorden, je kunt lle knten op, de vrg is dus te reed. 7. De onderzoeksdoelstelling moet door het entwoorden vn de centrle vrg gereliseerd worden. 8. Een vooreeld zou kunnen zijn: Welke ttitudes heen ouders, leerkrchten en kinderen omtrent opvoeding en hoe uitten zich deze ttitudes in gedrg tijdens de opvoeding? d Wrom is het lstig om niet normtief te worden in de centrle vrg? Opvoeden is een heel persoonlijk iets wr iedereen ervring mee heeft en dt een hoge etrokkenheid kent. De meeste mensen heen er ook uitgesproken ideeën over die normtief gelden zijn (zo moet het wel, zo moet het niet), verder is het erg cultuurgeonden. Het is moeilijk een wrdevrij onderzoek te houden nr een dergelijk onderwerp. e Welke typen onderzoek zou je kunnen toepssen? Wt zijn de voor- en de ndelen vn deze methoden? Zowel kwlittief ls kwntittief onderzoek heeft een rol: Kwntittief: vi enquêtes in krt rengen wt kennis, houding, gedrg is ij grote groepen uit de popultie. Kwlittief: vi diepteinterviews meningen en houdingen chterhlen, vi gedrgsoservtie gedrg in krt rengen. f Geef een mogelijke opzet voor het onderzoek ls jij de opdrcht zou krijgen om het uit te voeren: Wt zou de doelstelling en de centrle vrg worden, welke deelvrgen onderscheid je, welke onderzoeksvrgen he je? Wt zijn je hypotheses? Zou je deskof fieldreserch gn doen, zou je kiezen voor kwlittief of kwntittief onderzoek? Welke dtverzmelingmethode kies je? Hoe zou je het instrument fnemen? Belngrijk is dt voldn wordt n de eisen die gesteld worden t..v. doelstelling, centrle vrg en deelvrgen (zie ook ntwoord vrg 1). De overige stppen dienen hier logisch uit te volgen, rekening houdend met de theorie uit H1 en 2. en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 7

8 Noordhoff Uitgevers v Hoofdstuk 3 Methoden voor informtieverzmeling Opdrcht 3.1 Lees het rtikel Kmerstudenten eten het gezondst en mk drn de vrgen. Formuleer drie onderzoeksvrgen voor het onderzoek wr het rtikel verslg vn doet. De onderzoeksvrgen zijn gespecificeerde (geopertionliseerde) deelvrgen die rechtstreeks in een nlyseschem kunnen worden geruikt. Een nlyseschem is een schem wrin je expliciteert welke vernden je gt toetsen met ehulp vn welke sttistische technieken. Het zijn vrgen die rechtstreeks door de dt uit het onderzoek kunnen worden entwoord. Een vooreeld vn zo n vrg is: eten studenten die op kmers wonen minder, evenveel of meer verse groenten dn studenten die thuis wonen? Welk type onderzoek zou je willen verrichten? Beschrijvend onderzoek is het meest wrschijnlijk gezien de geringe voorkennis. c Welke onderzoeksinstrument zou je per onderzoeksvrg willen inzetten? Bergumenteer. Per onderzoeksvrg dient ergumenteerd een keuze te worden gemkt. Enquêtes en oservtie zijn voor de hnd liggende instrumenten. d Wt zijn mogelijke prolemen met de etrouwrheid en vliditeit vn het door Alron uitgevoerde onderzoek? De methode vn onderzoek is niet gespecificeerd, met respondenten is de etrouwrheid vermoedelijk wel goed (l weet je niets over de etrouwrheid vn het meetinstrument!). De vliditeit is lstiger n te gn: zijn de groepen op meer punten verschillend dn lleen thuis of uitwonend (geen gerndomiseerd experiment) het kn zijn dt thuiswonende studenten op meer kenmerken verschillen dn lleen woonsitutie vn uitwonende (proleem met de interne vliditeit). Ook is onduidelijk hoe gezond eten is geopertionliseerd (construct vliditeit). Opdrcht 3.2 Geef voor het onderzoek Helft personeel hd reltie met colleg in prgrf 3.5 n hoe jij het onderzoek zou willen inrichten. Geef n: Hoe zou je n respondenten willen komen? Liefst een representtieve groep vn lle werknemers in Nederlnd, zowel qu opleiding, positie, geslcht, leeftijd, rnche ls regio. In dit vooreeld is dt nog mr de vrg (vermoedelijk een oververtegenwoordiging vn jongere hoger opgeleide mensen uit de Rndstd). Welke type onderzoek zou je gn uitvoeren? Vermoedelijk een explorerend onderzoek, je wilt verklringen genereren en relties onderzoeken tussen mogelijke vrielen die vn invloed zijn op het optreden vn een reltie op de werkvloer. Een en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 8

9 Noordhoff Uitgevers v eschrijvend onderzoek is ook mogelijk, ls je eerst in krt wilt rengen hoe vk het üerhupt in de verschillende groepen voorkomt. Welke methode vn informtie verzmelen zou je kiezen? Een enquête is het meest voor de hnd liggend, gezien het socil wenselijke krkter zou een nonieme internetenquête de voorkeur genieten. Opdrcht 3.3 Geef een oordeel over etrouwrheid en vliditeit vn het gevl Luci de B. zols dt in het rtikel vn prgrf 3.5 nr voren komt. Bij etrouwrheid is de knttekening te mken dt een etrouwrheid vn 99% voor ijvooreeld een mrktonderzoek erg hoog is, mr dt in de rechtsprk dit zou etekenen dt vn elke 100 veroordelingen er 1 ten onrechte is. In de medische hoek is de gewenste nuwkeurigheid ook hoog, stel dt we iedereen testen op Aids en de etrouwrheid vn het instrument is 99,9% dn kn het zo zijn dt terwijl gescht wordt dt het ntl seropositieve mensen in Nederlnd tussen de en de edrgt (wrvn ongeveer ekend) er mensen ten onrechte ezorgd wordt. Meer dn de helft vn lle mensen die te horen krijgt dt ze seropositief zijn, verklrd met een instrument met 99,9% etrouwrheid, zijn in dt gevl in werkelijkheid niet seropositief ( onekende gevllen wrvn worden gevonden, en die ten onrechte worden gevonden (16 miljoen x 0,1%)). De vliditeit is lstig n te gn, welke derde vrielen kunnen een rol spelen, hoe ws de sterfte ddwerkelijk voorfgnd n de komst vn Luci, enzovoort. en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 9

10 Noordhoff Uitgevers v Hoofdstuk 4 Deskreserch Opdrcht 4.1 Lees het rtikel Minder flitsscheidingen in En mk drn de vrgen. Veronderstel je wilt het vernd weten tussen economische groei en het ntl en soort scheiding (gewoon of flits), welke vrielen he je dn nodig? Je moet vrielen heen die een indictor vormen voor economische groei zols de groeicijfers vn het CBS, mr eventueel kun je ook ndere cijfers geruiken. Verder he je cijfers over scheidingen nodig, gewone scheidingen en flitsscheidingen. Het CBS heeft hier gegevens vn. Zoek deze vrielen op en mk inzichtelijk of er sprke zou kunnen zijn vn een vernd. Voor de periode zou je ijvooreeld de grfieken nst elkr kunnen zetten, om visueel te kijken of het nnemelijk is dt er een vernd is, ij invoer in ijvooreeld SPSS zou je kunnen kijken of er een correltie is. c Wrom zou je deze hypothese vi deskreserch en niet vi fieldreserch willen toetsen? Vi deskreserch zijn lle gegevens eschikr, dt is dus sneller en goedkoper, en in dit gevl ook nog eens etrouwrder dn dt je zelf een fieldreserch zou gn opzetten. Opdrcht 4.2 Lees het rtikel Jonge vrouwen hoger opgeleid dn mnnen. En mk drn de vrgen. Geef een conclusie op sis vn het cijfermteril dt in het rtikel voorkomt. Zols in de tekst l is ngegeven lten de cijfers zien dt ij de jongere genertie (t/m 34 jr) de vrouwen het iets eter doen dn de mnnen, terwijl ij de oudere generties de mnnen het eter doen. Vermoedelijk is ij de meisjes vn de jongere genertie de drempel om te gn studeren (vergeleken met vroeger) ehoorlijk gedld. Welk vervolgonderzoek zou je willen instellen om te kijken of de emnciptie is voltooid? Je zou kunnen kijken nr gemiddelde CITO-scores tussen jongens en meisjes, is hierij dezelfde verdeling terug te vinden of lopen meisjes nog steeds chter ls je corrigeert voor nleg? Je zou ook kunnen kijken nr ndere specten wr de emnciptie etrekking op kn heen nst opleiding. Te denken vlt in dit kder n eroep (sttus) en inkomen, promotiemogelijkheden, percentge vrouwen op leidinggevende posities per leeftijdsctegorie e.d. c Welke onderzoeksvrgen vn dit (zie B) onderzoek kun je vi deskreserch en welke vi fieldreserch chterhlen? Vrijwel lle zken zullen goed vi deskreserch in krt te rengen zijn, ook is l veel onderzoek op dit terrein gedn wruit geput kn worden. Nr de sujectieve eleving (ervren discrimintie) zou wel fieldreserch gedn kunnen worden, evenls ddwerkelijke verdeling vn tken in het huishouden, esluitvorming innen relties en dergelijke. en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 10

