De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 10 juli 2019 Betreft evaluatie wet op de jeugdverblijven

Transcriptie

1 > Returadres Pstbus EJ Den Haag De Vrzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Pstbus EA DEN HAAG Bezekadres Parnassusplein VX Den Haag Bijlage(n) 1 Datum 10 juli 2019 Betreft evaluatie wet p de jeugdverblijven Geachte vrzitter, Uw brief Crrespndentie uitsluitend richten aan het returadres met vermelding van de datum en het kenmerk van deze brief. Hierbij zenden wij u de Evaluatie van de Wet p de jeugdverblijven. Daarmee vlden wij aan artikel 12 van de Wet p de jeugdverblijven m binnen 3 jaar na inwerkingtreding van de wet verslag uit te brengen ver de deltreffendheid en effecten van de wet p de jeugdverblijven in de praktijk. Ok geven wij hierbij invulling aan de tezegging m risic-gestuurd tezicht te betrekken bij de wetsevaluatie. 1 In deze brief schetsen wij achtereenvlgens de achtergrnd van de wet, de hfdlijnen van de bevindingen in de evaluatie, nze reactie p de bevindingen en het vrgenmen prces vr het vervlg. Aanleiding wet De Wet p de jeugdverblijven is p 1 juli 2016 in werking getreden. Aanleiding vr de wet was een debat in 2012 ver de wenselijkheid van en de veiligheid p Turks-Nederlandse internaten en het ntbreken van zicht en tezicht p dergelijke initiatieven. Met de wet is uitvering gegeven aan de mtie Azmani-Yücel van 10 april 2013 waarin de regering werd verzcht m een wettelijk afdwingbaar kwaliteitskader vr mskee-internaten p te stellen. De regering heeft destijds in de Memrie van Telichting bij de wet aangegeven dat het verblijf van kinderen p de Turks-Nederlandse verblijven p zich geen prbleem is. Vanwege het ntbreken van frmeel tezicht p jeugdverblijven achtte de regering het evenwel vanuit haar zrgplicht vr jeugdigen die vanwege hun leeftijd kwetsbaar zijn - ndig met deze wet de bevegdheid te intrduceren vr gemeenten m een vrm van tezicht te huden p privaat gefinancierde jeugdverblijven. Brn: T02172: Handelingen EK, , nr. 18, item 3 Pagina 1 van 6

