Bouwen met baksteen 2/2012. Verankering. nr driemaandelijks tijdschrift - april-mei-juni afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

Transcriptie

1 Bouwen met baksteen 2/2012 Verankering nr driemaandelijks tijdschrift - april-mei-juni afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

2 Bouwen met baksteen is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren. Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Jozef Van Den Bossche Adres: Kartuizersstraat, 19 bus Brussel tel. (02) ~ fax (02) Druk: inhoud Verankering....1 Woning in Profondeville Martiat Durnez Architectes... 2 Sporthal De Zande in Beernem BURO II & ARCHI+I... 4 Woning in Beyne-Heusay Michaël Hick (bureau d architectes samh)... 6 Uitbreiding woonzorgcentrum Moervaartheem in Wachtebeke Patrick Lefebure - Archipl architecten... 8 Sporthal in Mechelen Kennes - Elegeert architectuur & design Binnenlandse architectuur...12 Woning in Ekeren sculp(it) architecten Buitenlandse architectuur...14 Cultuur- en sportcentrum Vehbi Koç à Gölcük (Turkije) Tece architecture Belgische dakpan- en baksteenfabrikanten

3 Verankering BOUWEN MET BAKSTEEN 1 Foto: Serge Brison De projecten in deze uitgave van «Bouwen met Baksteen» maken het verband duidelijk dat met de site werd gecreëerd. Verschillende factoren kunnen een invloed hebben op het ontwerp en de bouwstijl van een project. Een bergachtig terrein, een landschap of een waardevolle, landelijke omgeving, een historische omgeving of bepaalde elementen die op de één of andere manier een link met de maatschappij creëren, vormen zo enkele verankeringspunten die de architect kan gebruiken om het project uit te voeren. Verschillende projecten hebben als gemeenschappelijk punt: het vinden en rechtvaardigen van hun locatie in een bepaalde context.

4 2 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning in Profondeville Martiat Durnez Architectes Foto s: Laurent Brandajs Het lijkt net alsof de woning op deze plaats, omgeven door velden en op het einde van een onverharde weg, zomaar ergens lukraak werd neergezet. Nochtans hoort ze hier thuis en is ze sterk met deze plaats verbonden. Het bouwwerk, met uitzicht op de vallei van de Maas, behoudt het open landschap van de omgeving. De eigenaars wilden een compact huis met goede energieprestaties. De architecten ontwierpen een eenvoudig, sober en massief huis. Het donker metselwerk, dat werd uitgevoerd in wildverband, versterkt de massiviteit van het gebouw en zijn verbinding met het terrein. De ruimte wordt door niets verzwakt; de waterafvoer is bijvoorbeeld achter het metselwerk verborgen. Alleen de grote ramen verlichten de massa van de woning en vormen zo het subtiele design van de gevels. Hun houten afwerking kaderen rond het uitzicht op het landschap.

5 BOUWEN MET BAKSTEEN 3 Het terrein wordt gekenmerkt door een lichte, constante helling. De woonruimte op het gelijkvloers wordt met splitlevels ontworpen, verbonden door een hellingbaan vanaf de ingang van het huis. Op de bovenverdieping wordt er een slaapkamer en een mezzanine voorzien die kan worden omgevormd tot tweede slaapkamer. Binnenin stoot men op het minimalistisch karakter van het gebouw, in het bijzonder door de afwerking van de plafonnering en de betonnen vloeren. Verankerd in het rurale landschap gaat het project volledig op in zijn mooie omgeving.

