INHOUD. Woord vooraf... v Voorwoord... vii Lijst van verkort geciteerde werken... xix Lijst van afkortingen van vervoerteksten...

Transcriptie

1 INHOUD Woord vooraf v Voorwoord vii Lijst van verkort geciteerde werken xix Lijst van afkortingen van vervoerteksten xxiii Hoofdstuk 1 Definitie en kenmerken van de vervoerovereenkomst Algemeen De vervoerovereenkomst is een wederkerige driepartijenovereenkomst De vervoerovereenkomst is een contract onder bezwarende titel Een handelsrechtelijke overeenkomst of een overeenkomst naar burgerlijk recht consumentenrecht? Vervoerrecht is dwingend recht Het exclusieve karakter van de vervoerdersaansprakelijkheid Een internrechtelijk of verdrags rechtelijk (on)benoemd contract? Hoofdstuk 2 De bronnen van het vervoerrecht Spoorvervoer Luchtvervoer Het Warschaustelsel historisch Zeevervoer Wegvervoer Binnenvaart Het postvervoer Het reiscontract Vervoer van reizigers per autobus en touringcar Niet-eengemaakt vervoerrecht en IPR De Paramountclausule Zeevervoer en IPR Interpretatie van eengemaakt vervoersrecht xi

2 Handboek transportrecht Hoofdstuk 3 Het stelsel van aansprakelijkheid van de vervoerder Overzicht van de verschillende aansprakelijkheidsstelsels Aansprakelijkheid van de zeevervoerder voor vervoer van goederen onder cognossement A. Verplichting van de zeevervoerder om behoorlijke zorg te besteden aan het zeewaardig maken van het schip (due diligence en seaworthiness, art Zeewet) B. Verplichtingen van de zeevervoerder tijdens de zeereis m.b.t. de zorg voor de lading (cargoworthiness, art Zeewet) Volgorde van bewijslast en excepties in het zeevervoer van goederen onder cognossement Hoofdstuk 4 Periode van aansprakelijkheid van de vervoerder Algemeen Zeevervoer CMR CIM Luchtvervoer Binnenvaart Onmogelijkheid tot aflevering van de goederen Hoofdstuk 5 De gronden van ontheffingvan aansprakelijkheid van de vervoerder Inleiding Nautische fouten of fouten bij de leiding of het beheer van het vervoermiddel Brand Gevaren of onheilen van de zee of van andere bevaarbare wateren (art , c Zeewet, zeefortuin) Onvermijdelijke natuurlijke toevallen (act of God/les actes de Dieu, art. 91 4, 2.d Zeewet) Oorlogshandelingen, daden van vijanden van de staat, oproer of ongeregeldheden (art e, f, g, h, j en k Zeewet) Redding of poging tot redding van mensenlevens of goederen op zee (art l Zeewet) Reisverlies (freinte de route) en verlies aan volume of gewicht of elk ander verlies, of elke andere beschadiging, veroorzaakt door een verborgen gebrek, de bijzondere aard of een eigen gebrek aan het goed en onvoldoende verpakking en onvoldoende of ondoelmatige merken artikel m en n Zeewet xii

