Privaatrechtelijke aspecten van de sleep- en duwvaart

Transcriptie

1 J.G. ter Meer Privaatrechtelijke aspecten van de sleep- en duwvaart W.E.J. TJEENKWILLINK ZWOLLE

2 Inhoudsopgave AFKORTINGEN VERKORT AANGEHAALDE UTERATUUR, WET- EN VERDRAGSTEKSTEN XVII XIX Hoofdstuk 1 INLEIDING Algemeen Zeevaart Binnenvaart Algemeen Sleepvaart Duwvaart Assistentie Gekoppeid varen Statistische gegevens Toekomst Zee- en binnenvaartrecht Algemeen Zeerecht Binnenvaartrecht Doel van het onderzoek Inhoud van de volgende hoofdstukken Rechtsvergelijking Slotopmerkingen 10 Hoofdstuk 2 FEITELIJKE VERSCHIJNINGSVORMEN Inleiding Defmities Het beweegkracht overbrengende schip De voortbewogen of geassisteerde zaak Algemeen Zaken anders dan schepen (categorie A) Schepen zonder eigen voortstuwings- en manoeu- 18 vreermiddelen (categorie B) Schepen zonder eigen voortstuwingsmiddelen, doch 19 met eigen manoeuvreermiddelen (categorie C) VII

3 Schepen met eigen voortstuwings- en manoeuvreer- 20 middelen (categorie D) Schepen die in gevaar verkeren (categorie E) 20 Sleep (trein); duweenheid 20 Conclusie 21 Hoofdstuk 3 JURIDISCHE KWALIFICATIES 3.1 Schrijvers Sleepvaart Duwvaart 3.2 Jurisprudentie Sleepvaart Duwvaart 3.3 Eigen opvatting voor het oude recht Arbeidsovereenkomst, aanneming van werk of overeenkomst sui generis Vervoerovereenkomst en het verrichten van enkele diensten Inleiding De vereisten voor het bestaan van een vervoerovereenkomst onder het oude recht De vereisten voor het bestaan van een overeenkomst tot het verrichten van enkele diensten Toepassing van die vereisten op slepen, duwen en assisteren Slepen, duwen of assistentie onder het oude recht tijd- of reisbevrachting Conclusie voor het oude recht 3.4 Het huidige recht Vervoer c.q. opdracht of terbeschikkingstelling Tijd-of reisbevrachting Slotopmerkingen Ondervervoer Onderterbeschikkingstelling Gemengde overeenkomst 3.5 De benaming van de overeenkomst en de daarbij betrokken partijen 3.6 Conclusie 3.7 Rechtsvergelijking Engeland Duitsland Belgie Frankrijk 3.8 Slotconclusie VIII

4 Hoofdstuk 4 INHOUD VAN DE OVEREENKOMST NAAR OUD 56 RECHT 4.1 Inleiding Het oude zeerecht Algemeen Rechtstreekse toepassing vervoersbepalingen Analoge toepassing vervoersbepalingen Conclusie Het oude binnenvaartrecht Algemeen De sleepovereenkomst onder het oude binnenvaart- 62 recht De duwovereenkomst onder het oude binnenvaart- 65 recht De sleepagent De sleepovereenkomst in het binnenvaartrecht en het oor- 67 spronkelijk ontwerp voor boek 8 BW Algemeen De inhoud van het ontwerp Conclusie 70 Hoofdstuk 5 INHOUD VAN DE OVEREENKOMST NAAR 71 HUIDIG RECHT 5.1 Algemeen Vervoer Terbeschikkingstelling Samenloop met vordering uit hoofde van aanvaring De expediteur Conclusie Rechtsvergelijking Engeland Duitsland Belgie Frankrijk Slotconclusie 96 Hoofdstuk 6 ALGEMENE VOORWAARDEN Inleiding Algemeen Historie Wettelijke bepalingen omtrent algemene voorwaarden Algemene aspecten toepasselijkheid sleep- en duwcondities Inhoud sleep-en duwcondities Inleidende opmerkingen Toepassingsgebied Algemeen Algemeene Sleepconditien 105 IX

