Noem van je buurman of buurvrouw in de klas twee dingen die zijn aangeboren en twee dingen die zijn

Transcriptie

1 Jongeren Hoe word je wie je ent? Noem vn je uurmn of uurvrouw in de kls twee dingen die zijn ngeoren en twee dingen die zijn ngeleerd. Nm medeleerling: Angeoren is: Angeleerd is: Het gt hier om krkter, gewoonten en gedrg, niet om uiterlijke zken. Streep door en leg uit. Volgens mij is de este mnier vn opvoeden GOED GEDRAG BELONEN / SLECHT GEDRAG BESTRAFFEN, wnt Vooreeld vn een goed ergumenteerd ntwoord: Goed gedrg elonen, wnt drmee stimuleer je kinderen om dt gedrg te herhlen. Een klein kind is erg vervelend en gooit steeds zijn speelgoed door de kmer. Bedenk een positieve en een negtieve snctie die zijn moeder toe kn pssen. Vooreeld vn een juist ntwoord: Positief: hij krijgt een snoepje ls hij stopt met gooien. Negtief: ij herhling zijn speelgoed fpkken. Noem een overeenkomst en een verschil tussen imittie en identifictie. Overeenkomst: je volgt in eide gevllen een epld vooreeld. Verschil: ij imittie doe je lleen iets n, ij identifictie wil je op een persoon lijken; identifictie gt dus verder. Ldy Gg is een vn de populirste rtiesten vn Wordt zij door zo n omstreden videoclip populirder of juist niet? Wrom? Vooreeld ntwoord: POPULAIRDER, wnt door de censuur worden mensen nieuwsgierig en willen ze de clip juist wel zien en zijn ze ook enieuwd nr de volgende clip. NIET POPULAIRDER, wnt veel mensen vinden hr te ordinir en ze zou populirder zijn ls hr clips wel op tv uitgezonden worden. Denk je dt de videoclip ook veroden zou zijn ls ze in de clip met mnnen hd gezoend en niet met vrouwen? Geruik in je ntwoord de egrippen imittie en identifictie. Vooreeld ntwoorden: JA, wnt de reltie tussen mn en vrouw vindt men norml en homoseksuele relties niet. De zenders zijn ng dt jongeren zich gn identificeren met de vrouwen in de clip en hen gn imiteren. NEE, wnt dt gedrg is lgemeen geccepteerd. Imittie en identifictie door kijkers wordt dn niet ls een proleem gezien. c Ik vind Ldy Gg WEL / GEEN vooreeld voor de jeugd, omdt: Vooreelden vn rgumenten: WEL, omdt ze veel durft en zich weinig ntrekt vn wt iemnd vn hr vindt. NIET, omdt ze in clips en op het podium vk te uitdgend gekleed gt. 26

2 6 Fifteen Geef telkens met een vooreeld n hoe jij denkt dt Jmie ij zijn project geruikmkt vn: Vooreeld vn een juist ntwoord: elonen en strffen: - Bij goed functioneren krijg je meer verntwoordelijkheid en een n. imittie: informtie: 7 Gmeverslfd - Bij slecht functioneren moet je minder leuke dingen doen, of verlies je je n. - Hij doet voor hoe je een gerecht moet mken, dn leer je hoe het moet. - Hij geeft veel informtie over gerechten, over hygiëne in de keuken en de omgng met gsten. Dt ltste noemen we de etiquette-regels. Het gt over hoe je mensen nspreekt, hoe de tfel is gedekt, hoe je eten n tfel serveert, etc. c Leg met een vooreeld uit wt gmeverslving is. Eigen uitwerking leerling. Vooreeld ntwoord: Iemnd die ijn l z n tijd esteedt n gmen en n niets nders kn denken is gmeverslfd. Zo iemnd spijelt ook veel vn school, heeft voornmelijk online vrienden en voelt zich ziek ls hij niet kn gmen. Lt zien dt de Jeugdkliniek in Tiel werkt met socile controle. N de opnme is er ook nog sprke vn ehndeling en ook de ouders kunnen ondersteuning krijgen. Wrom krijgen ook de ouders vn de verslfden ondersteuning, denk je? Eigen uitwerking leerling. Vooreeld ntwoord: De ouders stn het dichtst ij de verslfde en heen door de opvoeding en de socile controle veel invloed op hem of hr. 27

3 c Nst de schoolvkken leer je ook ndere dingen op school vn je lerr of klsgenoten. Geef drvn drie vooreelden. Vooreelden zijn: op tijd komen, luisteren, zelfstndig werken, niet fkijken, klsgenoten helpen. Ben jij fn vn SpngS? Leg ook uit wrom je wel of geen fn ent. In 2009 werd ekend dt het eerste seizoen is verkocht n het Duitse Super RTL, dr heet de serie SpngS - Ds ist ds leen. Eind 2009 verscheen de SpngS-film, getiteld SpngS op Survivl. Noem een overeenkomst én een verschil tussen SpngS en GTST. Geruik in je ntwoord tenminste één vetgedrukt woord uit de lestekst vn dit hoofdstuk. Eigen uitwerking leerling. Vooreeld ntwoord: In SpngS stt de wereld vn leerlingen op de middelre school centrl. Het gt voorl over opvoeding en het ontwikkelen vn een eigen persoonlijkheid. In GTST gt het meer over elevenissen vn (jong)volwssenen die l een eigen persoonlijkheid heen. 9 Een knuffel of een tik? Je kunt iets leren door sncties (elonen en strffen), door imittie en door informtie. Kruis telkens n om welke mogelijkheid het gt. sncties imittie informtie 1. Op vkntie neemt de fmilie Gerritsen vijf oeken mee. X 2. Dirk Kuijt wordt n het scoren vn een doelpunt gewisseld. X 3. Smir krijgt ijles op school. X 4. Ptrick spiekt en hlt een 7 voor wiskunde. X X 5. Je ouders vertellen je wrom je om uur thuis moet zijn. X X 6. De gymlerr lt zien hoe je moet drielen. X 7. Bij Alex thuis idden ze voor het vondeten. X X 8. Kls 3B gt een week op snuffelstge om het vk te leren kennen. X 28

