BOUWEN MET BAKSTEEN 4/2014. Bruggen bouwen

Transcriptie

1 4/2014 Bruggen bouwen nr driemaandelijks tijdschrift - oktober-november-december afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

2 is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren. Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Jozef Van Den Bossche Adres: Kartuizersstraat, 19 bus Brussel tel. (02) ~ fax (02) Druk: INHOUD Bruggen bouwen...1 Office Nete te Westerlo Architectenbureau Wil-Ma i.s.m. Wastiaux & Co Architectenbureau. 2 Zorgflats Sint-Camillus in Antwerpen STRAMIEN, Architectuur en Ruimtelijke Planning... 4 Winkelruimtes in Mechelen Poponcini & Lootens... 6 Politiekantoren in Charleroi Ateliers Jean Nouvel - MDW ARCHITECTURE Binnenlandse architectuur...10 Woning in Vaux-sous-Chèvremont Céline Van Impe Buitenlandse architectuur...12 Schoolrestaurant in Rijsel D Houndt + Bajart architectes&associés Baksteenprijs Belgische dakpan- en baksteenfabrikanten....16

3 1 BRUGGEN BOUWEN Foto: Chak López Met baksteen kunnen bruggen worden gebouwd tussen tijdperken, tussen gebouwen maar ook tussen mensen. Of dit materiaal nu in een stedelijke of landelijke omgeving wordt aangewend, het komt altijd tot zijn recht. Zoals de projecten in dit nummer van Bouwen met Baksteen aantonen, wordt baksteen gebruikt in gebouwen met zeer diverse functies: kantoren, woonzorgcentra, winkels, enz Baksteen vormt een schakel tussen gebouwen uit het verleden en het heden en zijn esthetische karakter kan nu eens gecombineerd worden met een hedendaagse en dan weer met een klassieke architectuur.

4 2 BOUWEN MET BAKSTEEN Office Nete te Westerlo Architectenbureau Wil-Ma i.s.m. Wastiaux & Co Architectenbureau Foto s: Stijn Bollaert Het landelijke kader waarin dit project werd opgetrokken vormde een goede inspiratiebron voor de architecten. Het wisselende landschap met de kronkelende rivier de Grote Nete en de rust die ervan uitstraalde, boden inspiratie voor een gebouw waarvan elke vorm van verplichting lijkt weggelaten te zijn om zo plaats te maken voor een grote architecturale vrijheid. In dit gebouw, de adminis- tratieve kantoorruimte van een aluminium schrijnwerkerij (firma Westalu), is het verband met de rivier zodanig aanwezig dat er rechtstreeks naar verwezen wordt in de naam: Office Nete. De belangrijkste bijzonderheid van het gebouw is dat het losstaat van de grond. Er werd hoofdzakelijk voor deze optie gekozen om het risico op overstroming te vermijden en om de aanwezigheid van het gebouw minder zwaar te maken in deze omgeving. Dit werd mogelijk gemaakt door het gebruik

5 3 van een stalen constructie. Aan de twee uiteinden lijkt de constructie op palen in de lucht te zweven en uit te steken boven de rivier. De palen die de verdieping van het gebouw dragen, zijn onregelmatig geplaatst, een beetje zoals een weerspiegeling van het onvolmaakte en het onregelmatige van de natuur. Tenslotte en dit om het uitzicht op het landschap zo ruim en weids mogelijk te maken, vertoont het project ook een knik die tevens bijdraagt tot het dynamische karakter van de hele volumetrie. Een ander zeer centraal element bij het ontwerp van dit kantoorproject is de specifieke ligging tussen een woonwijk en een beschermde natuurzone. De architecten hebben er dan ook voor gekozen om aan dit kantoorgebouw dezelfde typologie als van een moderne woning te geven, zodat er een perfecte overgang naar de woonwijk gecreëerd wordt. De keuze voor baksteen als gevelmateriaal versterkt deze relatie nog