11 Noordhoff Uitgevers v d Geef n wt de voor- en ndelen zijn vn deze vorm vn deskreserch oven fieldreserch om te chterhlen hoe het gesteld is met de emnciptie. Voordelen: goedkoop reltief snel geen eigen eïnvloeding (veell non otrusive) longitudinl onderzoek mogelijk (over lngere periodes) Ndelen: niet ltijd ctueel niet toegespitst op eigen onderzoeksvrgen soms moeilijk toegnkelijk etrouwrheid en vliditeit soms moeilijk in te schtten niet ltijd ojectief (ron soms commercieel of nderszins elngheend) Opdrcht 4.3 Met deze opdrcht komen we terug op het onderzoek winkeltijden vn hoofdstuk 1. Welke rol zou deskreserch in dit onderzoek spelen? Je kunt vi deskreserch kijken nr de winkeltijden in verschillende pltsen in Nederlnd, welke koopvonden heeft men, hoe vk is er een koopzondg en wellicht ook iets over de winkelomzetten op de verschillende tijdstippen. Ook is er mogelijk in ndere pltsen soortgelijk onderzoek uitgevoerd, wr je qu opzet en instrumentontwikkeling nr kunt kijken. Zoek informtie over dit onderwerp vi internet, wt zijn je ronnen en hoe eoordeel je die? Eigen ntwoord. c Welke conclusies kun je trekken op sis vn de uitkomsten vn je onderzoekje? Eigen ntwoord. d Welke informtie zou je nog nvullend vi fieldreserch willen verzmelen? /c/d Afhnkelijk vn de ronnen die worden gevonden. Opdrcht 4.4 Zoek op internet nr tips voor het zoeken op internet. c d Welke zoektermen he je geruikt? Welke strtegie he je gevolgd? Welk rtikel leverde de este tips op? Welke drvn kende je nog niet? -d Afhnkelijk vn de ronnen die worden gevonden. en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 11

12 Noordhoff Uitgevers v Opdrcht 4.5 Lees het rtikel Buik open ij heupptiënt. En mk drn de vrgen. Wt heeft de Inspectie vn de Gezondheidszorg geruikt voor deskreserch? Vermoedelijk heeft men foutenrpporten genlyseerd en heeft men ptiëntendossiers n een inhoudsnlyse onderworpen. Mogelijk heeft men ook gesprekken gevoerd met ziekenhuisdirecties (fieldreserch) en oservties verricht (kwliteitsudit; fieldreserch). De Inspectie gt innenkort rpporteren over de kwliteit vn de ingreep zelf en de nzorg. Hoe zou jij de kwliteit vn de ingreep zelf en de nzorg gn onderzoeken? De kwliteit vn de ingreep zelf zou men kunnen onderzoeken door succespercentges gekoppeld n de medische dossiers te kunnen eoordelen. Men kn drnst ingrepen en de voorereiding drop oserveren (fieldreserch) en de nzorg zou vi oservtie en een ondervrging vn ptiënten gedn kunnen worden (fieldreserch) en men kn kijken wt er over de nzorg op ppier is gezet door de ziekenhuizen in de vorm vn voorschriften en reglementen. en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 12

13 Noordhoff Uitgevers v Hoofdstuk 5 Kwlittief onderzoek Opdrcht ij 5.1 Met deze vrg komen we terug op het onderzoek Winkeltijden vn hoofdstuk 1. Geef voor elke methode vn kwlittief onderzoek n hoe je deze zou kunnen inzetten. Geef per methode n wt het doel zou kunnen zijn (welke informtie zou je kunnen chterhlen). Interviews: wt is de chterliggende motivtie om wel of niet op koopvonden of koopzondgen te gn winkelen en welke vrielen spelen hierij een rol? Focus groups: wt zouden winkeliers kunnen doen om koopvonden en/of koopzondgen ntrekkelijker te mken en hoe zou in de toekomst de koopvonden en zondgen geregeld moeten worden? Oservtie: hoeveel mensen komen wnneer winkelen en wt kopen ze dn? In welke smenstelling gn (groepjes) mensen winkelen op welke tijden? Cse study: in krt rengen wt de overwegingen vn een ndere winkeliersvereniging is geweest om de koopvonden n te pssen. Hoe zou je het concreet willen inrichten? In lle gevllen dient een onderzoeksinstrument te worden ontworpen dt de vrielen die in krt gercht moeten worden goed opertionliseert. Vervolgens dient ij de fnme goed gekeken te worden nr tijdstip en locties ij de oservtie. Bij de cse study dient goed nr de vergelijkrheid vn de ndere std gekeken te worden. Bij de interviews en de focus groups dient de steekproef een goede fspiegeling vn de popultie te geven. c Geef een gestructureerd interviewschem met een ntl (miniml 5) interviewvrgen opgesteld op sis vn tel 5.1. Neem dit schem f ij twee medestudenten en geef de kern weer in verslgen en trek conclusies op sis vn deze verslgen. Belngrijk is de vertlslg vn vriele nr indictor vi indiceringsmethode nr vrg. Liefst dienen lle mnieren vn indicering n od te komen. Ook de eisen die n de formulering vn vrgen gesteld worden zijn interessnt om ij lngs te lopen (zie prgrf 7.3). Opdrcht 5.2 Lees het rtikel Duitse grp fvoriet ij vrouwen entwoord opdrcht A en B. Welke methode vn kwlittief onderzoek zou je willen inzetten voor een dergelijk onderzoek? Zowel prticiperende oservtie ls interview is een mogelijkheid. De recties op het onderzoek geven n dt lezers weinig vertrouwen heen in de vliditeit vn het onderzoek. Geef n in hoeverre je deze mening deelt en welke mtregelen je ij kwlittief onderzoek kunt nemen om de interne en externe vliditeit te verhogen. Bij de uitvoering vn het onderzoek is gekozen voor een typische grp uit het etreffende lnd. Deze grppen zijn vertld en n de Nederlnders voorgelegd met de vrg ze te rngordenen nr grppigheid zonder erij te vermelden uit welk lnd de grp fkomstig ws. Ervn uitgnde dt de en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 13

14 Noordhoff Uitgevers v 500 respondenten inderdd een representtieve fspiegeling vormen vn de popultie ligt de zwkheid vn het onderzoek mogelijk in de keuze vn de mopjes. Hoe representtief wren deze voor het desetreffende lnd? Qu opzet lijkt het onderzoek wel n de eisen te voldoen. Opdrcht 5.3 Lees de rtikelen Driekwrt prostituees uitgeuit (prgrf 5.1.3); Voetgngers in steden lopen steeds sneller en Autochtone edelr verdient eter dn Rom (prgrf 5.3). Geef voor elk rtikel n welke methode(s) vn informtieverzmeling is/zijn toegepst. Wt zijn voor elke methode de voor- en ndelen? Voetgngers in steden: niet-prticiperende oservtie. Autochtone edelr: prticiperende oservties en interviews. Niet-prticiperende oservtie: Voordelen: geen invloed op de onderzoekspopultie, dus geen lst vn socilwenselijkheid. Ndeel: vk reidsintensief en drdoor kostr. Het gedrg moet goed te oserveren zijn. Prticiperende oservtie: Voordeel: gedrg is uit te lokken. Ndeel: stndrdistie vn de situtie is lstig. Diepte-interview Beschrijving: gesprek tussen interviewer en één respondent. Hiervoor wordt een licht gestructureerde checklist geruikt. Voordelen: voorl geschikt om: motieven en chtergronden te chterhlen gedchten en ideeën uit te diepen. Ndelen: conclusies mogen niet gegenerliseerd worden voor de onderzoeksdoelgroep, lleen hypothesevormend. Wt zou voor elk onderzoek een lterntieve methode zijn geweest? Geef n wt dr de voor- en ndelen vn zijn. Bij de voetgngers die steeds sneller lopen is een lterntief lstig, tenzij het je gt om de jchtigheid vn het leven in zijn lgemeen, dn zijn interviews en enquêtes een lterntief. Bij de edelrs is wellicht een niet-prticiperende oservtie mogelijk vi cmer s in de innenstd gericht op edelrs vn diverse evolkingsgroepen en eventueel interviews en/of enquêtes. Ndeel vn interviews en enquêtes is dt socil wenselijkheid een rol kn gn spelen. c Geef n welke methode je zelf zou heen toegepst. Eigen ntwoord. en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 14

15 Noordhoff Uitgevers v Hoofdstuk 6 Kwntittief onderzoek: popultie en steekproef Opdrcht ij 6.1 Lees het rtikel Onderzoek nr wensen eierzoekers en entwoord de volgende vrgen. Wt voor soort steekproef zou je voor dit onderzoek het este kunnen geruiken? We heen de eschikking over een dtestnd (ledenlijst) dus we kunnen op een selecte mnier een steekproef trekken. We onderscheiden vier verschillende mnieren vn steekproef trekken: 1. enkelvoudige selecte steekproef; 2. systemtische steekproef met select egin; 3. clustersteekproef; 4. gestrtificeerde steekproef. De meest voor de hnd liggende mnier vn steekproeftrekken is ij dit onderzoek een enkelvoudige selecte steekproef. Bij een enkelvoudige selecte steekproef lt je de computer willekeurig respondenten trekken uit het estnd. Er is geen informtie ekend om strt te onderzoeken. Hoe zou je de respons voor dit onderzoek kunnen verhogen? We noemen in het hoofdstuk vijf mnieren wrmee de respons te verhogen is: 1. herkenre fzender; 2. frie opmk; 3. korte enquête; 4. incentive; 5. het wrderen vn de respondent. Alle mogelijkheden zijn inzetr ij dit type onderzoek. Opdrcht 6.2 Lees het rtikel Nschoolse opvng toe voor ouders (prgrf 6.2.3) en entwoord de volgende vrgen. Wt is de popultie vn dit onderzoek en welk soort steekproef zou je willen trekken? De popultie omvt lle eenheden (dit kunnen personen, huishoudens, edrijven, et ceter zijn) wrover je een uitsprk wilt gn doen. In dit onderzoek zijn dt lle ouders met kinderen in de leeftijdsklsse vier- tot twlf jr. De soort steekproef die je kunt trekken is een quot steekproef nr reidssitutie. Zo krijg je representtieve steekproef. Bereken de steekproefomvng ij een onnuwkeurigheidsmrge vn 5% (Z=1,96 ij x=5%). De enodigde omvng vn de steekproef is op verschillende mnieren te erekenen. We lichten er één toe. Formule voor erekenen vn steekproef: Bij een oneindige popultie (> 5000): N= (P*Q) *Z E2 P en Q he je geen verwchtingen over dus P=Q=0.5 Z= 1.96 en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 15

