Verkeer binnenstad VARIANTEN VERKEERSCIRCULATIE BINNENSTAD

Transcriptie

1 Verkeer binnenstad VARIANTEN VERKEERSCIRCULATIE BINNENSTAD

2 Nieuwstraat Impressie Nieuwstraat eenrichtingsverkeer Impressie Nieuwstraat tweerichtingsverkeer 2

3 Inleiding Hoofdstukken indeling pag. Inleiding 3 1. Gedeeltelijk éénrichtingsverkeer 5 2. Tweerichtingsverkeer Shared Space 2.2 Fietsstraat 2.3 Ruimte voor de fiets Het verkeer in de binnenstad van Purmerend kan op verschillende manieren afgewikkeld worden. Op hoofdlijnen gaat het om de volgende varianten: 1. Gedeeltelijk éénrichtingsverkeer 2. Tweerichtingsverkeer 3. Volledig éénrichtingsverkeer (rotondemodel) De varianten worden hierna al dan niet met subvarianten gepresenteerd. Voorts wordt ingegaan op een aantal externe factoren die van invloed zijn op de keuze en/of exacte inrichting van de varianten. Ten slotte wordt afgesloten met een beoordelingstabel voor de verschillende (deel)varianten. 3. Volledig éénrichtingsverkeer één rijstrook 3.2 twee rijstroken 4. Externe factoren Markt 4.2 Geluid 4.3 Bussen 4.4 Parkeren 4.5 Melkwegbrug 5. Colofon 25 3

4 4

5 hoofdstuk 1 Variant 1 Gedeeltelijk éénrichtingsverkeer In 2007 is het gedeeltelijk éénrichtingsverkeer ingesteld. Redenen om dit destijds te doen waren onder andere: + verbetering van de afwikkeling in de Westerstraat en Gedempte Singelgracht; + fietser Westerstraat niet meer in de verdrukking; + ontmoediging doorgaand verkeer vanaf de Jaagweg richting Beemster en de Hoornselaan; + binnenstad uitbreiden naar Kop van West; zo min mogelijk barrièrewerking van de Westerstraat gewenst; + verbetering leefbaarheid in de Westerstraat en Nieuwstraat west voor bewoners en bezoekers. Terugkijkend zijn er ook een aantal negatieve aspecten te noemen: - een deel van het verkeer met een bestemming in de Westerstraat en Nieuwstraat west moet omrijden (= vermindering bereikbaarheid winkels); - het is nabij het Looiersplein drukker (op de Gedempte Where en Plantsoengracht); - de situatie van gedeeltelijk eenrichtingsverkeer is niet duidelijk, zeker niet voor mensen die niet bekend zijn in het centrum van Purmerend. Dit wordt versterkt door de uitzonderin gen die op het eenrichtingsverkeer gelden zoals bijvoorbeeld voor de bus en tijdens marktdagen. Nieuwstraat 5

6 6

7 hoofdstuk 2 Variant 2 Tweerichtingsverkeer Met tweerichtingsverkeer is het precies andersom. Voordelen zijn: + op de Gedempte Where en de Plantsoengracht wordt het rustiger; + de situatie is duidelijker dan met gedeeltelijk eenrichtingsverkeer; + bestemmingsverkeer van de Westerstraat en Nieuwstraat hoeft niet om te rijden. De vraag is of de redenen om destijds gedeeltelijk éénrichtingsverkeer in te stellen nog steeds van toepassing zijn. In ieder geval is het idee om de binnenstad uit te breiden naar Kop van West voorlopig niet meer aan de orde en daaruit volgend de wens voor een rustigere Westerstraat. Verder blijkt het momenteel mee te vallen met de afwikkeling in de Westerstraat. Recente telgegevens laten zien dat er momenteel ongeveer motorvoertuigen per etmaal door de straat rijden. In 2007, voordat het gedeeltelijk eenrichtingsverkeer werd ingesteld, ging het nog om motorvoertuigen. Dit kan er mee te maken hebben dat nog niet alle verkeer bekend is met de gewijzigde situatie en dat dit nog gaat komen. Het kan ook zijn dat de (doorgaande) verkeersstromen zijn afgenomen, bijvoorbeeld door de aanleg van de spitsstrook langs de A7. Feit blijft dat er meer autoverkeer in de Westerstraat komt ten opzichte van gedeeltelijk éénrichtingsverkeer met als gevolg minder ruimte voor de fiets. Nieuwstraat tweerichtingsverkeer Uitdaging is om de fiets een veilige(re) plaats te geven in het ontwerp voor de Westerstraat en Nieuwstraat west. Om dit voor elkaar te krijgen wordt gedacht aan de volgende deelvarianten / inrichtingsconcepten: Shared space Fietsstraat Ruimte voor de fiets Tabel met verkeersintensiteiten Westerstraat naar jaar 7

