Comorbiditeit en oncologische zorg voor ouderen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Comorbiditeit en oncologische zorg voor ouderen"

Stijn van de Berg
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Comorbiditeit en oncologische zorg voor ouderen Huub Maas, klinisch geriater TweeSteden ziekenhuis Tilburg IKZ Eindhoven Rotterdam

2 Definities Comorbiditeit: bijkomende ziekte(n) naast de index ziekte Multimorbiditeit: co-existentie van ziekten

3 Prevalentie van multimorbiditeit ,9 31,4 Percent (%) ,2 14,1 12,2 18, None Four + Number of Chronic Conditions Wolff JL, Starfield B, Anderson G. Arch Intern Med. 2002;162:

85+ 5 0 None Four + Number of Chronic Conditions Wolff

4 Prevalentie comorbiditeit naar leeftijd bij diagnose maligniteit leeftijd comorbiditeit % % % geen eerdere kanker COPD hartziekten vaatziekten hypertensie diabetes mellitus Coebergh JWW et al Eur J Cancer 2000;36:95-99

kanker 7 12 17 COPD 6 12 13 hartziekten 5 14 20 vaatziekten 3 9 11

5 Mammacarcinoom: Prevalentie comorbiditeit - leeftijd 60% 50% 40% 0% Hypertension One or more severe comorbidities High sev. heart disease Percent 30% 20% Arthritis Heart disease, moderate 10% 0% COPD leeftijd Previous malignancy Stroke/TIA* Diabetes Yancik R, JAMA 2001, 285,

heart disease Percent 30% 20% Arthritis Heart disease, moderate 10% 0% COPD

6 Comorbiditeit komt frequent voor maar is het ook relevant?

7 Beoordeling comorbiditeit Dichotoom (ja/nee) Som van aantal ziekten (continue variabele) Specifieke combinatie van ziekteparen Comorbiditeitsindex (evt inclusief ernst)

8 Voorbeelden van comorbiditeits indices Charlson comorbiditeits index CIRS-G ICED ACE-27 of Kaplan Feinstein Index

9 Multimorbiditeit: 1-jaarsoverleving afd geriatrie Driessen, Maas, 2004

10 Beoordeling comorbiditeit. gemeenschappelijke pathofysiologie impact op ziektepresentatie, diagnostische procedures impact op kwaliteit van leven impact op toepassing van richtlijnen of standaardbehandeling

11 Beoordeling comorbiditeit. impact op mortaliteit, complicaties gevolgen voor organisatie van zorg: samenhang, continuiteit heropnames, kosten aanpassingen of interventies vanwege comorbide ziekten uitkomsten?

12 Comorbiditeit ziektepresentatie / diagnostiek verwijzingsfilter? toekennen van klacht aan bekende ziekte

13 Synergistisch ziektemodel: combinaties van ziekten leiden tesamen tot klacht, symptoom of disability Fried 1991, Bjerager 2006

14 Comorbiditeit ziektepresentatie / diagnostiek Vroegdetectie coloncarcinoom (de Marco 2000) mammacarcinoom (Satariano 1992) Bij vitale patienten: Verbeterde adherentie aan richtlijnen (Higashi 2007)

15 Kwaliteit van leven Vrijwel altijd negatief effect functioneren psychisch welbevinden sociale activiteiten of welbevinden Vooral diabetes mellitus, hartvaatziekten of depressie Gezondheidsraad 2008

activiteiten of welbevinden Vooral diabetes

16 Kwaliteit van leven: Oncologische studies zijn outcast Ouderen met longca of colonca: comorbide ziekten hebben geen invloed op QoL Schag 1994 Kurtz 1999 Given 2000

17 Impact van multi-morbiditeit op zelfredzaamheid 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% geen ziekte 1 ziekte >=2 ziekten zelfredzaam verminderd zelfredzaam Kriegsman et al. Dis Rehab 1997;19:71-83

18 Impact van multimorbiditeit op 3-jaars achteruitgang in zelfredzaamheid OR geen ziekte 1 ziekte 2 ziekten >=3 ziekten Kriegsman et al. J Clin Epidemiol 2004;57:55-65

