1/09. Baksteen... tot uw dienst! nr driemaandelijks tijdschrift - januari-februari-maart afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

Transcriptie

1 BOUWEN MET BAKSTEEN 1/09 Baksteen... tot uw dienst! nr driemaandelijks tijdschrift - januari-februari-maart afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

2 Bouwen met baksteen is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren. Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Jozef Van Den Bossche Adres: Kartuizersstraat, 19 bus Brussel tel. (02) ~ fax (02) Druk: inhoud Baksteen tot uw dienst Antwerp Gateway - Architektenburo Jef Van Oevelen Brandweerkazerne in Nijvel - Bureau d architecture Van haeren... 4 Frame 21 - B-architecten... 6 Brandweerkazerne van Antwerpen - architectenteam-a... 8 Duurzaamheid of keramische bouwmaterialen Binnenlandse architectuur Woning en architectuurpraktijk te Evergem - Arnoud Hulpia Buitenlandse architectuur Uitbreiding van het Museo del Prado - Madrid - Rafael Moneo Baksteenprijs Belgische dakpan- en baksteenfabrikanten

3 Baksteen... tot uw dienst! Foto: Studio Claerhout Sommige landschappen kunnen er monotoon, deprimerend en zonder leven uitzien. Ze kunnen slechts op weinig belangstelling rekenen. Toch is het mogelijk om een frisser beeld te geven aan omgevingen die er op het eerste zicht weinig aantrekkelijk bij liggen. Industriële zones, luchthavens, wegomheiningen, stedelijke periferieën, havens... kunnen méér worden dan alleen maar plaatsen waar we langskomen of werken. Gebouwen bedoeld voor de industrie, diensten of de infrastructuur zijn ook het bekijken waard, omdat de mix van de bouwkundige kwaliteit en de materialen een zekere menselijkheid uitstraalt. Dit nummer van "Bouwen met Baksteen" stelt enkele realisaties voor waarbij baksteen zorgt voor meer aantrekkelijke en unieke gebouwen.

4 2 BOUWEN MET BAKSTEEN Antwerp Gateway Architektenburo Jef Van Oevelen Foto s: Elke Van Oevelen De sfeer die heerst in een internationale haven als die van Antwerpen is met niets anders te vergelijken. Het is een wereld die het ordinaire overstijgt. Alles is er buiten proportie: de lengte van de dokken, de opslagruimte voor containers, de laad- en loswerktuigen,... Hoe kunnen we een verband leggen tussen dit gigantisme en onze meer menselijke schaal? Dankzij twee gebouwen in rode baksteen wordt er in de haven een zone gecreëerd waarin we een paar referentiepunten van ons dagelijkse leven kunnen terugvinden (schaal van de gebouwen en materiaalkeuze,...). Het industriële karakter is natuurlijk wel aanwezig, maar men ervaart hoe dan ook toch een zekere menselijkheid... een ontvangstplaats voor het personeel en de chauffeurs. De twee gebouwen begrenzen de toegangspoorten van het transport per containervrachtwagens. Het ene gebouw geeft uitsluitend toegang aan bevoegde personen tot de zone voor goederenomslag. De architecten hebben een overhangend gedeelte in de vorm van een voetgangersbrug ontworpen om

5 BOUWEN MET BAKSTEEN 3 het risico op een ongeval veroorzaakt door het vele vrachtwagenverkeer te verkleinen. Vanuit het gebouw heeft met een prachtig zicht op de ganse terminal. Het andere gebouw herbergt de kantoren en het administratieve centrum waar de transportdocumenten worden verdeeld. Ook de meubels werden door de architecten zelf ontworpen. materiaalkeuze zorgt er ook voor dat u de gebouwen van ver kan onderscheiden. Het weinig nodige onderhoud laat een aanpassing aan de bouwlogica van industriële gebouwen toe. Binnenkort wordt er hier trouwens ook een nieuw gebouwencomplex neergezet dat in dezelfde baksteen zal worden opgetrokken. De sobere en functionele architectuur van de gebouwen zorgt voor een warm onthaal. De warme tint van de baksteen past volledig bij de gebouwen. De

