Het zuurprobleem in tulp

Transcriptie

1 Het zuurprbleem in tulp het prbleem aan de basis aangepakt met de zuurcheck met praktische tips m zuur tt een minimum te beperken

2 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem clfn Tekst: Martin van Dam Eindredactie : Fred Geers PPO Sectr Blembllen Vennestraat 22, Lisse Pstbus 85, 2160 AB Lisse Tel Fax infbllen.pp@wur.nl Internet: Bestellen van meer exemplaren Heeft u belangstelling vr meer exemplaren, bel dan even naar PPO Sectr Blembllen, in Lisse, telefn U kunt ze k even afhalen aan de balie aan de Vennestraat 22, 2161 LE Lisse Geef uw naam en adres p en wij sturen u de gewenste exemplaren gratis te. He meer we met elkaar registeren wat er gebeurt rnd de verspreiding van deze lastige schimmelziekte, he sneller we deze aantasting tt een minimum kunnen beperken. Met medewerking van: Gefinancierd dr: 2

3 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Inhudspgave Inhudspgave... 3 Waarm ng steeds zuur?... 4 Het gecmpliceerde van zuur... 5 De vele invalsprten vr zuur... 6 De zuurcheck, zicht p alle mgelijke invalsprten vr zuur... 7 We vlgen de partij van begin tt het einde... 8 Checklist, een lijst vr zelfcntrle tegen zuur Vr uw eigen verzicht Om zicht te krijgen p het zuur p dit mment Bij het planten Na het planten He gaat het bij het rien? Kijken naar de invled van rien He gaat het bij spelen? Letten p het mment van spelen Wat gebeurt er bij niet spelen? He gaat het bij drgen? Meer zicht p het drgen Aandacht vr bewaren en besterven He gaat het bij pellen en srteren? Handmatig pellen en nadrgen Machinaal pellen He gaat het bij plantged? Srteren leverbaar en plantged He gaat het bij bewaren en afleveren? Bewaren en afleveren leverbaar Plantged bewaren, uitzeken en ntsmetten Wat k ng mee kan spelen Aandacht vr hygiëne Zuur van A-Z Adressenlijst

4 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Waarm ng steeds zuur? Aan zuur is de afgelpen jaren al heel veel aandacht besteed. Tch is het zuurprbleem de wereld ng niet uit. Waarm niet? Omdat het ptreden van zuur van heel veel factren afhangt. Dit geldt vr de teelt en alle vrbereidingen daarbij en de verwerking en bewaring daarna. In nderzek zijn inmiddels diverse aanknpingspunten gevnden die wel kunnen helpen. Aanknpingspunten zijn k gevnden in de praktijk. Deze brchure geeft u de laatste infrmatie aangevuld met een handige zelfcheck m te kijken waar de gevaren van zuur p uw bedrijf het meest p de ler liggen. 4

5 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Het gecmpliceerde van zuur In de gehele prductiefase van de bl kan zuur teslaan, zich verspreiden en zich vermeerderen. Kleine minpuntjes in de bedrijfsvering kunnen sms grte gevlgen hebben. Daarm is het van belang m in alle fasen van de teelt en verwerking waakzaam te blijven. Dat begint bij het planten en eindigt pas als de partij weer de grnd in gaat. Een eindelze weg van waakzaam en alert blijven. Dat vereist een grte zrg, maar levert wel rendement p. Deze brchure met daarin de zuurcheck vrmt daarbij een belangrijk hulpmiddel. Niet zichtbaar, maar tch aanwezig Sms is zuur duidelijk aanwezig: zichtbaar, ruikbaar. Het kwaad is dan eigenlijk al geschied en gevaar vr verspreiding wrdt alleen maar grter en grter. Maar sms is het zuur niet waarneembaar, maar tch even nadrukkelijk aanwezig. We nemen dat latent zuur. Bij latent zuur zit de zuurschimmel al in de bl en laat zich dus meilijk bestrijden. Latent zuur wrdt niet dr reinigingsmiddelen gedd en dr gebruik van fungiciden hguit iets geremd. Dr de aanwezigheid van vcht kan latent zuur uitgreien tt zichtbaar zuur. Het beste is vcht zveel mgelijk te vrkmen en anders z snel mgelijk weer af te veren. Daarnaast met k beschadiging van de bllen zveel mgelijk wrden vrkmen. Latent zuur is vaak de rzaak van een pltselinge uitbraak van zuur in de verdere schakels van de keten. Bij de huidige bedrijfsvering ntstaat vaker latent zuur en zijn er meer kansen p drgrei van latent zuur. Er bestaat géén afdend middel tegen zuur Zuur is een ziekte in de teelt van bllen die altijd zal blijven bestaan mdat er nit maar één aanleiding is waardr zuur ptreedt. Vergelijk het met verkudheid en griep bij de mens. Je kunt je ptimaal veden, zrgen vr vldende weerstand, maar tch kan een infectie pltseling vat p je krijgen. Wel is duidelijk dat een gede algemene gezndheid en bescherming tegen infectie de minste kans p ziekten geeft. Bij de tulpenbl is dat niet anders dus: den we alles aan de pbuw van een sterk gewas werken we aan ptimale teelt- en bewaarmstandigheden vrkmen we beschadigingen vermijden we zveel mgelijk kansen p infectie en verspreiding 5

6 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem De vele invalsprten vr zuur Zuur ligt steeds p de ler; k als het niet waarneembaar is kan het zich verspreiden, znder dat we er zicht p hebben. Een reden temeer m steeds alert te blijven p het ptreden van deze aantasting van de bl. De zuurcheck helpt u m het hele prces ged te vlgen en tijdig de juiste maatregelen te nemen m de kans p zuur z klein mgelijk te maken, zuur te vrkmen, f, als het aanwezig is helpt de zuurcheck verdere verspreiding tegen te gaan. De basis vr veel maatregelen is gelegen in het vrkmen van infectie van de bllen. Om u een indruk te geven wanneer dat gebeurt staan in nderstaand verzicht de mmenten waarp zuur kan infecteren. Mment / handeling Teelt Planten, transprt Planten Herfst Vrjaar / zmer Verwerking Rien Opslag p veld Transprt naar bedrijf Spelen Drgen Bewaren / besterven Bevchtigen i.v.m. pellen Pellen p de rllen Pellen en srteren Drgen Opslag Plantged uitzeken Leverbaar klaarmaken Opslag leverbaar en plantged rzaak van infectie beschadiging beschadiging grndtemperatuur + vcht grndtemperatuur + vcht beschadiging bllen zijn vchtig bllen zijn vchtig bllen wrden nat en bl eerst ng nat vchtgehalte lpt p bl wrdt nat gemaakt water p pelrllen beschadiging p veel punten bllen eerst ng nat luchtvchtigheid sms hg beschadiging beschadiging luchtvchtigheid sms hg Kijk k bij de grafiek p p. 9; u kunt p k vr uw bedrijf z n beeld krijgen van de zuurtestand. 6