8 2.1 Shared space Wanneer over shared space wordt gesproken, dan wordt dit vaak samengevat als een straat met klinkers van gevel tot gevel zonder onderscheid tussen trottoir en rijbaan, met vrije zichtlijnen en zonder zebra s en borden. Shared space in Haren (Rijksstraatweg) en in Londen (Exhibition road) Bij shared space (of: gedeeld ruimtegebruik) staat de multifunctionaliteit van de openbare ruimte centraal. De verblijfsruimte wordt ingedeeld als mensenruimte en wordt niet geïnterpreteerd als verkeersruimte. Een belangrijk kenmerk van Shared Space is de geringe aanwezigheid van verkeersborden en verkeerslichten. De weggebruiker moet aan de omgeving zien wat gepast en ongepast is. Door middel van sociale interactie tussen de verschillende verkeersdeelnemers en het maken van oogcontact moet worden bepaald wie voorrang heeft en wat het gewenste gedrag is. De wegen zijn vrij van asfalt en er zijn geen stoepranden. De verschillende soorten verkeersdeelnemers maken allemaal gebruik van dezelfde straat; er zijn geen voorschriften over het gebruik van deze straat en er zijn dus ook geen fietspaden. Dit is een extra stimulans voor de automobilist, aangezien de subjectieve onveiligheid hierdoor toeneemt en deze voorzichtiger gaat rijden. Shared space in Purmerend? In Nederland worden vaak Drachten en Haren (Groningen) genoemd als voorbeelden van shared space. In vergelijking met de binnenstad van Purmerend is daar echter minder verkeersaanbod. Heel recent is de Exhibition road in Londen conform shared space ingericht. Hier is wel een groot verkeersaanbod; veel winkels en kantoren met daarbij veel (kris kras bewegende) voetgangers en autoverkeer. De Westerstraat heeft echter een andere verkeersdynamiek: hoge intensiteiten (doorgaand) autoverkeer, veel fietsers, parkeerplaatsen en beperkte ruimte. Shared space in zijn ultieme vorm (zonder geleiding) lijkt niet over het hele traject van de Westerstraat en Nieuwstraat west te kunnen worden toegepast. Wel kan het concept prima op kruispunten en bij oversteekplaatsen worden toegepast. Gedacht kan worden aan het kruispunt Gouw-Nieuwstraat, de oversteek bij de Plantsoengracht naar de Wolthuissingel en wellicht ook het kruispunt Neckerdijk-Westerstraat. Nb: klinkerverharding zorgt in vergelijking met asfalt voor meer geluid. Het aspect geluid wordt in hoofdstuk 4 behandeld. 8

9 2.2 Fietsstraat Een fietsstraat is een straat die ingericht is als fietsroute, maar waarop tevens auto s zijn toegestaan. Het autogebruik wordt beperkt door het karakter en de inrichting van de fietsstraat. Een kenmerk is, net als bij het fietspad, de rode kleur van het asfalt. Een belangrijk punt hierbij is dat de verkeersintensiteit op de oorspronkelijke straat bepalend is voor de uitvoering. Ook dient rekening gehouden te worden met parkeercapaciteit. Fietsstraat in Castricum (Dorpsstraat) en Heerhugowaard (Middenweg) Fietsstraat in Purmerend? Een belangrijk kenmerk van een fietsstraat is dat de positie van de auto ondergeschikt is aan die van de fiets; de auto is te gast. Voor wat betreft de grenswaarde van een fietsstraat wordt uitgegaan van ongeveer motorvoertuigen per etmaal 1. De intensiteiten in de Westerstraat bedragen nu rond de motorvoertuigen per etmaal en zullen naar verwachting nog toenemen. Dit is eigenlijk te hoog voor een inrichting als fietsstraat. Voor de beeldvorming; het eerste referentiebeeld van de fietsstraat laat de Dorpsstraat in Castricum zien. Hierbij gaat het om ongeveer motorvoertuigen per etmaal. De afwikkeling verloopt (nog) goed. In de Nieuwstraat waar de intensiteiten lager zijn behoort een fietsstraat wellicht wel tot de mogelijkheden. Uitgangspunt is echter dat de oplossing voor verkeer binnenstad duidelijk moet zijn voor de verkeersdeelnemers. Om die reden is een consistente oplossing gewenst, dat wil zeggen, een vormgeving die in beide straten overeenkomt. 1. Een fietsstraat functioneert optimaal bij motorvoertuigen (en met meer fietsers dan auto s). 9

