Kanker en diabetes Introductie. Co-morbiditeit. Kanker en comorbiditeit. Kanker en diabetes

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Kanker en diabetes 19-11-2012. Introductie. Co-morbiditeit. Kanker en comorbiditeit. Kanker en diabetes"

Myriam van der Wolf
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Kanker en diabetes Introductie Kanker en comorbiditeit Landelijk Overleg Oncologie Verpleegkundigen 8 november 2012 M. Zanders, arts-onderzoeker IKZ Kanker en diabetes Casuïstiek Dillemma s in de praktijk Co-morbiditeit Definitie: tijdens een bepaalde periode optreden van meer dan één ziekte. Indexziekte (specifieke ziekte): een aparte, bijkomende entiteit die bestaat of optreedt bij een patiënt tijdens het klinisch beloop van de bestudeerde indexziekte (bijv. kanker) Gelijktijdig voorkomen van twee of meer aandoeningen: multimorbiditeit Multimorbiditeit en comorbiditeit in de Nederlandse bevolking, SH van Oostrom et al. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2011;155:A3193 1

2 Co-morbiditeit Multimorbiditeit en comorbiditeit in de Nederlandse bevolking, SH van Oostrom et al. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2011;155:A3193 Co-morbiditeit Classificatie van co-morbiditeit volgens het IKZ sinds 1993 Eerdere (BCC uitgesloten) Pulmonaire ziekten COPD, astma Type kanker en co-morbiditeit (man) Colon/rectum Prostaat Cardiovasculaire ziekten Cerebrovasculaire ziekten Hypertensie Gastro-intestinale ziekten Diabetes mellitus Andere Myocardinfarct Hartfalen Angina pectoris Cardiomyopathie Klepprothese (aorta/mitralis) Claudicatio intermittens Aneurysma abdominalis Trombo-embolieën CVA Hemiplegie Ziekte van Crohn Collitis Ulcerosa Cirrose Hepatitis Ziekten van de urinewegen Bindweefselziekten Dementie Chronische infectie Man (aantal 7.500) Totaal Eerdere Hart- en COPD Hypertensie Diabetes Man (aantal ) Totaal Eerdere Hart- en COPD Hypertensie Diabetes

Prostaat Cardiovasculaire ziekten Cerebrovasculaire ziekten Hypertensie Gastro-intestinale ziekten Diabetes mellitus Andere Myocardinfarct Hartfalen Angina pectoris Cardiomyopathie Klepprothese

3 Type kanker en co-morbiditeit (vrouw) Mamma Vrouw (aantal ) Totaal Eerdere Hart- en COPD Hypertensie Diabetes Endometrium Vrouw (aantal 2.200) Totaal Eerdere Hart- en COPD Hypertensie Diabetes Een patiënt met diabetes mellitus, COPD, overgewicht, borst kanker en hartfalen consulteert niet alleen de huisarts maar waarschijnlijk ook de internist, longarts, oncoloog en cardioloog. Het is dus niet vreemd dat de kosten exploderen door inefficiëntie, dat een tekort aan arbeidskrachten wordt voorzien en dat de geleverde zorgkwaliteit voor deze patiëntengroepen vaak onder de maat is. Dokters leveren feitelijk nazorg, en niet voorzorg die multimorbiditeit voorkomt of uitstelt, of die zelfmanagement stimuleert. Met andere woorden: naast superspecialisatie moet er ook ruimte komen voor het verbinden en overkoepelen, ofwel het generaliseren, van bestaande medische expertise. Vragen Diabetes en kanker Hoe besteden jullie, als verpleegkundige, aandacht aan comorbiditeiten? Diabetes: Kanker: Belangrijke rol weggelegd voor verpleegkundige? Medicijnen en chemotherapie? Polyfarmacie? Sterke toename door vergrijzing, constant risico, dalende sterftecijfers +/ ooit diagnose kanker Diabetes tot 2025; preventie en zorg in samenhang, Baan CA et al. RIVM-rapport Kanker in Nederland tot 2020, Signaleringscommissie Kanker, KWF Kankerbestrijding

niet alleen de huisarts maar waarschijnlijk ook de internist, longarts, oncoloog en cardioloog.

