Bouwen met Baksteen 1/2012. nr driemaandelijks tijdschrift - januari-februari-maart afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

Transcriptie

1 Bouwen met Baksteen 1/2012 Variaties op het thema half open bebouwing nr driemaandelijks tijdschrift - januari-februari-maart afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

2 Bouwen met Baksteen is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren. Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Jozef Van Den Bossche Adres: Kartuizersstraat, 19 bus Brussel tel. (02) ~ fax (02) Druk: inhoud Variaties op het thema half open bebouwing...1 Woning in Hulste arch-id: Wouter Cannie en Nicolas Vandoorne Woning in Herentals RE-STi.s.m.BartHoylaerts...4 Woning in Zoersel KatleenWouters...6 Woning in Oelegem KristofVanHoof...8 Binnenlandse architectuur...10 Woning in Bergen Hugo Bauwens Buitenlandse architectuur...12 Duikklok intilburg - Nederland Bedaux de Brouwer Architecten Baksteenprijs...14 Werkwijzen voor een kritische architectuur - Herinrichting van een openbaar park Julie De Bruyne & Jean-Sébastien De Harven Belgische dakpan- en baksteenfabrikanten...16

3 BOUWEN MET BAKSTEEN Variaties op het thema half open bebouwing Foto: 2 voor 5 1 Wenoemenze halfopen bebouwing of recenter de drie-gevelwoning. Dit type woning vinden we vooral terug in een dicht bebouwde woonomgeving. De talrijke projecten die als voorbeeld kunnen dienen getuigen van een architecturale handigheid. Het gaat immers vaak over compacte woningen met een beperkt budget waar van de architect een grote spitsvondigheid wordt verwacht om een eengezinswoning, voorzien van alle nodige accomodatie, in te passen in een beperkte ruimte. Deze geselecteerde voorbeelden van half open bebouwing in baksteen tonen de verscheidenheid die zich voordoet wat betreft de rol die is weggelegd voor de laterale gevel de zogenaamde derde gevel! In het ene geval primordiaal in het concept, in andere gevallen dan weer van ondergeschikt belang. Dient het accent te liggen op deze derde gevel of houden we het eerder neutraal? In dit nummer van Bouwen met Baksteen bieden wij ueengevarieerdaanbodvanmogelijkheden.

4 2 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning in Hulste arch-id: Wouter Cannie en Nicolas Vandoorne Foto s: 2 voor 5 / Studio Claerhout Deze woning van het driegevel type geeft uit op een klein plein in de buurt van het dorpscentrum. Ontvankelijk voor hedendaagse architectuur kozen de eigenaars voor een sober plan. In hun visie op het project nam de openheid tussen de ruimten onderling en het licht eveneens een belangrijke plaats in. Foto: Studio Claerhout Foto: 2 voor 5 (Bouw Budget Boek 2011) Aangezien zowel het perceel als de ruimten te maximaliseren. In dit weldoordacht ontwerp zitten de slaapka- bebouwbare oppervlakte beperkt waren werd elke m² op een uitgekiende mers half ondergronds en geven uit op manier benut. Dit heeft het architectenbureau ertoe gebracht om de geven uit op de voorkant en steken de achterkant. De keuken en eetruimte beschikbare ruimte onder te verdelen uit boven de zitruimte. Op een ander in splitlevels om op die manier de tussenniveau bevindt zich een ruime bewoonbare oppervlakte en het visueel kantoorruimte met zicht op het geheel contact tussen de verschillende leef- van de woning.