16 Noordhoff Uitgevers v E= 0.05 Dus: N =( (0.5*0.5) * (1.96)2)/(0.05)2 = , dus er zijn 385 respondenten nodig. Opdrcht 6.3 Lees het rtikel Mulisch Ontdekking het este en geef ntwoord op de volgende vrgen. Vn welke steekproef is hier sprke? De mnier vn steekproef trekken die ij dit onderzoek is geruikt is een doelgerichte steekproef. Een mnier vn een doelgerichte steekproef is een oproep in een krnt of op een prikord, wrij mensen met een epld kenmerk worden gezocht. Bij dit onderzoek is gericht gezocht op oekenliefheers. Wrom zou hiervoor gekozen zijn? Er is geen sprke vn een duidelijk steekproefkder. Er wordt dus geruikgemkt vn een selecte steekproef. We onderscheiden vier verschillende mnieren vn select steekproef trekken: 1. 1 quot steekproef; 2. sneeuwl; 3. doelgerichte steekproef; 4. willekeurige steekproef. Het ging om een verkiezing en dn wil men vk zoveel mogelijk geïnteresseerden ondervrgen. Dn is een oproep op wesite of krnt vk de mkkelijkste mnier. De eperking vn dit soort onderzoek is dt het enkel de mensen ereikt die de oproep zien. Ook kunnen respondenten die kwd willen vk meerdere mlen stemmen. Dit zorgt ervoor dt het onderzoek vk minder representtief is. Opdrcht 6.4 Bentwoord de volgende vrgen n het lezen vn het rtikel Duizend fouten in ziekenhuis door werk vn rts-ssistenten. Wt voor soort steekproef is hier getrokken? Er is hier geen sprke vn een steekproeftrekking. Het gt hier om een popultieonderzoek, omdt de gehele popultie is ngeschreven. Is deze mnier vn steekproef trekken juist of onjuist? (leg uit) Om te eplen of je kiest voor een popultie- of steekproefonderzoek, wordt er gekeken nr de fctoren tijd en geld en het instrument wrmee het onderzoek wordt uitgevoerd. Vlt een popultieonderzoek innen het udget en de tijd dn kies je voor een popultieonderzoek. Is er te weinig udget of tijd dn kiest men voor een steekproefonderzoek. Bij dit onderzoek ws er de mogelijkheid de gehele popultie n te schrijven, dus kiest men voor een popultieonderzoek. Opdrcht 6.5 Lees de twee rtikelen Amsterdm este std en Brussel weet het ook: in Europ gt niets oven Groningen en entwoord de volgende vrgen. Wt is het verschil in steekproeftrekken tussen eide onderzoeken? en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 16

17 Noordhoff Uitgevers v Het eerste rtikel eschrijft het steekproeftrekken uit één popultie (lle Nederlnders). Het tweede rtikel eschrijft het steekproeftrekken uit verschillende steden (quot steekproef). Welk effect kn het verschil in steekproef trekken heen op de resultten? Beoordeling is verschillend. Algemene imgo vs. Werkelijke eleving. c Geef voor eide steekproeven n in welke situtie je ze zou willen toepssen. Dit hngt f vn het doel vn het onderzoek. Bij het eerste rtikel wil men het lgemene imgo meten. Bij het tweede rtikel meet men de werkelijke eleving. en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 17

18 Noordhoff Uitgevers v Hoofdstuk 7 Kwntittief onderzoek; enquête-reserch Opdrcht 7.1 Lees het rtikel Nederlnders en Duitsers houden vn werken en entwoord opdrcht en. Opertionliseer werkplezier in drie indictoren. Je het rechtstreekse en indirecte indictoren. We onderzoeken hier werkplezier. Je kunt dit meten n de hnd vn verschillende indictoren. Vindt iemnd het erg om over te werken, gt iemnd met veel zin n het werk? Dit zijn twee indirecte indictoren die eide ntwoord geven op de vrg of iemnd werkplezier heeft. Je kunt ook rechtstreeks vrgen n werknemers vrgen of ze plezier op het werk heen. Dn geruik je een directe indictor. Stel voor elk vn deze indictoren een enquêtevrg op en formuleer gesloten ntwoordctegorieën. Vindt iemnd het erg om over te werken? Enquêtevrg: Hieronder volgt een ntl stellingen. Wilt u per stelling ngeven in hoeverre u het er mee eens ent of niet? Omcirkel op de 5-puntsschl (wrij 1=heleml mee oneens en 5= heleml mee eens) Ik g met veel zin n mijn werk Ik vindt het niet erg om over te werken Ik he plezier op mijn werk Opdrcht 7.2 Wt is er fout n de vrgen 6 tot en met 6e? 6 Bent u vontuurlijk ingesteld? O j O nee O Weet niet 6c Bent u geïnteresseerd in nieuwe ontwikkelingen? O j O nee O Weet niet 6d Bent u geïnteresseerd in mtschppelijke ontwikkelingen? O j O nee O Weet niet 6e Bent u geïnteresseerd in uw culturele omgeving? O j O nee O Weet niet De vrgen worden te veel direct gesteld (geruik vn directe indictoren), wrmee respondenten snel socil wenselijke ntwoorden geven. Bij dit soort onderwerpen kn men eter indirecte indictoren geruiken. Hoe zou je deze vrgen eter kunnen stellen? en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 18

19 Noordhoff Uitgevers v Er moet geruik worden gemkt vn indirecte indictoren. Bijvooreeld ij vrg 6A Kunt u uit de onderstnde soorten vknties uw fvoriet kiezen? 1. Luiervkntie n de kust 2. Sportieve vkntie in de ergen 3. Stedentrip 4. Cultuurvkntie Opdrcht 7.3 Lees het krntenrtikel Acht procent studenten tevreden en entwoord opdrcht en. Opertionliseer tevredenheid in drie indictoren. Stel voor elk vn deze indictoren een enquêtevrg op en formuleer gesloten ntwoordctegorieën Hoeveel procent vn de lessen zijn nutteloos? 1 0% 2 20% 3 40% 4 60% 5 80% 6 100% Er wordt goed geluisterd nr mijn klchten 1 Heleml mee oneens 2 Mee oneens 3 Noch oneens/ noch eens 4 Mee eens 5 Heleml mee eens Wt vind je vn het niveu vn egeleiding? 1 Zeer slecht 2 Slecht 3 Noch slecht/ noch goed 4 Goed 5 Zeer goed en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 19

20 Noordhoff Uitgevers v Hoofdstuk 8 Online onderzoek Opdrcht 8.1 Veronderstel je wilt weten wt de mensen uit de regio vn je winkelcentrum vinden. Vn welke online onderzoekmethoden zou je geruik kunnen mken en hoe pk je dit n? Er zijn verschillende mnieren mogelijk om dit onderzoek online uit te voeren. Men kn kiezen tussen online kwlittieve methoden en online kwntittieve methoden. Bij online kwlittieve methoden kun je meerdere ezoekers vn het winkelcentrum in een online focus groep uitnodigen. Bij online kwntittieve methoden kun je kiezen om ezoekers een flyer te geven met een inlogcode vn een online vrgenlijst. Welke voor- en ndelen kun je noemen per online onderzoeksmethoden voor dit onderzoek? Voordelen vn de online focus groep: Verhoogd niveu vn prticiptie, ls respondenten in de online focusgroep innen zijn gekomen heen ze moeite gedn om online nwezig te zijn. Uit onderzoek lijkt dt er een verhoogd niveu vn prticiptie is onder respondenten en dt er meer interctie ontstt tussen respondenten in een online groepsdiscussie dn ij de trditionele focusgroep. Respondenten ntwoorden extremer, ervring leert dt respondenten extremer ntwoorden. Tijdens een normle groepsdiscussie voelen mensen eerder groepsdruk. Tijdens een online groepsdiscussie wordt deze druk weggenomen, omdt je niet fysiek in elkrs nijheid ent. Online focusgroepen zijn goedkoop, Een elngrijk rgument om het instrument vn online focusgroepen in te zetten is dt deze reltief goedkoop is: ze levert veel informtie op voor verhoudingsgewijs weinig geld. Ndelen online focusgroep: De Rekrutering voor een dergelijk onderzoek is lstig. Het is moeilijk om in een winkelcentrum een fsprk te mken in de online focusgroepruimte. Voordelen online enquête: Geruiksvriendelijk Respondenten kunnen een online vrgenlijst invullen wnneer zij dt willen (dit kn niet ij telefonisch en fce-to-fce onderzoek). Op elk moment vn de dg, zelfs s nchts, kn men op de link klikken en nr de vrgenlijst toegn. Doordt respondenten zelf het invulmoment eplen, heen zij op het moment vn invullen de meeste ndcht voor de vrgenlijst. Eerlijker ntwoorden Bij online onderzoek wordt eerlijker ntwoord gegeven op vrgen wrij gevoelige informtie (ijvooreeld vrgen over drugs- en lcoholgeruik) moet worden verstrekt. Uit onderzoek is geleken dt ij telefonisch onderzoek vker socil wenselijke ntwoorden worden gegeven. Ndelen online enquête: Internetters gemiddeld wt jonger en hoger opgeleid. Voor een dergelijk onderzoek mkt dit uit. c In de cse vn hoofdstuk 1 zijn de enquêtes schriftelijk fgenomen, zou er een verschil zijn ls dit onderzoek online ws uitgevoerd? Wrschijnlijk zouden enkele ndere groepen oververtegenwoordigd zijn. Bij de cse uit hoofdstuk 1 zou de gemiddelde leeftijd een stuk hoger heen gelegen. Opdrcht 8.2 Als je het gedrg vn jongeren uit de reclssering wilt onderzoeken, welke online onderzoeksmethode is dn n te rden en wrom? en opdrchten Onderzoeksvrdigheden 20