10 2.3 Ruimte voor de fiets Bij deze deelvariant krijgt de fietser een aparte plek naast de rijbaan voor autoverkeer. De overige ruimte wordt aangewend voor (langs)parkeren en voor de voetganger. Door de fietser van de rijbaan af te halen en de ruimte voor fiets, parkeren en voetganger van hetzelfde materiaal te voorzien, wordt de veiligheid van het fietsverkeer geborgd. Kortom: + een aparte plek voor de fiets; + fiets, voetganger en parkeren in hetzelfde materiaal; + smalle rijloper; + verbetering ruimtelijke kwaliteit. Ruimte voor de fiets in Purmerend? Uitgangspunten voor toepassing in de Westerstraat en Nieuwstraat west zijn; het minimale profiel voor de Westerstraat is 22 meter en voor de Nieuwstraat 18 meter 2 ; de bus dient beide straten te kunnen gebruiken; de inrichting van beide straten moet in overeenstemming zijn (eenzelfde inrichting is duidelijk). Bijgaande impressie geeft ruimte voor de fiets in de Nieuwstraat weer. Consequentie van deze inrichting is dat parkeren in de Nieuwstraat niet meer aan beide zijden van de weg kan. In de Westerstraat is dit nog wel mogelijk. Indien in de Nieuwstraat aan beide zijden parkeerplaatsen moeten komen, dan zal de bus de Westerstraat moeten gebruiken in plaats van de Nieuwstraat. Impressie en profiel ruimte voor de fiets in de Nieuwstraat 2 Het krapste profiel doet zich voor in de Nieuwstraat ter hoogte van de Gouw: 16 meter van gevel tot gevel. Op dit punt dient een andere inrichting te worden gekozen. 10

11 Een alternatieve inrichtingsvorm is dat de parkeerplaatsen in de Westerstraat en Nieuwstraat west (voor een groot deel) worden weggehaald en dat de ruimte die daarmee vrijkomt ten goede komt van de voetgangers (bredere trottoirs). Hiermee wordt het aantrekkelijker om in beide straten te wandelen en te verblijven. Dit betekent wel dat het parkeren voor de winkel minder/niet meer mogelijk is; dit dient dan te gebeuren in de garages en op de parkeerterreinen. Uitgangspunt is dat de huidige inrichting van de Plantsoengracht gehandhaafd blijft; binnen de beschikbare ruimte is een (wezenlijk) ander profiel niet mogelijk. Verder is de Gedempte Where in de ramingen buiten beschouwing gelaten. Voor een indicatie van de kosten van herinrichting van de hele binnenstadring wordt verwezen naar de kostenraming van volledig eenrichtingsverkeer (volgend hoofdstuk). In onderstaande tabel is een (globale) kostenraming voor inrichting van de deelvariant ruimte voor de fiets opgenomen. De raming heeft betrekking op de Westerstraat en Nieuwstraat west. Een vergelijkbare inrichting kan ook in de andere straten rond de binnenstad worden toegepast. Voordelen hiervan zijn: een eenduidig wegbeeld en een toename van de ruimtelijke kwaliteit. Bovendien kunnen andere knelpunten binnen het project Verkeer binnenstad hierin meegenomen worden. Onderstaande ramingen hebben betrekking op meer straten (naast de Westerstraat en Nieuwstraat west). 11

12 12

13 hoofdstuk 3 Variant 3 Volledig éénrichtingsverkeer Het rotondemodel houdt in dat op de hele ring rondom de binnenstad sprake is van eenrichtingsverkeer: op de Gedempte Where, de Gedempte Singelgracht, de Westerstraat, de Nieuwstraat en de Plantsoengracht. Uitgangspunt is de rijrichting linksom (tegen de klok in) omdat er dan minder conflicterende richtingen zijn op kruispunten. Voordelen van het rotondemodel zijn: + het autoverkeer op de ring stroomt beter door doordat er op de kruispunten minder conflicterende richtingen zijn; + het rotondemodel biedt meer ruimte voor andere voorzieningen / verkeersdeelnemers (bijvoorbeeld voor langzaam verkeer, busverkeer en groen); + het regime van eenrichtingsverkeer is duidelijk omdat het op de hele ring geldt. + Doorgaand verkeer in de richting van de Purmer wordt ontmoedigd en zal deels een andere (snellere) route kiezen, bijvoorbeeld via de S. Allendelaan of de Laan der Continenten. Dit past in de gewenste verkeersontlasting van de binnenstad. Nadelen zijn: - er zijn meer kilometers noodzakelijk om de juiste bestemming te bereiken doordat het centrum nog maar in één richting kan worden bereikt; - bij de invoering van een rotondemodel dat optimaal functioneert, zal sprake zijn van een complete herinrichting van de verschillende wegvakken en kruispunten rondom het centrum. Hieraan zijn hoge kosten verbonden. 13