6 4 BOUWEN MET BAKSTEEN Zorgflats Sint-Camillus in Antwerpen STRAMIEN, Architectuur en Ruimtelijke Planning Foto s: Chak López - Tekst: STRAMIEN Het project omvat 18 zorgflats, aangevuld met enkele studio s en een ondergrondse parkeergarage met 35 plaatsen. Het project bevindt zich op de bestaande zorgcampus Sint-Camillus te Antwerpen en is gelegen in een stedelijk binnengebied, een grote groene binnentuin met de Sint-Laurentiuskerk op de achtergrond. Het project vormt een aanvulling op het aanwezige woonzorgcentrum. Het nieuwe bouwvolume maakt een verbinding tussen de straat en het groene binnengebied. Het project plooit zich als het ware naar binnen toe en zorgt ervoor dat de bestaande doorgang wordt opgewaardeerd. De inplanting van het hoofdvolume aan de rand van de groene binnentuin, zorgt voor een maximaal behoud van het open karakter en maakt een volwaardige verbinding van het project met de straat en de wijk er omheen. Het project wil zich bewust niet isoleren of afschermen van de wijk: zorgwonen is een onderdeel van de samenleving en dus ook van de wijk. De opvatting van het ontwerp stelt de woonkwaliteit en de autonomie van de nieuwe bewoners centraal. Elke zorgflat is opgevat als een volwaardige woning die beschikt over een eigen voordeur en die aansluit op een aangename binnentuin. De ontsluiting gebeurt via een open gaanderij en biedt plek voor ontmoeting en sociaal contact. Elke

7 5 woning heeft een ruim uitzicht op het omliggende park en geniet maximaal van de rust, het daglicht en de groene omgeving. De zorgflats zijn compact opgevat en zijn voorzien van een performante buitenschil. Schrijnwerk, dakopbouw, spouwisolatie en luchtdichtheid beantwoorden aan strenge normen. Oververhitting wordt bouwkundig vermeden d.m.v. de gaanderij die gericht is op het zuiden. Om aan te sluiten op de bestaande gebouwen en de aanwezige kerk werd gekozen voor baksteen als gevelmateriaal. Deze wordt verwerkt in een gedetailleerde uitvoering zodat een geleding en verfijning ontstaan die aansluiten bij de bestaande architectuur.

8 6 BOUWEN MET BAKSTEEN Winkelruimtes in Mechelen Poponcini & Lootens Foto s : Studio Claerhout Bruul is dankzij zijn ligging een strategische en commerciële as in het centrum van Mechelen. De nieuwe winkelruimtes, waarin zich ook de winkelketen Media Markt bevindt, moeten deze winkelzone nieuw leven inblazen. Dit soort handelszaken trekt inderdaad een groot publiek aan. Het nieuwe winkelgebouw, dat symbool staat voor een extra impuls aan De Bruul, moest een visuele blikvanger worden en zowel architecturale kwaliteit als een zekere durf uitstralen. Het diende nochtans ook geïntegreerd te worden in de bouwcontext van de Mechelse binnenstad. Alhoewel de schaal van het project groter is dan die van de omringende gebouwen (winkels en appartementen boven deze winkels), zorgen ankerpunten ervoor dat de nieuwe handelsruimte verbonden is met de andere panden van deze verkeersvrije straat. Enerzijds is er gebruik gemaakt van de geknikte rooilijn om de verschillende afmetingen van de gebouwen goed op elkaar aan te laten sluiten, anderzijds is er ook het gebruik van gevelsteen. Op die manier werd het gebouw geïntegreerd in het straatbeeld, terwijl het op zich toch een in het oog springend architecturaal element blijft!

9 7 De gelijkvloerse verdieping is hoofdzakelijk beglaasd voor winkelruimtes, terwijl de verdiepingen hoofdzakelijk voor Media Markt zijn voorbehouden. De architecten hebben gebruik gemaakt van de geknikte rooilijn om het volume in de bovenbouw op een eigenwijze manier vorm te geven. Muren in metselwerk met verschillende oriëntaties lopen door elkaar heen. Door het naar achter verschuiven van de bovenste verdieping komt ruimte vrij om aan de straatzijde het gabarit te articuleren en het gebouw een dikte te geven. Het is in deze dikte dat het gebouw zich kan ontplooien als een sculptuur waarbij horizontaliteit en verticaliteit op subtiele wijze in elkaar overgaan. Voor het project werd een baksteen met lang formaat in grijsbruine tinten met witte sluiers gebruikt. Het metselwerk werd uitgevoerd in wildverband; voor de bovenverdieping werd een secundair ritme gecreëerd door verspringende steenlagen.

