MAATSCHAPPIJLEER voor vmbo bovenbouw. werkboek BK-EDITIE VMBO

Transcriptie

1 MAATSCHAPPIJLEER voor vmo ovenouw M1 werkoek VMBO BK-EDITIE

2

3 MAATSCHAPPIJLEER voor vmo ovenouw Tekst Joep vn Nssu M1 werkoek VMBO BK-EDITIE Derde druk Mlmerg s-hertogenosch

4 Inhoud Voorwoord 3 1 Jongens en meisjes 2 Ik en de groep 3 Regels? Welke regels? Woordenlijst 4 Plnner 5 BASISSTOF 1 Georen of gemkt? 6 2 Alleen verschillend of ook minder? 8 3 Gtvernderen vnzelf? 10 4 Opgroeien tussen twee culturen 12 5 Vn lle knten ekeken Hoe is het werk verdeeld? 14 KEUZESTOF 6 Verdieping Zit het verschil tussen de oren? 16 Woordenlijst 18 Plnner 19 BASISSTOF 1 Een ik-gevoel of een wij-gevoel? 20 2 Hoe ver kom je op eigen krcht? 22 3 Opkomen voor je groep? 24 4 Hoe levengroepen in Indi? 26 5 Vn lle knten ekeken Hoor jij drij? 28 KEUZESTOF 6 Verdieping Met wie communcieer jij? 30 Woordenlijst 32 Plnner 33 BASISSTOF 1 Leren leven met geweld? 34 2 Zijn lcohol en drugs prolemen dn? 36 3 Wie heen het voor het zeggen? 38 4 Meer op elkr letten? 40 5 Vn lle knten ekeken Seksueel geweld 42 KEUZESTOF 6 Verdieping Mkt de gelegenheid de dief? 44 4 Leven in een rechtsstt 5 Sport in eweging 6 Integreren in Nederlnd Woordenlijst 46 Plnner 47 BASISSTOF 1 Hoe wordt mcht uitgeoefend? 48 2 Wie komt er voor je op? 50 3 De meerderheid eslist? 52 4 De dicttuur vn nzi-duitslnd 54 5 Vn lle knten ekeken Het leger: een stt in de stt? 56 KEUZESTOF 6 Verdieping Wt willen de prtijen? 58 Woordenlijst 60 Plnner 61 BASISSTOF 1 Deversporting vn Nederlnd? 62 2 Het spel om de knikkers? 64 3 Gn sport en politiek smen? 66 4 Voetl op de vuilniselt 68 5 Vn lle knten ekeken De Olympische Spelen 70 KEUZESTOF 6 Verdieping Drit lles om het uiterlijk? 72 Woordenlijst 74 Plnner 75 BASISSTOF 1 Wr komen uitenlnders vndn? 76 2 Anpssen vn twee knten? 78 3 Doet de overheid het goed? 80 4 Nederlnd ls emigrtielnd? 82 5 Vn lle knten ekeken Fort Europ 84 KEUZESTOF 6 Verdieping Wt zie je, wt denk je? 86 2

5 Voorwoord Een prktisch werkoek Hndoek en werkoek horen ij elkr. Je egint steeds in het hndoek. Je wordt n het eind vn iedere stp steeds verwezen nr dit werkoek. Je mkt dn de vrgen en opdrchten die horen ij die stp. Drn stt er weer een verwijzing terug nr het hndoek wr je de volgende stp gt lezen. Net ls in het hndoek estt een prgrf in het werkoek uit twee ldzijden. Je het zo lle figuren en teksten die je nodig het ij elkr. Woordenlijst en plnner An het egin vn ieder hoofdstuk vind je in het werkoek een woordenlijst en een plnner. In de woordenlijst vind je de uitleg vn sommige woorden die in het hndoek worden geruikt. De woordenlijst kn je helpen om de leerteksten eter te egrijpen. Met de plnner kun je zelf of smen met je docent je plnning vn het hoofdstuk mken. Je spreekt ook f welke keuzestof je doet en wnneer dt klr moet zijn. Ook cijfers die je hlt kun je in de plnner opschrijven. Geruikte symolen Bij sommige vrgen en opdrchten stn symolen ngegeven: groepsopdrcht Je doet deze smen met nderen uit je kls. internetopdrcht Je mkt deze op Blikopener.nl. steropdrcht Een wt moeilijkere opdrcht, voorl edoeld voor de kder-leerlingen. Succes! De smenstellers 3

6 Woordenlijst HOOFDSTUK 1 In dit oek stn veel egrippen. Die worden lleml uitgelegd in je hndoek. Soms stn er nog meer elngrijke woorden in de leertekst. Op deze ldzijde stn er een pr. Lstige woorden in hoofdstuk 1: 1 ngeoren eigenschp: eigenschp die je meekrijgt ij je geoorte ngeleerd gedrg: gedrg dt je leert ls je opgroeit idele: volmkt 2 chirurg: rts die voorl operties doet. mnger: iemnd die een edrijf leidt sollicitnte: iemnd die zoekt nr een n finncieel: geldzken prttimen: een n voor een deel vn de week 3 poster: nplkiljet, ffiche crtoon: grppige tekening cmpgne: openre ctie 4 islm: geloof vn moslims mtschppij: smenleving 5 ontplooien: ontwikkelen promotie: evordering llochtoon: de niet oorspronkelijke ewoner vn een lnd utochtoon: de oorspronkelijke ewoner vn een lnd 6 ijverig: hrd werken 4