14 3.1 één rijstrook Ook bij volledig éénrichtingsverkeer met één rijstrook kan worden gedacht aan de deelvarianten shared space, fietsstraat en ruimte voor de fiets. Het voordeel bij éénrichtingsverkeer is dat de rijloper smaller uitgevoerd kan worden waardoor meer ruimte overblijft voor de andere verkeersdeelnemers. In het geval van de deelvariant ruimte voor de fiets kan dan in de Nieuwstraat wel parkeren aan beide zijden worden gerealiseerd. Bij de deelvarianten shared space en fietsstraat blijven de kanttekeningen die eerder geplaatst zijn staan. In onderstaande tabel is een (globale) kostenraming van de deelvariant éénrichtingsverkeer / ruimte voor de fiets opgenomen: Uitgangspunten bij de kostenraming zijn: In de Gedempte Where, gedeelte Gedempte Singelgracht - Hoornselaan, zijn twee rijstroken (één per richting) voor autoverkeer nodig (nu: 4 rijstroken / 2 per richting). De ruimte die hiermee vrijkomt wordt aangewend voor fietsen en groen. De inrichting met een parallelstructuur blijft gehandhaafd; De Gedempte Singelgracht en de Plantsoengracht krijgen een vergelijkbaar profiel als de Westerstraat en Nieuwstraat (in de Plantsoengracht zonder parkeren). Impressie en profiel ruimte voor de fiets in de Nieuwstraat 14

15 3.2 twee rijstroken Impressie Nieuwstraat uit presentatie OFP (2010) In 2010 heeft de Ondernemers Federatie Purmerend (OFP) een presentatie aangeboden aan de gemeente over verkeer binnenstad. Hierin wordt eenrichtingsverkeer voorgesteld met twee rijstroken voor autoverkeer. In het kader van het bestemmingsverkeer van dienst zijn scoort deze deelvariant hoog. Voor een goede afwikkeling lijken twee rijstroken voor autoverkeer echter niet nodig. Bovendien is er dan geen ruimte meer voor een veilige positie van de fiets. 15

16 16

17 hoofdstuk 4 Externe factoren 4.1 Markt 4.2 Geluid Iedere dinsdag is er markt in de binnenstad. De kramen staan behalve in het voetgangersgebied ook in de Westerstraat en Nieuwstraat. De Nieuwstraat is hierdoor afgesloten. Om de verkeerssituatie zo duidelijk mogelijk te maken zijn uitzonderingen niet gewenst. In dat kader heeft het verplaatsen van de markt van de Nieuwstraat (en Westerstraat) de voorkeur. Nb: invoering van een volledig rotondemodel betekent dat de Westerstraat niet meer als alternatief gebruikt kan worden; de markt op de Nieuwstraat kan dan zeker niet worden gehandhaafd. De marktcommissie heeft in haar vergadering van januari jongstleden gesproken over de mogelijkheid om de markt in de Nieuwstraat te organiseren op het trottoir in plaats van op straat (net als in de Westerstraat). Dit is nader onderzocht voor de deelvarianten tweerichtingsverkeer - ruimte voor de fiets en volledig eenrichtingsverkeer - ruimte voor de fiets. Uitgangspunt hierbij is dat de ruimte voor de fiets en auto behouden dient te blijven. In beide gevallen is niet voldoende ruimte beschikbaar voor de kramen, marktvoertuigen en passanten. Overweging bij tweerichtingsverkeer kan zijn om de ruimte voor de fiets erbij te betrekken. De fietsers in de richting van de Westerstraat dienen dan ten tijde van de markt op de rijbaan te fietsen. De markt is dan wel inpasbaar. In geval van volledig eenrichtingsverkeer kan overwogen worden om geen parkeerplaatsen aan de zuidzijde van de Nieuwstraat te realiseren; de ruimte die dit oplevert, komt ten goede van voetgangers aan de noordzijde en daarmee aan de markt. Nb: voor de voertuigen achter de kramen zou een uitsterfconstructie kunnen worden ingesteld, zodat t.z.t. de fietsers niet meer de rijbaan hoeven te gebruiken. Als de geluidsbelasting door het instellen van tweerichtingsverkeer of volledig eenrichtingsverkeer met 2dB of meer toeneemt is sprake van een reconstructie in de zin van de Wet Geluidhinder. In dat geval zijn geluidwerende maatregelen nodig. Uit een recent uitgevoerde akoestische analyse blijkt dat dit bij beide verkeerregimes het geval is; maatregelen zijn vereist. Een mogelijkheid is om 30 km/uur in te stellen op de betreffende wegen/de stadsring. In dat geval is geen sprake van een reconstructie zoals hierboven staat, maar dient geluid wel meegenomen te worden in het kader van een goede ruimtelijke ordening. In ieder geval dient onderzoek te worden uitgevoerd naar de isolatiewaarde van de gevels. 4.3 Bussen In de busconcessie is uitgegaan van gedeeltelijk eenrichtingsverkeer maar wel aangegeven dat de verkeerscirculatie in de binnenstad mogelijk gaat veranderen. Indien de raad besluit verder te gaan met de variant tweerichtingsverkeer of volledig eenrichtingsverkeer dan dient dit voorgelegd te worden aan de concessieverlener Stadsregio Amsterdam. Volledig eenrichtingsverkeer zal voor een aantal buslijnen betekenen dat er omgereden moet gaan worden om de binnenstad heen. Dit geldt vooral voor de bussen die de Beemster- en Sluisbrug gebruiken. Daarnaast zullen alle bezoekers aan de binnenstad aan de buitenzijde van de rotonde in- en uitstappen. 17