19 Multimorbiditeit en depressieve symptomen geen ziekte 1 ziekte 2 ziekten >=3 ziekten Penninx et al. J Psychosom Res 1996;40: ;

20 comorbiditeit Keuze van behandeling Overleving + complicaties

21 Invloed comorbiditeit op chirurgie: rectumcarcinoom

22 Invloed comorbiditeit op radiotherapie: rectumcarcinoom

23 Invloed comorbiditeit op chirurgie: NSCLC

24 Comorbiditeit en behandelkeuze

25 Behandelkeuze Leeftijdseffect vs comorbiditeitseffect 70 á 75 jaar: omslagpunt in population-based studies

26 Lethale maligniteit pancreas, ovariumca en SCLC Is er groots lijden te verwachten colorectale tumoren Is alternatieve behandeling voorhanden NSCLC meer radiotherapie NHL (aggressive) meer radiotherapie Adjuvante therapie radiotherapie bij rectumcarcinoom en mammacarcinoom chemotherapie bij St. III colonca

27 Behandelaanpassingen terecht? Vooral population-based data Retrospectief Gegevens functionele status Impliciet verwijzen naar -Overleving tgv comorbide ziekte -Hoog complicatierisico bij behandeling X

28 Behandelaanpassingen terecht? NHL : toevoeging groeifactoren (Peters et al, Ann hematol, 2001) Ovarium ca en colonca St III: toename chemotherapie in de tijd Wat vinden ouderen er zelf van?

29 Behandelaanpassingen terecht? Hughes et al. NEJM 2004;351:

30 comorbiditeit Keuze van behandeling Overleving + complicaties

31 Comorbiditeit en mortaliteit `sterfte aan maligniteit of comorbide ziekten Janssen-Heijnen et al, Crit Rev Oncol Hematol 2005;55:

32 Hoe zit het met de overleving bij ziekteparen? Ziekteparen en complicaties?

33 Comorbiditeit en overleving: Rectumcarcinoom + HV-ziekten sur vmth STRATA: hart j a=0 hart j a=1 I KZ

34 Comorbiditeit en overleving: Rectumcarcinoom + diabetes p < sur vmth STRATA: di abj a=0 di abj a=1 I KZ

35 Comorbiditeit en overleving: Rectumcarcinoom + COPD P< sur vmth STRATA: l ongzj a=0 l ongzj a=1 I KZ

36 Rectumcarcinoom : complicaties en comorbiditeit Lemmens et al, 2007

37 hartvaatziekte en overleving colonca stadium III

38 hartvaatziekte en overleving mammacarcinoom

39 Hoe dit in te passen in de praktijk? Lethale tumoren met high risk behandeling Op zoek naar patienten zonder comorbiditeit

40 Overleving ovariumca FIGO stadium II/III Maas et al, Gynecol Oncol 2005:

41 Hoe dit in te passen in de praktijk? Klinisch pad ontwikkelen Data- en kennisintensief terrein Geriatric assessment: wel meer ziekten onderkend, Extermann et al 2004 impact?? tolerantie/toxiciteit chemotherapie: Functionele status meer relevant dan comorbiditeitsindex Maas et al, 2007

42 Comorbide ziekten in oncologie Beinvloedt diagnostisch traject Beinvloedt behandelkeuze en overleving Behandelaar? Patient? Inconsistenties aanwezig Noopt tot expliciete inbreng in behandelbespreking

43 Gezondheidsraad: hét issue van multimorbiditeit is complexe multimorbiditeit = multimorbiditeit met functionele beperkingen of multimorbiditeit met frailty-kenmerken

Vergelijkbare documenten

Ouderen en kanker: epidemiologie en factoren van invloed op behandeling en overleving. Maryska Janssen-Heijnen Valery Lemmens

Ouderen en kanker: epidemiologie en factoren van invloed op behandeling en overleving Maryska Janssen-Heijnen Valery Lemmens Levensverwachting in jaren Nederlandse bevolking 2007 Leeftijd Mannen Vrouwen