6 4 BOUWEN MET BAKSTEEN Brandweerkazerne in Nijvel Bureau d architecture Van haeren Foto s: davidplas.be Een brandweerkazerne: is dat een gebouw dat een architecturaal onderzoek verdient? In Nijvel wel, omdat het op een ideale plaats is gelegen, op een hoekig terrein aan de ingang van de stad en langs de snelweg. Het potentieel van dit terrein werd ten volle benut en dit niet alleen om een functioneel gebouw te creëren, maar ook omdat het vandaag de dag een echt referentiepunt in het landschap vormt. De interventiesnelheid en de veiligheid waren twee essentiële elementen voor het ontwerp van deze kazerne. De impact van de vele interventies was dan ook het onderwerp van een uitgebreide studie. Om dit te verwezenlijken, kon de architect rekenen op de steun van de brandweerlui die dankzij hun terreinkennis en ervaring de nodige suggesties voor aanpassingswerken konden doen die nodig waren voor een goede werking van de interventie diensten. De ruimte werd opgesplitst in twee delen: het ene deel omvat de interventieruimten en de technische zones en het andere deel omvat de permanentie en de administratieve lokalen. De architect heeft er dus voor gekozen om deze functie-opsplitsing uit te drukken in de architectuur van het gebouw. Het gebouw met rode baksteen hergroepeert op deze manier de voertuigen, de kleedkamers en de oefenruimte, terwijl de zwarte doos die uit het hoofdgebouw steekt, de kamers, de refter, de patio, de vormingsruimten en het lokaal voor het centraliseren van de telefoongesprekken herbergt. De integratie in het landschap vormde een ander belangrijk punt. Het ietwat steile reliëf werd behouden. De plan

7 BOUWEN MET BAKSTEEN 5 tenheuvels zorgen voor een zachte overgang tussen het gebouw en de bodem. Weliswaar primeert de horizontale dimensie van het gebouw maar toch springt de kazerne ook in het oog door het verticale aspect van de oefentoren. Dankzij zijn kwaliteitsarchitectuur en het gebruik van een baksteen met een levendige tint is dit gebouw een echt baken geworden, een referentiepunt voor wie regelmatig de snelweg gebruikt of voor wie de stad inrijdt... Het is een rustpunt in het midden van een (te) snel aftakelend landschap.

8 6 BOUWEN MET BAKSTEEN Frame 21 B-architecten Foto s: Studio Claerhout De combinatie van structuur- en bekledingsmaterialen is een procedure die vaak wordt gebruikt door B-architecten. Het project van het kantorencomplex Frame 21 is daar een goed voorbeeld van. Bovendien is het essentieel voor de architecten om traditionele materialen te gebruiken die duurzaam zijn en weinig onderhoud vragen. Dit atypisch gebouw langs de autosnelweg E313 rijst op uit een structuur van staal en beton en is aangekleed met rode baksteen op de laatste twee niveaus. Deze dubbele verdieping uit baksteen doet deze mooie, maar ietwat extravagante architectuur van Frame 21 heel erg in het oog springen. De twee gebouwen uit rode baksteen herbergen de kantoren. Ze zweven als het ware boven een volledig glazen tussenverdieping. Frame 21, dat reeds gezien kan worden vanaf de autosnelweg, biedt een echt kijkraam voor zijn gebruikers... Een gebouw dat een blik verdient!