3 Inhoud 9. Verborgen gebreken indien zij ondanks behoorlijke zorg niet te ontdekken waren (art. 91 4, 2, p Zeewet, art c CMNI) Handeling of nalatigheid van de afzender of eigenaar der goederen, van zijn vertegenwoordiger of lasthebber (art i Zeewet) stuwing door de afzender Belading en stuwing in landvervoer Toegelaten vervoer aan dek of in open voertuigen zonder dekzeilen Hoofdstuk 6 De vervoerdocumenten Historisch Functies van het vervoerdocument Wie stelt het vervoerdocument op? Ondertekening van het vervoer document Publiekrechtelijke voorschriften Aansprakelijkheid van de afzender voor verkeerde opgaven in het vervoerdocument De uitgifte van een ontvangstbewijs, een cognossement of een zeevracht brief Verschijningsvormen van het cognossement Het naamcognossement / straight bill of lading Is de overlegging van het naam cognossement ter bestemming vereist? Documenten bij de aflevering door de zeevervoerder Vervoerdocumenten in de binnenvaart Beschikkingsrecht van de afzender Bewijswaarde van de vermeldingen in het vervoerdocument Garantiebrieven Aard en bewijswaarde van de vermeldingen Hoofdstuk 7 Schade en schadeloosstelling Schade, verlies en vertraging bij goederenvervoer Schadevergoeding in natura of bij equivalent Criteria voor schadeloosstelling A. Destinatiewaarde B. Landvervoer: afzendwaarde C. Luchtvervoer: nationaal recht Verhaalbaarheid van bijzondere schade Intresten Schade aan andere dan vervoerde goederen Weigering tot inontvangstneming (laissé pour compte) xiii

4 Handboek transportrecht 8. Schadevergoeding in vreemde munt Waardeverklaring en verklaring van belang bij de aflevering Hoofdstuk 8 Doorbraak van de beperkte vervoerdersaansprakelijkheid bij opzet of bewuste roekeloosheid Opzet van de schuldenaar in het contractenrecht Doorbraak van limitatie in verdrags recht Spoorvervoer Zeevervoer Luchtvervoer Wegvervoer Bewuste roekeloosheid in recentere verdragen Het begrip bewuste roekeloosheid in het Belgische recht Bewuste roekeloosheid en het Belgische verzekeringsrecht Andere sancties: (quasi-)deviation en fundamental breach of contract? Evolutie van de deviation -doctrine Bestanddelen van bewuste roekeloos heid in verschillende landen Opzettelijke fouten van hulppersonen van de vervoerder Bewijsrecht Rechtsgevolgen van opzet of bewuste roekeloosheid Oorzakelijk verband Afwijkend regime in het hedendaagse luchtvervoer Hoofdstuk 9 Zakelijke aansprakelijkheid van de scheepseigenaar en limitatie Artikel 46 Zeewet: scheepseigenaar, kapitein, loods en bemanning Doel, grondslagen en gevolgen van de tonnagelimitatie Bronnen Toepasselijk recht IPR Wie mag zijn aansprakelijkheid beperken? Voor welk type van schepen? Aard van de schade: welke schuldeisers moeten zich de limitatie laten tegenwerpen? Omvang van de limitatie sleep-/duwovereenkomsten Verval van het recht op limitatie Jurisdictie Procedure en rechtsmiddelen xiv

5 Inhoud Hoofdstuk 10 Protest bij de levering Gemeen vervoerrecht Zeevervoer Luchtvervoer CMR-vervoer (art. 30) CIM-vervoer Internationale binnenvaart Nationaal vervoer over de binnenwateren Hoofdstuk 11 Vorderingsgerechtigdheid in het goederenvervoer Actieflegitimatie Gemeen vervoerrecht en de afleve ringsplicht van de vervoerder Zeevervoer Gevolgen van het optreden van een middellijke vertegenwoordiger (commissionair) Gevolgen van de uitbetaling van de verzekeringsvergoeding Wegvervoer Spoorvervoer Luchtvervoer Hoofdstuk 12 Pluraliteit van vervoerders en van vervoermiddelen Passieflegitimatie Begrippen Commissionair-expediteur en commissionair-vervoerder Contractuele vervoerder en ondervervoer: hoofdelijkheid naar gemeen recht Opvolgend vervoer en ondervervoer in verdragen A. Opvolgend vervoer B. Pluraliteit van spoorvervoerders C. Pluraliteit van luchtvervoerders D. Pluraliteit van wegvervoerders E. Pluraliteit van vervoerders in de binnenvaart F. Pluraliteit van vervoerders in het zeerecht Vervoer van goederen. 399 G. Pluraliteit in het zeevervoer van passagiers en hun bagage: hoofdelijkheid Multimodaal vervoer Pluraliteit van vervoermiddelen xv