10 8 BOUWEN MET BAKSTEEN Politiekantoren in Charleroi Ateliers Jean Nouvel - MDW ARCHITECTURE Foto s: Filip Dujardin - Tekst: architecten Het belangrijkste kenmerk van deze site berust op de aanwezigheid van een grote constructie uit de negentiende eeuw, waar voorheen de voormalige Rijkswacht en Charleroi Danses hun intrek hadden genomen. Het programma omvatte de inrichting van een nieuw politiegebouw en de uitbreiding van Charleroi Danses. Vervolgens werd een bijkomend programma toegevoegd: het ter beschikking stellen van expositieruimtes voor het Museum van Schone Kunsten. Het politiekantoor bestaat voortaan uit drie bouweenheden waartussen een circulatiesysteem is voorzien via verbindingstunnels. Twee vleugels van de vroegere cavalerie werden behouden en aangepast om aan de lage energienormen te voldoen. Een derde element werd ontworpen: een 75 meter hoge, ronde toren die als een soort nieuw en symbolisch herkenningspunt in de stad fungeert en die ook verwijst naar het Belfort van het stadhuis van Charleroi.

11 9 De toren is bekleed met blauw geglazuurde baksteen, een kleur die het donkerblauw van de politiemachten weergeeft. De toren heeft een uitnodigende vorm en straalt als het ware het publieke en hulpvaardige imago van de politie uit. Voor de nieuwe toren werd aandacht besteed aan de flexibiliteit, zodat de grootte van de ruimtes kan worden aangepast. Onder de toren bevindt zich een ondergrondse parking met drie niveaus, de celruimtes, de archieven en de opslagruimtes. Door de verticaliteit van het project was er ook voldoende plaats voor een grote openbare ruimte die openstaat voor iedereen. Deze versterkt het gemengde en verbazende karakter van deze plaats. De gebruikers van het Politiegebouw, van Charleroi Danses en het museum zullen op die manier elkaar ontmoeten op dit nieuwe, openbare plein of een hapje eten in de nieuwe brasserie, die het ontmoetingspunt vormt van de twee eenheden Politie en Dans. Dit plein is geplaveid met rode baksteen en in de buurt van de toren werden hier en daar blauwe bakstenen verwerkt, zodat er een visueel leuke verbinding ontstaat tussen de nieuwe toren van het politiegebouw en de historische gebouwen.

12 10 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning in Vaux-sous-Chèvremont Céline Van Impe Foto s: Serge Brison Door gebruik te maken van zijn troeven de landelijke uitzichten op de Vesder- en de Ourthevallei, de oriëntatie van de grond en de vreedzame rust die deze woonwijk uitstraalt- heeft architecte Céline Van Impe het complexe karakter van deze plaats kunnen ombuigen tot een voordeel. Het terrein op zich is nogal speciaal. Het is samengesteld uit een bebouwbare zone die overgaat in een landbouwzone met landschappelijke waarde. De sterke helling en de smalle oppervlakte van het bebouwbare perceel hebben voor de architecte nochtans geen belemmering gevormd om voor zichzelf en haar gezin een kwaliteitsproject te ontwikkelen een op maat gemaakt woonhuis met in elkaar overvloeiende, comfortabele ruimtes. Het huis is grotendeels op het gelijkvloers opgetrokken. Doordat het slechts één niveau hoog is, domineert het de omgeving ook niet. Het wordt er integendeel erg goed in opgenomen en komt zo volledig tot z n recht. Vanaf het toegangspad is er een verdieping die het zicht op de vallei afsluit. Deze verdieping markeert enigszins de aanwezigheid van de woning. Ze herbergt de ouderlijke slaapkamer met dressing en badkamer. Bovendien werd ook al met een eventuele uitbreiding van het huis rekening gehouden: de carport werd namelijk zo ontworpen dat