4 Diabetes en kanker Diabetes prevalentie in verschillende soorten kanker Prevalentie va an diabetes (%) Colorectaalcarcinoom Endometriumcarcinoom Algemene bevolking Algemene bevolking Leeftijdsgroepen in in jaren Overleving kankerpatienten (65+) Diabetes en kanker Gaan kankerpatiënten met diabetes sneller dood door de diabetes? Overlev ving (%) Geen comorbiditeit, vrouw Geen comorbiditeit, man Diabetes, vrouw Diabetes, man Wordt deze groep minder agressief behandeld? Of is er werkelijk sprake van een interactie tussen beide aandoeningen? Óf is er een interactie tussen diabetes geneesmiddelen en kanker? Tijd in maanden 4

5 Sneller dood door de diabetes? Minder aggressieve behandeling? 100 Overleving endometriumcarcinoom patiënten Stadium III colon carcinoom, chemotherapie 80 Overleving ( %) Geen diabetes, kanker sterfte Geen diabetes, algemeen Diabetes, kanker sterfte 20 Diabetes, algemeen Algemene overleving p < Kanker sterfte p= Tijd in maanden Interactie tussen diabetes en kanker? Interactie DM medicatie en kanker? The insulin and insulin-like growth factor receptor family in neoplasia: an update; M. Pollak; Nature Reviews Cancer 12, (March 2012) 5

diabetes, algemeen Diabetes, kanker sterfte 20 Diabetes, algemeen Algemene overleving p < 0.0001 0 Kanker sterfte p=0.

6 Consequenties praktijk Vragen Multidisciplinaire aanpak van specialist en huisarts Mogelijk aanpassing kanker behandeling aan comorbiditeit noodzakelijk Coördineren van behandeling en individueel plan Andersom: kanker wordt als levensbedreigender ervaren dan co-morbiditeit! Dus behandeling van comorbiditeit (tijdelijk) van minder belang Worden diabetes patiënten minder agressief behandeld? Zien jullie veel bijwerkingen bij deze groep patiënten? Welke zijn dit vooral? Kanker wordt als levensbedreigender ervaren dan co-morbiditeit? Hoeveel aandacht wordt er bijvoorbeeld besteed aan diabetes regulatie? Toenemende zorgvraag: wat merken jullie van de herschikking van taken van arts naar verpleegkundige, zowel in omvang als complexiteit? Casus 1 Patient A, 67, borstkanker Gaat behandeld worden met chemotherapie Voorgeschiedenis: diabetes mellitus Hoe ziet jullie anamnese eruit? Waar op moet extra worden gelet bij zo n patient? Casus 1 Consequenties op lange termijn bij deze patienten? Perifere neuropathie bij anti-kankertherapie Platina s : Oxaliplatin, Cisplatin Taxanes: Docetaxel Paclitaxel Anti-metabolieten: Capecitabine Vinca-alkaloïden: Vincristine Alkylerende cytostatica: Melfalan imids: thalidomide Proteasoomremmers: bortezomib 6

Zien jullie veel bijwerkingen bij deze groep patiënten? Welke zijn dit vooral? Kanker wordt als levensbedreigender ervaren dan co-morbiditeit?

7 Casus 2 De arts staat in de behandelmodus 54 jarige patiente gediagnosticeerd met borstkanker krijgt chemotherapie (taxotere). En dexamethason Wordt er standaard gecontroleerd op diabetes? Wordt de DM verpleegkundige erbij gehaald? Zijn jullie hier alert op? Artsen behandelen patienten die binnenkort zullen sterven, vaak te lang door Zijn jullie, net als artsen, van mening dat er te lang wordt doorbehandeld? En als dat zo is, hoe ervaren jullie jullie eigen rol daarin? Als een arts nog wilt door behandelen, heb je daar dan begrip voor en ben je van mening dat je bijdraagt aan het schaden van de patiënt? Wordt jullie stem gehoord in de praktijk of juist niet? Wat zouden jullie anders willen zien? Vragen 7

nl/video/378515-terminale-patienten-vaak-te-lang-doorbehandeld.html Zijn jullie, net als artsen, van mening dat er te lang wordt doorbehandeld?

Vergelijkbare documenten

Ouderen en kanker: epidemiologie en factoren van invloed op behandeling en overleving. Maryska Janssen-Heijnen Valery Lemmens

Ouderen en kanker: epidemiologie en factoren van invloed op behandeling en overleving Maryska Janssen-Heijnen Valery Lemmens Levensverwachting in jaren Nederlandse bevolking 2007 Leeftijd Mannen Vrouwen