2 Vrafgaand aan de inwerkingtreding van de wet werden vanaf 2014 al p vrijwillige basis afspraken gemaakt in een landelijke werkgrep Jeugdverblijven ver de veiligheid, het pedaggisch klimaat en de ntwikkeling van de minderjarigen. Vr deze aspecten zijn ten een kwaliteitskader vr de jeugdverblijven en een tetsingskader vr het tezicht pgesteld. In de landelijke werkgrep hadden een aantal betrkken gemeenten en jeugdverblijven, de GGD GHOR Nederland (kepel van GGD en) en de ministeries van Vlksgezndheid, Welzijn en Sprt en Sciale Zaken en Werkgelegenheid zitting. De regering achtte vrijwillige afspraken f zelfregulering echter nvldende tereikend m vanuit haar zrgplicht een waarbrg te creëren vr de sciale veiligheid en ntwikkeling van minderjarigen in jeugdverblijven. Met de intrductie van het wettelijk tezicht wrden bvendien alle jeugdverblijven bereikt. De wet geldt vr alle jeugdverblijven, die niet dr een Nederlandse verheid f krachtens een wettelijk vrschrift bekstigd wrden, waar tenminste vier minderjarigen elk gedurende een half jaar meer dan de helft van de tijd buiten familie- f gezinsverband vernachten f naar verwachting zullen vernachten. Del wet De wet begt de veiligheid en de ngestrde ntwikkeling van en het pedaggisch klimaat vr kinderen die verblijven in een jeugdverblijf z veel mgelijk te waarbrgen. Met de wet wrden als effecten nagestreefd de cntrleerbaarheid en transparantie van de situatie in de jeugdverblijven en de bevrdering van de dialg tussen het jeugdverblijf en de betrkken gemeente. Hierte wrdt in de wet een meldplicht vr jeugdverblijven aan gemeenten geïntrduceerd, de verplichting tt het pstellen van een kwaliteitskader, het aanstellen van een vertruwenspersn en de plicht dat werknemers en vrijwilligers van een jeugdverblijf een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) hebben. In een latere fase in het wetgevingstraject is aan het kwaliteitskader het nderwerp burgerschap via amendement , nr 33, juni 2015 van de Tweede Kamerleden Ptters en Heerma tegevegd. Het ministerie van Vlksgezndheid, Welzijn en Sprt is hfdverantwrdelijke vr de Wet p de jeugdverblijven. Het ministerie van Sciale Zaken en Werkgelegenheid is betrkken bij het nderdeel burgerschap. Verantwrdelijk vr het tezicht zijn de gemeenten. Het tezicht zelf is bij de GGD neergelegd. Evaluatie De bijgevegde evaluatie betreft een kwalitatief nderzek naar de mate waarin de delen en begde effecten van de wet zijn behaald. Het evaluatienderzek is dr het Verwey Jnker Instituut uitgeverd waarbij partijen in en rnd de jeugdverblijven zijn bevraagd. Er is daarbij gesprken met de leiding, begeleiders, vertruwenspersnen en jngeren p de jeugdverblijven, de uders van jngeren, schlen die de jngeren bezeken, GGD en en gemeenten. Ok is gesprken met een aantal experts p de gebieden tezicht, burgerschap en identiteitsntwikkeling van jngeren met een migratieachtergrnd. Mmenteel zijn 25 jeugdverblijven bekend in 17 gemeenten. 23 verblijven zijn Turks-Nederlands. Twee jeugdverblijven zijn vr kinderen van expats. Pagina 2 van 6

3 Uitkmsten evaluatie Veilig pedaggisch klimaat De nderzekers cnstateren dat de wet heeft bijgedragen aan het expliciet en gestructureerd frmuleren van de wijze waarp jeugdverblijven een veilig pedaggisch klimaat bieden aan minderjarigen. De wet heeft de veiligheid bevrderd dr er vr te zrgen dat in ieder jeugdverblijf vldaan wrdt aan de vereisten, zals de aanwezigheid van een EHBO er, een klachtenbeleid en inspraak vr uders en jngeren, burgerschapsvrming, het hebben van een vertruwenspersn en het in bezit hebben van VOG s van werknemers en vrijwilligers. Het tezicht p de uitvering van de pedaggische praktijk is vlgens de nderzekers evenwel ng niet vldende van de grnd gekmen. Dit hangt samen met het feit dat de wet geen dichtgetimmerde kwaliteitseisen kent. Vlgens de nderzekers hinkt de wet p twee gedachten: enerzijds lichte kwaliteitseisen mdat het m een particulier initiatief gaat, anderzijds wel tezicht vanwege de kwetsbare psitie van jngeren. Dit dilemma kan vlgens landelijke experts van de nderwijs- en jeugdzrginspectie wrden drbrken als de partijen het accent in het tezicht gaan verleggen van cntrlerend (vldet het jeugdverblijf aan de gestelde eisen?) naar stimulerend tezicht. Dit is een vrm van tezicht waarbij de inspectie meekijkt, meeluistert, meedenkt en mnitrt van wat er gezamenlijk is afgesprken. Om te te werken naar een stimulerende benadering zuden jeugdverblijf en tezichthuder in verleg de kwaliteitseisen p een beperkt aantal indicatren meten uitwerken in bserveerbare gedragstermen. Op dit mment kent de wet geen bserveerbare gedragstermen. Ok kan ng nvldende waargenmen wrden in situaties waar interactie is tussen jngeren en begeleiders en wrdt er ng weinig met jngeren gesprken dr het tezicht. Om meer zicht te krijgen p de pedaggische praktijk bevelen de nderzekers derhalve aan m een aantal indicatren uit te werken in bserveerbare gedragstermen en m meer met jngeren en andere betrkkenen te gaan praten. Burgerschapsvrming Burgerschapsvrming is uitgewerkt in een dr betrkken partijen gezamenlijk ntwikkelde handreiking Burgerschapsvrming vr de jeugdverblijven die in juli 2018 is afgernd. De nderzekers cncluderen dat de wet ng in beperkte mate heeft bijgedragen aan de bevrdering van burgerschap en dat er in de jeugdverblijven p uiteenlpende manieren invulling aan wrdt gegeven. Ze bevelen aan p landelijk niveau een aantal thema s uit te werken die minimaal aan de rde zuden meten kmen bijvrbeeld in bijeenkmsten p de jeugdverblijven. Transparantie De nderzekers cncluderen dat de transparantie van de jeugdverblijven is tegenmen dr de wet en in de vrafgaande fase waarin p basis van vrijwilligheid werd samengewerkt. Het nderling vertruwen tussen gemeenten, tezicht en jeugdverblijven is gegreid. Transparantie en vertruwen kunnen vlgens de nderzekers verder tenemen Pagina 3 van 6