4 2 Wt is norml? 1 Welke norm hoort ij de wrde escheidenheid? Vooreeld vn een juist ntwoord: Je moet je eigen prestties niet overdrijven. 2 Bekijk ron 4. Zoek de drie grootste verschillen tussen jongens en meisjes. Welke zijn dt? Jongens geven meer uit n snoep/sncks en hoy en minder n kleding. 3 Lees ron 6 over de grtis grderoe. Vind jij dt het moet kunnen om gedrgen kleding terug te rengen? Licht je ntwoord toe. Vooreeld vn een goed ergumenteerd ntwoord: Nee, dn is de kleding niet meer nieuw. Je kunt het eter ruilen met een vriend(in). 4 Normen en wrden verschillen per groep, plts en tijd. Bedenk een norm die voor iedereen ltijd en overl geldt. Vooreelden vn een juist ntwoord: - Er is geen enkele norm die ltijd en overl voor iedereen geldt. - In het lgemeen geldt wel: niet liegen, niet stelen, niet doden. Mr er zijn ltijd groepen die er nders over denken. 5 Regels zijn regels Bekijk de foto hiernst. Op het ordje ij de trp stt: Dogs must e crried. Dt etekent: Honden moeten worden gedrgen. Deze mn houdt zich n de regels. Dt doet niet iedereen. Noem drie regels die jij vk overtreedt. Vooreelden vn een juist ntwoord: 1. Op de stoep fietsen. 2. Te lt (thuis) komen. 3. Huiswerk niet f heen. Leg uit wrom jij deze regels overtreedt. Eigen uitwerking leerling. Vooreelden vn ntwoorden: OP DE STOEP FIETSEN: Fietsen gt sneller dn met de fiets lopen. TE LAAT (THUIS) KOMEN: Soms is het ergens zo gezellig dt het zonde is om l nr huis te gn. HUISWERK NIET AF HEBBEN: Ik en liever vrij, drom sl ik huiswerk over wrvn ik denk dt het niet zo elngrijk is. 6 Grffiti Lees ron 7 in je lesoek. Vind jij dt grffiti de wereld mooier of lelijker mkt? Grffiti ws vroeger illegl en werd gezien ls vndlisme. Tegenwoordig zijn er ook edrijven en instellingen die grffiti-rtists vrgen om (een deel vn) het geouw n te kleden. Wt doen sommige winkeliers om grffiti op hun muren en deuren te voorkomen? Vooreeld vn een juist ntwoord: Zij instlleren rolluiken of trlies voor de winkel of Ze mken de muren verffstotend. 29

5 7 Wt mg vn jou? Hieronder zie je een ntl situties. Welke vn deze situties vind jij norml en welke niet? Noem telkens een wrde of een norm die n de orde is. Hieronder volgen vooreelden vn een mogelijk ntwoord plus een wrde en/of een norm die n de orde zijn ij de eoordeling vn de geschetste situties. Zie tevens de ldzijden Extr informtie en werkvormen n het egin vn dit them. NORMAAL NIET NORMAAL WELKE WAARDE OF NORM? 1. Jongens zitten in de ioscoop met elkr te ellen. X N: moiele telefoon uitschkelen in de ioscoop. 2. Sonj (8) lt hr tong piercen. 3. Ksper (11) rookt hsj. X W: gezondheid. X X W: gezondheid (ze is nog erg jong). W: schoonheid (oorellen kn toch ook?). 4. Je uurmn loopt thuis vk in zijn lootje. X W: vrijheid. N: thuis gelden je eigen regels. 5. Je nichtje (9) steelt een rol snoep uit de supermrkt. X W: eerlijkheid (met stelen endeel je een nder). 6. Dey (12) en Kylie (13) gn elk weekend stppen. 7. Je oom (32) lt een ttoege op zijn wng zetten. 8. Ans (13) en Bs (21) liggen te zoenen op het strnd. 9. Je hoort dt je uurvrouw vreemdgt. X X X X X X N: jonge puers moeten nog niet (vk) uitgn. N: je mg je ngezicht niet schenden. W: vrijheid (hij doet er niemnd kwd mee). W: gelijkheid (hier is het leeftijdsverschil te groot). N: je houdt je in op het strnd. W: trouw (dit is edrog). W: vrijheid (het is hr keuze). 10. Smnth (15) koopt een js voor 750 euro. X N: op die leeftijd moet een vn de ouders nog meeeslissen over zo'n dure nkoop. Kies met de kls een vn de tien situties uit. Voer er smen een korte discussie over of jullie het norml of norml vinden. Voor het klssengesprek kunt u die situties uitzoeken die de grootste tegenstelling (norml of niet) opleveren. Het gt ij deze vrg om de ewustwording dt niet iedereen hetzelfde vindt en denkt. 8 Dit vind ik! RECHTVAARDIGHEID Dit is voor mij de llerelngrijkste wrde. Ik kn niet tegen onrechtvrdigheid, dn kom ik in opstnd. Dt is wel lstig, wnt er is veel onrechtvrdigheid in de wereld. Er zijn mensen die stikken vn het geld en mensen die niks heen en doodgn vn de honger. In een ntl lnden is er oorlog of zijn er nslgen. Gewone mensen en ook vk kinderen zijn hiervn de dupe. Dt kn ik mr moeilijk ccepteren. Toch denk ik dt het mogelijk is om voor meer rechtvrdigheid te zorgen in de wereld, ijvooreeld door het eter verdelen vn de welvrt, lle kinderen nr school te sturen, mr ook door gewoon zelf een goed mens proeren te zijn en zelf rechtvrdig te hndelen. Ysmin (16) Schrijf hieronder wt jouw elngrijkste wrde is en wrom je dt vindt. Je kunt nr het vooreeld hieroven kijken. Sommige leerlingen vinden het lstig om hun wrde vn een goede motivtie te voorzien, zols in het stukje vn Ysmin hieroven. U kunt de leerling ls lterntief enige leefregels (normen) lten opstellen die ij de door hen gekozen wrde horen. 30