6 4 BOUWEN MET BAKSTEEN Sporthal De Zande in Beernem BURO II & ARCHI+I Foto s: Klaas Verdru BURO II & ARCHI+I ontwikkelde enkele jaren geleden het masterplan voor de gemeenschapsinstelling voor Bijzondere Jeugdbijstand te Beernem. Vanaf het begin wou de Vlaamse Gemeenschap een modelproject realiseren, zowel op het gebied van energie-efficiëntie als op het vlak van duurzaamheid van de investeringen. Naast de nieuwe sporthal werd er enkele jaren geleden een passiefschool gebouwd en werd er een oude schuur gerenoveerd tot een ontmoetingsplaats voor families, een administratieve en medische ruimte. De volgende fasen omvatten de bouw van woonruimtes voor gesloten, halfopen en begeleid zelfstandig wonen, en nieuwe kantoren. De nieuwe sporthal is op verschillende vlakken een modelgebouw. Dit gebouw is het eerste gebouw in zijn soort dat door middel van geavanceerde technologie de energieprestatie voor passiefgebouwen haalt. Bovendien wordt het energieverbruik van de individuele gebouwen continu gemeten en opgevolgd. Hierdoor kunnen er technische optimalisaties worden uitgevoerd; bijvoorbeeld het automatisch openen/ sluiten van zonnewering of de nachtventilatie beheren. Een ander belangrijk aspect voor de overheid was het optimaliseren van de aanzienlijke investering in de bouw van deze sporthal. Bijgevolg werd er een innovatief concept van dubbel gebruik ontwikkeld: het gebouw wordt ook door diverse sportverenigingen in Beernem gebruikt, dus niet alleen door de instelling. Een dergelijke benadering vereist speciale voorzieningen inzake beveiliging en toegangscontrole. Het gebouw is gevestigd langs de laan die naar het centrum van Beernem leidt, zodat het publiek weet dat het gebouw ook voor hen toegankelijk is. Op deze manier is er een samenwerking tussen de gemeente, haar burgers en de gemeenschapsinstelling voor Bijzondere Jeugdbijstand. Er werd speciale aandacht besteed aan het bevorderen van de re-integratie van de meisjes. In de eerste plaats ligt de nadruk op scholing en sport, maar de faciliteiten zijn zo ontworpen dat ze de

7 BOUWEN MET BAKSTEEN 5 voerd met dunbed- mortel maken van deze sporthal een sterk architecturaal element, dat u onmiddellijk zal opvallen wanneer u Beernem binnenrijdt, maar het blijft tezelfdertijd in overeenstemming met de site en de geest van het project. De grote glaspartijen aan de jongeren geen gevangenisgevoel geven. De afsluiting rond de instelling werd geïntegreerd in het ontwerp van de buitenruimte zodat deze minder opvallend aanwezig is. De instelling beschikt ook over een binnenstraat tussen de verschillende gebouwen. Zij staat symbool voor het rechte pad, de juiste attitude die van jongeren gevraagd wordt tijdens hun verblijf. Het leidt van de gesloten leefruimten tot de terugkeer in de maatschappij. Het introverte karakter en het sobere metselwerk met rode baksteen uitgezuidoostzijde, aan de kant van de binnenplaats, zorgen voor gratis warmtevoorziening. De architecten ontwierpen een in het terrein verzonken gebouw met een overmaatse ondergrondse verdieping. Die keuze werd niet alleen gemaakt vanuit energiebesparende overwegingen, maar ook voor een betere stedenbouwkundige integratie van het hoge volume. Het gebouw beschikt over een klimmuur, twee squashbanen, een danszaal, een fitnessruimte, kleedkamers en toiletten, een cafetaria, technische ruimten, enz... De mogelijkheid werd vrijgehouden om in de toekomst bijkomende sportvelden aan te leggen op het dak. In veel opzichten beantwoordt dit project aan zijn tijd: er wordt gebruikgemaakt van een passief bouwconcept, het geeft de probleemjongeren een uitgebreide accommodatie bij hun rehabilitatie en het is een duurzame investering. Het centrum heeft bijgevolg zijn plaats in de maatschappelijke context gevonden en de sporthal is er voor iedereen!

8 6 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning in Beyne-Heusay Michaël Hick (bureau d architectes samh) Foto s: Serge Brison Deze woning is het resultaat van een ontwerp waarbij de sterke glooiing van het terrein, het uitzicht over de vallei en de ligging van het perceel zelf centraal staan. De eigenaars wilden zoveel mogelijk van het uitzicht kunnen genieten. Bijgevolg ontstond een woning waarin de leefruimtes zich op de begane grond bevonden, terwijl de slaapkamers zich in de kelderverdieping bevinden en rechtstreeks uitgeven op de tuin aan de achterzijde van de woning.