4 als er naast aangekndigde k niet-aangekndigde bezeken plaats hebben. Tegelijkertijd geven de nderzekers aan dat, vergeleken met andere sectren, het tezicht p de jeugdverblijven al redelijk intensief is, zeker gezien het feit dat het werk grtendeels dr vrijwilligers wrdt verricht. Dialg Het stimuleren van de dialg tussen gemeente en het jeugdverblijf is eveneens een begd effect van de wet. De nderzekers cncluderen dat de dialg ng maar beperkt p gang is gekmen. Veel gemeenten laten het verleg met de jeugdverblijven aan de GGD ver. Een grtere betrkkenheid van de gemeente zu vlgens de nderzekers meerwaarde hebben, k met het g p de transparantie. Ze bevelen de gemeenten aan m minimaal eenmaal per jaar verleg te hebben met de jeugdverblijven. Het rijk zu in dit kader de deelname van gemeenten aan de landelijke werkgrep Jeugdverblijven meten stimuleren. Definitie jeugdverblijven Ten aanzien van de definitie van de jeugdverblijven geven de nderzekers aan dat de definitie grtendeels duidelijk is. Wel kan in enkele gevallen de begripsbepaling vragen prepen, bijvrbeeld wanneer het aantal jngeren dat in een jeugdverblijf verblijft tijdelijk nder het aantal van vier zakt. Reactie p bevindingen Zicht en tezicht Wij vinden het een psitief resultaat dat dr de wet de cntrleerbaarheid en transparantie van de jeugdverblijven zijn tegenmen. De jeugdverblijven vlden aan de frmele eisen van de wet zals het hebben van een klachtenbeleid en de aanwezigheid van een vertruwenspersn. Echter het zicht p de pedaggische praktijk in de jeugdverblijven wrdt dr de nderzekers ng nvldende geacht. Daarte zu meer gewerkt kunnen wrden met bserveerbare gedragstermen en zu meer in de praktijk, k naangekndigd, gekeken meten wrden naar de dagelijkse gang van zaken. De nderzekers nemen dit een vergang van cntrlerend naar meer stimulerend tezicht. Wij nemen de aanbevelingen p dit vlak ter harte en zullen met de betrkken partijen in verleg treden he hieraan vrm gegeven kan wrden. Het alleen jaarlijks repeterend cntrleren van frmele vereisten is weinig zinvl en biedt weinig zicht p de pedaggische praktijk. Het is in dit kader een psitieve ntwikkeling dat een aantal jeugdverblijven inmiddels al verleg heeft met de GGD ver een meer stimulerend tezicht, waarbij de inspecteurs zelfstandig bservaties kunnen den in een jeugdverblijf. Een dergelijke werkwijze vereist k een andere werkwijze van de tezichthuders. Naar aanleiding van de inbreng van de Eerste Kamerleden Jrritsma-Lebbink (VVD) en Rinny Kan (D66) heeft minister Asscher in februari 2016 tegezegd m het risic-gestuurd tezicht (meer tezicht waar dat ndig is en minder tezicht waar dat kan) te betrekken bij de wetsevaluatie en te bekijken f p deze vrm van tezicht kan wrden vergegaan. De nderzekers cncluderen dat een jaarlijks tezichtbezek een gede frequentie is. Wij ndersteunen deze pvatting. Pagina 4 van 6