6 Socilistie Leg uit wt volgens jou het doel is vn socilistie en wrom het goed is dt socilistie pltsvindt. Door socilistie leer je je eter te hndhven in de omgng met nderen. Dit is goed, wnt je moet in heel veel situties smen met ndere mensen leven en werken. Bijvooreeld thuis en op school leef je met nderen. Dr zijn fsprken over hoe we met elkr omgn, zols iemnd uit lten prten, instructies opvolgen vn ouders of lerr of eerst je vinger opsteken. Deze regels geven rust en duidelijkheid in de omgng met elkr. Noem vier personen die etrokken zijn ij de socilistie vn een kind vn twlf jr. Vooreelden vn een juist ntwoord: - ouders - lerr of klsgenoot - vriend(inn)en - temgenoten of triner - pstoor, dominee of imm Mk met een vooreeld duidelijk dt jij meehelpt n de socilistie vn iemnd nders. Uit het ntwoord moet lijken welke invloed wordt uitgeoefend. Vk is dt in de directe omgeving: vrienden, klsgenoten, ouders, etc. Lees ron 10 in je lesoek. Bentwoord de vrg en geruik drij een vooreeld. Vooreelden vn een goed ergumenteerd ntwoord: - Ik en het met de onderzoekers EENS. Mijn vrienden heen dezelfde hoy s en interesses, wrdoor ik eter met hen kn prten. - Ik en het met de onderzoekers ONEENS. Ik kn goed met mijn ouders prten, zij kennen mij het este. Lees ron 11. Welke twee wrden vindt Niels elngrijk? Gezelligheid en veiligheid. Wt heeft socilistie te mken met wrden en normen? Bij socilistie leer je normen en wrden die de smenleving elngrijk vindt. Bijvooreeld ij de wrde respect hoort een norm ls opstn voor nderen in de us. Hiern word je herinnerd door meerdere mensen uit je omgeving: ouders, fmilie, ndere uspssgiers of egeleiders vn school of vereniging ij een uitstpje. 7 Vn wie leer je het meest? Geef op de lijn hieronder n hoeveel invloed de volgende sociliserende instituties heen op jouw gedrg. Zet de nummers vn instituties met veel invloed links en met minder invloed rechts. 1. je ouders 2. geloof 3. een (sport)vereniging 4. school 5. de medi 6. je werk 7. je vrienden 8. de overheid VEEL INVLOED WEINIG INVLOED Vergelijk de volgorde vn de cijfers met die vn een klsgenoot. Zijn er verschillen? Leg je keuze n elkr uit. Denk ij de overheid (institutie 8) n ijvooreeld verkeersregels, politie of cmpgnes tegen vuurwerk of zinloos geweld. Voor de vergelijking vn de volgorde lt u de leerlingen in tweetllen werken. 31

7 8 Kleedgeld c Wrom vindt het NIBUD kleedgeld eter dn zkgeld? Dn leer je eter om finnciële keuzes te mken. Voor iets duurs zul je moeten spren, en dus niet steeds l je geld direct uitgeven. Wrom geven veel ouders geen kleedgeld, denk je? Ze zijn ng dt jongeren het opmken n lledgse zken, zols uitgn, snoep of roken. Hoe zit dt ij jou? Veel jongeren heen tegenwoordig schulden, en geven (veel) meer geld uit dn dt ze heen. Bijn 40 procent vn de werkende jongeren onder de 25 jr heeft een schuld vn gemiddeld 900 euro. Vn de jongeren die nog ij hun ouders wonen, heeft één op de drie een schuld vn 750 euro. Bron Specil voor jongeren onderhoudt het NIBUD de site 9 Ardige mensen Leg uit wrom SIRE een sociliserende institutie is. SIRE proeert onze wrden en normen te eïnvloeden. Denk je dt de cmpgne invloed heeft (gehd)? Leg je mening uit. Vooreelden vn rgumenten: JA, wnt de cmpgne mkt mensen ewust vn hun gedrg. NEE, wnt veel mensen vinden vn zichzelf dt ze zich rdig en socil gedrgen. Ze zien de cmpgne, mr doen er verder niets mee. 10 Niet eginnen met roken STIVORO hield een cmpgne tegen roken. Volgens hen is de kns dt kinderen eginnen met roken het grootst ls ze nr de rugkls gn. De spotjes wren gericht op de ouders. Wrom? Ouders heen ij jonge kinderen de meeste invloed en (ouderlijke) mcht. Welke ndere sociliserende instnties kunnen vn invloed zijn op het rookgedrg vn kinderen? Voorl vrienden en vriendinnen en de mssmedi. VRAAG Wrom heen lle opdrchten op deze ldzijde te mken met socilistie? Alle onderwerpen vn de opdrchten op deze ldzijde gn over het nleren vn normen, wrden, kennis en vrdigheden. 32