7 hoofdstuk 1 Jongens en meisjes Plnner BLZ BASISSTOF 1 Georen of gemkt? Computerles Digitoets 2 Alleen verschillend of ook minder? Computerles Digitoets 3 Gt vernderen vnzelf? Computerles Digitoets 4 Opgroeien tussen twee culturen Computerles Digitoets 5 Vn lle knten ekeken: Hoe is het werk verdeeld? KEUZESTOF 6 Verdieping: Zit het verschil tussen de oren? Digitoets 7 Prktische opdrcht Blikopener.nl AFSLUITING Digitoets ij het hoofdstuk Smenvtter TOETSEN Prgrftoets ij 1 en 2 Prgrftoets ij 3 en 4 Hoofdstuktoets dtum gedn score cijfer: cijfer: cijfer: Oriënttieopdrchten 1 Bekijk de foto op ldzijde 7 vn je hndoek. Wt zie je op het pltje? 2 Een groepje meisjes doet vk nders dn een groepje jongens. Kun jij twee verschillen noemen? Wt doen de jongens? c Wt doen de meisjes? d Herken je de situtie op de foto op je eigen school? Leg uit. 5

8 Jongens en meisjes 1 Georen of gemkt? wrden en normen HOOFDSTUK 1 Hoe werk je met Blikopener? Het is heel simpel. Je leest eerst stp 1 in het hndoek. Je ekijkt ook de ron die ij die stp hoort. Drn mk je de vrgen vn stp 1 in het werkoek. Vervolgens g je nr stp 2 in het hndoek. Je leest de tekst en je ekijkt de ron. Enzovoort. G nu eerst nr stp 1 in je hndoek op ldzijde 8. STAP 1 EEN ECHTE MAN 1 Een leeuw is een roofdier. Dt is een feit. Ik vind leeuwen mooie dieren. Dt is een mening. Lees de onderstnde zinnen. Zijn dit feiten of meningen? Zet een kruisje in de juiste kolom. 4 Omcirkel de sporten die volgens jou meer door jongens dn door meisjes worden eoefend. zwemmen voetl schtsen tennis zeilen turnen prdrijden tfeltennis skeeleren vechtsport eroics volleyl 5 Bekijk figuur 2. Je moet het zo lezen: 50 procent vn de jongens en 58 procent vn de meisjes zwemt. SPORT JONGENS MEISJES Zwemmen Skeeleren FEIT MENING De gemiddelde lengte vn vrouwen is 1.69 m. Een gespierde orstks is echt mnnelijk. Jongens zijn meestl groter dn meisjes. De gemiddelde lengte vn jongens is 1.81 m. Lng hr hoort ij meisjes. Een stoere meid is iets prts. Gelukkig kunnen mnnen geen kinderen krijgen. 2 Bekijk de foto ij stp 1 in je hndoek. Mk de zinnen f. Jongens kijken nr zo n foto en denken Voetl 43 9 Turnen 9 25 Tennis Volleyl 5 7 Hockey 3 3 Tfeltennis 13 7 Prdrijden 2 15 Vechtsport 11 5 Aeroics 5 10 figuur 2 Bron: SCP. Vergelijk je ntwoord ij vrg 4 met de gegevens in Meisjes kijken nr zo n foto en denken figuur 2. Schrijf op ij welke sport(en) je het mis hd. 3 De lichmelijke verschillen tussen jongens en meisjes zijn ngeoren. Bekijk figuur 1. GA NAAR STAP 2 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 8. WERELDRECORDS SCHAATSEN MANNEN VROUWEN 500 meter meter meter STAP 2 AANGELEERD GEDRAG 6 Door ouders wordt kinderen gedrg ngeleerd. Zeggen ouders deze zinnen eerder tegen jongens of juist tegen meisjes? Kruis n meter meter Kom, niet huilen, flink zijn. JONGENS MEISJES figuur 1 Wt moet er vn jou terechtkomen? Streep door wt fout is. Mnnen schtsen hrder even hrd lngzmer dn vrouwen. Wt is de verklring? Kruis twee ntwoorden n. Mnnen heen lngere enen dn vrouwen. Mnnen verdienen meer ls ze winnen. Mnnen heen zwrdere spieren. Mnnen trinen hrder dn vrouwen. Je mg niet lleen in het donker nr huis fietsen. Het ís niet eng, je durft het est. Een diplom is ook niet lles. Als ze je pesten, sl je mr terug. Wil jij vnvond oppssen? 6

