aanpak van leiderschap

Transcriptie

1 66 visi Actul tndnsn in lidrschap (11) Naar n gïntgrrd aanpak van lidrschap tkst kon marichal & jss sgrs (th futur ladrship initiativ) Tot slot van dz rks ovr d tndnsn in lidrschap n lidrschapsontwikkling brngn w alls samn in n modl. Wat is lidrschap? En ho wordt ht ontwikkld? Als apothos van d rks brngn w d tndnsn samn in n modl dat lidrschap dfinirt als n activitit di d aanpassing aan n vrandrnd omgving mobilisrt: In d tin voorgaand bijdragn hbbn w Vaardighdn III daarnaast ook d bpalnd impact van d contxt op d lidr. D bwging vanuit d contxt naar ht individu is d bwging naar binnn in lidrschapsontwikkling: ho bpaalt d omgving wi ik bn? :: D twd as maakt n ondrschid Lrn (Van Vlsor & Drath, 2006). Ontwikkling kost tijd n ontstaat glidlijk. Lrn kan snl gaan. D bwging vanuit ht individu naar d contxt is d bwging naar buitn in lidrschapsontwikkling: ho Organisati I aanpassing L i d r adaptiv uitdaging C on t xt II Authntik zlf Ontwikkln IV Sociaal kapitaal Figuur 1. Th Futur Ladrship Initiativ modl van lidrschap n lidrschapsontwikkling gtracht om d complxitit van lidrschap n lidrschapsontwikkling bloot t lggn. In figuur 1 komn w tot n intgrrnd modl dat w in dit slotartikl stap voor stap willn uitwrkn. Lidrschap splt zich af op tw assn: :: D rst as stlt ht individu tgnovr zijn/haar omgving. Lidrschap rknt d kracht van ht individu, dat in staat is om vrandring t initiërn. Lidrschap rknt tus sn lrn n ontwikkln: :: Lrn is niuw knnis n vaardighdn opbouwn binnn bstaand rfrntikadrs om fficiëntr n ffctivr t wordn. :: Ontwikkln is ht ovrstijgn van bstaand rfrntikadrs door t rflctrn ovr d ondrliggnd princips (bij voor bld ovrtuigingn, waardn, zlfbldn, ) n dz t intgrrn in n niuw, mr complx manir van wtn bpaal ik mijn omgving? D tw assn zorgn voor vir kwadrantn: :: Ht rst kwadrant gaat ovr organisatikapitaal n d contxt waaruit adaptiv uitdagingn voortkomn di d nood aan lidrschap bpaln. :: Ht twd kwadrant is intrapsychisch: wat splt zich af in ht innrlijk thatr van d mns (Kts D Vris, 2009)? Dit kwadrant gaat ovr ht psychologisch

2 visi 67 Kon Marichal Antwrp Managmnt School Ho komn mnsn in bwging om bzig t zijn mt ht makn van d tokomst n nit mt ht bhoudn van ht vrldn? gf Jss Sgrs Antwrp Managmnt School D grootst fout di lidrs kunnn makn, is adaptiv uitdagingn bhandln als tchnisch problmn. gf kapitaal van n individu. :: Ht drd kwadrant bkijkt lidrschap vanuit acti: wat dot d lidr? Dit individul n mst klassik prspctif op lidrschap gaat ovr human capital. :: Ht vird kwadrant blicht ht sociaal kapitaal. Lidrschap is n fnomn tussn mnsn n is dan ook gdld. Lidrschap wordt bpaald door d mat waarin mnsn samnwrkn in n bpaald contxt. Lidrschap vrandrt ht organisatorisch kapitaal, waardoor aanpassing aan d omgving n dus vooruitgang opniuw moglijk wordn. Lidrschapsontwikkling wisslt naar binnn n naar buitn af. Lidrschap ontwikklt zich door dsintgrati door niuw rvaringn, xprimntn, acti n door intgrati in n hrniuwd zlfbwustzijn, als prsoon n als grop. In dit artikl bsprkn w d vir kwadrantn één na één, waarna w tot n conclusi komn. I. Organisatikapitaal n d adaptiv uit daging 9. Th contxt maks th ladr. P-AMSC-8407 Ladrship kaartspl_80x120.indd 11 03/05/12 16:38 D nood aan lidrschap ontstaat wannr ht bstaand organisatikapitaal nit langr aangpast is aan zijn politik, conomisch, rglgvnd, tchno logisch of maatschapplijk contxt als gvolg van n adaptiv uitdaging. Organi sati kapitaal bstaat uit d cultuur, structuur, bdrijfsprocssn n ht lrn van n organisati (Martín-d-Castro t al., 2006). Adaptiv uitdagingn zijn stds contradictis of conflictn tussn waardsystmn (Hiftz, Kania & Kramr, 2004). Ht bstaand rprtorium aan oplos singn van d btrokkn partijn wrkt D lidr mot naar binnn brngn wat zich daarbuitn afsplt april 2013 nr 129 HR squar