8 Ieder zijn stijl Wt is het verschil tussen de dominnte cultuur en een sucultuur? De dominnte cultuur is die vn de grootste groep mensen, een sucultuur is vn een kleine groep mensen. Bij welke suculturen hoor jij zelf? Noem drie vooreelden. Denk n leeftijd, gewoonten, tl, kleding, sport, geloof, muzikle voorkeur. Lees ron 13. Behoort Máxim tot een sucultuur? Wrom wel of niet? Vooreelden vn een juist ntwoord: - J, ze heeft de Argentijnse cultuur ls chtergrond. - J, ze hoort ij het koningshuis en dr horen eplde gewoonten ij. Lees ron 15. Leg met ehulp vn een vooreeld n een medeleerling de socilistiecirkel uit. Als vooreeld vn een juist ntwoord volgt hier een eschrijving vi de socilistiecirkel rond het elng vn goed je est doen op school. Wrde: Norm: Socilistie: Socile controle: Sncties: Internlistie: Cultuur: IJver, inzet. Je moet goed je est doen op school. Presteren op school is elngrijk. Je ouders en lerren helpen je en controleren je schoolwerk. Je wordt eloond met een diplom of gestrft met onvoldoendes. Je vindt het vnzelfsprekend dt je je est moet doen op school. Het is elngrijk om goed je est te doen en een diplom te hlen. Vul n: mensen kunnen volgens mij WEL / NIET gelijktijdig ij twee suculturen horen, wnt Vooreeld vn een juist ntwoord: Je kunt ij twee of meer kleinere culturen horen. Je kunt ijvooreeld ij de Antillinse cultuur horen én tegelijk ij de cultuur vn topsporters. De volgende zin evt drie fouten. Vernder de zin zodt hij wel klopt: Een sucultuur is een overheersende cultuur die op lle geieden overeenkomt met de normen en wrden vn de dominnte cultuur. Een sucultuur is een overheersende cultuur de cultuur vn een kleine groep mensen, die op lle geieden eplde geieden overeenkomt met fwijkt vn de normen en wrden vn de dominnte cultuur. 7 Welk lnd? Hieronder zie je uitsprken over de cultuur vn een lnd. Koppel de uitsprk n het juiste lnd. Werk smen met een medeleerling. Let op: sommige uitsprken pssen ij meer lnden. Het sttshoofd wordt gekozen Alcohol is er toe Voetl is de ntionle sport De doodstrf estt er niet Bijn de helft is ongelovig Drugs zijn streng veroden Vn krntenjongen tot miljonir De politiegent vn de wereld Bijn iedereen is islmitisch Het lnd vn duizend meningen Homo s kunnen er trouwen Bekenden groeten elkr door de hnd te kussen Het lnd is een multiculturele smenleving. Nederlndse cultuur Ameriknse cultuur Mrokknse cultuur - Voetl is de ntionle sport. - De doodstrf estt er niet. - Bijn de helft is ongelovig. - Het lnd vn duizend meningen. - Homo s kunnen er trouwen. - Het lnd is een multiculturele smenleving. - Het sttshoofd wordt gekozen. - Drugs zijn er streng veroden. - Vn krntenjongen tot miljonir. - De politiegent vn de wereld. - Het lnd is een multiculturele smenleving. - Alcohol is er toe. - Voetl is de ntionle sport. - Drugs zijn er streng veroden. - Bijn iedereen is islmitisch. - Bekenden groeten elkr door de hnd te kussen. 33

9 8 Ich in Fru Antje Welke vooroordelen over Nederlnders herken je in de tekening? Noem er vijf. 1. Nederlnders houden lleml vn tulpen. 2. Ze lopen er op klompen. 3. Ze geruiken (soft)drugs. 4. Ze drinken ier. 5. Ze zijn heel vrij / open / rutl. Wt zijn volgens jou twee elngrijke kenmerken vn Nederlnders? Te denken vlt n vrijheid vn meningsuiting, tolerntie, direct communiceren, vrije omgngsvormen op school en werk, etc. 9 Zoen of neusje? Lees ron 16 in je lesoek. Elkr egroeten geeurt in elk lnd nders. Noem drie verschillende mnieren om elkr te egroeten, met erij het lnd wr dit zo geeurt. Een ntl juiste ntwoorden zijn: 1. Kussen op eide wngen Soedi-Arië 2. Hnd geven Nederlnd 3. Neuzen tegen elkr wrijven Cnd, Groenlnd 4. Buigen, ogen neersln Jpn Een tijdje geleden ging de koningin op ezoek in een moskee. Uit respect voor de islmitische regels gf zij de imm geen hnd. Ik vind het GOED / NIET GOED dt de koningin zich npst n de gewoontes vn de islm, omdt: Vooreelden vn een goed ergumenteerd ntwoord: GOED, omdt we in Nederlnd godsdienstvrijheid heen en de koningin drom rekening wil houden met het geloof vn de imm. NIET GOED, omdt hnden geven een gewoonte is die hoort ij de Nederlndse dominnte cultuur. De koningin hd drom uit respect voor hr eigen cultuur de imm een hnd moeten geven. De imm hd zich moeten npssen. 10 Rellen door voetlhooligns Noem een norm of een wrde vn voetlhooligns die etrokken zijn ij rellen. Wrde: hooligns vinden spnning elngrijk. Norm: vechten is leuk en hoort erij. Kunnen voetlhooligns ook ehoren tot de dominnte cultuur of tot een ndere sucultuur? Leg je ntwoord uit. J, ijvooreeld omdt ze een gewone n heen (dominnte cultuur) of rock & roll-ijeenkomsten ezoeken (ndere sucultuur). 34