9 BOUWEN MET BAKSTEEN 7

10 8 BOUWEN MET BAKSTEEN Brandweerkazerne van Antwerpen architectenteam-a Foto s: Studio Claerhout De nieuwe brandweerkazerne van Antwerpen onthult al zijn uitdagingen. Het zal één van de meest prestatiegerichte centra van Europa zijn op vlak van interventiebeleid en wat comfort voor zijn gebruikers betreft. De stad Antwerpen wilde een centralisatie van zijn administratieve, logistieke en vormingsdiensten. De kazerne neemt een strategische positie in tussen de haven, de industriële zone en de stad. De toegang via de snelweg moet de interventiesnelheid waarborgen. Meer dan 300 personen zullen hier werken en dit in de beste omstandigheden. Alle brandweerlui zijn professionelen; de nieuwe infrastructuur zal hen een waaier van ontspanningsmogelijkheden bieden: sportzalen, een omnisport-buitenterrein, een cafetaria, een internetruimte, comfortabele kamers,... De nieuwe administratieve diensten zullen over comfortabele kantoren en vergaderruimten beschikken en hetzelfde geldt voor het centrum voor crisisbeheer. De architectuur van het gebouw is sober. Vanaf de straatzijde neemt de toren, die de administratieve diensten samenvoegt, dezelfde stijl over van de naburige gebouwen. De onderbouw van de eerste twee verdiepingen omvat de parkeerplaatsen voor de interventievoertuigen, de technische diensten, als ook de magazijnen op het gelijkvloers en de kamers en ontspanningsruimten op de eerste verdieping. De zijgevels, die over de hele lengte van het terrein zijn gebouwd, zorgen voor het fraaie gedeelte in het metselwerk van baksteen. De architect heeft hulde gebracht aan het Vlaamse verband in dunbed metselwerk met baksteen van groot formaat. Verscheidene patio s zorgen voor de nodige lichtinval in dit gebouw van 150 meter lang... wat ontspanningsruimten oplevert die heel aangenaam zijn om in te vertoeven. Het gebouw in kwestie stond centraal tijdens een overleg omtrent de energieproblematiek. We vermelden bijvoorbeeld het plaatsen van zonnepanelen voor de voorziening van warm water en de organisatie van de parkeerplaatsen voor de interventievoertuigen. Deze werden in twee zones opgedeeld om zo het aantal poorten te beperken die warmteverlies veroorzaken. De nieuwe kazerne is een voorbeeld van precisie en heeft oog voor detail.

11 BOUWEN MET BAKSTEEN 9 Om dit te verwezenlijken, heeft de architect kunnen rekenen op de waardevolle steun van het brandweerkorps. Deze precisie vindt men ook terug in het strikt respecteren van het budget en de termijnen... een mooi resultaat voor een realisatie van deze omvang!

12 10 BOUWEN MET BAKSTEEN DUCOCLAY een volledige duurzaamheidsanalyse van keramische bouwmaterialen: baksteen en dakpannen Duurzaam bouwen is een modieus begrip. Maar weet men wel echt waarvoor het staat?! Men beperkt zich over het algemeen enkel tot milieu-aspecten van de productiefase van de bouwmaterialen of de energieprestatie van het gebouw. Nochtans gaat het begrip duurzaam bouwen veel verder dan dat Op het moment dat de Europese en internationale technische comités proberen om een geharmoniseerde definitie Clay Forever!

13 BOUWEN MET BAKSTEEN 11 te bepalen van wat duurzaam bouwen is, begint men te beseffen hoe moeilijk het is om dit begrip in zijn geheel te vatten. Wanneer men het begrip duurzaam bouwen ter sprake brengt, beperkt men zich dan over het algemeen tot de aspecten van het milieu, waarvoor er reeds een consensus bestaat in de wereld van de professionelen, voor wat de te beschouwen indicatoren betreft. Voor de leken onder ons wordt de term duurzaamheid nog verder vereenvoudigd door te spreken over carbon footprint of een ander concept dat vaak wordt gelimiteerd door enkel de productiefase of enkel energieverbruik. Is dit ergens op gebaseerd? Zitten we niet op het verkeerde spoor door het overmatig vereenvoudigen? En geven we daardoor geen vertekend beeld van de sociale, economische en milieuimpact van producten? DuCoClay staat voor Duurzame Constructie Clay (Klei) We willen over volgende beelden beschikken: Een nieuwe brochure toont de voornaamste conclusies van de studie. U - een globaal beeld (d.w.z. steunen op de indicatoren die verbonden zijn met de drie pijlers van het concept van duurzaam bouwen/ duurzame ontwikkeling), ontdekt de duurzaamheidsaspecten op milieu-, sociaal en economisch vlak van baksteen en dakpannen en de gebouwen waar zij deel van uitmaken. Deze brochure kunt u downloaden via de - het meest volledige beeld (d.w.z. ook de impact die verbonden is aan het transporteren van grondstoffen en producten toevoegen), website Zie hier een kort overzicht van de behandelde thema s. - een beeld over de hele levenscyclus van de producten, over de duurzaamheid van de producten. De levenscyclus van keramische bouwmaterialen Elke stap in de levenscyclus, inbegrepen werden renovatiescenario s in rekening het transport van de grondstoffen, gebracht. hulpstoffen, verpakkingsmaterialen alsook het transport naar de werf, werd DuCoClay breidt hiermee het studiegebied zeer uitvoerig bestudeerd. Eveneens van duurzaam bouwen uit! grondstoffen "DuCoClay" is een allesomvattende studie over duurzaamheid van gebouwen gebouwd met keramische bouwmaterialen. Ze bekijkt de drie pijlers van duurzame ontwikkeling - milieu, economie en sociaal beleid - over de ganse levenscyclus van de materialen, transport inbegrepen. Deze pioniersstudie werd uitgevoerd door drie Belgische onderzoeksinstellingen en experten terzake: VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek), Departement Architectuur, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening (ASRO) van de KULeuven en het WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf). hergebruik/recyclage afbraak herwaardering renovatie productie bouwen gebruiksfase van het het gebouw