9 Computerles 1. 7 Niet lleen vn je ouders leer je gedrg n. Wr leer je dt nog meer? Antwoord: GA NAAR STAP 3 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 9. STAP 3 STUNTEN OF KLETSEN 8 Mnnen en vrouwen heen een rolptroon. Je gt kijken of dt klopt. Wie doet wt? Kruis steeds n: moeder of vder. Wie geeft een rondje in de kroeg? Wie rijdt ls het hele gezin ergens nrtoe gt? Wie repreert de lekke nd vn je fiets? Wie kijkt nr je ingescheurde teenngel? Wie mkt thuis de wc schoon? Wie doet de oodschppen? GA NAAR STAP 4 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 9. MOEDER VADER STAP 4 MEISJE IN EEN JONGENSLICHAAM 9 Welk woord pst volgens jou het este ij iemnd ls Jeroen? Je mg ook meer woorden omcirkelen. zielig moedig stom elchelijk nichterig oneerlijk Vergelijk je ntwoord met de klsgenoot nst je. 10 Zijn de volgende zinnen feiten of vooroordelen? Schrijf op: feit of vooroordeel. Mnnelijke lletdnsers zijn lleml homo s. Dt is een Jongens durven meer dn meisjes. Dt is een c Jongens zijn gressiever dn meisjes. Dt is een d Vrouwen kunnen niet voetllen. Dt is een e Vrouwenvoetl komt ijn nooit op de televisie. Dt is een GA NAAR STAP 5 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 9. Jongens rengen hun vriendinnetje nr huis n een vondje stppen. Dt hoort ij het c Het is een om te zeggen d dt jongens niet geschikt zijn ls ysitter. Als je vindt dt jongens est met poppen mogen spelen, is dt jouw 12 Lees de uitsprk. Een stoere meid is juist leuk. Een meisjeschtige jongen is vreselijk. Ik en het met deze uitsprk eens niet eens, omdt Prt er drn met elkr over in de kls. STAP 6 EEN STAP VERDER Bij het vk mtschppijleer kun je onderwerpen vn verschillende knten ekijken. Deze prgrf gt over wrden en normen vn mensen. Dt zie je n het symool: wrden en normen. Je vindt dit symool oven n de ldzijde. Wrden: iets wt mensen goed en elngrijk vinden. Normen: regels die vertellen hoe mensen zich moeten gedrgen. 13 Een vooreeld uit je eigen situtie. Jij gt vst wel eens uit. Wt vind je dn elngrijk? Kruis n. Gezelligheid. Goede muziek. Avontuur. Lekker kletsen. Met welke regels krijg je te mken ls je een vondje uitgt? Kruis n. Geen lcohol onder de zestien jr. Smen uit, smen thuis. Op de fgesproken tijd nr huis. Licht op je fiets. 14 c G nr Mk de digitoets ij deze prgrf. LEES DE INTRO VAN 2 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 10. STAP 5 OM TE LEREN Met deze stp kun je controleren of je de prgrf egrijpt. 11 Vul in elke zin het juiste woord in. Kies steeds uit de egrippen vn deze prgrf. Meisjes lopen minder hrd dn jongens. Dt is een 7

10 Jongens en meisjes 2 Alleen verschillend of ook minder? verschillen en elngen HOOFDSTUK 1 STAP 1 HET IS MIJN EIGEN ZOON! 1 Lees stp 1 op ldzijde 10 vn je hndoek. Wt is de oplossing vn het rdsel? Omcirkel je ntwoord. A De zoon heeft twee vders. B De zoon heeft een stiefvder. C De chirurg is een vrouw. 2 Wrom is dit een verwrrend verhl? Streep het foute woord door. De meeste mensen denken ij een chirurg n een mn vrouw. Hoe komt dt denk je? 5 Zet de volgende eroepen in één vn de kolommen. Je moet ltijd kiezen. directeur krmhulp receptionist oekhouder monteur cissière slotenmker mnger verpleegkundige fietsenmker secretresse eigenr loemenzk VROUWENBEROEPEN MANNENBEROEPEN GA NAAR STAP 2 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 10. STAP 2 VROUWENWERK/MANNENWERK 3 Bekijk ron 2 op ldzijde 10 vn je hndoek. Gt het hier om een mnneneroep of een vrouweneroep? Hoe zou je de jongen noemen die hier n het werk is? A Een doetje. B Een moedige jongen. C Gewoon een verpleger. D Een gewone jongen. 4 Bekijk figuur 1. DIEMENS ZIEKENHUIS vrgt per 1 feruri 2012 Medisch Secretresse M/V FUNCTIEOMSCHRIJVING telefoonwerk postsortering en dministrtie FUNCTIE-EISEN mo Slris: tussen 1.511,- en 2.118,- Voor meer informtie: Mrk de Hs, figuur 1 Zo n dvertentie zie je vk in de krnt. Zoekt de werkgever een mn of een vrouw? 6 Bij welke eroepen kon je moeilijk kiezen? 7 Er is socile ongelijkheid ls er verschil is in ezit en mcht. Bij welke eroepen verdien je het meeste geld? A Vrouweneroepen. B Mnneneroepen. GA NAAR STAP 3 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 11. STAP 3 EEN SOLLICITATIEGESPREK 8 Noem zes tken vn een huisvrouw en moeder Op wt voor soort n heeft de mevrouw in stp 3 wrschijnlijk gesolliciteerd? A Secretresse. B Mnger. C Receptioniste. D Boekhouder. Zl deze vrouw de n krijgen? J nee, wnt Wie zullen hierop solliciteren? A Alleen mnnen. B Alleen vrouwen. C Alleen vrouwen en heel misschien een mn. D Alleen mnnen en heel misschien een vrouw. GA NAAR STAP 4 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 11. STAP 4 BETAALD EN ONBETAALD 10 Wrom doen juist vrouwen het huishouden? Kruis twee ntwoorden n. 8