7 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem De zuurcheck, zicht p alle mgelijke invalsprten vr zuur In de achterliggende jaren is het prbleem Zuur in tulp p de bedrijven tegenmen. Tijdens nderzek naar de rzaken daarvan blijkt steeds, dat meerdere rzaken samen pgeteld zuur verrzaken. Sms wrdt een kleine gebeurtenis geleidelijk aan een grte rzaak vr zuur. Helaas is het z, dat k als men alles ptimaal uitvert, de partij niet vrij heft te zijn van zuur. Orzaken vr zuur schuilen veral p het veld, in de schuur en in de bewaring. Niet altijd ziet men dat p het eigen bedrijf, vr de eigen futen is men vaak bedrijfsblind. Het is daarm sterk aan te raden het nalpen van de werkwijze met een cllega samen te den. Met een ander (buurman f vrlichter) een aantal zaken nalpen levert vaak verbeterpunten p. Ok kunt u de resultaten in studieclubverband uitveren en bespreken. Achterin treft u namen en adressen aan van vrlichters bij u in de buurt. Mnsters nemen en registreren Het werk aan de zuurcheck is niet meilijk: mnsters nemen en registreren wat er gebeurt met de partij. Achteraf berdeelt u de mnsters p zuur. De registratie bevat dan de gegevens waaruit de rzaak vr zuur p uw bedrijf valt te herleiden. Ver het registreren serieus uit, achteraf invullen is het begin van nnauwkeurigheid en kan tt verkeerde cnclusies leiden. He werkt de zuurcheck? De zuurcheck is bedeld m u te helpen uw eigen werkwijze kritisch te berdelen. In feite draait alles m infectie. Als een bl vchtig is kan de schimmel binnendringen (infectie) en de bl ziek maken. Achteraf is niet ged meer te zien wanneer de infectie heeft plaatsgevnden. Bvendien kan elke infectie dr drging wrden mgezet in een latente infectie. Deze kan later ineens tch weer drzetten en een zure bl pleveren. Het mment van infectie en het feitelijk zichtbaar zuur wrden van de bl liggen dan veel verder uit elkaar, wat zeken naar de rzaak meilijk maakt. Met de zuurcheck legt u alle gebeurtenissen tijdens de teelt en verwerking vast en kunt u achteraf zeken naar de kritische mmenten in uw bedrijf. Z gaat het in zijn werk: 1. U verzamelt mnsters van bllen p verschillende plaatsen en tijdstippen vanaf het rien. 2. U nteert de gegevens ver mstandigheden (temperatuur en vcht, maar k beschadiging) die de partij bllen meemaakt. 3. U berdeelt het percentage zuur van de blmnsters vanaf half september. 4. U bespreekt de resultaten met een cllega, een vrlichter f binnen uw studieclub. 7

8 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem We vlgen de partij van begin tt het einde Welke partij? De zuurcheck is pgezet met de bedeling één partij bllen te vlgen dr het bedrijf heen. U kunt dit het beste den met de hele verwerking van rien tt afleveren. Det u maar een gedeelte daarvan, bijvrbeeld alleen het pellen, dan bestaat de kans dat u rzaken vr zuur ver het hfd ziet. Kies een partij, waarvan u verwacht dat er een percentage zuur in zit. Dit is meestal het geval bij een partij die vrig jaar prblemen te zien gaf. Ok bij een partij met blauwe planten p het veld is een geschikte kandidaat hiervr. Stap 1. Mnsters bllen nemen (zie k pag. 10: plaatsen waar u mnsters neemt) - Tijdens het rien spelen, pellen en srteren neemt u steeds mnsters bllen. In september f later berdeelt u al deze mnsters p het percentage zuur. - Neem de mnsters bij pellen uit een klein gedeelte van de partij, bijvrbeeld verdeeld ver 2 kuubskisten achter elkaar. Binnen een partij kan het percentage zuur verschillen dr plaats van het land f vr de drgwand. Als u nèt vr het rien mnstert en vervlgens bij het spelen en pellen weer, is het zaak dat u de mnsters zveel mgelijk uit het zelfde deel van de partij neemt. Dit gaat het eenvudigst dr een aantal kisten te merken en daarvan steeds weer nieuwe mnsters te nemen. - Neem mnsters bllen bij verschillende stappen van verwerking en bewaar ze apart en drg in gaasbakken, tt de berdeling. - Een mnster bestaat uit minimaal 3 maal 50 bllen per meetpunt. - Let er in het begin p (bij ngepelde bllen), dat u bllen neemt waarvan de hfdbl ngeveer de maat heeft die u aan het eind k mnstert. Stap 2. Een lgbek bijhuden. Welke gegevens? (zie verder de tabellen vanaf pag. 11) - In deze zuurcheck bevindt zich een tabel waarin u gegevens verzamelt van de mstandigheden waarbij de partij wrdt geteeld, verwerkt en bewaard. - De gegevens zijn bedeld m ze later te gebruiken bij het zeken naar rzaken van zuur. - Het eerste gedeelte van de in te vullen gegevens heeft betrekking p de handelwijze rnd het planten en p gegevens van het perceel. Vul die in vóór het riseizen. - Vul vr de stappen in de verwerking (rien, pellen, srteren etc.) steeds p het mment van handelen het betreffende nderdeel van de lijst in. Op een later tijdstip invullen levert meestal futen p f ntbrekende gegevens. - Vul zaken in zals het werkelijk gebeurt en niet zals het zu meten. Bijvrbeeld: Als de celtemperatuur p 20 C staat ingesteld, vult u niet 20 C in maar u leest de temperatuur af in de cel en vult de gevnden werkelijke waarde in. Vr een gemiddelde is een cmputeruitdraai handig. Stap 3. Berdelen van de gegevens - Rnd half september telt u van de mnsters het aantal zure bllen en berekent u vervlgens het percentage zuur. Het is sms beter langer te wachten met berdelen, daar u rnd die tijd niet de laatste zure bl zult vinden. Bij breierij en exprt is eind ktber een gede tijd vr de berdeling. - Maak van de zuurpercentages een grafiekje (zie vrbeeld p de vlgende pagina). Gebruik daarvr per meetpunt het gemiddelde van de drie mnsters. - Over het algemeen vindt u bij elke vlgende stap in het prces een gelijk f hger percentage zuur. Sms heeft een vlgend mnster een lager percentage. Dat is het effect van een wisselend zuurpercentage in de partij f tussen kisten. Dr de mnsters te middelen verdwijnt deze fut vr een deel. - Zek in uw grafiek naar trajecten met sterke tename van zuur (steil plpende lijn). - Beredeneer met behulp van de genteerde gegevens, waarm zuur p dat mment is ntstaan. Bedenk daarbij dat een rzaak vr zuur niet alleen vlak vr dat mment heft te zijn ntstaan. Zek naar een mment waar infectie kn ntstaan dr vcht f beschadiging. 8

9 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Stap 4. Bespreek de resultaten met een cllega, een vrlichter f binnen de studieclub. Een vrbeeld van tename van zuur dr het bedrijf heen. White Dream percentage zuu vr rien drg vr pellen vchtig uit bunker na ntklisteraar na vrsrtering na pelmachine na pelband na srteren Sterke tename tussen rien en vr pellen, maar k p de pellijn in het traject vrsrtering - pelmachine. Een afname kan wrden verrzaakt dr tevalligheden (het ene mnster is gunstiger dan het andere). Afname zals hier na de pelband kan kmen drdat pellers zuur uit de partij verwijderen. Zek naar rzaken in het hele vrtraject vrafgaand aan een sterke tename. 9