5 BOUWEN MET BAKSTEEN 3 Foto: 2 voor 5 Foto: Studio Claerhout Het gevoel van compactheid wordt nog versterkt door een massief volume en door gebruik te maken van een donkere gevelsteen. De ingang bevindt zich aan de zijkant, ietwat teruggetrokken, evenals een ruime inkeping in het volume aan de achterkant waarin een hoge vensteropening is voorzien. Deze twee ruimten schijnen te zijn uitgehold uit dit compact volume waardoor een contrast wordt gecreëerd. Spelen met de beperkingen om een gebruiksvriendelijke woning te creëren dit is de samenvatting van de sterkte van dit project. Foto: 2 voor 5

6 4 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning in Herentals RE-ST i.s.m. Bart Hoylaerts architect Foto s: Studio Claerhout Deze woning bevindt zich in een nieuwe verkaveling met een veertigtal percelen in de nabjiheid van het centrum van Herentals. De woningen staan er per twee. De zogenaamde drie-gevelwoningen. Ondanks de aanwezigheid van stedenbouwkundige voorschriften is er een grote verscheidenheid in de architectuur van de woningen vast te stellen. De woningen hebben één gemeenschappelijke kenmerk, namelijk het gebruik van baksteen als bouwmateriaal. De woning bevindt zich op een interessante locatie, namelijk op een hoekperceel dat gelegen is tegenover een centrale ruimte die wordt aangelegd als speelplein. Hierdoor krijgt de derde gevel een bijkomend belang. De ingang werd er voorzien op de scheiding tussen de houten bekleding, die inkijk wegneemt, en een kleine ruimte met dezelfde bekleding, die als berging kan dienen. Dit scharnierpunt wordt tevens gekenmerkt door een knik

7 BOUWEN MET BAKSTEEN 5 in de gevel wat bijdraagt tot het architecturaal belang. De tweede essentiële eigenschap van dit project is de strikte beheersing van een vrij beperkt budget. Deze factor was bepalend bij de architecturale keuzes. Als gevolg hiervan werd geopteerd voor een compact volume dat echter perfect beantwoordt aan de noden van de eigenaars voor wie de functionaliteit primeerde op de oppervlakte: zitruimte, woonkeuken, twee slaapkamers en een zolder die kan worden ingericht. Aangezien er in de verkaveling een grote variatie aanwezig is in het kleurenpalet van de bouwmaterialen is de architect op zoek gegaan naar een lokale verankering. Dit heeft geleid tot de keuze voor deze gevelsteen met eenzelfde kleurschakering die vaak terug te vinden is in de rurale Kempische context. Om het massieve karakter van de woning te benadrukken heeft de architect er bovendien voor gekozen om het metselwerk te laten uitvoeren met dunne voegen. Eerder bescheiden in omvang kon dit project zich toch onderscheiden door het weldoordacht gebruik van de ruimte, de compactheid en de gebruiksvriendelijkheid voor de bewoners.

8 6 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning in Zoersel Katleen Wouters Foto s: Studio Claerhout Dezewoningiseeninteressante variante op de drie-gevel-woning. Opvoorstelvandearchitectewerd gebruikgemaaktvandemogelijkheidom af te wijken van de verplichting, voorzien indestedenbouwkundigevoorschriften, om een drie-gevel-woning te bouwen. Door deze kunstgreep kon een aanzienlijk verlies in oppervlakte, op een perceel dat op zich reeds zeer eng was, worden vermeden. Bovendien kon een zekere continuiteit in het straatprofiel worden bekomen. Een bijkomend volume waarin de ontvangsruimte is ondergebracht werd aanhethoofdvolumetoegevoegd.

9 BOUWEN MET BAKSTEEN 7 Het ontwerp van deze woning biedt bijgevolg een tussenoplossing tussen het type van de drie-gevel-woning en een rijwoning. Dit type woning geeft blijk van een coherent geheel met een gesloten karakter aan de straatkant. De architectuur van deze woning vormt een natuurlijke overgang tussen de verschillende typologieën van aangrenzende woningen: hellend dak aan de ene kant, plat dak aan de andere kant. Aan de achterkant is er een uitbreiding van het hoofdvolume voorzien met een plat dak. In tegenstelling tot de voorkant is de woning hier zeer open met een aantal grote ramen. De architecturale details van dit project geven blijk van een zekere finesse. Onder andere de muur langs het huis met het plat dak zorgt voor een harmonieuse overgang tussen de twee huizen en tevens voor een mooie aflijning van de perceelsgrenzen, maar ook het metselwerk in kettingverband en uitgevoerd met verzonken horizontale voegen.