9 BOUWEN MET BAKSTEEN 7 Via een terras en patio, die rechtstreeks aan de leefruimte grenzen en op het zuidwesten zijn gericht, kunt u naar de lager gelegen tuin gaan, zonder dat u het huis moet betreden. Ondanks de complexiteit van het terrein werd een natuurlijke overgang bereikt tussen de binnen- en buitenzijde van het huis en tussen het terras en de tuin. Aan de achterzijde bevinden er zich, zowel in de woonkamers als de slaapkamers veel ramen, om van het uitzicht te genieten. De ruimtes worden beschermd door een oversteek om oververhitting te voorkomen. Dit huis heeft een dubbel karakter: massa en lichtheid worden perfect in harmonie, gecombineerd. De gemetselde delen zorgen voor een verankering in het terrein en dienen als een soort sokkel voor de leefruimte - een frame dat met witte pleister is bedekt. Het uiterlijk ervan is veel luchtiger. Het grondanker wordt verstevigd door een donker metsel werk dat met dunne voegen wordt afgewerkt. Een huis dat in harmonie is met het landschap en dat de juiste balans weerspiegelt tussen materialen en kleuren, vormt best een heel aangename ontdekking.

10 8 BOUWEN MET BAKSTEEN Uitbreiding woonzorgcentrum Moervaartheem in Wachtebeke Patrick Lefebure - Archipl architecten Foto s: Filip Dujardin / Tekst: Bert Verbeke Uitbreiding wzc Moervaart heem als eerste stap naar geïntegreerde woonsite Over enkele jaren ondergaat een deel van de dorpskern van Wachtebeke een complete metamorfose. Een eerste aanzet werd gegeven met de uitbreiding van wzc Moervaartheem, gelegen tussen het centrum van de gemeente en de Moervaart. In een geïntegreerd project zullen zowel het wzc, diverse particuliere woningen, service- en aanleunflats, een zorghotel en een lagere school deel uitmaken van de site. Een park en wandelpaden zorgen voor een groen karakter. De sleutel voor het welslagen van het project lag bij de kloosterzusters van Sint Vincentius a

11 BOUWEN MET BAKSTEEN 9 Paulo die al sinds 1833 in Wachtebeke gevestigd zijn. WZC Moervaartheem beschikte over een gebouw dat dateerde uit de jaren zeventig en dringend aan modernisering toe was. Daarnaast was ook uitbreiding gewenst. Bouwgrond was evenwel niet voorhanden en daarom werd naar een oplossing gezocht in samenwerking met de kloosterzusters. Na de renovatie van het wzc werd een nieuwbouw gerealiseerd met in totaal 40 serviceflats en 12 kamers zorghotel. Ook een dagcentrum maakt er deel van uit. Het gebouw wordt via een overhangend deel verbonden met het nieuwe klooster. In een volgende fase wordt het wzc verder uitgebreid met onder meer aanleunflats en serviceflats.

12 10 BOUWEN MET BAKSTEEN Sporthal in Mechelen Kennes - Elegeert architectuur & design Foto s: Pieter De Smedt-Jans 314ter.com ( Dit architectenbureau uit Mechelen wordt graag betrokken bij projecten in het historisch centrum van de stad vanwege de vele randvoorwaarden en uitdagingen die dat met zich brengt. De bouw van deze nieuwe sporthal in het historisch centrum van Mechelen past dus perfect in dit plaatje. Het project omvatte de constructie van een nieuw gebouw op het schoolplein van het Sint-Romboutscollege, waarvan het hoofdgebouw en omliggende vleugels geklasseerd zijn. Daarbij werd een nieuwe toegang gemaakt vanuit de aangrenzende straat, het Paardenstraatje. Hierdoor is het nieuwe gebouw, dat door de stad wordt gefinancierd, buiten de schooluren toegankelijk voor lokale sportverenigingen. Deze ingang, en ook de kleedkamers en doucheruimten, zijn verwerkt in een oud pakhuis van een sanitairzaak. De bouwstijl van het nieuwe gebouw is hedendaags. Maar de architecten voegden kleine details toe waardoor het gebouw in harmonie is met de klassieke bouwstijl rondom en waardoor het nieuwe element in de site wordt verankerd. De grote gevels in lange rode baksteen worden uitgevoerd in klezorenverband, waarbij de stenen per laag met een derde van de steenlengte opschuiven. Door geometrische plaatsing van