18 4.4 Parkeren 4.6 Beoordelingstabel De belangrijkste (want grootste) parkeervoorzieningen voor de binnenstad zijn Claxonate, de Eggertgarage en de Schapenmarkt/ t Lammetje. Bij volledig eenrichtingsverkeer dienen de bezoekers uit de richting van de Waterlandlaan om te rijden voor het bereiken van een parkeervoorziening. In de nieuwe concept parkeervisie wordt voorgesteld om een nieuwe voorziening te realiseren aan de oostzijde van het centrum (Schapenmarkt of Zijp). Om de (relatief grote) bezoekersstroom uit de richting van de Waterlandlaan op te vangen heeft een voorziening nabij Zijp, zeker in geval van volledig eenrichtingverkeer, de voorkeur. In onderstaande tabel zijn de varianten beoordeeld op de uitgangspunten van het college, de (relevante) externe factoren met daaraan toegevoegd beeldkwaliteit en het aspect draagvlak. Het gaat hierbij om een beoordeling van tweerichtingsverkeer en volledig eenrichtingsverkeer ten opzichte van gedeeltelijk eenrichtingsverkeer. Voor beide varianten is uitgegaan van de deelvariant ruimte voor de fiets. 4.5 Melkwegbrug Het gedeeltelijke eenrichtingsverkeer had als voordeel dat het relatief rustiger was in de Westerstraat en Nieuwstraat west. Bij de andere twee varianten zal het autoverkeer toenemen met consequenties voor de (veiligheid van de) fietser. Daarbij komt dat het fietsverkeer naar/door de binnenstad sterk zal toenemen na de realisatie van de Melkwegbrug. Inschatting is dat er (in de toekomst) rond de fietsers gebruik zullen maken van de brug waarvan ongeveer 40 procent met een bestemming in het centrum, de rest is doorgaand verkeer in de richting van onder andere de Herengracht, Hoornselaan of Purmerenderweg. Om de Westerstraat te ontlasten zou overwogen kunnen worden om de Koestraat open te stellen in te richten voor fietsers. Om gevoel te krijgen bij bovengenoemd aantal fietsers over de Melkwegbrug; uit fietstellingen van 2009 blijkt dat er dagelijks mensen over de Sluisbrug fietsen en over de Kooimanbrug. Beoordelingstabel varianten 18

19 Colofon Titel Reg. nummer Datum 28 februari 2012 Auteur(s) Ruimtelijke Ontwikkeling team Vormgeving Gemeente Purmerend Illustraties Ruimtelijke Ontwikkeling team Vormgeving Gemeente Purmerend Vormgeving Gemeente Purmerend Contact Gemeente Purmerend Purmersteenweg DM Purmerend Postbus AA Purmerend T F E info@purmerend.nl I 19

20 februari