11 Computerles 2 Vrouwen krijgen de kinderen. Mnnen zijn niet geschikt voor dt werk. Er is niet genoeg etld werk voor vrouwen. Dt is vnuit het verleden zo gegroeid. 11 Streep steeds het foute woord door. De meeste mensen eschouwen het huishouden ls vrouwenwerk mnnenwerk. Het huishouden is een etlde onetlde n. c Huisvrouwen heen dus een geen eigen inkomen. d Ze zijn finncieel fhnkelijk onfhnkelijk vn hun mn. e Het werk in huis wordt meer minder gewrdeerd dn een etlde n. f Drom willen veel vrouwen wel niet uitenshuis werken. 12 Vul de zinnen in. Als vrouwen willen deelnemen n het reidsproces stoppen ze met het werk in het huishouden. Het gevolg is dt ze dn vk niet één, mr nen heen. 13 Bij stp 4 in je hndoek stt een crtoon. Welk woord pst het este ij de mn op het pltje? Je mg ook meer woorden omcirkelen. dom rijk rdig ouderwets eerlijk lui GA NAAR STAP 5 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 11. STAP 5 OM TE LEREN 14 Schrijf de twee elngrijkste verschillen op tussen mnnen- en vrouweneroepen? Is etld werk volgens jou elngrijker dn onetld werk? Vul de zin n. Betld onetld werk is elngrijker, wnt Losse klusjes in huis: Vergelijk jouw ntwoorden met die vn je klsgenoten. Is er verschil tussen jongens en meisjes? 17 Lees de uitsprk. Jongens kunnen eter meisjeswerk doen dn meisjes jongenswerk. Ik en het met deze uitsprk eens niet eens, omdt Prt er drn met elkr over in de kls. STAP 6 EEN STAP VERDER In deze prgrf gt het over: Welke elngen heen mensen? En: Is er sprke vn socile ongelijkheid? Dt kun je ook zien n het symool: verschillen en elngen. Je vindt dit symool oven n de ldzijde. Iedereen heeft elngen. Jouw ouders heen elng ij leuk werk. Jij het elng ij een leuke school. Ouderen heen elng ij een goede gezondheidszorg. 18 Welk nder woord ken je voor het woord elng? Zoek het eventueel op in je woordenoek. Stel, jij werkt in een supermrkt ls weekendhulp. Welk elng he je dn? 16 Wt doen jongens en meisjes in huis? Is er verschil in de klusjes die ze moeten doen? Schrijf hieronder op wr jij in huis n mee moet helpen. Nm: Meisje Jongen Vste tken in huis: Welk elng heeft jouw s? c Zijn dt dezelfde elngen? 19 G nr Mk de digitoets ij deze prgrf. LEES DE INTRO VAN 3 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 12. 9

12 Jongens en meisjes 3 Gt vernderen vnzelf? invloed en mcht HOOFDSTUK 1 STAP 1 IK VOEL ME ONVRIJ 1 Lees stp 1 op ldzijde 12 vn je hndoek. Mocht het meisje doen wr ze zin in hd? Welke zin pst het est ij het gevoel vn het meisje? A Ze voelt zich zeker. B Ze twijfelt erg. C Ze vindt zichzelf te zig. 2 De riefschrijfster wilde wel niet grg contct houden met ndere jongens. Het meisje kreeg wel niet gelijk vn het ld Mrgriet. 3 Wt zou jij nu ls ntwoord geven op zo n rief? figuur 1 Het is De ctiegroep Dolle Min voert ctie voor meer rechten voor vrouwen. GA NAAR STAP 3 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 12. GA NAAR STAP 2 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 12. STAP 3 DE BEURT AAN DE MANNEN 7 Is de mn in de crtoon een geëmncipeerde mn? Leg je ntwoord uit. STAP 2 WAAROM ZOU EEN MEISJE LEREN? 4 Mrie word wijzer. Dt etekent hier: A G toch trouwen! B Je hoeft niet zoveel te leren. C Zorg dt je een vk leert. D Geruik je hersens. 5 Welke zinnen horen ij veertig jr geleden en welke zinnen horen ij onze tijd? Schrijf de zinnen in de goede kolom. 1 Vrouwen heen een n. 2 Mnnen helpen in het huishouden. 3 Meisjes gn vn school f om te trouwen. 4 Meisjes denken n over hun toekomst. 5 Vrouwen verdienen geen geld. 6 Mnnen zorgen niet voor de kinderen. Is de vrouw een geëmncipeerde vrouw? Leg je ntwoord uit. 8 Bij de cmpgne Wie doet wt? hoort een tkenlijst. Schrijf eerst de nmen vn de gezinsleden op Vul de tkenlijst hieronder en op de volgende ldzijde in voor jullie gezin. c Vergelijk je ntwoorden ook met die vn een klsgenoot. Wt vlt je op? SITUATIE 30 JAAR GELEDEN SITUATIE NU TAAK Afdrogen PERSOON Afwssen Auto wssen Keuken/dkmer schoonmken Bedden verschonen 6 Bekijk figuur 1. Feministen willen dt vrouwen meer emnciperen. Wt zijn feministen? Boodschppen doen Huisdier(en) verzorgen Koken Mk de zin f. Om hun doel te ereiken gingen feministen smenwerken in Rommel opruimen Koken 10 GA NAAR STAP 4 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 13.