13 11 hij de bouw van bijkomende kamers kan dragen. Alle leefruimtes keuken, woonkamer, bureau, kinderkamers en ouderlijke kamer zijn gericht op het omringende panorama en genieten trouwens van een optimale ligging naar het zuiden. Dit zeer open karakter is dus hoofdzakelijk aanwezig aan de valleikant, terwijl de andere gevels tamelijk gesloten zijn, waardoor het ruwe aspect van het metselwerk in de kijker wordt geplaatst. Deze onregelmatige, getextureerde baksteen, uitgevoerd in metselwerk met dunne voegen, vormt een contrast met de zeer rechte lijnen van de volumetrie. Ook de kleurschakeringen worden door de architecte zeer geapprecieerd, omdat ze een flink stuk levendigheid aanbrengen in het parement.

14 12 BOUWEN MET BAKSTEEN Schoolrestaurant in Rijsel - Een gebouw waar het ongewone en het gewone perfect samengaan D Houndt + Bajart architectes&associés Foto s : Julien Lanoo - Tekst : architecten Een oriëntatiepunt in het hart van de wijk In een wijk waar zich vooral woningen bevinden, zorgt deze straat met haar gebouwen in zeer verschillende stijlen en afmetingen voor een vrij heterogene omgeving. De stedelijke uitdaging bestond erin om op dit hoekperceel een structurerend bouwfront op te trekken. Door het schoolrestaurant op de hoek van de bouwgrond te plaatsen en daardoor een verbinding te creëren tussen de kleuter- en de basisschool, kon het gebouw dichter bij de straat worden opgetrokken. Dit betekende de aanvang van een stedelijke stratificatie die de bestaande betonnen omheiningen op een elegante manier zou vervangen. Het ging er daarbij ook om de inwoners een oriëntatie- en identificatiepunt te bieden en het stedelijke landschap te structureren door specifieke en vernieuwende architecturale keuzes te maken. Hierbij werd rekening gehouden met het evenwicht van de volumes en met de specificiteit van de gebruikers, hoofdzakelijk jonge kinderen. Een ludiek gebouw dat eenheid creëert Baksteen, kenmerkend voor de omgeving, werd hier op een hedendaagse en kwalitatieve manier aangewend. Er werd zeer veel aandacht besteed aan het steenverband van meerkleurige bakstenen dat emblematisch is voor de regionale architectuur. Het metselverband vertoont een motief dat bijna lijkt op een slangenhuid: het activeert

15 13 de verbeeldingskracht en toont het dromerige karakter dat architectuur en jonge kinderen gemeen hebben. In een wereld waar men de regels van het stedelijke spel moet respecteren, gaat van dit gebouw een boodschap uit die onze fantasie prikkelt. Met zijn slangenvel en zijn vensters in de vorm van schubben lijkt het gebouw zich als het ware in beweging te kunnen zetten Een plaats die bescherming biedt en uitnodigt tot ontspanning De gevels van het restaurant, monolithisch en beschermend, vormen een grens, bijna een organisch membraan. Ze isoleren deze plek als het ware. Rust en privacy zijn hier nodig zonder echter de gebruiker op te sluiten. Met zijn spel van vensters op twee niveaus kunnen klein en groot in één enkele oogopslag de volledige straat overzien zonder zelf van buitenaf gezien te worden. Terwijl de muren een filter vormen, is het interieur van het restaurant horizontaal uitgewerkt met toegang tot een binnentuin.

16 14 BOUWEN MET BAKSTEEN BAKSTEENPRIJS Een school in een parking - Herbestemming van een parkeergebouw Alicia Gram In 2014 werd de Baksteenprijs toegekend aan Alicia Gram van KULeuven - Faculteit Architectuur - Campus Brussel. Gelukwensen aan deze jonge architecte en ook aan de andere deelnemers. U kunt de lijst met deelnemers bekijken op onze website. Brussel. Naar een autovrij stadscentrum. De auto domineert niet langer de stad en maakt plaats voor fietsers en voetgangers. Er komt weer leven op straat. De parkings in het stadscentrum worden van hun oude functie ontlast en kunnen nieuwe functies en nieuwe gebruikers ontvangen. Dansaertwijk. Drie parkeergebouwen middenin een bouwblok, omsloten door woningen. Het nieuwe gebruik van de gebouwen brengt leven in