6 Handboek transportrecht Hoofdstuk 13 Verjaring Algemeen Welke vorderingen zijn aan de korte verjaringstermijn onderworpen? Excepties en compensatie met tegenvorderingen Begin- en eindpunt van de verjarings termijn Exclusiviteit van de verjaringsregeling in eengemaakt verdragsrecht Openbare orde of dwingend recht? Stuiting en schorsing van de verjaring De schriftelijke vordering die de verjaring schorst in eengemaakt landvervoer Wie moet de verjaringschorsende of verjaringstuitende handelingen stellen? Hoofdelijkheid en verjaring Schorsing van de verjaring in het zeerecht Bijkomende termijn voor regres vorderingen Hoofdstuk 14 Bevoegdheid en rechtsmacht Algemeen Bevoegdheid en rechtsmacht in eengemaakt recht De bevoegdheid van de rechter van de plaats van de uitvoering van de overeenkomst Forum arresti Hoofdstuk 15 Verplichtingen van de afzender Wie is afzender? Verbintenis tot betaling van de overeengekomen vracht (On)deelbaarheid van de vracht of het passagegeld Pluraliteit van schuldenaars van de vracht De schuldeiser(s) van de vracht en hun rechten Verplichting tot terbeschikking stelling van een veilige laad- en losplaats Verbrekingsrecht van de afzender of bevrachter voor de aanvang van het vervoer Vordering tot ontbinding van de vervoerder bij niet-aanlevering, niet-tijdige aanlevering van goederen of niet-nakoming van de verplichtingen door de afzender Aansprakelijkheid voor de verscheping van gevaarlijke goederen xvi

7 Inhoud Hoofdstuk 16 Nevenverplichtingen van de vervoerder Rembourszendingen Douane A. Gemeen recht B. CMR CIM 1999 CMNI C. Zeevervoer Hoofdstuk 17 Aanvaring Materieel toepassingsgebied van het Brussels Aanvaringsverdrag Territoriaal toepassingsgebied van het Brussels Aanvaringsverdrag van IPR-regels die het Brussels Aanvarings verdrag van 1910 aanvullen Het principe van de foutaansprakelijk heid Het beginsel van de proportionele foutaansprakelijkheid bij wederzijdse schuld Aanvaring en strafrecht Rechtsgevolgen van de fout aansprakelijkheid en de uitsluiting van vermoedens Pluraliteit van aansprakelijken voor aanvaring Aanvaring en de averijvordering van de goederenbelanghebbende Vorderingen van passagiers en goederen tegen het niet-vervoerende, schuldige schip Vorderingsgerechtigdheid van de kapitein Vergoedbare schade Verjaring Rechtsmacht Verantwoordelijkheid van de scheeps eigenaar voor de fouten van de loods bij aanvaring Hoofdstuk 18 Zekerheden en averij-grosse Inleiding Zekerheden en IPR Rang van de vervoerrechtelijke voorrechten Door het voorrecht gewaarborgde vorderingen van de vervoerder Beperking van het voorrecht in de tijd en per vervoerovereenkomst Zakelijk karakter en derdenwerking van het voorrecht van de zee vervoerder xvii

8 Handboek transportrecht 7. Wijze van uitoefening van het voorrecht van de vervoerder op de vervoerde koopwaar Wettelijke borgstelling van de wegvervoerder Voorrecht voor de burgerlijke partij op het voertuig dat tot het plegen van de inbreuk heeft gediend (art al. 2 Hyp.W.) Hypotheek op luchtvaartuigen Aansprakelijkheidsverzekering van de vervoerder Compensatie van averijvordering met vracht Maritieme voorrechten en hypotheken De kosten van berging of ontruiming van wrakken (Wrakkenwet) Scheepshypotheek Averij-grosse Rechtspraak inzake vervoer van het Hof van Cassatie Trefwoordenregister xviii