10 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem De meetpunten vr de zuurcheck p een rij Omdat we elk mment van het gevaar van ptreden in zuur willen vlgen, huden we nauwlettend de hele gang van zaken in het prductieprces ged in de gaten. Onderstaande lijst is een redelijk minimum; het is altijd ged m ng meer mmenten vast te leggen. Als richtlijn vr plaatsen van mnsterneming van de te vlgen partij, kunt u de vlgende lijst hanteren: rnd rien en spelen: - vóór het rien (met de hand uit het veld: p 3 gemiddeld uitziende plekken ca. 50 bllen rien); - vóór het spelen; - na 1 week drgen, maar in ieder geval vóór het pellen (niet alleen bllen van bvenaf uit de kist pakken). p de pellijn: - na het natmaken, uit de bunker; - na de ntklister-unit; - na een eventuele vrsrtering; - na de pelmachine; - aan het eind van de pelband; - uit de srteermachine uit de twee grtste srteringen; - 1 week na het pellen (niet alleen bllen van bvenaf uit de kist pakken). Label de zakken Leg ze maximaal één laag dik in een gaasbak en zet ze p lucht p een plaats waar ze kunnen drgen en waar u ze ngestrd bewaart tt het mment van berdelen. Let extra p elke val van de bl De richtlijn is na elke handeling met een val f andere beweging (srtering, bandje etc.) de partij te mnsteren; p die mmenten treedt namelijk beschadiging p. Elke beschadiging is een invalsprt vr zuur. Neem maatregelen m de valhgte te beperken. Drg de bllen nadat ze van een machine kmen altijd. 10

11 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Checklist, een lijst vr zelfcntrle tegen zuur In het vlgende deel van de zuurcheck vindt u invullijsten vr gegevens afgewisseld met aandachtspunten en wetenswaardigheden ver zuur. Vul de gegevens in vr één partij tulpen, schrijf zveel mgelijk gegevens van de werkelijke situatie p. Kies een partij, waarvan u verwacht dat er een percentage zuur in zit. Exprteurs en breiers kunnen de lijst gebruiken vanaf bewaren en afleveren p pag. 30. Partij aanduiding bijznderheden eventueel extra aanduiding Wilt u meer partijen vlgen vul dan k vr elke partij een aparte zuurcheck in. Kijk p pagina 2 vr bestelling van meer exemplaren. 11

12 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Vr uw eigen verzicht Dit deel van de gegevens kan vr het rien wrden ingevuld. 1. He grt is uw tulpenareaal nu? eigen teelt. ha. cntractteelt. ha. 2. En he grt was het 5 jaar geleden? eigen teelt. ha. cntractteelt 3. He grt is het zuurprbleem p uw bedrijf nu? grt. ha. redelijk gering 4. En he grt was dit 5 jaar geleden? grt redelijk gering 5. Waar kmt meer zuuraantasting vr? leverbaar plantged geen verschil 6. Na heveel jaar kmt u met tulpen terug p hetzelfde.. jaar perceel (vruchtwisseling)? 7. Wat is uw buwplan in grte lijnen? jaar 1. jaar 2. jaar 3. jaar 4. jaar 5. tussenteelten. 8. Wat was de vrvrucht van de partij tulpen? 9. Kwamen daar prblemen met Fusarium in vr? ja nee 10. Op wat vr grndsrt teelt u deze partij? klei.. % afslibbaar zand zavel.. %afslibbaar anders, nl 11. He hg is het humusgehalte van deze grnd?. % 12

13 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Om zicht te krijgen p het zuur p dit mment Bij het planten Plant bij vrkeur schn plantged. Plant partijen met zuur z laat mgelijk. In ktber is de grnd vaak ng te warm. Bij een bdemtemperatuur bven de 13 C kan latent zuur bllen ng aantasten in het najaar. De bdemtemperatuur rnd het planten met daarm p bldiepte liefst beneden de 13 C liggen, f daar binnen 1 à 2 weken nder zitten. Bij planten na half ktber en in nvember is het met de temperatuur meestal wel ged, maar is er grtere kans p neerslag. Op zware grnden geeft dat prblemen met de berijdbaarheid. Plant de bllen vldende diep. He minder diep de bllen zijn geplant, des te eerder de bdemtemperatuur p bldiepte plpt in het vrjaar en dus meer kans p zuur. De bdemtemperatuur in de rug is vaak hger dan wanneer de bllen vlakvelds zijn geplant. Een strdek vertraagt in het vrjaar het plpen van de bdemtemperatuur. Bij een hgere plantdichtheid kunnen er meer bllen dr zuur wrden aangetast. Tijdens de teelt De aanwezigheid van veel blauwe planten tijdens het greiseizen te velde kan duiden p een behrlijke besmetting van de partij en dus een grte kans p zuur in de rest van de partij. Wees met zulke partijen vrzichtiger als het gaat m spelen en machinaal pellen. Veel warmte in mei en vral in juni bevrdert de grei van de schimmel, waardr de schimmeldruk in de grnd teneemt en daarmee k de kans p zuur teneemt. Zieke bllen tasten nder bvengenemde mstandigheden naastgelegen bllen aan. Beregenen en bemesten Veel stikstf in de grnd vanaf 2 weken na blei tt rien verhgt waarschijnlijk de kans p zuur. Dr laat veel stikstf aan te bieden sterft het gewas later af, waardr er later gerid wrdt, bij een hgere bdemtemperatuur, met als gevlg een grtere kans p zuur. Stp tijdig met beregenen, zeker als het gewas in verval raakt. Het gewas met k de tijd krijgen m p een natuurlijke manier af te sterven. Ga zeker niet te lang dr met beregenen als er sprake is van een partij waarin vrig jaar veel zuur zat f als er te velde al veel blauwe planten te zien zijn. De kans p zuur wrdt hierdr vergrt. Einde van de teelt en afsterving Stp tijdig met de vuurbestrijding en prbeer het gewas niet tt het eind te gren te huden. Het gewas met tijd krijgen m p een natuurlijke manier af te sterven. He later het gewas afsterft, des te hger de bdemtemperatuur bij rien is en des te grter de kans p zuur. Bij een ngelijkmatig afgestrven gewas neemt het risic p zuur te. Veel regen vlak vr rien vergrt de kans p zuur. Lang van tevren het gewas verwijderen, verhgt de bdemtemperatuur tt het rien: hierdr is meer kans p zuur Op de langere termijn Bij een vruchtwisseling die krapper is dan eens in de 6 jaar tulpen, is het risic p zuur grter. De zuurschimmel kan 6-8 jaar in de grnd verleven znder dat er tulpen p die grnd wrden geteeld. 13

