Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC

Transcriptie

1 Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC

2

3 Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe generalistische zorg Relatief veel overlijdens buiten het ziekenhuis Euthanasiewet Richtlijn palliatieve sedatie Behoorlijke transparantie m.b.t. medische besluitvorming

4 Wat is palliatieve zorg? Palliatieve zorg richt zich op het verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten met een levensbedreigende aandoening, door: het anticiperen op en behandelen van pijn en andere symptomen het voorkomen en oplossen van psychologische en sociale problemen aandacht voor zingeving en spiritualiteit het ondersteunen van de patiënt bij beslissingen over behandeling en zorg het helpen van naasten in het omgaan met de zieke en bij de rouwverwerking na het overlijden.

5 Voorzieningen op het gebied van palliatieve zorg in Nederland Soort voorziening Aantal Aantal plaatsen Hospicevoorziening - eigen verpleegkundige staf Hospicevoorziening - vooral vrijwilligers Hospicevoorziening - in/bij verpleeghuis Hospicevoorziening - in/bij verzorgingshuis Voorziening met zorg voor kinderen 9 61 Voorziening met opname - in ziekenhuis Palliatieve dagvoorziening dagzorg 17 Palliatieve dagvoorziening - polikliniek 1 Palliatieve dagvoorziening - psychosociale zorg 8 Consultatieteam - professionals 43 Team voorlichting en advies aan patiënten 11 Vrijwilligersorganisatie 179 Overige Thuiszorgorganisatie - aanbod palliatieve zorg 134 Totaal:

6 Ervaringen van burgers (n=1960) Wel eens nagedacht over: Medische behandeling in de laatste levensfase 57% Reanimatie 48% Euthanasie 55% Wie voor u beslist 53% Wel eens over gesproken Met naasten 41% Met arts 4% Wensen op papier vastgelegd 7% Behoefte aan informatie 21%

7 Kennis van burgers (n=1960) Ja Enigszins Weet u wat het begrip euthanasie inhoudt? 75% 23% een schriftelijke wilsverklaring is? 64% 29% het begrip palliatieve zorg inhoudt? 28% 26% het begrip palliatieve sedatie inhoudt? 22% 21%

8 Sterfte in Nederland Totaal aantal overledenen Doodsoorzaak: Kanker Ziekten hart/vaatstelsel Bron: CBS

9 Sterfte in Nederland Leeftijd bij overlijden: < 65 jaar 20% 18% jaar 36% 31% 80 en ouder 44% 51% Bron: Sterfgevallenonderzoek 2010

10 Zorg in de laatste levensfase Totaal aantal niet-onverwachte sterfgevallen: Behandeling voor overlijden gericht op: Genezing/levensverlenging 24% Comfort/palliatie 73% In de laatste maand als zorgverleners betrokken: Geestelijk verzorger 12% Palliatief consulent/team 10% Psychiater/psycholoog 6% Specialist pijnbestrijding 3% Opname in pz unit of hospice: Ja 11% Nee 87% Bron: Sterfgevallenonderzoek 2010

11 Zorg in de laatste levensfase Kanker Aantal niet-onverwachte sterfgevallen (96%) Behandeling gericht op Zorgverleners Opname pz unit of hospice Hart/vaatziekten (60%) Curatie/levensverlenging 10% 44% Comfort/palliatie 87% 52% Geestelijk verzorgers 13% 9% Palliatief team 21% 4% Psychiater/psycholoog 3% 5% Specialist pijnbestrijding 6% 2% Ja 20% 5% Bron: Sterfgevallenonderzoek 2010

12

13 Palliatieve sedatie Patiënt wordt buiten bewustzijn gebracht, zodat hij geen last heeft van ernstige onbehandelbare symptomen. Gebeurt in 12% van alle sterfgevallen. Medische handeling, in overleg met patiënt en naaste Richtlijn KNMG (2005/2009) voor artsen: De patiënt lijdt aan ernstige symptomen die niet behandeld en bestreden kunnen worden De patiënt zal naar verwachting binnen 14 dagen overlijden Meestal benzodiazepine in combinatie met morfine

14 Euthanasie Doelgericht beëindigen van het leven van een patiënt, op diens uitdrukkelijk verzoek, door een arts. Gebeurt in 3% van alle sterfgevallen Meestal barbituraat in combinatie met spierverslappend middel In Nederland sinds 2002 bij wet geregeld: Euthanasie is niet toegestaan, tenzij.

15 Aantal gevallen van euthanasie

16 Kenmerken van euthanasie en hbz 79% patiënten met kanker 76% < 80 jaar 79% levensverwachting < een maand 90% door de huisarts

17 Euthanasie en hart/vaatziekten Frequentie bij kanker: 7,6% Frequentie bij hart/vaatziekte: 0,5%

18 Medische beslissingen rond het levenseinde, % 35% 30% 25% % 15% 10% 5% 0% palliatieve sedatie

19 Palliatieve sedatie en hart/vaatziekten Frequentie bij kanker: 18,6% Frequentie bij hart/vaatziekte: 9,0%

20 Wat zeggen deze trends in medische beslissingen rond het levenseinde? Toenemende aandacht voor kwaliteit van leven / comfort in de laatste levensfase? Toenemende aandacht voor wensen patiënt in de laatste levensfase? Toenemend gevoel van maakbaarheid van de laatste levensfase? T.a.v. hart/vaatziekten: minder noodzaak of minder aandacht?

21 Dank voor uw aandacht!

22