14 12 BOUWEN MET BAKSTEEN Grondstoffen natuurlijk en lokaal Natuurlijke grondstoffen Klei en leem zijn de belangrijkste grondstoffen voor bakstenen en dakpannen. Ze zijn dan ook een natuurlijk product bij uitstek! Lokale grondstoffen Eén van de grote troeven van de sector is het duurzame, lokale karakter van onze producten. In de loop der jaren heeft zich rond de productie van keramische bouwmaterialen een belangrijke lokale economie gevestigd. De baksteen- en dakpannenfabrieken liggen meestal in de onmiddellijke nabijheid van de kleiwinning, waardoor het transport tot een minimum herleid wordt. Bepaalde keramische bedrijven gebruiken ook kleien afkomstig van andere lokaties om het productgamma uit te breiden maar ook hier is de transportafstand zeer beperkt. Grondstoffen met een beperkte impact op het milieu! Klei en leem worden aan de oppervlakte gewonnen in ontginningsgebieden, waarbij de milieuhinder zeer gering is. De heraanleg van de sites en de realisatie van de nabestemming kan zelfs tot een meerwaarde leiden en gebeurt in samenspraak met de betrokken actoren. Klei en leem zijn quasi onbeperkt aanwezig in onze bodem. PRODUCTION PRODUCTIE voorbereiding préparation matières grondstoffen premières Approvisionnement winning/transport matières grondstoffen premières hulpstoffen adjuvants Site de production Productielocatie façonnage vormen séchage drogen cuisson bakken récupération hergebruik énergie energie water eau client klant transport verpakkingsmaterialen emballage emballage verpakken Een productie met respect voor mens en milieu De gevolgde methodologie in het kader van de DuCoClay studie volgt nauwgezet de ISO-normen, vastgelegd voor levenscyclusanalyses (LCA). Ze baseert zich op een volledige inventaris van de in- en uitgaande stromen. Zoals elke menselijke en industriële activiteit heeft de productie van keramische bouwmaterialen een zeker effect op mens en milieu. Door deze studie hebben de bedrijven kunnen bepalen welke stappen in het proces het belangrijkste effect veroorzaken. Het zijn net deze stappen waarop gewerkt wordt om de milieu-impact zoveel mogelijk te beperken. Hierbij is het zeer belangrijk dat de milieu-impacten geplaatst worden tegenover de lange levensduur van de producten, waarbij geen enkel onderhoud of vervanging noodzakelijk is. Bouwen met keramische bouwmaterialen.een kwaliteitsgarantie Sinds meer dan 20 jaar garandeert het kwaliteitslabel BENOR de kwaliteit van