10 Jongerenculturen Welke jongerenculturen zijn er ij jou op school? U kunt de leerlingen een overzicht lten mken vn de grootste jongerenculturen op school, een top- 5. Ook is het interessnt om een vergelijking te mken tussen de verschillende onderwijsniveus op een rede scholengemeenschp, of tussen de verschillende sectoren op een VMBO-school. Wrdoor ontstonden de eerste jeugdculturen? De jongeren kregen eind jren vijftig / egin jren zestig meer vrije tijd en geld door de toegenomen welvrt. Vrg n je ouders of n je lerr hoe ze er vroeger uitzgen, en vn welke muziek zij hielden. Vrg of ze een foto uit die tijd willen lten zien. Mijn MOEDER / VADER / LERAAR / LERARES ws vroeger een Dt kon je zien n Hij/zij ws heleml gek vn de muziek vn. Het is leuk om te kijken nr eventuele overeenkomsten tussen ouders en leerlingen. Zie tevens de ldzijden Extr informtie en werkvormen n het egin vn dit them. Noem drie onderwerpen wrover ouders mkkelijk ruzie kunnen krijgen met hun kinderen. Vooreelden vn een juist ntwoord: - Tijdstip vn thuiskomst. - Piercings en tttoos. - Roken en drinken. - Hoogte vn het zkgeld en / of kleedgeld. - Kledingkeuze. - Schoolresultten. Lees de tekst op ldzijde 42 en 43 vn je lesoek. Verklr de woorden rp, rekdnce, hiphop en rggin n ostin. Zoek de letterlijke etekenis en mk geruik vn een Engels woordenoek of vn internet. Rp Brekdnce Hiphop Brggin Boostin ritmische vertelling op muziek. crotische dns. jeugdcultuur met ls kenmerken o.. rpmuziek, grffiti en rekdnce. opscheppen. luffen, opscheppen. Leg uit wrom de rpcultuur juist in de rme wijken ontstond. Vooreelden vn een juist ntwoord: - Voor rp he je geen dure muziekpprtuur nodig, het is lleen jij, je stem en het (hrde) leven om je heen. - In een situtie wrin niemnd veel heeft kun je je onderscheiden door te kunnen rppen. Lees ron 20. Vind je dt Ali B. gelijk heeft? Licht je mening toe met twee rgumenten. Vooreelden vn een goed ergumenteerd ntwoord: - J, er zijn nog steeds veel vooroordelen over Mrokknse jongens ls groep. - J, er zijn nog steeds veel uitgnsgelegenheden die discrimineren ij de deur. Lees ron 23. Vind je dt rppers zich verntwoordelijk moeten voelen voor geweld en seksistisch gedrg onder jongeren? Vooreelden vn een goed ergumenteerd ntwoord: - J, ls je in clips doet lsof geweld stoer is en vrouwen lleen lt zien ls lustoject, gn jouw fns dit ls norml eschouwen. - Nee, de stoere prtjes en lote vrouwen zijn er lleen om ndcht te krijgen en veel geld te verdienen. Ze zijn drmee niet verntwoordelijk voor wt nderen doen. Leg uit wrom juist respect een elngrijk onderwerp is vn veel rppers. Rp is ontstn in de rme wijken. Veel jongeren heen dr weinig knsen. Toch willen zij met respect ehndeld worden. 35

11 SKATER NAAM: Luc, 15 jr, 4 hvo. HOBBY: Skteorden. Dt is mijn leven. MUZIEK: Hiphop, mr ook de Rolling Stones. IK BEN EEN SKATER: Je kn het smen doen en je krijgt respect ls je wt vets doet. We skten vk voor de kerk. FAVORIETE KLEDING: Wijde roeken, wnt dt is hndig. Crhrtt, Nike SB. WAT IS IN? Kickflips, ckflips, nollieflips, mr voorl stylisch skten. WAAR HEB JE EEN HEKEL AAN? Verrotte mensen en dode skteords. R&B NAAM: Viveck, 17 jr, 4 vmo-bb. HOBBY: Zingen en dnsen. MUZIEK: Alici Keys, hiphop. IK HOU VAN... R&B: Ik zing het zelf ook en ik vind het gewoon relxed. Ik g ook veel om met mensen die rppen. FAVORIETE KLEDING: By Pht, Only, mr ik drg eigenlijk vn lles. WAT IS IN? Zingen en dnsen. WAAR HEB JE EEN HEKEL AAN? Mensen die liegen of ruzie zoeken. GOTHIC/ALTO NAAM: Pul, 17 jr, 4 hvo. HOBBY: Slpen en uitgn met vrienden en zo; lekker doen wr je zin in het. MUZIEK: (Gothic)metl, Tristni, In flmes. IK BEN EEN... ALTO EN EEN GOTHIC: We heen ltijd lol met elkr, ook l drgen we veel zwrt. FAVORIETE KLEDING: Liefst iets zwrts of een spijkerroek, of iets vn H&M. Het gt niet echt om de kleding, mr om de spirit. WAT IS IN? Muziek, ier, vrienden. WAAR HEB JE EEN HEKEL AAN? Uitgescholden worden. Je verft je hr luw en ze stoppen je meteen in een hokje. RAPPER NAAM: Cerezo, 16 jr, 3 vmo-motorvoertuigen. HOBBY: Lekker chillen en een eetje muziek mken. MUZIEK: 2Pc, 50 Cent, gngsterrp. IK BEN EEN RAPPER: Ik en sinds mijn dertiende hiphopper. Ik luister lleen nr rp. Oude rp, nieuwe rp. Alles. FAVORIETE KLEDING: Akdemik, Ecko, G-Unit, Reeok. WAT IS IN? Grote, gouden kettingen, veel ling ling. WAAR HEB JE EEN HEKEL AAN? Als je ouders of de lerren ook gn rppen. KAKKER NAAM: Tony, 16 jr, 4 vmo-t. HOBBY: Hockey en wterpolo. MUZIEK: Clu, house, dnce, ik vind Glol deejys wel relxed. IK BEN EEN KAKKER: Ik en mijn vrienden zijn dt gewoon een eetje. FAVORIETE KLEDING: Hilfiger, G-str, Gstr, Diesel. Alles wt stylo heeft. WAT IS IN? Lekker een iertje drinken met zijn llen. Of frituren en met vrienden een filmpje kijken. WAAR HEB JE EEN HEKEL AAN? Gothics. Arelxte mensen op een feest. En wnnekkkers die een polo vn H&M drgen in plts vn Rlph Luren. Dt doe je niet. GAMER NAAM: Rogier, 17 jr, 5 hvo. HOBBY: Gmen en muziek mken. MUZIEK: Regge en sk, zols Ten CC en Mdness. IK BEN EEN GAMER: Het is een tweede wereld, wr je niet wordt eoordeeld op je uiterlijk, mr op je skillz. FAVORIETE KLEDING: Ik doe niet n merken, ls het mr lekker zit. Gten en zo oeit me niet. WAT IS IN? Gezellig hngen, ij de Aldi wt eten hlen, weer lekker hngen. WAAR HEB JE EEN HEKEL AAN? Alles wt wnne is, gewoon knsloos is dt. 36