14 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Bij het planten 1. In welke peride wrden de tulpen geplant? vóór 1/10 1/10-15/10 16/10-31/10 1/11-15/11 na 15/11 2. Op welke datum werd de partij geplant? 3. Wat was de temperatuur p 10 cm diepte p het mment van planten? 4. Maakt u nderscheid in planttijdstip tussen partijen met zuur f znder zuur? C 5. Met heveel % zuur is het plantged van deze partij geplant?. % 6. Werd deze partij als eerste f als laatste geplant? als eerste als laatste er tussenin 7. He was de kwaliteit van het plantged (? ged in de huid veel beschadiging weinig beschadiging 8. Welke grndbewerking(en) werden uitgeverd vr het planten? 9. Wat is het plantsysteem? Omschrijf het krt. 10. Kwamen er valhgtes vr bven de 20 cm? Z ja, zijn hier maatregelen tegen genmen zals valbrekers e.d ja nee spitten plegen anders, nl.. bedden ruggen netten nee ja, te weten 11. He diep plant u de tulpen?. cm 12. Wat is de plantdichtheid.? stuks f kg per ha 14

15 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Na het planten 13. Wrdt er str gedekt na het planten? ja nee 14. Z ja, heveel? tn / ha. 15. Gaf u een vrraadbemesting? ja nee 16. Welke mestsrt(en) werden daarbij gebruikt en heveel daarvan? Heveel stikstf strit u in de vrjaarsmaanden? kg per ha. 18. Wanneer strit u meestal de laatste stikstf? 19. Bepaalt u de stikstfvrraad in de bdem? Z ja, wanneer? 20. Past u andere meststffen te tijdens de teelt, zals bitterzut, brium bladmeststffen? Welke? 21. Beregent u de tulpen indien ndig? ja nee 22. Wanneer stpt u met beregenen? vóór 15/5 15/5-31/5 1/6-15/6 na 15/6* 23. Wanneer vert u de laatste vuurbestrijding uit? 24. He beschrijft u de vuuraantasting aan het eind van het seizen? geen vuur weinig vuur veel vuur vlledig vervuurd 25. He was de stand van het gewas tijdens het greiseizen? ged (frse stand) redelijk matig slecht(iele( stand) 26. He typeert u de gezndheid van het gewas? geznd redelijk geznd matig geznd slecht 27. He ntwikkelde de partij zich? gelijkmatig met slechte plekken, dr * aankruisen wat van tepassing is 15

16 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem He gaat het bij het rien? Ri de bllen p het juiste mment, dus niet te vreg en niet te laat. Een gede maat hiervr is een gladde buitenste blrk en een geel/bruin wangetje. Helaas gaat dit niet altijd p. In een drge grnd verkleuren de bllen namelijk veel minder sterk, waardr een tamelijk wit geride bl tch gevelig is vr een zuuraantasting. Ri bllen niet te vreg (= wit), want dit geeft meer prblemen in de breierij en heeft een slechtere breikwaliteit en meer Penicillium tt gevlg. Tulipaline wrdt in de bl aangemaakt en vrmt een natuurlijke afweer tegen zuur. He hger de grndtemperatuur, des te sneller de afsterving van de huid en des te sneller het tulipaline-gehalte in de huid daalt. Het kleuren van de huid is vaak een teken dat het tulipaline gehalte afneemt, maar k in bllen die lang wit blijven in de grnd, daalt het tulipaline-gehalte. Het tulipaline-gehalte is in de witte huid aanvankelijk hg, maar verdwijnt uit de huid tijdens het afsterven en verbruinen ervan en is in de bruine huid nageneg nul. Als er p het juiste mment gerid wrdt is er vldende tulipaline in de huid aanwezig die de bllen p dat mment enige bescherming tegen zuur geeft. Het tulipaline-gehalte in de buitenste blrk is tijdens het hele greiseizen laag en lpt pas p nadat de bl gerid is. Pas 3 tt 6 dagen na rien is er in de buitenste blrk een behrlijk gehalte tulipaline aanwezig, wat weer enige bescherming tegen zuur geeft. Ok minder gevelige cultivars kunnen dr zuur wrden aangetast; ri deze srten dus k p tijd. Verwijder het lf pas vlak vr rien, zdat de bdemtemperatuur niet te veel plpt. He meer beschadiging er bij rien plaats vindt, des te grter de kans p zuur. Iedere beschadiging vergemakkelijkt het binnendringen van de zuurschimmel en eenmaal binnengedrngen kan de schimmel niet meer gedd wrden. He meer tarra er met de bllen wrdt meegerid, des te meilijker de bllen drgen als er niet gespeld wrdt, waardr de bllen ver het algemeen langer vchtig/nat zijn. He langer het duurt vrdat de bllen na het rien vr de drgwand staan, des te grter de kans p zuur. De teller lpt dus vanaf het mment van rien en niet pas vanaf het spelen. Of u rit in gaasbakken, kuubskisten f kippers: belangrijk is, dat u steeds valhgtes tt een minimum beperkt en dat u het geride prduct snel verwerkt (p transprt en spelt f zeeft). Streef naar schadevrije tulpen die snel drg zijn en drg blijven. Een geznde bl weert zelf zuur Dr de tulpenplant wrdt een stf (tulipaline) gemaakt, die bij een vldende hge cncentratie ddelijk is vr de zuurschimmel. 16

17 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Kijken naar de invled van rien 1. Waar let u p bij het bepalen van het juiste ritijdstip? kleur insnering ribbeligheid afsterving gewas cultivar 2. Wat was de ridatum? 3. He zagen de bllen van deze partij er uit p mment van kleur: rien ribbeligheid: huidkwaliteit: greischeuren: 4. Waren de bllen ged gegreid? ja matig nee 5. Was het gewas gelijkmatig afgestrven? ja matig nee 6. Heveel ha. ride u gemiddeld per dag? 7. Werd er krt vr het rien, f tijdens het rien ng beregend? ja nee 8. Rnd welke temperatuur was het buiten in de week tt het C rien? C C 9. Was er neerslag krt vr het rien? ja nee 10. Wanneer? heveel? datum: / mm 11. Welk risysteem gebruikt u? beschrijf dit. Bijvrbeeld: Amac rier met zwanenhals en kiepwagen. 12. In welk fust, f type wagen ride u de bllen? 13. Vnd bij het rien extra beschadiging plaats? ja, drdat nee 14. Kwamen er valhgtes vr bven de 20 cm? Z ja, zijn hier nee maatregelen tegen genmen zals valbrekers e.d ja, te weten. 15. Met heveel % grnd werd er gerid? % 16. Binnen heveel uur na het rien stnden de kisten vr de drgwand p lucht? minimaal uur maximaal...uur 17. Indien u de bllen p afstand teelt, he lang was de reistijd uur van perceel naar bedrijf? 18. Stnd de partij geride bllen een nacht ver znder lucht? ja nee 17