15 BOUWEN MET BAKSTEEN 13 bakstenen en dakpannen. Het CE-merk bevestigt de conformiteit van de producten met de Europese normen. Het interne kwaliteitssysteem kan eveneens worden gecertificeerd. U krijgt hiermee alle garanties op kwaliteit! Bouwen met keramische bouwmaterialen steeds meer innovatie Wij blijven werken aan permanente innovatie van onze traditionele producten! Een steeds uitgebreider gamma aan kleuren en formaten, maar ook aandacht voor een meer eenvoudige verwerking en integratie in bouwsystemen, verbeterde akoestische en thermische eigenschappen, een evolutie naar lichtere producten met minder milieu-impact en het ontwikkelen van het volledig nieuwe concept van passieve gebouwen met keramische bouwmaterialen (massief-passief bouwen),. Of dacht u dat traditie en innovatie niet samengaan? Keramische bouwmaterialen levenscomfort Het gevoel van comfort is vaak moeilijk te omschrijven. Nochtans zijn de meningen unaniem: baksteen zorgt voor uitstekende levensomstandigheden en een aangenaam comfort in de woning dankzij de goede thermische en akoestische eigenschappen. Deze zijn te danken aan een subtiel evenwicht tussen de poreuze structuur, die voor het isolerend karakter zorgt, en de massa, die naast mechanische weerstand ook akoestische isolatie meebrengt. Aangezien baksteen en dakpannen inerte materialen zijn, komen verder ook geen toxische of allergene stoffen vrij. Keramische bouwmaterialen de troef voor een lange levensduur Het volstaat om rondom ons te kijken en zich zodoende te realiseren dat oude gebouwen uit baksteen alomtegenwoordig zijn! Statistieken tonen aan dat meer dan 30% van ons woningbestand dateert van voor Indien deze gebouwen vandaag gerenoveerd worden om tegemoet te komen aan de huidige comforteisen (ramen, binnenmuren, verwarming, ) wordt echter zelden geraakt aan de dragende constructie. Baksteen heeft immers een levensduur van veel meer dan honderd jaar! Keramische bouwmaterialen denk aan de volgende generaties Baksteen en dakpannen zijn materialen om generaties te overleven. Onnoemelijk veel voorbeelden getuigen hiervan. Duurzaam bouwen met keramische bouwmaterialen voorziet in de behoeften van nu met respect voor deze van de toekomstige generaties! Vandaag bouwen met keramische materialen biedt de garantie dat uw woning aan de volgende generaties kan doorgegeven worden!

16 14 BOUWEN MET BAKSTEEN Binnenlandse architectuur Woning en architectuurpraktijk te Evergem Arnoud Hulpia Foto s: Studio Claerhout Als jonge architect heeft Arnoud Hulpia alles in het werk gesteld om van zijn eigen woning een etalage te maken die zijn visie op wonen en zijn technische kennis goed weergeeft. Zo presenteert de architect zijn woning aan kandidaat-bouwers als een levende catalogus zodat ze de verschillende mogelijkheden aan bouwmaterialen kunnen bekijken. Aan creativiteit ontbreekt het niet bij BURO ARNO. De architect is erin geslaagd om een aangenaam levenskader te creëren op een terrein dat er op het eerste gezicht niet echt veelbelovend uitzag. Omwille van de specifieke oriëntatie (de straatzijde is de zuidzijde) bevinden de leefruimten zich op de eerste verdieping terwijl het gelijkvloers is bestemd voor de slaapkamers. Het volume van de keuken heeft een plat dak dat dienst doet als dakterras gericht op het zuiden en bereikbaar vanuit het leefgedeelte. De tuin is rechtstreeks toegankelijk vanuit de kamers. De woning is volledig ontworpen volgens de levensgewoonten van zijn familie en dit met een lange termijnvisie voor ogen voor wat de aanpasbaarheid van het huis betreft. Het kantoor van de architect bevindt zich ondergronds en wordt van licht voorzien via een ingenieuze compositie van glasvlakken. Verder is er in de kelder ook nog de mogelijk voorzien om beide kinderkamers later uit te bouwen over twee verdiepingen, als een soort van omgekeerde duplex.