12 10 Lten zien wie je ent Lees de ldzijde hiernst en zoek vn iedere groep de kenmerken op. welke muziek hoe zien ze eruit? Skter hiphop wijde roek, losse kleding R&B hiphop, Alici Keys stoer en sexy Gothic metl zwrte kleding, wijde mouwen, jurken Alto gitrrock, metl zwrte kleding, kistjes, legerroek Rpper 2Pc, 50 Cent, gngsterrp sportieve kleding en sportschoenen, merken ls Akedemik, Ecko, Reeok Kkker clu, house, dnce vk nette, duurdere merkkleding vn ijvooreeld G-str, Diesel, Rlph Luren Gmer regge en sk mkkelijke kleding, niet merkgeonden De mode is uiterrd ltijd n vernderingen en hypes onderhevig, dus de leerlingen kunnen hier zelf het este nvullingen geven. Hoor jij ij één vn deze groepen? Of ij een ndere groep? Of nergens ij? Zet er ij wrom. Bespreek met de kls welke groepen op de school en in de omgeving estn en welke niet. Lt leerlingen ook ngeven wt ze een leuke groep vinden: ij welke groep zou je wel een tijdje willen horen? Yes-R is lij dt hij nooit crimineel is geworden. Wrom geeurt dt soms wel ij jongeren die geen n heen en het op school niet goed doen? Net ls Yes-R willen die jongeren snel geld verdienen. Dt lukt niet met werken en ze kiezen drom voor criminliteit. Vk stn ze onder druk vn de groep wr ze ij horen. Vind jij dt criminliteit ij de rpcultuur hoort? Leg je mening uit. Vooreelden vn mogelijke ntwoorden: JA: Er zijn veel vooreelden vn rppers die crimineel zijn of wren en hun clips en teksten gn vk over criminliteit. NEE: Er zijn veel goede rppers die niets met criminliteit te mken willen heen en optredens vn rppers zijn vk leuke feesten zonder geweld of criminliteit. 37

13 12 Mk je eigen rp Deze opdrcht is eventueel mogelijk in comintie met een les CKV, muziek of Nederlnds. Soms is het nodig om leerlingen ij deze opdrcht een 'zetje' te geven, mr de resultten zijn meestl erg verrssend en de moeite wrd. Een rp is een rijmende tekst, die je uitspreekt op het ritme vn muziek. Veel rppers gn drij flink tekeer. Het lijkt wel of ze schreeuwen. Bijvooreeld omdt ze ergens oos over zijn. Opdrcht: mk zelf een rp. STAP 1 De meeste rppers zingen over dingen wrover ze kwd zijn. Bedenk dus llereerst een onderwerp wrover jij je oos mkt en noteer dt hieronder. STAP 2 Noteer vier woorden die horen ij het onderwerp en die je wilt geruiken STAP 3 Je het nu een onderwerp en enkele elngrijke woorden. Dr gt je rp over. Je het nu nog twee kleine prolemen: het egin en het rijm. Eerst het egin. Veel rppers eginnen door zichzelf voor te stellen, lsof ze echt tegen je prten. Verder is het leuk om meteen iets te zeggen dt de ndcht trekt. Bijvooreeld: Jullie weten hoe ik heet, wnt ik en Bs, Ik rp lle dg, ook in de kls. Mr weten jullie wel wr ik voor st? Ik en tegen oorlog ls een echte rst. Mk nu zelf vier regels wrin je je voorstelt. Eigen uitwerking leerling. STAP 4 Je het nu een egin. Nu is het tijd om het rijmproleem n te pkken. Je het uit stp 2 en 3 een ntl woorden die elngrijk zijn. Neem zo n woord en schrijf een heel rijtje woorden op, dt drop rijmt. Bijvooreeld op oorlog rijmt: edrog, toch, nog, mr ook genoeg rijmt er (een eetje) op. Eigen uitwerking leerling. STAP 5 Mk je rp eerst op een kldldje. Als je rp klr is, schrijf je hem netjes over. Je kunt, ls je dt wilt, nu muziek of een ritme zoeken wrop je gt rppen. 38

14 6 Hoe kijk je tegen nderen n? 1 2 In het verhl is Tim plotseling een populire jongen ij de nderen geworden. Hoe komt dt? Hij heeft Jessic ten dns gevrgd en drmee versierd. Drnst heeft hij geholpen om een inreker te ontmskeren. Leg uit wt wordt edoeld met etiketten plkken. Een eeld vormen vn mensen door ze te eoordelen op een ntl kenmerken Tim kiest ervoor ltijd zichzelf te zijn. Kun je ltijd jezelf zijn, ls je dt wilt? Of word je ltijd eïnvloed door nderen? Het is lstig om ltijd voor 100 procent jezelf te zijn, wnt vk moet je toch rekening houden met nderen. Elkr eïnvloeden gt vk ongemerkt. Wrom kun je zeggen dt Tim ook een verkeerde vriend is? Sommigen zullen hem een verrder vinden. Anderzijds is het in zo n situtie juist heel erg moedig om te kiezen voor eerlijkheid. Wt is een ndeel vn eeldvorming? Je eoordeelt lleen het etiket en leert iemnd niet werkelijk kennen. Wt hoort meer ij jou: rolgedrg of roldoorrekend gedrg? Proeer ook n te geven wrom. Veel jongeren in de puerteit zijn nog op zoek nr hun identiteit. Vk sluiten ze hierij n ij nderen, zodt er sprke is vn rolgedrg. Sommige jongeren kiezen er echter voor om met hun gedrg onvoorspelr en roldoorrekend te zijn. Herkennen leerlingen de verschillen hiertussen? 7 In of uit je rol Lees ron 26. Is het verhl over André Hzes een vooreeld vn rolgedrg of juist vn roldoorrekend gedrg? Wrom? Het is roldoorrekend gedrg. Hij lt ls ekende Nederlnder / idool ook zijn gewone menselijke knt in eeld rengen. Lter volgden er vele rel life sops rond ekende Nederlnders. Wt willen de mkers met dit progrmm ereiken? Geruik in je ntwoord het egrip eeldvorming. Veel jongeren heen een epld eeld vn een gehndicpte of iemnd met een ziekte. BNN doorreekt deze eeldvorming door te lten zien dt gehndicpten eigenlijk heel norml zijn. Ook lt het progrmm zien hoe jongeren omgn met hun ziekte of ndoening. Wrom kun je zeggen dt er in het progrmm roldoor rekend gedrg pltsvindt? Veel mensen verwchten vn gehndicpten dt zij voorl thuis zitten (hun rol ). In de prktijk lijkt echter dt zij veel normle dingen doen, zols uitgn en op vkntie gn. Het progrmm lt dit zien en is dus roldoorrekend. 39