18 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem He gaat het bij spelen? Indien de bllen met veel grnd wrden gerid, zal het drgen wrden bemeilijkt. Spelen is dan ndzakelijk in verband met een snelle drging. Spelen geeft een schner prduct, waardr later p de pellijn minder vervuiling ptreedt van de pellijn. Hiermee vrkmt u beschadiging, wat k weer de kans p zuur verkleint. Spelen heeft niet alleen vrdelen. Het verrzaakt bijvrbeeld een sterke verspreiding van de zuurspren binnen de partij, van zieke naar geznde bllen. Er is bvendien kans p beschadiging, wat k tt meer zuur kan leiden. Vrkm die beschadiging en zrg dat u snel na het spelen de bllen drgt. Een vr zuur risicvlle partij die bestemd is vr eigen gebruik, kan men verwegen niet te spelen en pas laat te pellen, m z het risic p zuur te beperken. Spel bllen na met schn water. Laat eventuele spren van de zuurschimmel in het recirculerende water vldende bezinken. Maak het bassin daarm vldende grt en zrg ervr dat het water langzaam strmt (brede verlpen en grt bassin). Bij gede bezinking van spren wrdt de besmetting van een partij vanuit het spelwater niet vergrt. Hergebruikt water is dan veilig te gebruiken. Neem af en te een mnster water m te zien f dit vldende helder is. Z niet, dan is de bezinking nvldende. Bij spelen hrt een vldende drgcapaciteit. Drg binnen 24 uur. Spelwater, een behrlijke kans p infectie Dr te spelen maakt u de bllen vlledig nat. De zuurschimmel hudt van vcht en heeft dit k ndig m te infecteren. Dr de bllen na het spelen snel te drgen, geeft u de schimmel daarvr minder kans. 18

19 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Letten p het mment van spelen (als u niet spelt, sla deze vragen dan ver en ga verder met het vlgende blk) 1. Wrden de bllen gespeld? Z ja, beschrijf krt het systeem (bijv. vellenbak- /trmmel/luchtmessen/kettingband, kanteljuk/ kist)? 2. Werden alle bllen gespeld, f werd er eerst (een deel van het) plantged apart gehuden? 3. Wrdt er gespeld p het eigen bedrijf f bij een ander, bijvrbeeld een lnspeler? alles spelen 4. Heveel uur na rien vnd het spelen plaats? minimaal.. uur maximaal. uur plantged gedeeltelijk er uit spelen p eigen bedrijf spelen bij ander 5. He grt is de spelcapaciteit? Aantal kisten per uur:.: 6. He lang duurde het vanaf beginnen met spelen ttdat de bllen (weer) vr de drgwand stnden? 7. Werden er tijdens f na het spelen bezinkmiddelen gebruikt? 8. Wrden er tijdens f na het spelen ntsmettingsmiddelen gebruikt? uur ja, welke nee ja, zie vraag 10 nee, naar vraag Vraag 9: z ja wat vr middelen en he wrden ze tege[ast? 10. Wat vr water gebruikt u bij het spelen? sltwater brnwater leidingwater ander. 11. Wat was de temperatuur van het spelwater? C 12. Wat is de pmpcapaciteit van de spelmachine? m 3 per uur 13. Spelde u na met schn water? ja nee 14. Heeft u meerdere bassins? Z ja, heveel? Wat is de ttale inhud?...bassins met.m 3 ttale inhud 15. Wrden schelpen en stenen tijdens het spelen verwijderd? ja nee 16. Zaten er veel in deze partij? ja nee 17. Kwamen er valhgtes vr bven de 20 cm? Z ja, zijn hier maatregelen tegen genmen zals valbrekers e.d nee ja, te weten Ga verder bij Drgen 19

20 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Wat gebeurt er bij niet spelen? 1. Vnd er een scheiding tussen zand, leverbaar en plantged plaats? Z ja, wat vr systeem? 2. Kmen er valhgtes vr bven de 20 cm? Z ja, zijn hier maatregelen genmen zals valbrekers e.d 3. Werden de srteerplaten/spijlenplaten regelmatig schngemaakt? Z ja, he vaak? nee ja, te weten nee ja, te weten nee ja, keer per dag 20

21 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem He gaat het bij drgen? De zuurschimmel hudt niet van drgte; met andere wrden: he sneller de buitenkant van de bl drg is (winddrg) en blijft, des te kleiner is de kans dat de zuurschimmel de bl binnen dringt. Fusarium kiemt nder ptimale mstandigheden in ca. 16 uur. Op kieming vlgt infectie. Op een bl wrdt de infectie sms vertraagd, drdat de bl afweerstffen aanmaakt. Op verwndingen dring Fusarium echter veel gemakkelijker (sneller) binnen. Zrg dat de bllen winddrg zijn binnen 24 uur na het rien, eerder is beter. De ri- en drgcapaciteit meten p elkaar zijn afgestemd. Wees bij snelle drging en bij erg wit geride bllen alert p ng extra vrijkmend vcht uit de bl tijdens de bewaring. Pas de bewaarcndities daarp aan (meer drgen tijdens bewaren). De eerste dagen na drgen kunnen bllen tch weer vchtiger wrden, drdat vcht vanuit de rkken naar buiten treedt. Ok dr verademing en bij hge buitentemperaturen kan de vchtigheid rnd de bllen plpen. Cntrleer regelmatig hierp en stel de verversing in de bewaring dusdanig in, dat er ng wat vcht wrdt afgeverd. Het drgen van de bllen verlpt gelijkmatiger en beter als het plantged en leverbaar direct na het rien en/f spelen wrdt gescheiden en ze k apart wrden gedrgd. Vul de kisten z gelijkmatig mgelijk en niet te vl (bijv. leverbaar tt 2/3 en plantged halfvl) vr een gelijkmatiger en snellere drging. Indien de bllen niet gespeld zijn pas dan p vr strtkegels in de kisten. Deze drgen minder ged en de bllen daarin zijn daarm langer bltgesteld aan infectiegevaar. Vr een gede drging met de ventilatielucht warmer zijn dan de bllen. Zrg er tevens vr dat de lucht vldende drg is m k drgend te kunnen werken. De ventilatienrm bij snel drgen is vanaf 1000 m 3 verse lucht per m 3 bllen per uur. Geef de zuurschimmel geen kans dr een snelle drging Bllen die te lang vchtig zijn, vrmen een brn van prblemen. Eenmaal binnengedrngen is de schimmel vrijwel niet meer te dden, nch dr fel drgen nch dr een ntsmetting. 21

22 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Meer zicht p het drgen 1. Vlgens welk systeem werd er gedrgd? slffen 1-laags 2-laags gaasbakkencel anders, nl. 2. In wat vr type fust werd er gedrgd? 3. Met heveel lucht werd er gedrgd?..m 3 lucht per 1000 liter bllen 4. Heveel verse lucht wrdt er per m 3 bllen gegeven?..m 3 lucht per 1000 liter bllen 5. Wat waren de buitentemperatuur en RV tijdens het drgen? C % luchtvchtigheid 6. He wrdt het drgen bestuurd? met de cmputer handmatig anders.. 7. Op basis van wat vr principe wrdt de drging geregeld, temperatuur bij autmatische regeling? relatieve luchtvchtigheid delta T vchtdeficit 8. Werd m sneller en gelijkmatiger te drgen, de ja blaasrichting van de drgwand mgekeerd? nee 9. Verwisselde u de kisten vr de drgwand van plaats? ja nee 10. Werden de kisten mgestrt, bijvrbeeld na 1 dag? ja nee 11. Werden leverbaar en plantged apart vr de wand ja geplaatst? nee 12. He vl waren de kisten bij leverbaar? < 50% 50 tt 75% 75 tt 100% 13. He vl waren de kisten bij plantged? < 50% 50 tt 75% 75 tt 100% 14. Heveel uur na rien waren de bllen drg? uren 15. He bepaalt u wat drg is? met de hand velen RV van de uitblaaslucht % gewichtsverlies anders, nl 22