17 BOUWEN MET BAKSTEEN 15 Deze driegevelwoning trekt onmiddellijk de aandacht. De architect heeft zicht vermaakt met het combineren van twee verschillende baksteentinten en texturen. Dit spel van texturen wordt trouwens uitgebreid naar het interieur van het huis en brengt een warme sfeer met zich mee. De architect is zonder twijfel geslaagd in zijn opzet om een plaats te creëren die op haar beurt ook levendig, persoonlijk en didactisch is... Buro Arno

18 16 BOUWEN MET BAKSTEEN Buitenlandse architectuur Uitbreiding van het Museo del Prado Madrid Rafael Moneo Foto s: Duccio Malagamba Het Prado heeft de grootste uitbreidings- en vernieuwingswerkzaamheden ondergaan (geleid door architect Rafael Moneo) sinds de oprichting van het museum. De werkzaamheden hebben vijf jaar geduurd. Nieuwe, ruime en functionele gebouwen werden wonderwel geïntegreerd in het oorspronkelijk gebouwencomplex, dat is vervaardigd uit baksteen en graniet. De architect laat het hoofdgebouw, het hart van het Prado, onaangetast. De uitbreiding van het museum verlengt hierdoor het bestaande gebouw maar blijft zijn stijl behouden, dit voornamelijk door het gebruik van gelijksoortige materialen zoals graniet, pleister en baksteen. De monumentale, maar eenvoudige vorm van het nieuwe museum, ontwor

19 BOUWEN MET BAKSTEEN 17 pen door Moneo, ondersteunt het gebruik ervan. Dit monument is geboren uit een kracht die afkomstig is uit de stenen onderlaag en het metselwerk van rode baksteen, die een duidelijk gebruik van horizontale lijnen afwisselt met heel kenmerkende, verticale lijnen door een reeks van zuilen. De ingang, die zich achter twee monumentale bronzen deuren bevindt, is voortaan half ondergronds. U komt terecht in een gigantische hal, begraven onder een tuin. Hier vindt men het informatie- en kaartjesbureau, de boetiek en de cafetaria.

20 18 BOUWEN MET BAKSTEEN Baksteenprijs toegekend aan jonge afgestudeerden In 2008 werd de Baksteenprijs tegelijkertijd toegekend aan twee net afgestudeerden van architectuurscholen: Marijke Beyl van de VUB en Emilie Meirlaen van het Victor Hortainstituut. De twee projecten hebben een volledig verschillend traject afgelegd. Emilie Meirlaen heeft het thema, de symboliek van een historisch gebouw uitgewerkt, terwijl Marijke Beyl onderzoek heeft gedaan naar de baksteenarchitectuur om dit resultaat nadien te kunnen toepassen op een schoolgebouwproject. Gelukwensen aan deze jonge architecten en ook aan de andere deelnemers. U kunt de lijst met deelnemers bekijken op onze website. [im]memorial [im]memorial - Architectuur en antropologie Monument ter herinnering, Joods museum van deportatie en verzet te Mechelen De plicht der nagedachtenis: er zijn plaatsen om zich dingen te herinneren... Tijdens de tweede wereldoorlog was de kazerne Dossin getuige van de deportatie van duizenden personen. Maar de geschiedenis van de kazerne Dossin is meer dan alleen maar de shoa... De verschillende veranderingen die op deze plaats gebeurd zijn (in de huisvesting spreekt men over haut standing ) hebben de sporen van zijn bezoedeld verleden echter bijna helemaal uitgewist. Het museum is nu beperkt in ruimte, weggemoffeld in een hoek van de kazerne. Het is slechts een stille getuige... De binnenplaats van het gebouw is Baksteen-werk