5 Een verlaging van de frequentie is niet aan de rde, vral mdat het huidige tezicht ng nvldende inzicht in de risic s geeft. Ok ndersteunen wij de aanbeveling dit tezicht minder te richten p cntrle en meer p stimuleren. Bij een dergelijk vral stimulerend bezek in de tekmst achten wij een jaarlijkse frequentie zinvl en niet belastend. Burgerschapsvrming De nderzekers cnstateren ver de invulling van burgerschap in de jeugdverblijven dat daar dr de meeste jeugdverblijven actief maar wel p uiteenlpende wijze vrm aan wrdt gegeven. De wet en het Besluit jeugdverblijven laten k bewust een ruime keuze aan mgelijkheden m invulling te geven aan burgerschap. Het p enige wijze bevrderen van burgerschap staat vrp in de wetteksten, niet een uitgewerkt curriculum. Gezien het karakter van de jeugdverblijven met vrnamelijk een vrijwillige inzet en beperkte tijd m vrm te geven aan burgerschap in den brede maken een verdere aanscherping van de eisen p dit punt wellicht te zwaar. Bvendien gaan alle jngeren p de jeugdverblijven naar een vrm van regulier nderwijs waar invulling wrdt gegeven aan burgerschap. De suggestie van de nderzekers m landelijk met de betrkken partijen een aantal thema s te distilleren die aan de rde zuden meten kmen in burgerschapsactiviteiten, zullen wij bespreken in de landelijke werkgrep jeugdverblijven. Dialg De nderzekers cncluderen dat het tweede bedelde effect van de wet, namelijk de dialg tussen gemeente en jeugdverblijf bevrderen, ng slechts in beperkte mate tt resultaat heeft geleid. Wij hebben dit deels k kunnen cnstateren dr het niet deelnemen van een aantal gemeenten aan de landelijke werkgrep. Wij zullen de wenselijkheid van regulier verleg met jeugdverblijven nder de aandacht brengen bij gemeenten en hen k actief uitndigen m deel te nemen aan de landelijke werkgrep Jeugdverblijven. Definitie De nduidelijkheden rnd de definitie van het begrip jeugdverblijven zullen wij met de betrkken partijen in de landelijke werkgrep jeugdverblijven gaan bespreken. Cnclusie en vervlg prces De nderzekers cncluderen dat de jeugdverblijven vlden aan de wettelijke vrschriften. Daarmee wrdt de veiligheid van de aldaar verblijvende kinderen vergrt. De transparantie is tegenmen en het nderling vertruwen tussen gemeenten, jeugdverblijven en tezicht is gegreid. Tegelijkertijd cnstateren de nderzekers dat er in veel gevallen ng nvldende zicht is p de pedaggische praktijk in de jeugdverblijven. Ok de dialg tussen jeugdverblijven en gemeenten is ng niet vldende p gang gekmen. Pagina 5 van 6

6 Samenvattend gaan wij aan de slag met de vlgende punten en zullen wij deze gaan bespreken met de betrkken partijen in de landelijke werkgrep Jeugdverblijven: begripsbepaling jeugdverblijven, de wijze van tezicht van luter cntrlerend naar meer stimulerend, de wijze van aankndiging van bezeken en het bserveren van activiteiten in de praktijk, het frmuleren van indicatren vr een ged pedaggisch klimaat in cncrete bserveerbare gedragstermen, invulling van het nderdeel burgerschap, het versterken van de dialg tussen jeugdverblijf en gemeente. Wij zullen uw Kamer hierver begin 2020 infrmeren. Hgachtend, de minister van Vlksgezndheid, Welzijn en Sprt, de minister van Sciale Zaken en Werkgelegenheid, Hug de Jnge Wuter Klmees Pagina 6 van 6