Opdrachten bij hoofdstuk 2

Opdrachten bij hoofdstuk 2 Opdrchten ij hoofdstuk 2 2.1 Het vullen vn je portfolio In hoofdstuk 2 he je gezien op welke mnier je de informtie kunt verzmelen. An de hnd vn die informtie kun je de producten mken wrmee jij je portfolio

Nadere informatie

INTERVIEWEN 1 SITUATIE

INTERVIEWEN 1 SITUATIE INTERVIEWEN drs. W. Bontenl 1 SITUATIE Een interview vlt te omshrijven ls een gesprek tussen één of meerdere personen - de interviewers - en een ndere persoon (of diverse nderen) - de geïnterviewden -

Nadere informatie

Rapportage Enquête ondergrondse afvalinzameling Zaltbommel

Rapportage Enquête ondergrondse afvalinzameling Zaltbommel Rpportge Enquête ondergrondse fvlinzmeling Zltommel Enquête ondergrondse fvlinzmeling Zltommel VERSIEBEHEER Versie Sttus Dtum Opsteller Wijzigingen Goedkeuring Door Dtum 0.1 onept 4-11-09 VERSPREIDING

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 Beslissen onder risico en onzekerheid

Hoofdstuk 8 Beslissen onder risico en onzekerheid Hoofdstuk 8 Beslissen onder risico en onzekerheid 8.5 Tectronis Tectronis, een friknt vn elektronic, kn vn een nder edrijf een éénjrige licentie verkrijgen voor de fricge vn product A, B of C. Deze producten

Nadere informatie

Werkblad TI-83: Over de hoofdstelling van de integraalrekening

Werkblad TI-83: Over de hoofdstelling van de integraalrekening Werkld TI-8: Over de hoofdstelling vn de integrlrekening. Inleiding We ekijken chtereenvolgens in onderstnde figuren telkens de grfiek vn een functie f met in het intervl [; ]. f ( ) = f ( ) = + y = 5

Nadere informatie

1.3 Wortels. x x 36 6 = x = 1.5 Breuken. teller teller noemer noemer. Delen: vermenigvuldig met het omgekeerde.

1.3 Wortels. x x 36 6 = x = 1.5 Breuken. teller teller noemer noemer. Delen: vermenigvuldig met het omgekeerde. Voorereidende opgven Stoomursus Tips: Mk de volgende opgven het liefst voorin in één vn de A4-shriften die je gt geruiken tijdens de ursus. Als een som niet lukt, werk hem dn uit tot wr je kunt en g verder

Nadere informatie

Praktische Opdracht Lineair Programmeren V5

Praktische Opdracht Lineair Programmeren V5 Prktische Opdrcht Lineir Progrmmeren V5 Bij deze prktische opdrcht g je n het werk met een ntl prolemen die je door middel vn Lineir Progrmmeren kunt oplossen. Je werkt lleen of in tweetllen. De prktische

Nadere informatie

Getallenverzamelingen

Getallenverzamelingen Getllenverzmelingen Getllenverzmelingen Ntuurlijke getllen Het getlegrip heeft zih wrshijnlijk ontwikkeld op een wijze die overeenkomt met de mnier wrop u zelf de getllen geleerd het. De sis is het tellen.

Nadere informatie

De formule van het opslagpercentage voor alle producten luidt:

De formule van het opslagpercentage voor alle producten luidt: 4.3 Verkoopprijs erekenen Om een product of een dienst met winst te verkopen, moet je eerst goed weten wt de kosten zijn. Als je dt weet, dn kun je de verkoopprijs eplen. Kosten De kostprijs vn een product

Nadere informatie

Bijlage agendapunt 7: Inhoudelijke planning overlegtafels 2015

Bijlage agendapunt 7: Inhoudelijke planning overlegtafels 2015 Bijlge gendpunt 7: Inhoudelijke plnning overlegtfels 2015 In de Ontwikkelgend (ijlge 5 ij de Deelovereenkomst mtwerkvoorziening egeleiding 18+) zijn 7 them s en 31 suthem s opgenomen die in 2015 tijdens

Nadere informatie

In dit hoofdstuk introduceren we de hoofdrolspelers van het college: eindige automaten.

In dit hoofdstuk introduceren we de hoofdrolspelers van het college: eindige automaten. 9 2 Eindige utomten In dit hoofdstuk introduceren we de hoofdrolspelers vn het college: eindige utomten. 2.1 Deterministische eindige utomten We eginnen met een vooreeld. Vooreeld 2.1 Beschouw het volgende

Nadere informatie

Assertiviteit. Agressiviteit

Assertiviteit. Agressiviteit ASSERTIVITEIT drs. M.F. Serrurier Shepper 1 SITUATIE Assertiviteit is een zelfewuste, psyhishe weerrheid wrdoor u in stt ent op te komen voor uw eigen elngen en uiting te geven n uw gevoelens, wensen en

Nadere informatie

Functiebeschrijving en -waardering Stichting Promes, Meppel

Functiebeschrijving en -waardering Stichting Promes, Meppel Functie-informtie Functienm Orgnistie Stichting Promes, onderdeel Onderwijsondersteuning Slrisschl 5 Indelingsniveu FUWASYS-dvies IIc Werkterrein Onderwijsproces -> onderwijsbegeleiding Activiteiten Bewerken

Nadere informatie

8 Kostenverbijzondering (I)

8 Kostenverbijzondering (I) 8 Kostenverijzondering (I) V8.8 Speelgoedfriknt Autoys BV heeft onlngs de Jolls Joye ontwikkeld: een plsti speelgoeduto voor peuters in de leeftijdstegorie vn twee tot vijf jr. De produtie voor 2009 wordt

Nadere informatie

1a Een hoeveelheid stof kan maar op één manier veranderen. Hoe?

1a Een hoeveelheid stof kan maar op één manier veranderen. Hoe? Oefenopgven over Stoffen en Mterilen Uitwerking en ntwoord op elke opgve stt n de ltste opgve. Gegevens kunnen worden opgezoht in de tellen hterin. Als de zwrteftor niet vermeld is mg je 9,81 N/kg nemen.

Nadere informatie

JOB-monitor 2016 Vragenlijst

JOB-monitor 2016 Vragenlijst JOB-monitor 2016 Vrgenlijst (versie met wijzigingen t.o.v. 2014) JOB in smenwerking met ReserchNed 2015 JOB. Geen vn de mterilen die onderdeel uitmken vn de JOB-monitor 2016 mogen zonder voorfgnde schriftelijke

Nadere informatie

Moderne wiskunde: berekenen zwaartepunt vwo B

Moderne wiskunde: berekenen zwaartepunt vwo B Moderne wiskunde: erekenen zwrtepunt vwo B In de edities 7 en 8 ws er in de slotdelen vn VWO B ruimte genomen voor een prgrf over het erekenen vn een zwrtepunt. In de negende editie is er voor gekozen

Nadere informatie

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Donderdag 20 mei 13.30 16.30 uur

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Donderdag 20 mei 13.30 16.30 uur Wiskunde B Profi Exmen VWO Voorereidend Wetenschppelijk Onderwijs Tijdvk Donderdg 20 mei 3.30 6.30 uur 9 99 Dit exmen estt uit 5 vrgen. Voor elk vrgnummer is ngegeven hoeveel punten met een goed ntwoord

Nadere informatie

MARKETING / PR / COMMUNICATIEMEDEWERKER

MARKETING / PR / COMMUNICATIEMEDEWERKER OPLEIDING: MARKETING / PR / COMMUNICATIEMEDEWERKER MET DE SPECIALISATIE SOCIAL MEDIA 2015 1 Mrketing/PR/Communictiemedewerker Specilistie Socil Medi SCHEIDEGGER en CEDOR bieden een unieke opleiding n.

Nadere informatie

6.0 INTRO. 1 a Bekijk de sommen hiernaast en ga na of ze kloppen. 1 2 0 3 = 2 2 3 1 4 = 2 3 4 2 5 = 2 4 5 3 6 = 2 5 6 4 7 = 2...