15 7 Hoe we smenleven 1 Leg uit wrom jij fhnkelijk ent vn ndere mensen. In deze smenleving he je ltijd indingen met ndere mensen. 2 Zijn nderen ook vn jou fhnkelijk? Leg uit. J, wnt jouw gedrg heeft ook gevolgen voor de mensen in jouw omgeving. 3 Bedenk een eigen vooreeld vn een economische inding en een politieke inding die jij het. Bijvooreeld je ijntje ls vkkenvuller of kinderopps is een economische inding, en de leerplicht is een politieke inding. 4 Lees ron 28. Vind je dt de uitsprk vn Neil Armstrong in de titel is uitgekomen? Zo j, geef een vooreeld? Door velen wordt de eerste stp vn de mens op de mn ls een historisch moment gezien. An de ndere knt is er met de mn verder weinig gedn. 5 Wrom kn een smenleving niet voortestn ls iedereen voor zichzelf leeft? Dn worden de wrden en normen vn de dominnte cultuur niet meer doorgegeven en verliest de smenleving hr identiteit. Bijvooreeld: in het verkeer rijden we rechts en geven we verkeer vn rechts voorrng. Als deze fsprken niet meer worden ngeleefd, ontstt er chos. Behndel eventueel het egrip cohesie. 6 Mensen heen elkr nodig Om te leven he je nderen nodig. Hieronder zie je in de linkerkolom dingen die je nodig het in je leven. Schrijf in de tweede kolom welke indingen je het om in die ehoefte te voorzien. Geef rechts drie vooreelden vn mensen of zken met wie jij zo n soort inding het. Wt he je nodig? Welke soort indingen? Drie vooreelden: 1. Kennis en informtie kennisindingen - je lerr - internet - de triner vn je sportclu 2. Eten, drinken, kleding en onderdk 3. Vriendschp, liefde en wrmte economische indingen gevoelsindingen - ouders - supermrkt - s - woningouwvereniging - prtner - vrienden - fmilie - huisdier 4. Bescherming politieke indingen - school - politie - ziekenhuis - rndweer 40

16 7 Een spijkerroek-reisverhl Lees ron 30. Zet het spijkerroek-reisverhl in de juiste volgorde. 1. Ktoen wordt gesponnen. 2. Een spijkerroek wordt in elkr genid. 3. Jij koopt de roek. 4. Ktoen wordt geweven. 5. Ktoenen stof wordt in ptronen geknipt. 6. Een oer verouwt ktoen. 7. De roeken worden nr een groothndel gercht. 8. Areiders plukken ruwe ktoen. 9. Een kledingzk koopt de roek Wt hoort ij elkr? Mk deze opdrcht met een klsgenoot. Hieronder stn egrippen uit het them Jongeren. Comineer steeds vier egrippen die lleml horen ij één epld kernwoord. VOORBEELD: Kernwoord: Sociliserende institutie Bijehorende egrippen: 1. ouders 2. overheid 3. medi 4. school Uitleg: Deze vier egrippen horen ij het kernwoord Sociliserende institutie omdt kinderen worden opgevoed door hun ouders, door school, door de medi en door de overheid. Je mg ieder egrip uit de lijst mr één keer geruiken. De woorden uit het vooreeld mg je wel opnieuw geruiken. Angeoren gedrg Angeleerd Beloning Cultuur Economische indingen Gevoelsindingen Imittie Internlistie Jongerencultuur Kennisindingen Medi Normen Opvoeding Ouders Overheid Politieke indingen Sncties School Socile controle Sociliserende institutie Socilistie Strf Sucultuur Vrienden Wrden Kernwoord: Opvoeding Bijehorende egrippen: Begrippen die hier mogelijk zijn: ngeleerd, eloning, cultuur, imittie, normen, ouders, overheid, sncties, school, socile controle, socilistie, strf, sucultuur, vrienden, wrden. Kernwoord: Jongerencultuur Bijehorende egrippen: Begrippen die hier mogelijk zijn: gevoelsindingen, imittie, medi, school, socilistie, sucultuur, vrienden. 41

17 9 Ik wil een piercing Lees de tekst over de ruzie vn Suznne met hr vder in ron 34. C A S E Is er sprke vn een elngentegenstelling tussen Suznne en hr vder? Wrom? J, Suznne wil de vrijheid om zelf over een piercing te eslissen. Hr vder wil hr die verntwoordelijkheid nog niet geven. Welke normen of wrden heen Suznne en hr vder lleei? Gezondheid, hygiëne en veiligheid zijn gemeenschppelijke wrden. c Welke normen en wrden heen ze niet gemeen? Voor Suznne geldt de norm dt zij vindt dt een piercing erij hoort, en voor hr geldt ook de wrde opwinding/gevoeligheid. d Volgens de vder zijn piercings gevrlijk. Wt is het gevr vn piercen? Geruik ron 33. Het risico vn ontstekingen, cessen en llergische recties. Drnst is er kns op ntsting vn zenuwnen, loedvten en pezen ij ondeskundig piercen. e Heeft de vder het recht om een piercing te verieden? JA / NEE, wnt: in ron 31 stt dt een minderjrige hndelingsonekwm is. in ron 33 stt dt officieel jongeren onder de chttien geen ttoege of piercing mogen nemen. f Welke oplossing voor dit proleem vind jij de este? Kruis n of schrijf je eigen oplossing op. Piercings zijn dom; niemnd moet er een nemen. Suznne moet wchten tot ze meerderjrig is. Suznne moet wchten tot ze oud genoeg is om verstndig te eslissen. Suznne mg zelf eslissen, wnt ze is l vijftien jr. Suznne mg zelf eslissen, wnt het is hr lichm. Optie 1 is geen mogelijke oplossing, mr een mening. Wrom is het logisch dt het recht op utorijden vnf je chttiende geldt? Geruik het egrip hndelingsonekwm in je ntwoord. Volgens de wet en je tot je chttiende hndelingsonekwm. De wet denkt dt je te jong ent om goed uto te rijden en om goed met het drukke verkeer om te gn. 37