23 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Aandacht vr bewaren en besterven 1. Wat was de temperatuur bij het bewaren/besterven?. C 2. Wat was de gemiddelde luchtvchtigheid bij bewaren/besterven?.% 3. He hg is de RV maximaal geweest?. % 4. Heveel verse lucht werd er per m 3 bllen gegeven?..m 3 /uur per 1000 liter bllen 5. Heeft de ventilatr een terenregeling f een tijdsregeling? teren tijdklk 6. He stnd dit ingesteld tijdens bewaren/besterven 7. He lang werd het leverbaar bewaard tt aan pellen? vanaf ridatum dagen / uren 8. He lang werd het plantged bewaard tt aan srteren? vanaf ridatum dagen / uren 23

24 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem He gaat het bij pellen en srteren? Bij machinaal pellen wrden de bllen natgemaakt, waardr de kans p zuurinfectie teneemt. Handmatig pellen geeft ver het algemeen minder zuur dan machinaal pellen. Dr de bllen vr het pellen nat te maken d.m.v stmen f vernevelen, i.p.v. dmpelen f gieten, zijn de bllen na het pellen weer sneller drg, met als gevlg een kleinere kans p zuur. Bij dmpelen f met de slang natmaken is er veel meer nderhuids vcht aanwezig, dat k weer met wrden afgeverd; er is daardr een grtere kans p infectie. Bij natgieten en dmpelen wrden spren dr de partij verspreid, waardr meer bllen kans lpen p zuuraantasting. Wrden de bllen natgemaakt d.m.v dmpelen dan met het bad dagelijks wrden ververst f verhit (schimmel dden), m besmetting met de zuurschimmel te beperken. Deze manier van natmaken geeft swies meer verspreiding van de schimmel dan de andere methden. Zrg vr een gelijkmatige aanver van de bllen p de pel- en srteerlijn. Ophpingen, maar k te weinig aanver van de bllen verrzaakt vaak nndig lang verblijf p de pelrllen f in de ntklisteraar. Extra beschadigingen zijn het gevlg. Beperk beschadigingen tt een minimum dr: bllen vldende te laten besterven (min. 1 week bij 25ºC); de bunker gevuld te huden vr een gelijkmatige aanver en geringere valhgte; de ntklisteraar niet te strak af te stellen, eventueel zelfs mhg te draaien als het pelresultaat znder ntklisteren k ged is een gede afstelling van de pelmachine bij iedere cultivar! schne pelrllen en srteerplaten; geringe valhgtes, vldende bekleding, schne rubbers en srteerplaten; het gebruik van valbrekers f rubberen flappen m snelheid te remmen. Een beschadiging is een gemakkelijke manier vr het binnendringen van de zuurschimmel. Eenmaal binnengedrngen kan de schimmel niet meer gedd wrden. Als u vcht f vuil p de pel- f srteerlijn ziet, is dat vaak wndvcht. Vlak daarvr is dan beschadiging pgetreden. Cntrleer dit en neem maatregelen. Zet de bllen z snel mgelijk na het pellen en/f srteren weer vr de wand m te drgen. Verwndingen kunnen lang vchtig blijven. Drg na verwerken altijd intensief na. Maten die weinig bllen geven kunnen sms de gehele dag znder lucht in de vaak warme werkruimte staan. De bllen in deze kisten lpen meer kans p zuur. Een gave bl, de minste kans p besmetting Een huid van de bl is als de huid van de mens: een geslten, gave huid heeft de minste kans p infecties. Vrkm daarm elke vrm van beschadiging aan de bl. Daarvr zijn vele mgelijkheden. 24

25 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Handmatig pellen en nadrgen 1. Wat vr systeem werd er tegepast bij het handmatig pellen? 2. Werden de bllen vr het pellen k nat gemaakt? ja nee uit kuubskist aan pelband 3. Heveel uur waren de bllen in ttaal vchtig? uur 4. Werden de bllen na het pellen eerst gedrgd, vrdat ze naar de pslag gingen? anders, nl. nee ja, heveel uur uur 5. Wat waren de cndities tijdens het nadrgen? Temperatuur:.. C Relatieve luchtvchtigheid..% Ventilatie: m3 /uur per 1000 l bllen Circulatie: m3 /uur per 1000 l bllen 6. Heveel uur stnden de bllen tjdens het pellen niet p lucht? uur 25

26 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Machinaal pellen 1. He wrden de bllen vr het pellen bevchtigd? stmen, dmpelen in warm water nevelen nat gieten anders, nl 2. Bij dmpelen: he vaak wrdt het water ververst keer per 3. Bij dmpelen: Wrdt het water tussendr k pgekkt? nee ja, naar vraag 4 4. Zie 3: Z ja, he vaak, bij welke temperatuur he lang? keer per. bij C gedurende minuten. 5. Bij andere manieren dan via dmpelen bevchtigen: Heveel liter per 1000 liter bllen water diende u te? 6. He werden de bllen tijdens en/f na het natmaken tt ventilatie: m 3 /h pellen bewaard? circulatie: m 3 /h temperatuur:.. C 7. Helang duurt het van begin natmaken tt begin pellen? Minimaal. uur Maximaal. uur 8. Wat vr type ntklisteraar wrdt er gebruikt? geen dubbele egelband anders, nl 9. Werd de ntklisteraar vr deze partij bllen gebruikt? ja nee 10. Vindt er vr de pelmachine ng een vrsrtering plaats? ja nee 11. Wat vr type pelmachine wrdt er gebruikt rl-diameter: Wrden de rllen natgemaakt? Z ja, van bven f van materiaal v.d. rllen: nderen? bevchtiging rllen van bvenaf bevchtiging p alleen de rllen 12. Wrdt de pelmachine regelmatig schngemaakt? Z ja, he nee vaak per dag? ja, keer per dag 13. Wrden er k ntsmettingsmiddelen tijdens het pellen ja, te weten gebruikt? Z ja, welke? nee 14. Wrden de bllen na het pellen direct gesrteerd? ja nee, ga verder bij vraag Z ja, wat vr type srteermachine en heveel srteerplaten 16. Wrdt de srteermachine regelmatig schngemaakt? Z ja, nee he vaak per dag? ja, keer per dag 17. Kmen er valhgtes vr bven de 20 cm? Z ja, zijn hier nee maatregelen genmen zals valbrekers e.d? ja, te weten 18. Is er een regelmatige aanver van bllen tijdens het pellen ja en/f srteren? nee 19. He lang duurt het pellen per kist, van bunker tt in de kist?.minuten 20. In wat vr fust wrden de bllen pgevangen? Leverbaar in: Plantged in: 26