13 BOUWEN MET BAKSTEEN 11 donkere bakstenen wordt verwezen naar de klassieke bouwstijl en het decoratief metselwerk van de oude vleugels van het college. We plaatsen hier overigens ook graag de vaardigheden van de metselaars in het zonnetje, die nauwgezet het uitvoeringsplan hebben gevolgd dat door de architecten werd uitgetekend. Een deel van de nieuwe sporthal is verzonken, aangezien de binnenplaats zich een meter lager bevindt dan het Paardenstraatje. Hierdoor heeft het gebouw in hoogte een mooie verhouding met het college, maar werd toch de vereiste hoogte bereikt voor het organiseren van belangrijke sportwedstrijden. Aan de zijde van de binnenplaats leunt een overdekte galerij tegen de sportzaal aan. Hierdoor wordt de schaal van het gebouw op mensenmaat gebracht. Ten slotte ontwierpen de architecten een ontdubbelde gevelpui in doorschijnend materiaal dat weliswaar voldoende licht doorlaat maar dat storend visueel contact tussen de sportzaal en de speelplaats verhindert.

14 12 BOUWEN MET BAKSTEEN BINNENLANDSE ARCHITECTUUR Woning in Ekeren sculp(it)architecten Foto s: Luc Roymans / Tekst: sculp(it)architecten Het ongewone gewone wonen. Hoe realiseer je het bijzondere binnen het gewone? Een ontwerp aangepast aan zijn omgeving en zijn bewoners. Een traditioneel gezin; vader, moeder, zoon en dochter met ongewone gewoontes - piano, gitaar, schilderen zoeken een huis in de echte zin van het woord. De woning als schil van intimiteit rond de eigen leefgewoontes, waar elke bewoner zijn ruimte heeft en in eigenheid kan ontplooien. Een huis dat zich rustig en beheerst inpast in de rij; geen schreeuwerigheid, maar een geïntegreerd beeld. Maar toch met een

15 BOUWEN MET BAKSTEEN 13 weerbarstige identiteit ondanks de verweving in het straatbeeld en de traditionele materialen. Geen grote contrasten, maar subtiele onderscheiding. Het volume en de hoogtes zijn zoals de buur; geen maximaliteit, maar gepast. Baksteen als identiteit van de Vlaming, gebakken gewoontes. De rode baksteen is in overmaat aanwezig, als een leidmotief. Deze rode gesloten gevel verhult de geëigende leefwereld erachter; een sprekende ruimtelijkheid, gedifferentieerde ruimtes waar elke bewoner zijn plek kan vinden, verzonken in zijn eigen universum van muziek of beeld. In dit huis is er de keuze van intensiteit van de gezinsrelaties; enkel visueel of akoestisch; verbonden ruimtes of gekozen scheiding. Hier kan het allemaal. Baksteen trekt zich door in deze besloten binnenwereld en geeft de ruimteervaring houvast, warmte en textuur. Het is in deze continuïteit van materiaalgebruik dat de grens van het gewone zich openbaart. De consequent gestapelde bakstenen, uitgepuurd door de techniek van verlijming, zijn structureel voor de beleving van de woning. Deze traditionaliteit, maar dan ongewoon gewoon wordt versterkt door de houten balkenlagen. Doch het beeld binnen is niet donker en beklemmend zoals vele kleinere woningen vroeger waren. De ruwheid en textuur van baksteen en hout worden verademend gecontrasteerd met een gladde witte gietvloer, die continu de ruimtes verbindt en die het alom aanwezige daglicht speels reflecteert. Het gesloten straatbeeld verhult de openheid erachter. De openheid en helderheid door zenitaal licht, het licht door de patio en de transparantie naar de tuin toe. De beschutte intimiteit van het gezin, een plek waar ieder (on)gewoon zijn ding kan doen.