18 Volgens de minister is zijn pln goed voor de verkeersveiligheid. Leg uit. De minister lt jongeren op deze mnier wennen n het verkeer. Zodr ze dn lleen de weg op mogen, heen ze meer ervring dn utomoilisten die direct n het hlen vn hun rijewijs lleen de weg op gn. 38

19 KEUZEOPDRACHTEN ONDERZOEKSOPDRACHT: INTERVIEW JE OMA OF JE BUURMAN Een heleoel dingen vind jij nu gewoon. Cd s, uitgn, chtten, je moieltje, enzovoort. Vroeger ws dt nders. Om te weten te komen wt jongeren vroeger deden, g je een interview houden met een vn je ouders, je op of om, je lerr of je uren. De vrg die jij gt onderzoeken luidt: Wt is het grootste verschil tussen jongeren vroeger en jongeren nu? STAP 1: DE VOORBEREIDING Mk een tijdplnning: wnneer g je vrgen mken, wnneer hou je het interview, wnneer mk je het verslg en wnneer moet je het verslg inleveren. Mk voor je interview een lijstje met vrgen. Hieronder stn vrgen die je kunt stellen. Bedenk ook zelf vrgen. - In welk jr ws u zestien jr? - Zt u toen op school? Zo j, wt voor school? - Als u toen l werkte: wt voor werk deed u? - Kreeg u zkgeld? Zo j, hoeveel ws dt dn? - Ging u wel eens uit? Zo j, wrheen? - Welke muziek vond u toen leuk? - Hoe zg u er vroeger uit (kleding, hr, enzovoort)? Heeft u nog een foto vn vroeger? Mg ik die zien? - Hd u wel eens ruzie met uw ouders? Wrover ging die ruzie? - Behoorde u tot een jongerencultuur of een eplde groep? Hoe werd die groep genoemd? STAP 2: HET ONDERZOEK Hou het interview. Mk tijdens het interview ntekeningen. Eventueel kun je het interview opnemen. STAP 3: DE PRESENTATIE Mk een verslg vn je interview op de volgende mnier: - Werk het interview direct n floop uit, dn weet je de ntwoorden nog goed. - Zet n het egin de nm en leeftijd vn de persoon die je interviewt. - Schrijf de vrgen over en zet het ntwoord eronder. - Schrijf n het eind een conclusie: wt is het grootste verschil tussen jongeren vroeger en jongeren nu? - Mk het verslg niet te kort en niet te lng: miniml één en mximl twee kntjes A4. - Lever je verslg op tijd in ij je docent. JONGEREN IN HET NIEUWS Het meeste nieuws dt je in de krnt leest gt over volwssenen. Af en toe gt het over jongeren. Bijvooreeld over scholieren of over jeugdwerkloosheid. Ook zijn jongeren soms zelf in het nieuws. Bijvooreeld ls ze iets specils gedn heen, zols jonge sporters of jonge inrekers. 39

20 Wt moet je doen? 1. Zoek een week lng iedere dg in de krnt nr nieuws over jongeren. Knip deze erichten uit. 2. Kies n het eind vn de week de tien leukste erichten, foto s, dvertenties, enzovoort. 3. Plk deze krntenrtikelen op een groot vel ppier, ijvooreeld een A3-ppier. 4. Zet er een mooie titel oven. 5. Je het nu je eigen jongerenkrnt gemkt. Lever deze krnt in ij je docent. 40

21 BEGRIPPENLIJST Angeoren eigenschppen zijn heel moeilijk te vernderen. Vooreelden zijn driftig zijn, verlegenheid en muzikl gevoel. Socile controle is de mnier wrop nderen je nsporen of dwingen om je n eplde regels te houden. Sncties zijn positieve en negtieve recties; eloningen en strffen. Identifictie etekent iemnd zien ls je idele vooreeld wrop je wil lijken. Een wrde is een principe dt iemnd echt elngrijk vindt in het leven. Ftsoensnormen zijn vk ongeschreven regels over hoe je je moet gedrgen, het hoort zo. Bij socilistie wordt gezorgd voor overdrcht vn kenmerken vn een groep of smenleving. Sociliserende instituties zijn groepen die invloed heen op jouw wrden, normen, kennis en vrdigheden. Er is sprke vn internlistie ls je je min of meer utomtisch gedrgt zols de groep dt verwcht. Je spreekt vn een cultuur wnneer een groep mensen dezelfde wrden, normen en gewoonten heeft. Een dominnte cultuur is de cultuur vn een grote groep mensen die overheersend is. Een sucultuur is de cultuur vn een kleine groep mensen. Jongerenculturen zijn ontstn door meer vrije tijd en gestegen welvrt. Ze zijn herkenr n een eigen stijl, kleding, muziek, etc. Er is sprke vn een genertieconflict ls de wrden en normen vn ouders otsen met die vn hun kinderen. 41

22 Beeldvorming etekent dt je je een eeld vormt vn iets of iemnd nders. Rolgedrg is hoe jij je volgens nderen moet gedrgen in eplde situties. Roldoorrekend gedrg vindt plts ls je je nders gedrgt dn in je positie verwcht mg worden. Bij gevoelsindingen he je vk te mken met positieve gevoelens ls vriendschp, steun en liefde. Bij economische indingen gt het om lles wt te mken heeft met je levensonderhoud. Bij kennisindingen gt het om lles wt te mken heeft met leren. Bij politieke indingen gt het om de overheid die zorgt voor escherming en regelgeving. 42