21 BOUWEN MET BAKSTEEN 19 vervormd en geprivatiseerd... Wat blijft er nog over van deze plaats? De kazerne als een getuige? Deze plaats, aanvankelijk beladen met symboliek, bestaat niet langer. Hoe kunnen we deze symbolische dimensie terugbrengen en de slachtoffers van deze misdaad eren? OPENING! Men opteert voor het openstellen van de kazerne Dossin. De afbraak van de voorgevel van de kazerne bevestigt symbolisch dat deze plaats in se niet langer bestaat. De voorste vleugel van de kazerne is als het ware helemaal uitgekleed en alleen de baksteenscheidingsmuren (het skelet) staan nog overeind, wat een vreemd spoor nalaat in het vernietigde gedeelte en ervoor zorgt [im]memorial dat elk hergebruik, in welke vorm dan ook, quasi onmogelijk is. Het oorspronkelijke museum van de Shoa is samen met zijn muren volledig verplaatst. Het ligt nu in het verlengde van de kazerne en bevestigt de denaturatie ervan. De materialen, verkregen uit de afbraak, worden opnieuw gebruikt om het hart van het museum mee op te bouwen. Deze waardevolle kern, vervaar [im]memorial digd uit gebroken bakstenen, bewaart in zich de geschiedenis van duizenden gedeporteerden en wordt op zijn beurt beschermd door een tweede huid. De binnenplaats, die zich aanvankelijk binnen bevond, is langer gemaakt met een soort zandbak... een open, vrije en goed bruikbare ruimte, die zo de sporen van de verschillende passages laat zien. Baksteen-werk Onderzoek over het gebruik van baksteen - Schoolgebouw voor Bocholt (Marijke Beyl) In het onderzoek komen vier projecten getoond binnen welke context baksteen aan bod waar baksteen met dergelijke werd ingezet en op welke manier. Door ambitie werd ingezet. Aan de hand van middel van gerichte interviews met de verschillende thema s wordt hier aan architect worden algemene gedachten [im]memorial

22 20 BOUWEN MET BAKSTEEN en inzichten over het gebruik van het materiaal weergegeven. Uit deze uiteenlopende projecten worden inzichten gefilterd omtrent het inzetten van een bakstenen constructie in de wereld van de ideeën. Baksteen-werk in Bocholt In dit ontwerp voor een nieuw schoolgebouw voor Bocholt werden de inzichten uit een diepgaand onderzoek over het materiaal baksteen in praktijk gebracht. In het onderzoek Baksteenwerk werd aangetoond dat het gebruik van baksteen in architectuur verder kan gaan dan het louter inzetten van de structurele eigenschappen van het materiaal. Er werd aangetoond dat nadenken over de constructie, detaillering en materialisatie van baksteen kan resulteren in een nadenken over aanwezigheid, traditie, beeld, geschiedenis,... In eenzelfde sfeer plaatst zich het ontwerp voor het nieuwe schoolgebouw in Bocholt. Door de architectuur van tijdelijke paviljoenen ontbreekt het de huidige school aan een leesbaar gezicht in het straatbeeld. Het ontwerp voor de nieuwe schoolgebouwen heeft dan ook als doel de aanwezigheid van het schoolgebouw in de omgeving te ver sterken. Een gebouw dat zowel ingezet kan worden in het school- als dorpgebeuren vormt het gezicht van de school en flankeert een publiek plein. Dit gezicht van de school maakt deel uit van een enclave van drie gebouwen, waaronder ook de lagere school en kleuterschool. Door de manier waarop de drie ten opzichte van elkaar gepositioneerd worden, wordt de site gereguleerd. Ruimtes worden afgebakend en toegeëigend. In de positionering en het vormenspel van deze drie-eenheid ligt een duidelijke knipoog naar de traditionele hoeve-architectuur in Vlaanderen. De aanwezigheid die nagestreefd wordt is niet één van spektakel, maar één van een tastbare vertrouwdheid. Het kiezen Baksteen-werk voor baksteen ondersteunt dit gevoel van vertrouwdheid. Opdat dit refereren aan traditionele architectuur niet te banaal zou worden, wordt gestreefd naar een beeld dat een bepaalde dualiteit in zich houdt. De bakstenen constructie wordt ingezet als een huid die zich omheen het volume plooit en waarbij nergens de dikte van de steen weergegeven wordt. De fijne lijnen die zo in de gevel ontstaan, staan in contrast met de solide hoevearchitectuur. De combinatie van een solide vormenspel en een fijnheid in detaillering houden het project verrassend. Baksteen-werk Baksteen-werk