10 8 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning in Oelegem Kristof Van Hoof Foto s: 2 voor 5 (Bouw Budget Boek 2009) De architectuur van deze woning is het resultaat van de interpretatie van de nogal beperkende stedenbouwkundige voorschriften gepaard gaand met soberheid, gezond verstand en spitsvondigheid. De woning bevindt zich langs een fiets- en voetgangerspad. Omwille van de nabijheid van dit wandelpad en om voldoende ruimte te laten voorzagen de stedenbouwkundige voorschriften dat er op de eerste verdieping een afstand moest worden gehouden van de perceelsgrens terwijl op de gelijkvloerse verdieping de volle breedte van het perceel mocht worden bebouwd. De architect heeft bijgevolg een volumetrie uitgewerkt waarin de gelijkvloerse verdieping zich voordoet als "sokkel" waarop de rest van de woning werd opgebouwd. Deze indruk wordt nog versterkt door dit principe over heel het gebouw door te trekken. In een dergelijke volumetrie konden perfect de ruimten worden ondergebracht die door de opdrachtgevers gewenst waren: twee slaapkamers en

11 BOUWEN MET BAKSTEEN 9 een badkamer op de eerste verdieping en een logeerkamer op de zolderverdieping die nog verder kon worden aangepast. De omstandigheden, eigen aan dit perceel, hebben ertoe geleid dat de architect de zijgevel gesloten heeft gehouden. De enige opening aan de zijkant is het hoekvenster op de eerste verdieping. Aan de achterkant echter is de woning zeer helder en zijn er grote ramen voorzien die uitgeven op het terras en de tuin. Dit alles resulteert in een woning waarvan de volumetrie nogal atypisch is, met sobere lijnen en een eigentijdse look en waarvan de afmetingen beantwoorden aan de stedenbouwkundige beperkingen.

12 10 BOUWEN MET BAKSTEEN BINNENLANDSE ARCHITECTUUR Woning in Bergen Hugo Bauwens Foto s: Laurent Brandajs Deze woning die zich aan de rand van de stad Bergen bevindt geeft uiting aan verschillende contrasten! Contrast met de bebouwde omgeving, contrast tussen de voor-en achtergevel, contrast tussen de buitenkant en het interieur Niettegenstaande blijft het evenwicht aanwezig! Dit deel van de stad wordt niet getypeerd door een specifieke bouwstijl. Dit project van architect Hugo Bauwens is een antwoord op dit gebrek aan samenhang. Hij heeft het aangedurfd om in deze kontekst een eigentijds project te voorzien dat samengaat met de omgeving. Langs de straatkant doet het gesloten karakter van de gevel dienst als protectiescherm voor de hinder veroorzaakt door het verkeer. De kleur van de gevelsteen versterkt dit gevoel. De ingang als enige beglaasde muuropening, verschijnt als een baken en spreekt als het ware de bezoeker aan.

13 BOUWEN MET BAKSTEEN 11 Aan de achterzijde daarentegen overheersen de ramen: ramen die uitgeven op de tuin en op het bos maar ook de openheid tussen de verschillende leefruimten onderling zodat ze één grote ruimte vormen. Een rustgevende sfeer wordt hierdoor gecreëerd. De donkere gevelsteen komt hier om een nog andere reden helemaal tot zijn recht. De gevelsteen staat immers in harmonie met de verschillende kleurschakeringen van het bos. Een juiste visie op het karakter van deze woning heeft bijgedragen tot de realisatie van deze evenwichtige architecturale creatie. Dit evenwicht komt tot uiting in de volumeverdeling, tus- sen het hoofdvolume en het bijkomend volume, alsook in het ontwerp van de gevels.