27 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem 21. Heveel uur zijn de bllen in ttaal nat, vanaf begin bevchtigen tt het mment dat u ze drg acht..uur 22. Wrden de bllen na pellen en/f srteren na-gedrgd? ja nee, direct de bewaring in. 23. Indien er wrdt nagedrgd, wat zijn dan de cndities? (we bedelen: bij drgen f nadrgen wrdt in principe meer gedrgd dan bij bewaarcndities) Temperatuur: C Relatieve luchtvchtigheid:..% Ventilatie: m 3 /uur per 1000 l bllen Circulatie: m 3 /uur per 1000 l bllen Aantal uur: 24. Heveel uur vanaf begin bevchtigen staan de bllen niet p lucht, maar zijn ze p de pellijn f in de schuur? Leverbaar:..uur Plantged:. uur 27

28 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem He gaat het bij plantged? Plantged bevat vaak minder zuur, mdat dit meestal niet meer wrdt verwerkt f bevchtigd. Bvendien wrdt plantged bij een hgere temperatuur bewaard, waardr het vaak k drger is. Plantged dat pas vrijkmt bij de pellijn, ndergaat wèl handelingen en wrdt wèl bevchtigd. Hierin kan daardr meer zuur vrkmen. Dit deel van het plantged zu in ieder geval meten wrden uitgezcht vr het planten. Ter vrkming van zuur is uitzeken van plantged een ndzaak. Plantged met zveel mgelijk vrij van zure bllen de grnd in. Dr uitzeken van het plantged wrdt de besmettingsdruk in de grnd en in de partij verlaagd. Zieke bllen zijn in het veld een brn van besmetting zwel vr de mstanders als vr de grnd. Gebruik bij vrkeur een drge selectiemethde zals uitzeken p de band f met de plantgedselecteur van Staring & Pppe. Bij gebruik van de (natte) zinker-drijver methde meten de bllen weer wrden terug gedrgd. Ok na drg uitzeken meten de bllen weer wrden nagedrgd. Het gaat dan vral m eventuele wndjes te drgen die dr de verwerking zijn ntstaan. Ver het uitzeken van het plantged niet te laat uit, mdat dan de kans p beschadiging teneemt. Ontsmet plantged krt vr het planten vr een z lang mgelijk effect van de middelen tijdens de teelt te velde. Als de zuurschimmel de bl al is binnengedrngen is er sprake van zuur f latent zuur. Er vindt dan geen dding meer plaats dr de ntsmettingsmiddelen. De ntsmettingsmiddelen beschermen de bl ng wel vr nieuwe infecties. Zuurspren wrden niet dr fungiciden gedd. Kiemende zuurspren wrden wél dr fungiciden gedd. Zie k de pmerkingen bij bewaren en afleveren. Geznd de grnd in, een geznd veld Het lijkt lgisch, maar het kan niet vaak geneg gezegd wrden: een schne partij plantged levert de minste prblemen p in de teelt. Elke sprtje zuur zal zich in de vchtige grnd snel verspreiden. Wat we vrkmen aan inbreng in de grnd is dus de eerste winst. 28

29 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Srteren leverbaar en plantged 1. Vindt srtering van het leverbaar direct na pellen plaats? ja nee, geen srtering later srteren 2. He zijn de bllen bij het srteren? drg nat vchtig 3. Wat vr type srteermachine wrdt er gebruikt? 4. Heveel srteerplaten? 5. Kmen er valhgtes vr bven de 20 cm? Z ja, zijn hier nee maatregelen genmen zals valbrekers e.d? ja, te weten 6. hpt zich vuil p p de srteermachine? ja nee 7. He vaak maakt u deze schn?. keer per dag? 8. In wat vr fust wrden de bllen pgevangen (kuubskisten, gaasbakken, exprtfust)? Leverbaar in: Plantged in: 9. Wrden de bllen na het srteren nagedrgd? ja nee 10. Wrdt er tijdens het srteren al gedrgd? Indien er wrdt nagedrgd, wat zijn dan de cndities? Temperatuur: C Relatieve luchtvchtigheid:..% Ventilatienrm:.. Circulatienrm:... Aantal uur: 29

30 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem He gaat het bij bewaren en afleveren? Bewaren Zet de bllen altijd p lucht en blijf tulpen altijd drg bewaren. Dr vrtdurend te drgen wrdt de zuurschimmel gehinderd in zijn grei. Drg de bllen weer na, als ze dr nazeken, lezen f tellen zijn beschadigd. Bij iedere verwnding kmt vcht vrij. Dit vcht met steeds wrden afgeverd, zdat zuur geen kans krijgt te kiemen en te greien. N.B. Verwndingen heven niet altijd zichtbare verwndingen te zijn! Bllen die vallen, krijgen als stressreactie vaak een versnelde ademhaling. Hierdr is de kans p een hge luchtvchtigheid rnd de bl grter. LET EXTRA OP Ok als de bllen al geruime tijd niet zijn verplaatst f zijn beschadigd, kan zuur ineens teslaan. Vral mstandigheden met hge luchtvchtigheid zijn verdacht. Bij warm breierig weer kan die situatie gemakkelijk ntstaan. De lucht in de cel met dan meer gedrgd wrden. Bij mderne installaties, die met vldende kelcapaciteit zijn geïnstalleerd, leidt dit in de regel niet tt prblemen. Cntrleer regelmatig f de luchtvchtigheid niet bven 75 à 80% kmt. Een RV van 80% is p zich niet riskant, maar vaak is de RV tussen de bllen weer hger en daar treedt dan infectie p. Bij hge percentages vcht kunt u verwegen de celtemperatuur een paar graden te laten plpen. Hierdr daalt de luchtvchtigheid in de cel. Een hgere temperatuur kan cnsequenties hebben vr de behandelduur van breitulpen. Zrg bij de bewaring van het leverbaar en plantged vr vldende circulatie en ventilatie (verversing). De circulatienrm is 500 m³/uur per m³ bllen. De ventilatienrm is 100 m³/uur per m³ bllen, vr het plantged kan deze nrm echter in september verlaagd wrden naar 60 m³/uur per m³ bllen. Deze nrmen zijn vastgesteld bij een zuurpercentage van maximaal 5%. Bij hgere percentages zuur in de partij is meer verversing ndig. Verschil in vulling en ziftmaat, kan een verschil in luchtverdeling verrzaken. Zet zveel mgelijk gelijke kisten vr dezelfde ventilatr. Als u de luchtpbrengst van de ventilatr wilt verlagen, bestaat er de keuze uit terenregeling f een tijdklk-regeling. Bij een ventilatr met terenregeling blaast er cntinu lucht dr het prduct. Mits er veral vldende lucht dr de bllen gaat, is er daarbij cntinu afver van vcht en ethyleen. Bij tijdklk f aan/uit regelingen lpt de ethyleencncentratie p als de ventilatr uit staat, maar is er weer gede afver als hij aan staat. Afhankelijk van de luchtverdeling en de heveelheid kisten vr de wand kan het ene systeem beter werken dan het ander. Cntrleer de bewaarruimtes regelmatig p de aanwezigheid van zure bllen. Bewaar partijen met zuur apart van geznde partijen in verband met besmettingsgevaar en de negatieve effecten van ethyleen, zals.a. gmmen, kernrt, blemverdrging, bijblad en verklistering. Aanwezigheid van ethyleen maakt bllen eveneens zwakker (stress, gmmen en snelle verademing), waardr ze weer geveliger wrden vr een aantasting dr zuur. 30