13 Computerles 3. STAP 4 GELIJKE KANSEN 9 Kies steeds het goede ntwoord. De Algemene wet gelijke ehndeling zorgt ervoor dt: A vrouwen net zoveel mogen werken ls mnnen. B vrouwen evenveel verdienen ls mnnen. De Wet npssing reidsduur zorgt ervoor dt: A mnnen minder gn werken. B mnnen en vrouwen het werk en het huishouden eter kunnen comineren 10 Wrom is een goede kinderopvng elngrijk voor vrouwen die willen werken? Vul de zinnen in. Vrouwen met kinderen hoeven zich dn geen STAP 5 OM TE LEREN 13 Bekijk figuur 3. Er wordt dn op de kinderen 11 Lees figuur 2. Wrom wordt thuiswerk vk door vrouwen gedn? figuur 3 De ontwikkeling vn de mens. Leg uit wt de tekenr edoelt te zeggen. Thuiswerk Thuiswerk is werk dt je thuis kunt doen. De thuiswerker eplt zelf op welke uren hij/zij werkt. Vooreelden vn thuiswerk: typewerk telefoondiensten mke-updvies vertlwerk figuur 2 12 Vrouwen heen nog geen gelijke knsen op de reidsmrkt. Geef n welke rol hierin werken in deeltijd, kinderopvng en zwngerschp spelen. Werken in deeltijd: Kinderopvng: c Zwngerschp: 14 Lees de uitsprk. N een scheiding kunnen de kinderen het este ij de moeder wonen. Ik en het met deze uitsprk eens niet eens, omdt Prt er drn met elkr over in de kls. STAP 6 EEN STAP VERDER Deze prgrf gt over wt de overheid doet om een epld proleem n te pkken. Dt kun je zien n het symool: invloed en mcht. Je vindt dit symool oven n de ldzijde. 15 Een vooreeld uit je eigen situtie. Als je uitgt, he je te mken met regels. Bijvooreeld: Je mg geen lcohol drinken onder de 16 jr. Wie edenkt die regels? GA NAAR STAP 5 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 13. Wie controleert of de regels worden toegepst? 16 G nr Mk de digitoets ij deze prgrf. LEES DE INTRO VAN 4 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE

14 Jongens en meisjes 4 Opgroeien tussen twee culturen ndere plts, ndere tijd HOOFDSTUK 1 STAP 1 HOOFDDOEKJES 1 Lees stp 1 op ldzijde 14 vn je hndoek. Wt is de Korn? A Het heilige oek voor ktholieken. B Het heilige oek voor islmieten. C De islmitische kerk. Welk nder woord voor islmiet ken je? c Welke persoon speelt een elngrijke rol in de Korn? 2 Lees figuur 1. Islmitische meisjes over hun hoofddoek A: Ik g strks werken. Toch drg ik een hoofddoek. Dn vindt iedereen het gewoon wt ik doe. B: Op strt kn ik eigenlijk geen strkke roek drgen. Als ik dn een hoofddoek omdoe, vlt het niet meer op. C: Met een hoofddoek kun je opvllen. D: In onze cultuur mg lleen je eigen mn zien hoe je ent. Drom he ik een hoofddoek om. figuur 1 Sommige meisjes willen zelf grg een hoofddoek drgen. En sommige meisjes drgen een hoofddoek om nderen tevreden te houden. Welk meisje drgt hr hoofddoek omdt ze niet gezien wil worden? Welke meisjes vinden een hoofddoek niet zo nodig? STAP 3 SCHOOLPRESTATIES 4 Wt zijn llochtonen? A Mensen die in een nder lnd georen zijn. B De oorspronkelijke ewoners vn een lnd. Wt zijn utochtonen? A Mensen die in een nder lnd georen zijn. B De oorspronkelijke ewoners vn een lnd. 5 Bekijk figuur 2. NEDERLANDSE MOEDERS 1 voor jezelf opkomen 2 goed met mensen omgn figuur 2 TURKSE MOEDERS 1 een goede opleiding 2 respect voor ouders MAROKKAANSE MOEDERS 1 een goede opleiding 2 respect voor ouders Wt moeders elngrijk vinden in de opvoeding. Welke moeders willen het meest dt de kinderen hun est doen op school? Kruis de juiste ntwoorden n. Turkse moeders. Mrokknse moeders. Nederlndse moeders. 6 Wrom vinden Turkse en Mrokknse moeders een goede opleiding elngrijker dn Nederlndse moeders. GA NAAR STAP 2 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 14. STAP 2 MAN VANAF JE TIENDE 3 Je hoort vk over criminele Mrokknse jongens. Zijn lle Mrokknse jongens crimineel? Hoe komt het dt sommige jongens wel crimineel worden? Kruis de goede ntwoorden n. Ze zijn niet slim genoeg om hun school f te mken. Ze heen vk ruzie met hun ouders. Het zit in hun rd om crimineel te zijn. Ze spijelen en hngen op strt rond. GA NAAR STAP 3 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 15. Vind jij dt het volgen vn een opleiding op de eerste plts moet stn? 7 In stp 3 in je hndoek stn drie schooltypes. Zet ze in volgorde vn lger nr hoger. Op welk schooltype zitten in verhouding meer llochtone jongeren dn utochtone jongeren? c Op welk schooltype zitten meer Mrokknen dn Turken? GA NAAR STAP 4 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE

15 Computerles 4. STAP 4 ONDERHANDELEN 8 Bekijk ron 4 op ldzijde 15 vn je hndoek. c Schrijf op wie het meeste zelf mogen eslissen: de jongens of de meisjes. Tegen wie zijn de ouders het strengst? Schrijf op over welke twee onderwerpen Turkse ouders het meest te vertellen heen. 9 Over sommige zken eslissen je ouders, soms mg je iets zelf weten en soms onderhndelen ouders met hun kind. Hoe zit dt ij jou thuis? Zet kruisjes op de juiste plts. Wr ik mijn vrije tijd doorreng. Hoe lt ik thuiskom. Tken in het huishouden. Het geloof. Kleding en uiterlijk. MAG IK ZELF WETEN IN OVERLEG MET OUDERS BESLISSEN MIJN OUDERS STAP 5 OM TE LEREN 11 Kruis de zinnen n die wr zijn. Alle islmitische meisjes drgen een hoofddoek. Turkse en Mrokknse meisjes mogen meestl minder dn Nederlndse meisjes. Alle Mrokknse jongens komen in de criminliteit terecht. Allochtone meisjes mogen minder uit en kunnen drdoor meer studeren. Allochtone meisjes luisteren eter nr hun ouders. Tegenwoordig wordt er in llochtone gezinnen meer onderhndeld dn vroeger. Meisjes vinden een goede opleiding elngrijk. Jongens niet. 12 Lees de uitsprk. Door het drgen vn een hoofddoek lt ik zien wr ik voor st. Ik en het met deze uitsprk eens niet eens, omdt Verkering. Vergelijk nu je ntwoorden met de cijfers uit ron 4 op ldzijde 15 vn je hndoek. Wt vlt je op? 10 Wnneer vind je het logisch dt je ouders de eslissingen nemen, ook l en je het niet met hen eens? En in welke gevllen wil jij meeeslissen? Kruis n. Prt er drn met elkr over in de kls. STAP 6 EEN STAP VERDER In deze prgrf gt het over vergelijken. Dt kun je ook zien n het symool: ndere plts, ndere tijd. Je vindt dit symool oven n de ldzijde. Wt doe je ls je vergelijkt? Heel simpel. Je ekijkt een onderwerp. Bijvooreeld: opvoeden. En je gt n hoe het vroeger ws. Of hoe ndere lnden ermee omgn. 13 Wt denk je? Werden jongeren vroeger nders opgevoed dn tegenwoordig? Als je het niet weet, vrg het dn n je op of om. Dgelijks mijn kmer opruimen. Iedere middg huiswerk mken. Op een vste tijd nr huis komen. LOGISCH DAT MIJN OUDERS BESLISSEN IK MOET MEE KUNNEN BESLISSEN Worden kinderen in ndere lnden, zols ijvooreeld Turkije, strenger opgevoed dn Nederlndse kinderen? j nee soms 14 G nr Gn logeren ij een vriend(in). Mk de digitoets ij deze prgrf. Chtten op msn. De hoogte vn mijn zkgeld. Kleedgeld krijgen of niet. c Mk de digitoets ij dit hoofdstuk. Mk de smenvtter ij dit hoofdstuk. LEES DE INTRO VAN 5 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 16. Het kopen vn een moieltje. Het tijdstip vn nr ed gn. GA NAAR STAP 5 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE

16 Jongens en meisjes 5 Vn lle knten ekeken Hoe is het werk lle invlshoeken HOOFDSTUK 1 Je het geleerd dt er verschillen estn tussen jongens of mnnen en meisjes of vrouwen. Je gt nu ekijken hoe dt doorwerkt op het werk en in huis. Drvoor geruik je de ronnen op ldzijde 16 en 17 vn je hndoek. TOEPASSING MANNENBEROEPEN EN VROUWENBEROEPEN 1 Bekijk ron 1 op ldzijde 16 vn je hndoek. Er werken minder vrouwen dn mnnen ij de politie. Hoe komt dt? Kruis de ntwoorden n die volgens jou kloppen. Vrouwen zijn nger dn mnnen. Vrouwen zijn niet zo sterk ls mnnen. Vrouwen willen geen pistool drgen. Vrouwen heen geen zin om op een plek te werken met ijn lleen mr mnnen. Vrouwen zijn minder hrd dn mnnen. Vrouwen met kinderen willen geen nchtdiensten. 2 Politiemn is een eroep dt voorl jongens kiezen. Noem nog drie mnneneroepen Wrom kiezen voorl mnnen deze eroepen? 3 Noem ook drie eroepen die voorl door vrouwen worden gekozen Wrom kiezen voorl vrouwen deze eroepen? 5 Bekijk ron 2 op ldzijde 16 vn je hndoek. Schrijf een top vijf op vn de grootste verschillen tussen jongens en meisjes Wt kun je uit de verschillen tussen jongens en meisjes concluderen? Kruis de goede ntwoorden n. Meisjes vinden veel verdienen minder elngrijk. Jongens werken liever in deeltijd. Meisjes zijn sneller tevreden met de positie die ze ereiken. Meisjes willen vker dn jongens fulltime werken. Meisjes vinden het elngrijker om werk en kinderen te kunnen comineren. Jongens hoeven niet zo nodig promotie. 7 Bekijk ron 3 op ldzijde 16 vn je hndoek. Wr of niet wr? Zet een kruisje op de juiste plts. Er werken weinig mnnen ij de rndweer. Mnnen werken vk ver vn huis en zijn dn niet oproepr voor de rndweer. De rndweer vindt steeds minder mnnelijke vrijwilligers. Vrouwen zijn geschikt voor rndweer omdt ze vker thuis zijn. De rndweer heeft liever vrouwen dn mnnen. WAAR NIET WAAR WAT VIND JIJ VAN BELANG? 4 Vders en moeders met een etlde n. Vul met de kls de tel in. Hoeveel vders werken fulltime? Hoeveel vders werken prttime? Hoeveel moeders werken fulltime? Hoeveel moeders werken prttime? WAT DOET DE OVERHEID? 8 Bekijk ron 4 op ldzijde 17 vn je hndoek. Wt vlt je op? Vul de zin in. Vrouwen verdienen dn mnnen. 9 Lees figuur 1. Vrouwen verdienen meestl minder dn mnnen. Welke drie redenen geeft Ke drvoor? 1 2 Wt vlt je voorl op? 3 14