16 14 BOUWEN MET BAKSTEEN BUITENLANDSE ARCHITECTUUR Cultuur- en sportcentrum Vehbi Koç à Gölcük (Turkije) Tece architecture Foto s: Murat Germen Het cultuur- en sportcentrum Vehbi Koç is gelegen in een regio die gekenmerkt wordt door zijn industriële productie. Het project is gelegen nabij de Ford-autofabriek van Otosan. De bestaande bomen werden gebruikt om het project af te bakenen. lente zaal. De ruimtes zijn voorzien van grote ramen die op de bomen uitkijken. De technische ruimtes zijn gelegen aan de straatzijde. Dit ontwerp zorgt voor een rustige omgeving die uiterst geschikt is voor ontspanning en recreatie. Bovendien is de hele site verkeersvrij. Het metselwerk zorgt voor een omgeving die perfect in harmonie met de De vestiging bestaat uit twee hoofdgebouwen. Door het bouwterrein te verdelen, konden er open en halfopen ruimtes worden gerealiseerd en kon het project in fasen worden uitgevoerd. Het cultuur- en sportcentrum wordt door een binnenplaats gescheiden. Deze wordt eigenlijk een openbare plaats die zowel voor de lokale bevolking als de fabrieksarbeiders ter beschikking staat. Het plan voorziet faciliteiten voor binnen- en buitensporten, een cafetaria en een polyva

17 BOUWEN MET BAKSTEEN 15 natuur is. Om de relatie tussen de binnen- en buitenzijde te versterken, hebben de architecten ervoor gekozen om aan de binnenzijde van het gebouw het metselwerk te verlengen. In 2012 won dit project de nationale architectuurwedstrijd.

18 belgische dakpan- en baksteenfabrikanten Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen ( machinale gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen A : andere soorten (traditionele en rustieke gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen O : straatklinkers Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorgani satie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd. Oost-Vlaanderen Kleiprodukten HOVE bvba Lindendreef Ninove Tel. (054) Fax (054) (V-H-A) Steenfabriek VANDE MOORTEL nv Scheldekant Oudenaarde Tel. (055) Fax (055) (H-O) SVK nv Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) Fax (03) (V-P-H) West-Vlaanderen Wienerberger nv - Steenbakkerij EGEM nv Brugsesteenweg Egem (Pittem) Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S) Wienerberger nv - Desimpel KORTEMARK Industries nv Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S-H) Wienerberger nv - Terca ZONNEBEKE nv Ieperstraat Zonnebeke Tel. (051) Fax (051) (V-P-S) DUMOULIN Bricks bvba Moorseelsesteenweg Roeselare Tel. (056) Fax (056) (V-P) WIENERBERGER nv Terca, Desimpel, Porotherm, Koramic Kapel ter Bede Kortrijk Tel. (056) Fax (056) (V-P-L-S-H-A-D-O) Limburg Wienerberger nv - divisie VELDWEZELT 2de Carabinierslaan Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabrieken NELISSEN nv Kiezelweg Veldwezelt Tel. (012) Fax (012) (H) Wienerberger nv - divisie Terca SCHOUTERDEN Venlosesteenweg Maaseik Tel. (089) Fax (089) (H-A) Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Riemstersteenweg Spouwen Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabriek VANDERSANDEN nv Nijverheidslaan Lanklaar Tel. (089) Fax (089) (H) Wienerberger nv - divisie Terca TESSENDERLO Havenlaan Tessenderlo Tel. (013) Fax (013) (P-L) Antwerpen Wienerberger nv - divisie NIEL Landbouwstraat Niel Tel. (03) Fax (03) (H) Wienerberger nv - divisie RUMST Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S) Swenden Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) DESTA nv Heerle Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) Fax (03) (S-O) Steenbakkerij FLOREN nv Vaartkant Rechts St.-Lenaarts Tel. (03) Fax (03) (V-S) Wienerberger nv - divisie Terca NOVA Steenbakkersdam Beerse Tel. (014) Fax (014) (V-P-L-S) Wienerberger nv - divisie Terca BEERSE Absheide Beerse Tel. (014) Fax (014) (H) Wienerberger nv - divisie Terca QUIRIJNEN Sint Jobbaan Westmalle Tel. (03) Fax (03) (V-S-H-A) Brabant Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Kortenbos Hekelgem Tel. (053) Fax (053) (H) Henegouwen Wienerberger nv - divisie Terca PERUWELZ Rue de l Europe, Péruwelz Tel. (069) Fax (069) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa 'Barry' Chaussée de Bruxelles Barry Tel. (069) Fax (069) (S) Wienerberger nv - divisie Terca WARNETON Chaussée du Pont Rouge Warneton (Comines) Tel. (056) Fax (056) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa Touquetstraat Ploegsteert Tel. (056) Fax (056) (P-L-W) Namen Wienerberger nv - divisie WANLIN Rue de la Briqueterie, Wanlin Tel. (082) Fax (082) (S-A-O)

19

20 Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/