14 12 BOUWEN MET BAKSTEEN BUITENLANDSE ARCHITECTUUR Duikklok in Tilburg Nederland Bedaux de Brouwer Architecten Foto s: Tim van de Velde Dit gebouw, ontworpen door Bedaux de Brouwer Architecten, manifesteert zich als een paviljoen in een parkje. Tot nu toe werd dit deel van het centrum van de stad gekenmerkt door een korrelige stedelijke conditie. Dit paviljoen heeft de ambitie om de afzonderlijke delen weer in overeenstemming te brengen. Gepositioneerd in het midden van het park en duidelijk zichtbaar vanuit alle hoeken fungeert het paviljoen als een soort ruimtelijke dirigent. Dynamische verbindingen met het omringende groen en het stadsbeeld zijn gecreëerd. Twee appartementen gestapeld bovenop een gemeenschappelijke ingang met garage vormen tezamen een cirkelvormige structuur van vier verdiepingen en een dakterras. De ruimtes van beide appartementen die

15 BOUWEN MET BAKSTEEN 13 privacy behoeven zijn gegroepeerd op de tweede en derde verdieping. Deze ruimtes zijn introvert vorm gegeven en bevinden zich in de kern van het gebouw. De eerste en vierde verdieping bevatten naar buiten gerichte ruimtes. Grote uitwaaierende erkers zorgen voor maximale panoramische uitzichten en hebben het voordeel dat ze het gebruik van grote schuifpuien toestaan waardoor de gevel geopend kan worden. De erkers draaien in een spiraal naar boven alsof ze actief op zoek zijn naar een optimale oriëntatie. Privacy en engagement zitten gevangen in een expressief spel. Als een combinatieslot vergrendelen de erkers in hun uiteindelijke positie. Door het hele gebouw in een donkere geglazuurde baksteen uit te voeren wordt de indruk van een zich vormende massa versterkt. De keuze voor deze baksteen is afgeleid van de omringende bebouwing. Een gedistingeerde metseltechniek van verzonken lintvoegen en weggelaten stootvoegen geeft het metselwerk een bijna textiele uitstraling. In zijn geënsceneerde omgeving, zal dit paviljoen continu het spel om de ruimte van de stad in gang zetten.

16 14 BOUWEN MET BAKSTEEN Baksteenprijs Werkwijzen voor een kritische architectuur - Herinrichting van een openbaar park Julie De Bruyne & Jean-Sébastien De Harven De Baksteenprijs 2011 werd toegekend aan Julie De Bruyne en Jean-Sébastien De Harven, jong afgestudeerden aan de faculteit Architectuur van de ULB. Hartelijke gelukwensen aan deze jonge architecten. Het project gaat over de herinrichting van het Park van Roodebeek dat als aanleiding dient tot het in vraag stellen van het kritisch vermogen van de architectuur door de formele behandeling. De grenzen en de tussenruimtes van de willekeurige planning van dit stedelijk park uit de twintigste eeuw, als architecturaal slagveld, waarin een weerstand wordt ontwikkeld tegen de ruimtelijke sterilisatie, worden nader onderzocht. Door zeven interventies worden de programmatisch fragmenten herverkaveld. De interventie aan het huidig gemeentelijk museum van Sint-Lambrechts-Woluwe stelt een uitgraving voor van de directe omgeving en doet uit de grond een uitbreiding verschijnen die de oude vergeten kelders zouden kunnen zijn. De omheiningsmuur van het museum volgt de

17 BOUWEN MET BAKSTEEN 15 natuurlijke glooiing van het terrein. De integratie van deze uitbreiding, door zijn horizontale dominantie, doet hiermee het hellend karakter van het terrein tot uiting komen. Het gebruik van baksteen zowel voor de muren als voor het dak is een voortzetting van de oorspronkelijke aanleg van het voorplein van het museum waardoor het archeologisch anachronisme wordt benadrukt. De nieuwe tentoonstellingsruimtes van het museum geven uit op een aflopende tuin, omsloten door de verlengde gevel langs de kant van het park. Door het claustra-metselwerk wordt het zicht binnen-buiten op een ongedifferentieerde manier ontzien waardoor de verschillen in de ruimten vervagen. Langs de oostkant van het park, overstekend over de lagere school, overweldigd door enkele majestatische bomen, bevinden zich momenteel twee paviljoenen waarin de inhaalklassen zijn ondergebracht. Het project stelt voor deze te vervangen door een kunstmatig eiland. Monumentaal en autonoom verwelkomt dit eiland een theater van groen waar, onder de tribunes, de nieuwe klassen worden ondergebracht, maar nu gericht op het stedelijk uitzicht dat deze hoogte te bieden heeft. De monumentale grootheid van het onderwerp komt in strijd met de fijne nuances van het plan: het decoratieve dat door het geometrisch motief wordt aangebracht aan het metselwerk. Dit heeft een onduidelijke spanning tot gevolg waardoor de dubbelzinnigheid van de verhoudingen tussen het onderwerp en zijn kontekst, tussen vorm en functie worden onderhouden. Vrije vertaling van de tekst van de auteurs (Julie De Bruyne & Jean-Sébastien De Harven)