17 15 het bouwblok. Een transparante schil onthult wat er zich binnenin afspeelt. Eén van de parkeergebouwen wordt tot een school omgevormd. Een school in een parking. De oude structuur, een spel van betonnen balken en kolommen ritmeert het gebouw. Nieuwe wanden worden geplaatst tussen de kolommen. Bakstenen wanden. Zo ontstaan er nieuwe ruimtes, nieuwe plekken. Baksteen en glas wisselen elkaar af naargelang het gebruik. De klaslokalen worden van elkaar gescheiden met bakstenen wanden en open getrokken naar de omgeving met transparante wanden. De betonnen structuur, de volle bakstenen muren en lichte transparante wanden boetseren de ruimtes tot een nieuw gebouw. Nu is het gebouw leefbaar, bruikbaar en klaar om de nieuwe functies te ontvangen. Glas en baksteen, als getuige van het nieuwe gebruik, onderscheiden zich van de oude structuur zonder deze te overheersen. Elk materiaal bestaat op zich en behoudt zijn entiteit. De baksteen, met zijn bescheiden uitstraling en tijdloze karakter, ondersteunt het oude en verwelkomt het nieuwe. Het gebouw groeit van 20 ste eeuwse parking naar 21 ste eeuwse school.

18 16 BOUWEN MET BAKSTEEN BELGISCHE DAKPAN- EN BAKSTEENFABRIKANTEN Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen ( machinale gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen A : andere soorten (traditionele en rustieke gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen O : straatklinkers Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorgani satie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd. Oost-Vlaanderen Kleiprodukten HOVE bvba Lindendreef Ninove Tel. (054) Fax (054) (V-H-A) Steenfabriek VANDE MOORTEL nv Scheldekant Oudenaarde Tel. (055) Fax (055) (H-O) SVK nv Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) Fax (03) (V-P-H) West-Vlaanderen Wienerberger nv - divisie KORTEMARK Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S-H) Wienerberger nv - divisie ZONNEBEKE Ieperstraat Zonnebeke Tel. (051) Fax (051) (V-P-S) DUMOULIN Bricks bvba Moorseelsesteenweg Roeselare Tel. (056) Fax (056) (V-P) WIENERBERGER nv Kapel ter Bede Kortrijk Tel. (056) Fax (056) (V-P-L-S-H-A-D-O) Limburg Wienerberger nv - divisie LANAKEN 2de Carabinierslaan Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabrieken NELISSEN nv Kiezelweg Lanaken Tel. (012) Fax (012) (H) Wienerberger nv - divisie MAASEIK Venlosesteenweg Maaseik Tel. (089) Fax (089) (H-A) Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Riemstersteenweg Spouwen Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabriek VANDERSANDEN nv Nijverheidslaan Lanklaar Tel. (089) Fax (089) (H) Wienerberger nv - divisie TESSENDERLO Havenlaan Tessenderlo Tel. (013) Fax (013) (P-L) Antwerpen Wienerberger nv - divisie RUMST Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S) Swenden Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) DESTA nv Heerle Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) Fax (03) (S-O) Steenbakkerij FLOREN nv Vaartkant Rechts St.-Lenaarts Tel. (03) Fax (03) (V-S) Wienerberger nv - divisie NOVA Steenbakkersdam Beerse Tel. (014) Fax (014) (V-P-L-S) Wienerberger nv - divisie BEERSE Absheide Beerse Tel. (014) Fax (014) (H) Wienerberger nv - divisie QUIRIJNEN Sint Jobbaan Westmalle Tel. (03) Fax (03) (V-S-H-A) Henegouwen Wienerberger nv - divisie PERUWELZ Rue de l Europe, Péruwelz Tel. (069) Fax (069) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa 'Barry' Grand route Barry Tel. (069) Fax (069) (S) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa Touquetstraat Ploegsteert Tel. (056) Fax (056) (P-L-W)

19 Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/