17 verdeeld? Ongelijke eloning Mevrouw Ke Tijdens werkt ij het Amsterdms Instituut voor Areidsstudies. Zij kwm erchter dt vrouwen gemiddeld dertig procent minder verdienen dn mnnen. Hoe komt dt? Ke: Er zijn verschillende oorzken. Mnneneroepen krijgen l jren meer loonsverhogingen. Vrouwen werken veel vker in deeltijd. Dn verdien je minder. De meeste vrouwen stoppen even met werken ls er kinderen komen. Dn ouw je minder dienstjren op en verdien je minder. Nr: NRC Hndelsld. figuur 1 Hoe komt het dt een vrouw vn 45 jr vk minder dienstjren heeft dn een mn vn 45 jr? 14 Wie zijn het meest geëmncipeerd? Kruis het juiste ntwoord n. Autochtone jongens. Autochtone meisjes. Allochtone jongens. Allochtone meisjes. Wie moeten nog veel verder emnciperen? Kruis de juiste ntwoorden n. Autochtone jongens. Autochtone meisjes. Allochtone jongens. Allochtone meisjes. BEGRIPPEN 15 Kijk nog eens nr een ntl vrgen. Kruis telkens n welk egrip ij een vrg hoort. GAAT OVER HET BEGRIP OF OVER HET BEGRIP vrg 1 ngeleerd llochtoon 10 Bekijk ron 5 op ldzijde 17 vn je hndoek. Wt wil de vrouw duidelijk mken? 11 Veel vrouwen zijn finncieel fhnkelijk vn hun mn. Bedenk een ndeel drvn. VERGELIJKEN 12 Gelijke knsen voor mnnen en vrouwen. Welk egrip hoort dr ook lweer ij? A Emnciperen. C Vooroordeel. B Rolptroon. D Areidsproces. 13 Bekijk ron 6 op ldzijde 17 vn je hndoek. Streep de foute woorden door. Alle llochtone utochtone jongens en meisjes willen kinderen. Bijn lle llochtone utochtone jongens willen een fulltime n. c Voorl llochtone utochtone meisjes willen lijven werken ls zij kinderen heen. d Jongens meisjes zijn het meest geëmncipeerd. e Vn de meisjes zijn llochtone utochtone meisjes meer geëmncipeerd. vrg 4 reidsproces emnciperen vrg 10 onderhndelen socile ongelijkheid vrg 13 llochtonen feministen vrg 14 vooroordeel emnciperen 16 Deze prgrf heet: Vn lle knten ekeken. Dt wil zeggen dt je onderwerpen op verschillende mnieren ekijkt. Dt kun je ook zien n het symool: lle invlshoeken Je vindt dit symool oven n de ldzijde. Weet jij nog op welke mnieren je onderwerpen kunt ekijken? Vul de zinnen in. Kies uit: overheid regels elngen vergelijkt elngrijk. wrden en normen Je kijkt nr wt mensen vinden en welke verschillen en elngen Je kijkt nr de invloed en mcht Je kijkt nr wt de prolemen n te pkken. Je ndere plts, ndere tijd die in ndere lnden of ndere tijden. er zijn. vn mensen. doet om eplde een situtie met LEES DE INTRO VAN 6 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE

18 Jongens en meisjes 6 Verdieping Zit het verschil tussen de oren? HOOFDSTUK 1 STAP 1 WAAR BEN JIJ GOED IN? 1 Lees stp 1 op ldzijde 18 vn je hndoek en ekijk ron 1. Welke test doen meisjes meestl eter? Welke test doen jongens eter? Vul de zinnen in. Test 1 wordt eter gedn door Test 2 wordt eter gedn door 2 Lees figuur 1. Doe ook deze tests. Ben je meer X of meer Y? Je hersenen kregen voor je geoorte een extr portie X (vrouwelijk) of Y (mnnelijk). Ontdek snel of je hersenschkelr voorl op X of eerder op Y stt. 1. De vingertest: Kijk nr je vingers. A Je wijsvinger is lnger dn je ringvinger. B Je wijsvinger is korter dn je ringvinger. 2. De fietstest: Teken een fiets. A Je fiets heeft pedlen, een ketting en spken en kn rijden. B Je fiets heeft geen detils, mr er zit wel iemnd op. figuur 1 Uitslg test 1: Uitslg test 2: Meer A s dn B s: Je hersenen zijn eerder Meer B s dn A s: Je rein is eerder c Streep het foute woord door. Volgens de test zijn verschillen tussen jongens en meisjes ngeoren ngeleerd. GA NAAR STAP 2 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 18. STAP 3 EEN ZIELIG MEISJE? 4 Vindt het meisje op de poster zichzelf echt zielig? Leg je ntwoord uit. J nee, wnt Vind jij dit meisje zielig? Leg je ntwoord uit. c Wrom zouden ndere mensen hr zielig vinden? GA NAAR STAP 4 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 19. STAP 4 IETS EXTRA S DOEN 5 Hieronder stn verwchtingen die ouders heen vn zonen en vn dochters. Wt hoort ij zonen en wt ij dochters? Schrijf de zinnen in de juiste kolom. 1 IJverig zijn. 2 Meehelpen in het huishouden. 3 Doorzetten ls iets niet meteen lukt. 4 Grg uitenspelen. 5 Belngstelling voor kleding en uiterlijk. 6 Zelf een lekke nd plkken. 7 Oppssen ij de uurkinderen. 8 Thuiskomen met kpotte knieën. ZONEN DOCHTERS IJverig zijn. STAP 2 DIT ZIJN DE VERSCHILLEN 3 Meisjes heen dertig procent meer verindingen tussen de linker- en rechterhersenhelft dn jongens. Wr zijn jongens eter in? En wt kunnen meisjes eter? Zet een kruisje in de juiste kolom. Informtie vn internet ordenen. Uitleggen hoe ze zich voelen. Technisch tekenen. Vertellen door te prten. Vertellen op ppier. Een ouwpkket in elkr zetten. Bewegen op muziek. Achteruit inprkeren. Een ctie orgniseren. JONGENS MEISJES 6 Lerren heen ook ndere verwchtingen vn jongens dn vn meisjes. Wt hoort ij jongens en wt ij meisjes? Schrijf de zinnen in de juiste kolom. 1 Netjes schrijven. 2 Veel ewegen in de kls. 3 Grg de este willen zijn. 4 Techniek niet leuk vinden. 5 IJverig zijn. 6 Geen hulp willen. 7 Veel ngespoord moeten worden. 8 Veel kletsen. 16 GA NAAR STAP 3 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 19.

19 JONGENS MEISJES 7 Streep de foute woorden door. Meisjes zijn meestl ijveriger slimmer dn jongens. Jongens worden op school meer minder ngemoedigd dn meisjes. c Meisjes worden meer minder geprezen dn jongens ls ze iets goed heen gedn op school. d Jongens krijgen meer minder ndcht dn meisjes ls ze de opdrcht fout heen gedn. GA NAAR STAP 5 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE 19. STAP 5 OM TE LEREN 8 In het schem hieronder stt een tekstje over hersenhelften. Alleen de volgorde klopt niet meer. Schrijf jij in de tweede kolom op wt de goede volgorde is? De eerste zin is l ngegeven. figuur 1 Let op: Er worden geen nieuwe vellen uitgedeeld ls je iets verprutst. Je mg met het ppier doen wt je wilt: vouwen, scheuren, rollen. Alle groepen eginnen tegelijk en ze stoppen tegelijk. 10 Kijk goed nr het werk vn de groepen. Welke groep hd het este resultt? Welk groepje egon mr gewoon? c Welk groepje edcht eerst een pln? Drdoor estn er ngeoren verschillen tussen jongens en meisjes. Drdoor ereiken jongens vk meer in de mtschppij dn meisjes. Dit veroorzkt dt mensen ndere verwchtingen heen vn jongens dn vn meisjes. De hersens vn jongens zien er een eetje nders uit dn die vn meisjes. Een elngrijk verschil is dt jongens meer gestimuleerd worden. Het gevolg is dt met jongens nders wordt omgegn dn met meisjes. VOLGORDE 9 Mk groepjes vn vier vn lleen jongens en lleen meisjes. Iedere groep krijgt tien vellen ppier uitgedeeld. c Mk innen een kwrtier een zo hoog mogelijke toren. De toren moet zonder hulp lijven stn. Je mg geen enkel hulpmiddel geruiken. Ook geen schr of lijm. 1 d Welk groepje heeft de toren in dit kwrtier wel vier keer opnieuw geouwd? e Is er verschil tussen de npk vn jongens en meisjes? 11 Lees de uitsprk. Jongens zullen meisjes nooit egrijpen. Ik en het met deze uitsprk eens niet eens, omdt Prt er drn met elkr over in de kls. 12 G nr Mk de digitoets ij deze prgrf. LEES DE INTRO VAN 7 IN JE HANDBOEK OP BLADZIJDE