18 belgische dakpan- en baksteenfabrikanten Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen ( machinale gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen A : andere soorten (traditionele en rustieke gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen O : straatklinkers Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorganisatie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd. Oost-Vlaanderen Kleiprodukten HOVE bvba Lindendreef Ninove Tel. (054) Fax(054) (V-H-A) Steenfabriek VANDE MOORTEL nv Scheldekant Oudenaarde Tel. (055) Fax(055) (H-O) SVKnv Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) Fax (03) (V-P-H) Wienerberger nv - divisie STEENDORP Kapelstraat 112a 9140 Steendorp (V-P-L) West-Vlaanderen Wienerberger nv - Steenbakkerij EGEM nv Brugsesteenweg Egem (Pittem) Tel. (051) Fax(051) (V-P-L-S) Wienerberger nv - Desimpel KORTEMARK Industries nv Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) Fax(051) (V-P-L-S-H) Wienerberger nv - Terca ZONNEBEKE nv Ieperstraat Zonnebeke Tel. (051) Fax(051) (V-P-S) DUMOULIN Bricks bvba Moorseelsesteenweg Roeselare Tel. (056) Fax(056) (V-P) WIENERBERGER nv Terca, Desimpel, Porotherm, Koramic Kapel ter Bede Kortrijk Tel. (056) Fax(056) (V-P-L-S-H-A-D-O) Limburg Wienerberger nv - divisie VELDWEZELT 2de Carabinierslaan Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) Fax(089) (H) Steenfabrieken NELISSEN nv Kiezelweg Veldwezelt Tel. (012) Fax(012) (H) Wienerberger nv - divisie Terca SCHOUTERDEN Venlosesteenweg Maaseik Tel. (089) Fax(089) (H-A) Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Riemstersteenweg Spouwen Tel. (089) Fax(089) (H) Steenfabriek VANDERSANDEN nv Nijverheidslaan Lanklaar Tel. (089) Fax(089) (H) Wienerberger nv - divisie Terca TESSENDERLO Havenlaan Tessenderlo Tel. (013) Fax(013) (P-L) Antwerpen Wienerberger nv - divisie NIEL Landbouwstraat Niel Tel. (03) Fax (03) (H) Wienerberger nv - divisie RUMST Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S) Swenden Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) DESTAnv Heerle Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) Fax (03) (S-O) Steenbakkerij FLOREN nv Vaartkant Rechts St.-Lenaarts Tel. (03) Fax (03) (V-S) Wienerberger nv - divisie Terca NOVA Steenbakkersdam Beerse Tel. (014) Fax(014) (V-P-L-S) Wienerberger nv - divisie Terca BEERSE Absheide Beerse Tel. (014) Fax(014) (H) Wienerberger nv - divisie Terca QUIRIJNEN Sint Jobbaan Westmalle Tel. (03) Fax (03) (V-S-H-A) Brabant Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Kortenbos Hekelgem Tel. (053) Fax(053) (H) Henegouwen Wienerberger nv - divisie Terca PERUWELZ Rue de l Europe, Péruwelz Tel. (069) Fax(069) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa 'Barry' Chaussée de Bruxelles Barry Tel. (069) Fax(069) (S) Wienerberger nv - divisie Terca WARNETON Chaussée du Pont Rouge Warneton (Comines) Tel. (056) Fax(056) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa Touquetstraat Ploegsteert Tel. (056) Fax(056) (P-L-W) Namen Wienerberger nv - divisie WANLIN Rue de la Briqueterie, Wanlin Tel. (082) Fax(082) (S-A-O)

19 Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/