Passende zorg in de laatste levensfase?

Transcriptie

1 Elckerlijck congres Casuïstiek & Passende zorg in de laatste levensfase? Workshop 29 oktober 2015 Marjolein van Meggelen MZO RN adviseur palliatieve zorg IKNL

2 De ochtend Munch 1884

3 Inhoud Introductie Casus Conclusie

4 Introductie Ziektetrajecten Cijfers Passende zorg

5 Ziektetrajecten in de palliatieve fase Murray, 2005

6 Toekomstige behoefte palliatieve zorg Vergrijzing: aantal 65+-ers van 16% naar 26% Sterftecijfer Toename chronisch zieken, Multimorbiditeit Behoefte palliatieve zorg Verschuiving van zorg van ziekenhuis naar 1 e lijn

7 Trends en prognoses Sterfte 2010 Incidentie toename tot 2040 Kanker % Dubbele vergrijzing Dementie % CVA % Hartfalen toename COPD toename

8 Enquête KNMG Artsen 60 % eens met de stelling dat patiënten in de laatste levensfase langer worden behandeld dan nodig en wenselijk is. Artsen 65 % eens met stelling dat artsen te lang wachten om met hun patiënten over het naderende einde te spreken. Visser, De arts staat in de behandelmodus, Medisch Contact

9 Onderzoek NIVEL Verpleegkundigen - 75 % wil betrokken worden bij behandelbeslissingen rond levenseinde - 64% denkt dat patiënten zich makkelijker uitspreken bij hen Indien specialisatie in PZ: grotere kans op multidisciplinaire besluiten Albers et al., 2013, Attitudes of nursing staff towards involvement in medical end-of-life decisions: a national survey study.

10 Passende zorg in de laatste levensfase Doelstellingen Analyse van aard en omvang (van aandoeningen, specialismen, situaties) en mechanismen Bevorderen van wel-passende zorg krijgen in de laatste levensfase, middels publiek debat, en middels instrumentontwikkeling Opdrachtgever voor rapport: Leiding: Uitvoering: Federatiebestuur KNMG stuurgroep met representatie van huisartsen, medisch specialisten (waaronder ouderengeneeskunde), verpleegkundigen, patiënten- en ouderenvertegenwoordigers (LHV, NHG, OMS, Verenso, V&VN, NPCF, NFK, NOOM en CSO) bureau KNMG, met steun van ZonMw en EMGO+

11 Resultaten - passende zorg Passende zorg in de laatste levensfase is zorg volgens patiënten / naasten volgens hulpverleners 1 waarbij de wens van de patiënt centraal staat 54% 49% 2 die tot stand is gekomen in goede communicatie 20% 26% 3 die aansluit bij het leven van de patiënt (in vertrouwde omgeving) 12% 11% 4 die verleend wordt door zorgverleners die goed samenwerken 4% 9% bekwaam zijn 6% 10% empathisch zijn 11% 5% betrokken zijn 10% 14% 5 die gericht is op lichaam 8% 11% èn geest 11% 17% èn op verbetering van kwaliteit van leven 11% 23% 6 met aandacht voor de rol van naasten 9% 18%

12 Resultaten - overbehandeling Meest voorkomende overbehandeling betreft volgens patiënten / naasten volgens hulpverleners 1 te veel / te belastende diagnostiek 15% 10% 2 voor opname of behandeling naar ziekenhuis gaan 14% 17% 3 operatie 14% 11% 4 chronische / preventieve medicatie 10% 1% 5 chemotherapie 9% 19% 6 (sonde)voeding / (intraveneuze) vochttoediening 9% 8% 7 bestraling 8% 1% 8 reanimatie 5% 8% 9 behandeling / beademing op IC 4% 3% 10 antibiotica 3% 3% 11 bloedproducten 3% 1% 16 niet gespecificeerd 11% 13%

13 Praten over levenseinde is niet gewoon. Doen is beter dan laten. Niet opgeven is de basishouding in onze samenleving. Opleidingen zijn gericht op doen. Veel hulpverleners, weinig afstemming, wie is verantwoordelijk? Palliatieve zorg wordt te laat ingezet. Praten is moeilijk. Richtlijnen zijn gericht op doen. Betaald voor handelen. Geen blik op de hele mens. Bij besluit over behandeling is medisch perspectief vaak nog leidend. Gesprek over mogelijk afzien van een behandeling kost meer tijd. Wat vertel je de patiënt? Grote onbekende: cultuur en levensbeschouwing beïnvloeden de kijk op levenseinde. Mensen leggen onvoldoende en niet op tijd hun wensen en voorkeuren rond het levenseinde vast.

14 Eerste vooruitgang bereiken op: 1. Het aanvaarden van en het praten over het levenseinde wordt gewoner. 2. De wensen van patiënten worden verhelderd en de samenwerking, inclusief overdracht, verbeterd. 3. Beslissingen neem je samen: het proces van besluitvorming wordt verbeterd. 4. Richtlijnen zijn niet alleen gericht op doen, maar ook op laten. 5. Het zorgstelsel wordt minder gericht op productie en meer op passendheid.

15 Van betekenis tot het einde dded&v=rtjce7zlkos

16 Casus 1 Mevr. V, 90 jaar - recent verhuisd naar verzorgingshuis, alwaar echtgenoot is overleden - verminderd mobiel, fikse artrose, maar verder in goede conditie - 2 x dd thuiszorg ivm aan- en uitkleden 2. Medisch probleem - obstipatie - bij lichamelijk onderzoek palpabele abdominale massa

17 Casus 1 (2) 3. Keuze-dilemma: 1 e lijn huisarts en V &V: Wel of niet nadere diagnostiek, en eventueel behandeling? 4. Mevr. V: - vindt het leven niks meer aan, - wil niet meer naar het ziekenhuis, en - wil geen onderzoeken naar aard van de zwelling

18 Wat nu? Wat maakt dat we de meest passende zorg geven? Rol patiënt Rol naasten/vrijwilliger Rol arts Rol verpleegkundige

19 Casus 1 (3) 5. Beloop: - mevr. V valt op vrijdagmiddag - heeft veel pijn en kan niet meer staan - thuiszorg belt overlegnummer, waarna HA met spoed komt, want mw. wil niet naar of opgenomen worden in het ziekenhuis - vermoedelijk heeft ze een fractuur

20 Casus 1 (4) Is deze situatie herkenbaar, hebt u vergelijkbare situaties meegemaakt? Welke reactie roept de gang van zaken bij u op?

21 Casus 2 1. Patiënt, voorgeschiedenis en context: Mevr. T, 44 jaar - Italiaanse van origine - binnenkort gepland vakantie/familiebezoek naar geboorte-regio - recent palpabel knobbeltje supraclaviculair 2. Medisch probleem: - cytologie: metastase plaveiselcelcarcinoom - X-thorax, vergeleken met eerder: groeiende tumor in oude TBClitteken - conclusie: afstandsmetastase van longkanker 21

22 Casus 2 (1) 3. Keuze-dilemma: Wat te doen, met welke prioriteit? - maximaal agressieve therapie? - palliatieve zorg? - wel of niet dat bezoek aan familie?

23 Casus 4 (3) Is deze situatie herkenbaar, hebt u vergelijkbare situaties meegemaakt? Welke reactie roept de gang van zaken bij u op?

24 Conclusie - vervolg It takes 2 people to make a child It takes a whole village to raise a child (Afrikaans gezegde) It takes a whole community to die at the right moment in the right place and the right caregiver. (MvM 2015) (Doel nationaal programma palliatieve zorg 2020)

25 Dank!