6.0 INTRO. 1 a Bekijk de sommen hiernaast en ga na of ze kloppen. 1 2 0 3 = 2 2 3 1 4 = 2 3 4 2 5 = 2 4 5 3 6 = 2 5 6 4 7 = 2... 113 6.0 INTRO 1 Bekijk de sommen hiernst en g n of ze kloppen. Schrijf de twee volgende sommen uit de rij op en controleer of deze ook ls uitkomst 2 heen. c Schrijf twee sommen op die veel verder in de

Nadere informatie

Riante bouwkavel met ruime bebouwingsmogelijkheden

Riante bouwkavel met ruime bebouwingsmogelijkheden Rinte ouwkvel met ruime eouwingsmogelijkheden gelegen n de krkteristieke strt Berg te Nuenen Koopprijs 682.000,00 v.o.n. Groot 1.748 m² 1. Algemene eschrijving Op een prchtige plek, nij het centrum vn

Nadere informatie

Hoofdstuk 0: algebraïsche formules

Hoofdstuk 0: algebraïsche formules Hoofdstuk 0: lgebrïsche formules Dit hoofdstuk hoort bij het eerste college infinitesimlrekening op 3 september 2009. Alle gegevens over de cursus zijn te vinden op http://www.mth.uu.nl/people/hogend/inf.html

Nadere informatie

14 Effectevaluatie van de Strafrechtelijke Opvang Verslaafden (SOV)

14 Effectevaluatie van de Strafrechtelijke Opvang Verslaafden (SOV) Smenvtting Op 1 pril 2001 trd de wet SOV in werking. Op grond vn deze wet kunnen justitibele verslfden die n een ntl in de wet genoemde voorwrden voldoen, in het kder vn een strfrechtelijke mtregel, voor

Nadere informatie

Praktische opdracht Optimaliseren van verpakkingen Inleidende opgaven

Praktische opdracht Optimaliseren van verpakkingen Inleidende opgaven Prktische opdrcht Optimliseren vn verpkkingen Inleidende opgven V, WB Opgve 1 2 Gegeven is de functie f ( x) = 9 x. Op de grfiek vn f ligt een punt P ( p; f ( p)) met 3 < p < 0. De projectie vn P op de

Nadere informatie

1 Uw secretaresse vraagt u wie u voor deze sessie wilt uitnodigen. Aan welke mensen denkt u?

1 Uw secretaresse vraagt u wie u voor deze sessie wilt uitnodigen. Aan welke mensen denkt u? CREATIVITEIT drs. R.B.E. vn Wijngrden 1 SITUATIE Elke dg zijn er momenten die om retiviteit vrgen. Een proleem oplossen, een nieuw idee ontwikkelen, ties edenken, vereterpunten zoeken zken wrvoor het nuttig

Nadere informatie

Formeel Denken. Herfst 2004. Contents

Formeel Denken. Herfst 2004. Contents Formeel Denken Hermn Geuvers Deels geseerd op het herfst 2002 dictt vn Henk Brendregt en Bs Spitters, met dnk n het Discrete Wiskunde dictt vn Wim Gielen Herfst 2004 Contents 1 Automten 1 1.1 Automten

Nadere informatie

11 Wiskundige denkactiviteiten: digitale bijlage

11 Wiskundige denkactiviteiten: digitale bijlage Wiskundige denkctiviteiten: digitle ijlge Suggesties voor opdrchten wrij de leerlingen uitgedgd worden wiskundige denkctiviteiten te ontplooien. De opdrchten heen de volgende structuur. In de kop stn chtereenvolgend:

Nadere informatie

Handreiking voor zij-instroom in de zuivelindustrie

Handreiking voor zij-instroom in de zuivelindustrie Hndreiking voor zij-instroom in de zuivelindustrie Inleiding In het projet zij-instroom, onderdeel vn het progrmm Areidsmrkt & Opleiding Zuivelindustrie, is in de periode 2011-2012 onderzoek gedn nr mogelijkheden

Nadere informatie

Breuken en verhoudingen

Breuken en verhoudingen WISKUNDE IN DE BOUW Breuken en verhoudingen Leerdoelen N het estuderen vn dit hoofdstuk moet je in stt zijn om: te rekenen met reuken en verhoudingen; reuken toe te pssen in erekeningen vn onder ndere

Nadere informatie

Het kwadraat van een tweeterm a+b. (a+b)²

Het kwadraat van een tweeterm a+b. (a+b)² Merkwrdig producten: Het kwdrt vn een tweeterm + (+)² Even herhlen Wnneer een getl of een lettervorm met zichzelf vermenigvuldigd wordt, dn duid je dt n door dt getl of die lettervorm één keer te schrijven

Nadere informatie

Uitvoeringsregeling Dienstreizen Wageningen UR

Uitvoeringsregeling Dienstreizen Wageningen UR Uitvoeringsregeling Dienstreizen Wgeningen UR Vstgesteld door het College vn Bestuur d.d. 11 ugustus 2003* Gelet op rtikel 3.21 lid 1 su vn de CAO Nederlndse Universiteiten en rtikel 8.5 vn de CAO Stichting

Nadere informatie

Buitenlandse rechtsvorm/-persoon Land Rechtsvorm

Buitenlandse rechtsvorm/-persoon Land Rechtsvorm BIBOB vrgenlijst Anvrg omgevingsvergunning ouwen ingevolge rtikel 2.1, lid 1, onder Wet lgemene eplingen omgevingsrecht (Wo) Anvullende vrgen in het kder vn de Wet Bevordering Integriteitseoordelingen

Nadere informatie

Het bepalen van een evenwichtstoedeling met behulp van het 1 e principe van Wardrop is equivalent aan het oplossen van een minimaliserings-probleem.

Het bepalen van een evenwichtstoedeling met behulp van het 1 e principe van Wardrop is equivalent aan het oplossen van een minimaliserings-probleem. Exmen Verkeerskunde (H1I6A) Ktholieke Universiteit Leuven Afdeling Industrieel Beleid / Verkeer & Infrstructuur Dtum: dinsdg 2 september 28 Tijd: Instructies: 8.3 12.3 uur Er zijn 4 vrgen over het gedeelte

Nadere informatie

HOEVEEL KEREN WIJ UIT? 5.1 Keren we altijd alles uit? WANNEER KEREN WIJ NIET UIT? WAT DOEN WIJ BIJ FRAUDE? 9.1 Wat zijn de gevolgen van fraude?

HOEVEEL KEREN WIJ UIT? 5.1 Keren we altijd alles uit? WANNEER KEREN WIJ NIET UIT? WAT DOEN WIJ BIJ FRAUDE? 9.1 Wat zijn de gevolgen van fraude? VOORWAARDEN Overlijdensrisicoverzekering Delt Lloyd Levensverzekering NV Amsterdm MODEL 2401 U wilt uw finnciële zken goed geregeld heen. Ook ij overlijden. Drom het u een overlijdensrisicoverzekering

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1 BASISBEGRIPPEN

HOOFDSTUK 1 BASISBEGRIPPEN I - 1 HOOFDSTUK 1 BASISBEGRIPPEN 1.1. Het egrip krcht 1.1.1. Definitie vn krcht Een stoffelijk punt is een punt wrn een zekere mss toegekend wordt. Dit punt is meestl de voorstellende vn een lichm. Zo

Nadere informatie

Inhoud leereenheid 13. Integreren. Introductie 125. Leerkern 126. Samenvatting 149. Zelftoets 150

Inhoud leereenheid 13. Integreren. Introductie 125. Leerkern 126. Samenvatting 149. Zelftoets 150 Inhoud leereenheid 3 Integreren Introductie 5 Leerkern 6 Integrl ls oppervlkte 6 De functie ls fgeleide vn zijn oppervlktefunctie 3 3 Primitieven 33 4 Beplde en oneplde integrl 35 5 Oneigenlijke integrlen

Nadere informatie

Functiebeschrijving en -waardering Stichting Promes, Meppel

Functiebeschrijving en -waardering Stichting Promes, Meppel Functie-informtie Functienm Orgnistie Stichting Promes, onderdeel Onderwijsondersteuning Slrisschl 4 Indelingsniveu FUWASYS-dvies IIb Werkterrein Bedrijfsvoering - Mngementondersteuning Activiteiten Bewerken

Nadere informatie

REKENEN MACHTEN MET. 5N4p EEBII 2013 GGHM

REKENEN MACHTEN MET. 5N4p EEBII 2013 GGHM REKENEN MET MACHTEN Np EEBII 0 GGHM Inhoud Herhlin: Eponentiele roei... Netieve Mchten... Geroken mchten... Etr Oefeninen... 9 Hoere-mchts functies... 0 Overzicht vn de reels... Herhlin: Eponentiële roei

Nadere informatie

Op weg naar een betrouwbare beoordeling a

Op weg naar een betrouwbare beoordeling a Op weg nr een betrouwbre beoordeling Een eerlijke beoordeling vn cll center gents Cll center-gents worden vk mede beoordeeld op ACT en AHT. Met nme het beoordelen op ACT is niet redelijk, omdt toevl hierin

Nadere informatie

6.4 Rekenen met evenwichtsreacties

6.4 Rekenen met evenwichtsreacties 6.4 Rekenen met evenwihtsreties An de hnd vn een reeks vooreelden zullen we het rekenwerk ehndelen n evenwihtsreties. Vooreeld 6.2 We estuderen het gsevenwiht: A(g) + B(g) C(g) + D(g) In een ruimte vn

Nadere informatie

Het leesdossier of de leesportfolio

Het leesdossier of de leesportfolio 1 Het leesdossier of de leesportfolio Leerdoelen 1 Litertuur Tekstkeuze en leeservring eschrijven, evlueren en documenteren. Tekstervrend en -estuderend lezen. c d e Informtie verzmelen en verwerken. Bij

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B1,2 (nieuwe stijl)

Examen VWO. wiskunde B1,2 (nieuwe stijl) wiskunde 1,2 (nieuwe stijl) Exmen VWO Voorbereidend Wetenschppelijk Onderwijs Tijdvk 1 insdg 25 mei 13.30 16.30 uur 20 04 Voor dit exmen zijn mximl 86 punten te behlen; het exmen bestt uit 18 vrgen. Voor

Nadere informatie

Pak jouw passer en maak de afstand tussen de passerpunten 3 cm.