31 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Afleveren Leverbaar dat is klaargemaakt m afgeleverd te wrden, met weer wrden nagedrgd. Bij iedere bewerking kmt beschadiging vr wat, he gering k, weer een invalsprt vr de zuurschimmel kan zijn. He minder luchtdrlatend het fust is, des te minder ged lucht tussen de bllen dr te krijgen is. Lever bllen altijd binnen één dag af als ze niet p lucht kunnen staan. Bllen die na lezen en tellen wrden weggezet, znder ze te drgen, wrden vchtig en kunnen erg snel (binnen 24 uur) een infectie dr zuur plpen. Een vaak vrkmende, gevaarlijke situatie is: bllen die in dicht fust f in vrachtwagen f cntainer, s avnds wrden klaargezet vr transprt de vlgende dag. Ok een bl ademt Een bl is een levend prduct, dat net als de plant die er uit grei adem haalt. Na vallen f stten ntstaat een stressreactie. Hierdr versnelt de ademhaling. Dit gaat ten kste van de weerstand tegen ziekten. 31

32 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Bewaren en afleveren leverbaar 1. Bij welke temperatuur en RV wrden de leverbare bllen bewaard? 2. Heveel luchtverversing is er tijdens de bewaring? Heveel circulatie? 3. Waren er tijdens de bewaring perides, waarbij het buiten extreem warm was en waarbij binnen de RV is pgelpen? Wanneer? Welke RV heerste daarbij in de cel? Temperatuur: C Gemiddelde RV:.....% m 3 / uur per 1000 liter bllen m 3 / uur per 1000 liter bllen Peride 1: van tt Relatieve luchtvchtigheid..% Peride 2: van tt Relatieve luchtvchtigheid..% 4. He vaak cntrleert u de ventilatienrm?..keer per 5. Wanneer wrdt het leverbaar klaargemaakt m af te leveren? 6. In welk srt fust wrdt het leverbaar afgeleverd? direct na pellen en/f srteren. dag(en) vr afleveren 7. Kmen er valhgtes vr bven de 20 cm? Z ja, zijn hier maatregelen genmen zals valbrekers e.d? 8. Staan af te leveren bllen, na klaarmaken k p lucht? ja nee nee ja, te weten 9. Bij welke temperatuur en RV Temperatuur: C Gemiddelde RV:... % 10. Blijven bllen wel eens een nacht ver in de schuur f ja vrachtaut staan nder niet-gecnditineerde mstandigheden? nee 11. Wrdt het leverbaar ntsmet vr afleveren? ja nee 12. Z ja, he, wanneer en in wat vr middelen? 13. Wrden de bllen na het ntsmetten k terug gedrgd? ja nee 32

33 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Plantged bewaren, uitzeken en ntsmetten 1. Bij welke temperatuur f -verlp en RV wrdt het plantged bewaard? 2. Heveel luchtverversing is er tijdens de bewaring? Heveel circulatie? Temperatuur: C Gemiddelde RV:... % m 3 / uur per 1000 liter bllen m 3 / uur per 1000 liter bllen 3. He vaak cntrleert u de ventilatienrm? keer per 4. In wat vr type fust wrdt het plantged bewaard? 5. Wrdt het fust vr 100% gevuld? ja nee 6. Wrdt er bij pslag rekening gehuden met de ja ziftmaatverdeling in het fust? nee 7. Is het plantged schn? ja Vervuiling = vellen, stenen/schelpen en grnd nee, licht vervuild nee, met veel vervuiling 8. Wrdt het plantged uitgezcht? ja, alles nee, dr naar vraag 14 gedeeltelijk, nl. 9. He werd het plantged uitgezcht zinker/drijver-methde Staring/Pppe-systeem leesband anders, nl 10. Wanneer werd het plantged uitgezcht eind augustus tt half september half tt eind september vlak vr planten 11. Kmen er valhgtes vr bven de 20 cm? Z ja, zijn hier nee maatregelen genmen zals valbrekers e.d? ja, te weten 12. He lang duurde het van begin uitzeken ttdat de bllen uur weer in de cel stnden, p lucht? 13. Werden de bllen na uitzeken nagedrgd? ja nee 14. He werd het plantged ntsmet en he lang? duchen dmpelen schuimen. minuten 15. Wanneer is het plantged ntsmet augustus september vlak vr planten 16. Wat vr middelen wrden er gebruikt en in wat vr cncentratie? 17. Werd er na ntsmetten teruggedrgd? ja nee 18. Wrdt de cncentratie van prchlraz gemeten en nee gecrrigeerd? ja, gemeten ja, gecrrigeerd. 33

34 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Wat k ng mee kan spelen Maak bewaarruimtes vr het riseizen begint, ged schn (vegen + stfzuigen) en ntsmet ze daarna. Dr fust en cellen vchtig te maken en daarna p te stken tt 25 C (1 dag) kiemen de spren van de zuurschimmel. Dr daarna snel te drgen, wrdt de zuurschimmel gedd. Hiermee verlaagt u de besmetting vanuit de schuur. Het uitveren van een 34ºC-behandeling vr het vervregen van stadium G is riskant in verband met het ptreden van zuur. Deze hge temperatuur in cmbinatie met een hge RV (vcht) zijn ideale mstandigheden vr de zuurschimmel. Pas als de bllen drg zijn, mag pas weer vcht wrden tegevegd aan de cel. Ver geen zure tulpen aan keien. Het vermeden bestaat dat de spren van de schimmel via de mest weer p het land kmen. Z kan het k vrkmen dat vers land tch al besmet is geraakt met de zuurschimmel d.m.v. besmette mest. Zuurspren zie je niet, ze zweven rnd p het bedrijf Het lastige van schimmelspren is dat je ze niet ziet. Tch kmen de spren zeker p het bedrijf vr. Aangetaste bllen laten letterlijk hun spren na. Daarm is het z belangrijk m nderdelen van machines, fust en dergelijke regelmatig schn te maken. Al deze maatregelen helpen m besmetting te vrkmen. 34

35 PPO Sectr Blembllen met de zuurcheck p weg naar een afdende aanpak van het zuurprbleem Aandacht vr hygiëne 1. Als u de bewaarruimtes schn maakt en/f ntsmet, he det u dat dan en he vaak? Wijze van:.. keer per 2. He maakt u het fust schn en/f en he ntsmet u het? 3. Verde u een 34ºC-behandeling vr het leverbaar uit? ja nee 4. Z ja, gebeurde dit vr f na het pellen? vóór het pellen na het pellen 5. Heveel dagen duurde de behandeling? dagen, vanaf 6. Als u tijdens deze behandeling k water tevegt f de RV verhgt, welke RV hudt u aan? Water tegevegd vanaf e dag RV: % 7. Verde u een ruimtebehandeling (tegen mijten) uit bij het bij het leverbaar: leverbaar en/f plantged? ja nee bij het plantged: ja nee 8. He lang sluit u daarbij de ventilatie af? ja, gedurende uur nee 9. Welk middel gebruikte u vr de behandling en met welke cncentratie? middel:. cncentratie:. 35