5 fi Nederlandse Sleepdienst Conditien Sleepconditien Conditien voor het assisteren van duweenheden Algemene Duwconditien Algemene voorwaarden voor de huur en verhuur van sleep- en duwboten in het baggerbedrijf Conclusie Toepasselijkheid krachtens gewoonte Inleiding Algemeene Sleepconditien Nederlandse Sleepdienst Conditien Sleepconditien Algemene Duwconditien Overige condities Bij welke activiteiten vormen zij een gewoonte Conclusie Aansprakelijkheidsregeling Algemeene Sleepconditien Nederlandse Sleepdienst Conditien Sleepconditien Conditien voor het assisteren van duweenheden Algemene Duwconditien Algemene voorwaarden voor de huur en verhuur van sleep- en duwboten in het baggerbedrijf Vergelijking metwettelijke regeis en conclusie Overige bepalingen Toetsing aan 'zwarte' en 'grijze' lijst Conclusie Enkele internationale regelingen Standaardcontracten voor de zeesleepvaart Internationale duwcondities voor de binnenvaart Rechtsvergelijking Engeland Duitsland Belgie Frankrijk Andere landen Slotcc»nclusie X

6 Hoofdstuk 7 DE OVEREENKOMST EN DERDEN Algemeen Sleep- of duwloon verschuldigd door een ander dan de con- 146 tractant Zeerecht Binnenvaartrecht De positie van de ontvanger Aansprakelijkheid buiten overeenkomst Algemeen De parallelsprong De paardesprong Paardesprong binnen de keten Paardesprong door een buitenstaander Slotopmerking De Himalaya-clausule Conclusie 164 Hoofdstuk 8 LADING VAN HET VERVOERDE OF 165 GEASSISTEERDE SCHIP 8.1 Inleiding Duidelijke wilsverklaring van de sleepduwvervoerder of 165 sleepdienst 8.3 Onduidelijke wilsverklaring van de sleepduwvervoerder of 167 sleepdienst 8.4 Conclusie 170 Hoofdstuk 9 AANVARING - SLEEPVAART Inleiding Zeerecht Schuld van sleepboot of gesleept schip Vormt schuld van de sleepboot schuld van het ge- 176 sleepte schip Aansprakelijkheid indien sleepboot en gesleept 179 schip beide schuld hebben en de aangevaren derde schuldig of onschuldig is ('faute commune' resp. 'faute collective') Hoofdelijke aansprakelijkheid van het onschuldige 180 gesleepte schip voor de fouten van de sleepboot onder het oude recht Inleiding Parlementaire geschiedenis artikel 538 K 181 (oud) De schrijvers over artikel 538 K (oud) De toepassing van artikel 538 K (oud) Hoofdelijke aansprakelijkheid van het onschuldige 186 gesleepte schip voor de fouten van de sleepboot onder het huidige recht XI

7 Algemeen Hoofdelijke aansprakelijkheid van het on- 187 schuldige gesleepte schip voor de fouten van de sleepboot op grond van artikel 6:170 BW Hoofdelijke aansprakelijkheid van het on- 190 schuldige gesleepte schip voor de fouten van de sleepboot op grond van artikel 6:171 BW Bestaat er een vermoeden van schuld van de sleep- 192 boot indien het onbemande gesleepte schip in aanvaring komt 9.3 Binnenvaartrecht Inleiding Algemeen Artikel 8:1004 lid 1 BW Artikel 8:1004 lid 3 BW Schuld van sleepboot of gesleept schip Vormt schuld van de sleepboot schuld van het ge- 205 sleepte schip; ieder schip in een sleep slechts aansprakelijk voor eigen schuld Aansprakelijkheid indien sleepboot en gesleept 207 schip beide schuld hebben en de aangevaren derde schuldig of onschuldig is ('faute commune' resp. 'faute collective') Hoofdelijke aansprakelijkheid van het onschuldige 209 gesleepte schip voor de fouten van de sleepboot Algemeen Hoofdelijke aansprakelijkheid van het on- 214 schuldige gesleepte schip voor de fouten van de sleepboot op grond van art. 6:170 BW Hoofdelijke aansprakelijkheid van het on- 215 schuldige gesleepte schip voor de fouten van de sleepboot op grond van art. 6:171 BW Bestaat er een vermoeden van schuld van de sleep- 216 boot indien de onbemande sleep in aanvaring komt 9.4 Conclusie Rechtsvergelijking Engeland Duitsland Zeerecht Binnenvaartrecht Belgie Zeerecht Binnenvaartrecht 222 XII