Pak jouw passer en maak de afstand tussen de passerpunten 3 cm. Psser en irkel Verkennen Opgve 1 Op de foto hiernst wordt met ehulp vn een psser een irkel getekend. Pk jouw psser en mk de fstnd tussen de psserpunten 3 m. Teken een punt M en zet drin de stlen punt vn

Nadere informatie

De tijdens de training aangeboden ski-imitaties gebruiken we zowel als middel maar ook als doel.

De tijdens de training aangeboden ski-imitaties gebruiken we zowel als middel maar ook als doel. 15 Ski-eroics Hoofdstuk 15, Pgin 1 vn 5 15.1 Inleiding Het is elngrijk om SneeuwFit triningen gevrieerd te houden. Proeer het nod vn ctiviteiten zo verschillend mogelijk te houden. Een vooreeld hiervn

Nadere informatie

V2.1 Eerlijk verdeeld?

V2.1 Eerlijk verdeeld? Wie verdient wt? v2 Mkt geld gelukkig? L Voor je sisehoeften zols eten, woonruimte en kleding en je l guw dit edrg kwijt. Bedenk mr eens wt de mndhuur is. En hoeveel etl je voor vste lsten 1s gs, liht

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwaarden Hypotheek SpaarVerzekering Model 10052. Delta Lloyd Levensverzekering NV. 1 Wat bedoelen wij met? 3

Inhoudsopgave. Voorwaarden Hypotheek SpaarVerzekering Model 10052. Delta Lloyd Levensverzekering NV. 1 Wat bedoelen wij met? 3 Voorwrden Hypotheek SprVerzekering Model 10052 Delt Lloyd Levensverzekering NV Inhoudsopgve 1 Wt edoelen wij met? 3 2 Wnneer strt uw verzekering? 3 3 Wnneer stopt uw verzekering? 3 3.1 Kunt u de verzekering

Nadere informatie

Vraag 2. a) Geef in een schema weer uit welke onderdelen CCS bestaat. b) Met welke term wordt onderstaande processchema aangeduid.

Vraag 2. a) Geef in een schema weer uit welke onderdelen CCS bestaat. b) Met welke term wordt onderstaande processchema aangeduid. Tentmen Duurzme Ontwikkeling & Kringlopen, 1 juli 2009 9:00-12:00 Voordt je begint: schrijf je nm en studentnummer bovenn ieder vel begin iedere vrg op een nieuwe bldzijde ls je een vkterm wel kent in

Nadere informatie

Leesvaardigheidsexamens moderne vreemde talen in Europees verband

Leesvaardigheidsexamens moderne vreemde talen in Europees verband Leesvrdigheidsexmens moderne vreemde tlen in Europees vernd De reltie tussen de centrle exmens leesvrdigheid en het Europees Referentiekder José Noijons, Henk Kuijper juni 6 An deze uitgve heen meegewerkt:

Nadere informatie

Het Museumregister. Museumregistratie anno 2012

Het Museumregister. Museumregistratie anno 2012 Het Museumregister Museumregistrtie nno 2012 Het Museumregister Museumregister Nederlnd Geregistreerde muse Voorwrden voor registrtie Registrtiecyclus Anmelden Voor welke vrgen ij wie? Auditmodule en interctief

Nadere informatie

Nakomelingen van rendieren kunnen een paar uur na de geboorte al met de kudde meerennen. Zijn rendieren nestvlieders of nestblijvers?

Nakomelingen van rendieren kunnen een paar uur na de geboorte al met de kudde meerennen. Zijn rendieren nestvlieders of nestblijvers? Route A 1 Bosrendieren en korstmossen Rendieren zijn de enige herten wrvn zowel mnnetjes ls vrouwtjes een gewei drgen. Vroeger dcht men dt het gewei geruikt werd om sneeuw weg te schuiven zodt ze ij het

Nadere informatie

opgaven formele structuren procesalgebra

opgaven formele structuren procesalgebra opgven formele struturen proeslger Opgve 1. (opgve 3.3.7 op p.97 vn het ditt 2005) Een mier moet vn links voor onder nr rehts hter oven op een kuus, met ties (rehts), (hter), en (oven). Uitwerking vn opgve

Nadere informatie

1.3 Wortels. = a b c. x = 1.5 Breuken. teller teller. noemer noemer. Delen: vermenigvuldig met het omgekeerde.

1.3 Wortels. = a b c. x = 1.5 Breuken. teller teller. noemer noemer. Delen: vermenigvuldig met het omgekeerde. Voorereidende opgven Kerstvkntieursus Tips: MEER DAN 0 JAAR ERVARING Mk de volgende opgven het liefst voorin in één vn de A-shriften die je gt geruiken tijdens de ursus. Als een som niet lukt, werk hem

Nadere informatie

HBO-Monitor (ROA/HBO-Raad) en WO-Monitor (ROA/VSNU) Dataverzameling alumnigegevens particuliere instellingen hoger onderwijs

HBO-Monitor (ROA/HBO-Raad) en WO-Monitor (ROA/VSNU) Dataverzameling alumnigegevens particuliere instellingen hoger onderwijs ReserchNed v Toernooiveld 216 6525 EC Nijmegen Postus 31162 6503 CD Nijmegen t 024 350 62 52 f 024 350 62 53 e info@reserchned.nl kvk 09159322 Bron vrgenlijst: Bewerkt door: In opdrcht vn: HBO-Monitor

Nadere informatie

A. Organisatiebeschrijving academische functie van de school

A. Organisatiebeschrijving academische functie van de school Acdemische opleidingsschool OSR Stndrdlijst jrverslg onderzoek Versie december 2012 [Algemene instructie (s.v.p. geel gemrkeerde tekst verwijderen n invullen): Vul de vrgen in deze lijst zo volledig mogelijk

Nadere informatie

gefragmenteerde bestanden Bestand Bestand Bestand Bestand Bestand a Bestand a Bestand a Bestand a Bestand Bestand Bestand Bestand c Bestand a

gefragmenteerde bestanden Bestand Bestand Bestand Bestand Bestand a Bestand a Bestand a Bestand a Bestand Bestand Bestand Bestand c Bestand a Terrorisme, dgelijks het onderwerp in de medi. Er kn niet omheen gekeken worden, de komende jren zl de strijd tegen terreurorgnisties ls IS en DAESH het onderwerp vn gesprek vormen. Tl vn nslgen werden

Nadere informatie

Nee heb je, ja kun je krijgen DE EFFECTIVITEIT VAN FONDSENWERVINGS- EN REKRUTERINGSSTRATEGIEËN VAN MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIES

Nee heb je, ja kun je krijgen DE EFFECTIVITEIT VAN FONDSENWERVINGS- EN REKRUTERINGSSTRATEGIEËN VAN MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIES Nee heb je, j kun je krijgen DE EFFECTIVITEIT VAN FONDSENWERVINGS- EN REKRUTERINGSSTRATEGIEËN VAN MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIES René Bekkers ICS/Sociologie Universiteit Utrecht R.Bekkers@fss.uu.nl INLEIDING

Nadere informatie

Wat is goed voor een mooie, gezonde huid? Kruis de goede antwoorden aan. weinig slaap. buitenlucht goede voeding. ontspanning veel fruit eten

Wat is goed voor een mooie, gezonde huid? Kruis de goede antwoorden aan. weinig slaap. buitenlucht goede voeding. ontspanning veel fruit eten DE HUID 1 Bouw en functie O: 12/1 Wt is goed voor een mooie, gezonde huid? Kruis de goede ntwoorden n. weinig slp uitenlucht goede voeding ontspnning veel fruit eten innen zitten ptt met myonise eten in

Nadere informatie

Opdrachten Hoofdstuk 7

Opdrachten Hoofdstuk 7 Opdrhten Hoofdstuk 7 7.1 Herinner je een situtie vn je werk of privé wrvn je hterf geonludeerd het 'dt hd ik nders moeten doen'. Dit mg gerust vn tien jr oud zijn. Het hoeft geen grote morele misser te

Nadere informatie

Functiebeschrijving en -waardering Stichting Promes, Meppel. Verlenen van hand- en spandiensten Beheren/beveiligen van goederen, gebouwen en personen

Functiebeschrijving en -waardering Stichting Promes, Meppel. Verlenen van hand- en spandiensten Beheren/beveiligen van goederen, gebouwen en personen Functiebeschrijving en -wrdering Stichting Promes, Meppel Functie-informtie Functienm Orgnistie Stichting Promes, onderdeel Scholen Slrisschl 3 Indelingsniveu FUWASYS-dvies II Werkterrein Bedrijfsvoering

Nadere informatie

Voorbereidende opgaven Kerstvakantiecursus

Voorbereidende opgaven Kerstvakantiecursus Voorbereidende opgven Kerstvkntiecursus Tips: Mk de volgende opgven het liefst voorin in één vn de A4-schriften die je gt gebruiken tijdens de cursus. Als een som niet lukt, kijk dn even in het beknopt

Nadere informatie

WET BIBOB MODEL 3 Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur

WET BIBOB MODEL 3 Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur WET BIBOB MODEL 3 Wet evordering integriteitseoordelingen door het openr estuur Formulier voor: Gemchtigd nvrger nmens de rechtspersoon BIBOB VRAGENFORMULIER Bestemd voor GEMACHTIGD AANVRAGER NAMENS DE

Nadere informatie

Verschil zal er zijn hv bovenbouw WERKBLAD

Verschil zal er zijn hv bovenbouw WERKBLAD Vershil zl er zijn hv ovenouw WERKBLAD 1. Hoe heet de gemeente wr jij in woont? 2. Hoeveel inwoners heeft je gemeente in 2010? 3. Is het ntl inwoners in jouw gemeente sinds 2010 gestegen of gedld? 4. In

Nadere informatie

Werkloosheid, armoede, schooluitval en criminaliteit. Er zal veel belastinggeld nodig zijn om al die problemen op te lossen.