23 belgische dakpan- en baksteenfabrikanten Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen ( machinale gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen K : klampsteen A : andere soorten (traditionele en rustieke gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen en muurdeksels T : Boomse kerktegels, ongeglazuurde tegels O : straatklinkers Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorgani satie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd. Oost-Vlaanderen Kleiprodukten HOVE bvba Lindendreef Ninove Tel. (054) Fax (054) (V-H-A) Steenfabriek VANDE MOORTEL nv Scheldekant Oudenaarde Tel. (055) Fax (055) (H-O) SVK nv Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S-H-W) Wienerberger nv - Syndikaat Machiensteen II nv (divisie STEENDORP) Kapelstraat 112a 9140 Steendorp (V-P-L) West-Vlaanderen Wienerberger nv - Steenbakkerij EGEM nv Brugsesteenweg Egem (Pittem) Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S) Wienerberger nv - Desimpel KORTEMARK Industries nv Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S-H) Wienerberger nv - Terca ZONNEBEKE nv Ieperstraat Zonnebeke Tel. (051) Fax (051) (V-P-S) Steenbakkerij DE KEIGNAERT nv Stationsstraat 30, 8460 Oudenburg Tel. (059) Fax (059) (V-S-H) Steenbakkerij DUMOULIN nv Rollegembosstraat Ledegem Tel. (056) Fax (056) (V-P) WIENERBERGER nv Terca, Desimpel, Porotherm, Koramic Kapel ter Bede Kortrijk Tel. (056) Fax (056) (V-P-L-S-H-A-O) Limburg Steenfabriek HEYLEN nv 2de Carabinierslaan Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabriek NELISSEN - HAESEN nv Kiezelweg Veldwezelt Tel. (012) Fax (012) (H) Wienerberger nv - divisie Terca SCHOUTERDEN Venlosesteenweg Maaseik Tel. (089) Fax (089) (H-A) Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Riemstersteenweg Spouwen Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabriek VANDERSANDEN nv Nijverheidslaan Lanklaar Tel. (089) Fax (089) (H) Wienerberger nv - divisie Terca TESSENDERLO Havenlaan Tessenderlo Tel. (013) Fax (013) (P-L) Antwerpen Wienerberger nv - Porotherm Wall Systems nv (divisie NIEL) Landbouwstraat Niel Tel. (03) Fax (03) (H) Wienerberger nv - Syndikaat Machiensteen II nv (divisie RUMST) Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S) Swenden Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) DESTA nv Heerle Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) Fax (03) (S-O) Steenbakkerij FLOREN nv Vaartkant Rechts St.-Lenaarts Tel. (03) Fax (03) (V-S) Wienerberger nv - divisie Terca NOVA Steenbakkersdam Beerse Tel. (014) Fax (014) (V-P-L-S) Wienerberger nv - divisie Terca SAS Sint Jozefslei Rijkevorsel Tel. (014) Fax (014) (H-A) Wienerberger nv - divisie Terca BEERSE Absheide Beerse Tel. (014) Fax (014) (H) Wienerberger nv - divisie Terca QUIRIJNEN Sint Jobbaan Westmalle Tel. (03) Fax (03) (V-S-H-A) Brabant Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Kortenbos Hekelgem Tel. (053) Fax (053) (H) Henegouwen Wienerberger nv - divisie Terca PERUWELZ Rue de l Europe, Péruwelz Tel. (069) Fax (069) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa 'Barry' Chaussée de Bruxelles Barry Tel. (056) Fax (056) (S) Wienerberger nv - divisie Terca GHLIN Route de Wallonie Ghlin Tel. (065) Fax (065) (V-S-O) Wienerberger nv - divisie Terca WARNETON Chaussée du Pont Rouge Warneton (Comines) Tel. (056) Fax (056) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa Touquetstraat Ploegsteert Tel. (056) Fax (056) (P-L-W) Namen Wienerberger nv - Porotherm Wall Systems nv (divisie WANLIN) Route de Beauraing Wanlin Tel. (082) Fax (082) (S-A-O)

24 Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/