8 9.5.4 Frankrijk Zeerecht Binnenvaartrecht Slotconclusie 223 Hoofdstuk 10 AANVARING - DUWVAART Inleiding Het'Jelle'/'E.W.T. 31'-arrest Inleiding Rechtbank Rotterdam Gerechtshof's-Gravenhage Hoge Raad Kritiek Eigen opvatting Inleiding Schuld van duwboot of duwbak Vormt schuld van een deel der eenheid schuld van 234 de andere delen Schuld van duwboot en duwbak(ken) op grond van 237 overtreding van de Politiereglementen Hoofdelijke aansprakelijkheid van de onschuldige 240 duwbak(ken) voor de fouten van de duwboot op grond van art. 6:170 en 6:171 BW Bestaat er een vermoeden van schuld van de duwboot 241 indien de onbemande duwbak in aanvaring komt? 10.5 Conclusie Rechtsvergelijking Duitsland Belgie Frankrijk Slotconclusie 252 Hoofdstuk 11 BEPERKTE AANSPRAKELIJKHEID Algemeen Zeerecht Algemeen Wie kunnen voor welke vorderingen een beroep op 254 de beperkte aansprakelijkheid doen Wettelijke aansprakelijkheid Contractuele aansprakelijkheid Beperkte aansprakelijkheid in geval het onschuldige 258 gesleepte schip hoofdelijk aansprakelijk is voor de fouten van de sleepboot 11.3 Binnenvaartrecht Uit de wet voortvloeiend recht op beperking Het oude recht Het huidige recht 263 XIII

9 Uit overeenkomst voortvloeiend recht op beperking Conclusie Rechtsvergelijking Engeland Duitsland Belgie Frankrijk Slotconclusie 276 Hoofdstuk 12 HULPVERLENING Inleiding Feitelijke aspecten van hulpverlening Juridische aspecten van hulpverlening Algemeen Gevaar De juridische verschallen tussen hulpverlening en 282 sleepduwvervoer c.q. terbeschikkingstelling 12.4 De beloning van de hulpverlener Hulpverlening aan een gesleept, geduwd of geassisteerd 286 schip 12.6 De hulpverlener heeft de hulpverlening noodzakelijk ge- 290 maakt 12.7 Beperkte aansprakelijkheid Conclusie Rechtsvergelijking Engeland Duitsland Belgie Frankrijk Slotconclusie 302 Hoofdstuk 13 AVARIJ-GROSSE Inleiding De grondslag voor de omslag van de avarij-grosse Het oude recht Het huidige recht Zeerecht Binnenvaartrecht De aan de sleep- en duwvaart verbonden bijzonderheden Wet, rechtspraak en literatuur en de sleep-en duwvaart Wet Zeerecht Binnenvaartrecht Rechtspraak Literatuur Eigen opvatting Inleiding 320 xrv

10 De gemeenschappelijke onderneming Gemeenschappelijke veiligheid en gemeenschappe- 322 lijk gevaar Conclusie 324 Hoofdstuk 14 VERJARING EN VERVAL Inleiding Wettelijke termijnen in het oude recht Vordering uit overeenkomst Zeerecht Binnenvaartrecht Vordering uit aanvaring Zee-en binnenvaartrecht Samenloop met een vordering uit overeen- 327 komst 14.3 Wettelijke termijnen in het huidige recht Vordering uit overeenkomst en aanvaring Samenloop van de vordering uit overeenkomst en 329 aanvaring 14.4 Contractuele verjarings- en vervaltermijnen 332 SAMENVATTING SUMMARY ZUSAMMENFASSUNG RESUME BIJLAGEN Bijlage 1 Algemeene Sleepconditien 358 Bijlage 2 Nederlandse Sleepdienst Conditien Bijlage 3 Sleepconditien Bijlage 4 Conditien voor het assisteren van duweenheden 366 Bijlage 5 Algemene Duwconditien Bijlage 6 Allgemeine Bedingungen für Verträge über die Mit- 373 nähme fremder Schubleichter durch Schubboote Bijlage 7 International Ocean Towage Agreement (Lump 382 Sum); code name: 'Towcon' Bijlage 8 International Ocean Towage Agreement (Daily 394 Hire); code name: 'Towhire' Bijlage 9 U.K. Standard Conditions for Towage and Other Ser- 406 vices (Revised 1986) Bijlage 10 Allgemeine Schleppbedingungen 410 Bijlage 11 Conditions Generales de Remorquage Portuaire des 413 Entreprises Francaises XV

11 UTERATUURLJJST 415 JURISPRUDENTIEREGISTER 423 ARTIKELENREGISTER 432 TREFWOORDENREGISTER 438 XVI