Werkloosheid, armoede, schooluitval en criminaliteit. Er zal veel belastinggeld nodig zijn om al die problemen op te lossen. vk Mtshppijleer them Multiulturele smenleving onderwerp Het multiulturele drm vn P. Sheffer ntwoorden ij de vrgen over het rtikel kls Hvo 5 dtum jnuri 2014 1 2 3 4 5 6 7 8 De vrg hoe de slehte werk-, woon-

Nadere informatie

edatenq is een toepassing die de ondernemingen de mogelijkheid biedt om hun statistische aangiften in te vullen en door te sturen via internet.

edatenq is een toepassing die de ondernemingen de mogelijkheid biedt om hun statistische aangiften in te vullen en door te sturen via internet. Inleiding edatenq is een toepssing die de ondernemingen de mogelijkheid iedt om hun sttistishe ngiften in te vullen en door te sturen vi internet. Het etreft een door de FOD Eonomie volledig eveiligde

Nadere informatie

maatschappijwetenschappen pilot vwo 2019-II

maatschappijwetenschappen pilot vwo 2019-II Opgve 1 Goud 1 mximumscore 2 een uitleg dt goud economische indingen tussen mensen kn versterken, met een toepssing vn economische indingen en drvn een vooreeld uit de eerste line vn de inleiding 1 een

Nadere informatie

Van welke diensten van AWHoreca Adviesgroep B.V. maakt u gebruik? U kunt op één of meerdere manieren in contact staan met AWHoreca Adviesgroep B.V.

Van welke diensten van AWHoreca Adviesgroep B.V. maakt u gebruik? U kunt op één of meerdere manieren in contact staan met AWHoreca Adviesgroep B.V. U heeft te mken met AWHorec Adviesgroep B.V. AWHorec Adviesgroep B.V is een NVMmkelr/txteur. In deze privcyverklring wordt uitgelegd hoe er met uw gegevens wordt omgegn. In deze verklring wordt ook uitgelegd

Nadere informatie

Vragenlijst Bijstand op Maat

Vragenlijst Bijstand op Maat Vrgenlijst Bijstnd op Mt Deze vrgenlijst wordt u ngeoden omdt u deelneemt n het Experiment Bijstnd op Mt vn de gemeente Groningen. Om n het experiment deel te kunnen nemen is het invullen vn de vrgenlijst

Nadere informatie

Op zoek naar talent en ambitie!

Op zoek naar talent en ambitie! Ersmus MC Desiderius School vn begrijpen nr beslissen Op zoek nr tlent en mbitie! Geneeskunde studeren in Rotterdm Decentrle selectie 2011-2012 Wt hebben we jou te bieden? Sterke knten vn het onderwijsprogrmm

Nadere informatie

Een feestmaal. Naam: -Ken jij nog een ander speciaal feest? Typ of schrijf het hier. a

Een feestmaal. Naam: -Ken jij nog een ander speciaal feest? Typ of schrijf het hier. a Werkbld Een feestml Nm: Ieder lnd en iedere cultuur kent specile dgen. Dn gn fmilies bij elkr op bezoek. Op die specile dgen is er meestl extr ndcht voor het eten. Hier zie je wt voorbeelden vn feesten

Nadere informatie

GBK Leden profiel beheer

GBK Leden profiel beheer GBK Leden profiel eheer Op de nieuwe GBK site kn het eigen leden profiel ijgehouden worden. Op dit profiel kn iogrfische informtie worden ingevoerd, werk kn n een portfolio worden toegevoegd, er kunnen

Nadere informatie

Dat kan toch niet waar zijn?

Dat kan toch niet waar zijn? Door Henk Jongsm, hoofduteur Op Niveu tweede fse Dt kn toch niet wr zijn? 1 Inleiding In de Leeuwrder Cournt vn zterdg 16 jnuri 2010 stond dit ericht. Eerder dood door tv kijken? Dt geloof je toch niet?

Nadere informatie

WELK LICHTSCHERM MOET IK GEBRUIKEN VOOR INLOOPBEVEILIGING?

WELK LICHTSCHERM MOET IK GEBRUIKEN VOOR INLOOPBEVEILIGING? ICK KEUZEHULP WELK LICHTCHERM MOET IK GEBRUIKEN VOOR INLOOPBEVEILIGING? Voor inloopeveiliging geldt onder meer de norm EN 13855. Dit is de norm voor het eplen vn de veiligheidsfstnd. Deze fstnd is fhnkelijk

Nadere informatie

Privacyverklaring Irene van Aken Makelaardij

Privacyverklaring Irene van Aken Makelaardij Privcyverklring Irene vn Aken Mkelrdij U heeft te mken met Irene vn Aken Mkelrdij. Mkelr Irene vn Aken is een NVMmkelr/txteur. In deze privcyverklring wordt uitgelegd hoe er met uw gegevens wordt omgegn.

Nadere informatie

Zelfstudie practicum 1

Zelfstudie practicum 1 Zelfstudie prtium 1 1.8 Gegeven is de volgende expressie:. () Geef de wrheidstel vn deze expressie. () Minimliseer de gegeven expressie. () Geef een poort implementtie vn de expressie vn onderdeel ().

Nadere informatie

Bekijk onderstaand algoritme recalg. Bepaal recalg(5) en laat zien hoe u het antwoord hebt verkregen.

Bekijk onderstaand algoritme recalg. Bepaal recalg(5) en laat zien hoe u het antwoord hebt verkregen. Vooreeldtentmen 1 Tentmen Dtstructuren en lgoritmen (T641 en T6741) OPGAVE 1 c d Bekijk onderstnd lgoritme recalg. Bepl recalg() en lt zien hoe u het ntwoord het verkregen. Wt erekent recalg in het lgemeen?

Nadere informatie

Praktijkcursus Gezondheidszorg Cursuscoördinator Dr. M.B.M. Soethout / Drs. W. Hopmans Oefentoets met 55 MC en stellingen MET antwoorden

Praktijkcursus Gezondheidszorg Cursuscoördinator Dr. M.B.M. Soethout / Drs. W. Hopmans Oefentoets met 55 MC en stellingen MET antwoorden OefenCAT Cursus Prktijkcursus Gezondheidszorg Cursuscoördintor Dr. M.B.M. Soethout / Drs. W. Hopmns Oefentoets met 55 MC en stellingen MET ntwoorden 1 Wt is de elngrijkste determinnt vn ziektelst in lgeinkomenslnden

Nadere informatie

Medicatieveiligheid voor kwetsbare groepen in de langdurige zorg en zorg thuis onvoldoende

Medicatieveiligheid voor kwetsbare groepen in de langdurige zorg en zorg thuis onvoldoende Medictieveiligheid voor kwetsre groepen in de lngdurige zorg en zorg thuis onvoldoende Verpleeghuizen en verzorgingshuizen moeten nog punten vereteren; gehndicptenzorg en thuiszorg moeten snel veiliger

Nadere informatie

Algemeen. Restweefsel voor medischwetenschappelijk onderzoek

Algemeen. Restweefsel voor medischwetenschappelijk onderzoek Algemeen Restweefsel voor medischwetenschppelijk onderzoek U bent in het Ersmus MC voor onderzoek en/of behndeling. Soms is het nodig bloed of lichmsweefsel/-vloeistof bij u f te nemen. N fronding vn dit

Nadere informatie

Het reëel getal b is een derdewortel van het reëel getal a c. Een getal en zijn derdewortel hebben hetzelfde toestandsteken.

Het reëel getal b is een derdewortel van het reëel getal a c. Een getal en zijn derdewortel hebben hetzelfde toestandsteken. Werkoek Alger (cursus voor 5u wiskunde) Hoofdstuk : Rekenen in R Nm:. 1. Derdewortel vn een reëel getl (oek pg 7) Een derdewortel vn het reëel getl is dus een getl wrvn de derdemcht gelijk is n. Vooreelden:

Nadere informatie

1 Vlaamse Wiskunde Olympiade 1987-1988 : Eerste Ronde.

1 Vlaamse Wiskunde Olympiade 1987-1988 : Eerste Ronde. Vlmse Wiskunde Olympide 987-988 : Eerste Ronde De eerste ronde estt steeds uit 0 meerkeuzevrgen, opgemkt door de jury vn VWO Het quoteringssysteem werkt ls volgt: een deelnemer strt met 0 punten, per goed

Nadere informatie

EXAMENONDERDEEL ELEKTRONISCHE INSTRUMENTATIE (5GG80) gehouden op woensdag 22 juni 2005, van tot uur.

EXAMENONDERDEEL ELEKTRONISCHE INSTRUMENTATIE (5GG80) gehouden op woensdag 22 juni 2005, van tot uur. Technische Universiteit Eindhoven Fculteit Elektrotechniek EXAMENONDEDEEL ELETONISCHE INSTUMENTATIE (5GG8) gehouden op woensdg juni 5, vn 4. tot 7. uur. Het geruik vn het collegedictt Elektronische Instrumenttie

Nadere informatie

Een CVA (beroerte) kan uw leven drastisch veranderen! 2009 Een uitgave van de Nederlandse CVA-vereniging

Een CVA (beroerte) kan uw leven drastisch veranderen! 2009 Een uitgave van de Nederlandse CVA-vereniging N een CVA (beroerte)... hoe verder?. Een CVA (beroerte) kn uw leven drstisch vernderen! 2009 Een uitgve vn de Nederlndse CVA-vereniging Wt is een CVA? In Nederlnd leven meer dn een hlf miljoen mensen met

Nadere informatie

Contactgegevens: Sportparklaan 2103 VR 1 Heemstede

Contactgegevens:   Sportparklaan 2103 VR 1 Heemstede Thuis-Totl Mkelrs Thuis-Totl Mkelrs, gevestigd n Sportprkln 2103 VR Heemstede, is verntwoordelijk voor de verwerking vn persoonsgegevens zols weergegeven in deze privcyverklring. Contctgegevens: WWW.THUIS-TOTAAL.NL

Nadere informatie

Inhoud college 7 Basiswiskunde

Inhoud college 7 Basiswiskunde Inhoud college 7 Bsiswiskunde 3.3 De ntuurlijke logritme en de exponentiële functie (zie college 6) 5.1/3 Introductie Integrlen 5.4 Eigenschppen vn de eplde integrl 5.5 De hoofdstelling vn Clculus 2.10

Nadere informatie

Onder Auditoren. Zestien praktijksituaties door de ogen van. milieuauditors. Stichting Coördinatie Certificatie Milieuzorgsystemen

Onder Auditoren. Zestien praktijksituaties door de ogen van. milieuauditors. Stichting Coördinatie Certificatie Milieuzorgsystemen Onder Auditoren Zestien prktijksituties door de ogen vn milieuuditors Verslg SCCM-Auditordgen 2002 Stihting Coördintie Certifitie Milieuzorgsystemen Inleiding Op 18 en 26 mrt 2002 heeft SCCM een tweetl

Nadere informatie

Voorbereidende opgaven Herkansingscursus. Rekenregels voor vereenvoudigen

Voorbereidende opgaven Herkansingscursus. Rekenregels voor vereenvoudigen Voorbereidende opgven Herknsingscursus Tips: Mk de voorbereidende opgven voorin in één vn de A4-schriften die je gt gebruiken tijdens de cursus. Als een opdrcht niet lukt, werk hem dn uit tot wr je kunt

Nadere informatie

9,1. KindereN. GeVen een CijFER. Schilderen5. sarah zegt. Volwassenenpagina6-7

9,1. KindereN. GeVen een CijFER. Schilderen5. sarah zegt. Volwassenenpagina6-7 Eenmlige uitgve vn jnuri 2009 DE kinderstem srh zegt KindereN GeVen een CijFER De uitkomst is ls volgt: Het gemiddelde cijfer wt Jouw mening telt! Fier Fryslân helpt vrouwen en kinderen die te mken hebben

Nadere informatie

Keuze van het lagertype

Keuze van het lagertype Keuze vn het lgertype Beschikbre ruimte... 35 Belstingen... 37 Grootte vn de belsting... 37 Richting vn de belsting... 37 Scheefstelling... 40 Precisie... 40 Toerentl... 42 Lgergeruis... 42 Stijfheid...

Nadere informatie

Verschil zal er zijn mvbo bovenbouw WERKBLAD

Verschil zal er zijn mvbo bovenbouw WERKBLAD Vershil zl er zijn mvo ovenouw WERKBLAD 1. Hoe heet de gemeente wr jij in woont? 2. Hoeveel inwoners heeft je gemeente in 2010? 3. Is het ntl inwoners in jouw gemeente sinds 2010 gestegen of gedld? 4.

Nadere informatie

Snelstartgids Access Online: Betalingen en Rapportage

Snelstartgids Access Online: Betalingen en Rapportage Snelstrtgids Access Online: Betlingen en Rpportge Snel op weg met Access Online Voor het geruik vn de pplictie De meest geruikte functies in overzichtelijke stppen Snelstrtgids Access Online: Betlingen

Nadere informatie

Medicatie HOOFDSTUK. Bloeddrukcontrole

Medicatie HOOFDSTUK. Bloeddrukcontrole UNIT 4 Meditie HOOFDSTUK 4 Bloeddrukontrole Dit projet werd gefinnierd met de steun vn de Europese Commissie. De verntwoordelijkheid voor deze pulitie ligt uitsluitend ij de uteur; de Commissie kn niet

Nadere informatie

1.3 Wortels. = a. x = 1.5 Breuken. teller teller. noemer noemer. Delen: vermenigvuldig met het omgekeerde.

1.3 Wortels. = a. x = 1.5 Breuken. teller teller. noemer noemer. Delen: vermenigvuldig met het omgekeerde. Voorereidende opgven Emenursus Tips: MEER DAN 0 JAAR ERVARING Mk de volgende opgven het liefst voorin in één vn de A4-shriften die je gt geruiken tijdens de ursus. Als een som niet lukt, werk hem dn uit

Nadere informatie

Privacyverklaring Donné Vastgoed

Privacyverklaring Donné Vastgoed Privyverklring Donné Vstgoed U heeft te mken met Donné Vstgoed. Donné Vstgoed is een Verhuur mkelr. In deze privyverklring wordt uitgelegd hoe er met uw gegevens wordt omgegn. Overl wr in deze verklring

Nadere informatie

Bespreking Examen Analyse 1 (Juni 2007)

Bespreking Examen Analyse 1 (Juni 2007) Bespreking Exmen Anlyse 1 (Juni 2007) Voorf: Zols ik ook vorig jr in juni en in september gedn heb, geef ik hier bedenkingen bij het exmen vn deze junizittijd. Ik zorg ervoor dt deze tekst op toledo komt,

Nadere informatie

Door Henk Jongsma, hoofdauteur Op niveau tweede fase, eerste editie. Pesten en klikken

Door Henk Jongsma, hoofdauteur Op niveau tweede fase, eerste editie. Pesten en klikken Door Henk Jongsm, hoofduteur Op niveu tweede fse, eerste editie Inleiding Pesten en klikken Dr zou iets n gedn moeten worden, dt zouden ze moeten verieden. Hoe vk hoor je dt niet? Zoiets denk jij vst ook

Nadere informatie

MAATSCHAPPIJLEER voor vmbo bovenbouw. werkboek BK-EDITIE VMBO

MAATSCHAPPIJLEER voor vmbo bovenbouw. werkboek BK-EDITIE VMBO MAATSCHAPPIJLEER voor vmo ovenouw M1 werkoek VMBO BK-EDITIE MAATSCHAPPIJLEER voor vmo ovenouw Tekst Joep vn Nssu M1 werkoek VMBO BK-EDITIE Derde druk Mlmerg s-hertogenosch Inhoud Voorwoord 3 1 Jongens

Nadere informatie

Hoe zichtbaar ben jij mobiel? MOBIELpakket. Oplossingen voor ondernemende kappers die kiezen. 2012 www.wiewathaar.nl

Hoe zichtbaar ben jij mobiel? MOBIELpakket. Oplossingen voor ondernemende kappers die kiezen. 2012 www.wiewathaar.nl Hoe zichtbr ben jij mobiel? MOBIELpkket Oplossingen voor ondernemende kppers die kiezen 2012 www.wiewthr.nl Reviews? Voordelen 27% Nederlnders vindt reviewsites ls WieWtHr.nl erg nuttig* Wiewthr.nl is

Nadere informatie

Functiebeschrijving en -waardering Stichting Promes, Meppel. Stichting Promes, onderdeel Schoolmanagement

Functiebeschrijving en -waardering Stichting Promes, Meppel. Stichting Promes, onderdeel Schoolmanagement Functiebeschrijving en -wrdering Stichting Promes, Meppel Functie-informtie Functienm Orgnistie Slrisschl Indelingsniveu FUWASYS-dvies Werkterrein Activiteiten Kenmerkscores 44343 43334 43 43 Somscore

Nadere informatie

fonts: achtergrond PostScript Fonts op computers?

fonts: achtergrond PostScript Fonts op computers? fonts: chtergrond PostScript Fonts op computers? Tco Hoekwter tco.hoekwter@wkp.nl bstrct Dit rtikel geeft een korte inleiding in de interne werking vn PostScript computerfonts en hun coderingen. Dit rtikel

Nadere informatie

Werkkaarten GIGO 1184 Elektriciteit Set

Werkkaarten GIGO 1184 Elektriciteit Set Werkkrten GIGO 1184 Elektriiteit Set PMOT 2006 1 Informtie voor de leerkrht Elektriiteit is één vn de ndhtsgeieden ij de nieuwe kerndoelen voor ntuur en tehniek: 42 De leerlingen leren onderzoek doen n

Nadere informatie