3 68 visi nit mr. D oplossing ligt nit bij n xprt of één nkl partij, maar in n procs van samnwrkn mt all btrokkn partijn di n (langzam) vrandring in hun gwoonts, status, rol, idntitit of manir van dnkn doorvorn (Hiftz, 1994; Hiftz, Kania & Kramr, 2004; Day, 2000). D grootst fout di lidrs kunnn makn, is adaptiv uitdagingn bhandln als tchnisch problmn. Z crërn hirdoor d illusi dat z d oplossing van ht problm knnn n ht zlf kunnn oplossn door actis t plannn n hun xprtis aan t wndn (Hiftz & Linsky, 2002). Lidrschap is n sociaal n dus gdld fnomn D oud splrgls wrkn nit mr In d huidig samnlving zijn d adaptiv uitdagingn lgio. Dat is wat Grt Nols (2008) bplit mt zijn conoshocks : d systmisch financiël crisis, d vrgrijzing, globalisring, digitalisring, Waardnkadrs botsn op zo n manir, dat z rvoor zorgn dat d oud splrgls nit mr wrkn. D niuw kadrs kunnn alln ontstaan door uit d loopgravn t komn, oud grnzn t bslchtn n samn t wrkn vanuit maximal ralititszin. Dit vrtaalt zich op mso-nivau in adaptiv uitdagingn voor organisatis om t intrnationalisrn, zich andrs t organisrn, hun businssmodl aan t passn. D bstaand lrprocssn volstaan nit langr. D crisis gaat dipr, organisationtwikkling is nodig. In rdr bijdragn in d rks hbbn w lidrschap bschrvn vanuit dz niuw contxtn n adaptiv uitdagingn (zi HR Squar mi & juni 2012). Lidrschap bantwoordt dus aan d nood om organisationl kapitaal aan t passn aan d contxt n is dan ook gwortld in di contxtul bpaald uitdaging: ho motn w ons aanpassn? Wlk vrandring in d contxt bdrigt ons voortbstaan? Janin Van dr Vlist ralisrd n opmrklijk turnaround als CEO van Alcatl Lucnt Ndrland n wrd daarvoor vrkozn als CEO van ht jaar in Zij formulrt haar bijdrag als volgt: Ho zit d wrld ruit, waar wil ik naarto n ho zit dat voor d mnsn? Dat was mijn uitgangspunt. Ht is mijn rol om naar binnn t brngn wat zich daarbuitn afsplt. D adaptiv uitdagingn zijn vaak tastbaar n zichtbaar. D krantn staan r vol van. Blgisch opinimakrs als Paul D Grauw, Jan Dnys, Grt Nols n Carl Dvos blijvn d vingr op d wond lggn. In organisatis is r gn gbrk aan omgvingsinformati. D hamvraag is ho dz informati in acti vrtaald wordt. Dit is d vraag naar lidrschapsontwikkling: ho komn mnsn in bwging om bzig t zijn mt ht makn van d tokomst n nit mt ht bhoudn van ht vrldn? II. Psychologisch kapitaal Adaptiv uitdagingn grakn nit opglost zondr dat d btrokknn hun bstaand gwoonts, ovrtuigingn, waard n n dolstllingn in vraag stlln. In rdr artikls in HR Squar nomn w dit ht wrkn aan d ondrkant van d ijsbrg (dcmbr 2012) n lgdn w uit dat lidrschapsontwikkling idntititsontwikkling is (fbruari 2013): wlk impact hft d adaptiv uitdaging op wi ik bn n wil zijn? (Wick, 1995). Ht startpunt is ht tolatn van d ralitit zoals z zich stlt n dus d olifant in d kamr zin. Dat gburt door n procs van waarnmn zoals Scharmr (2009) ht bschrijft. In onz dagdaglijks modus cnsurrn w afwijknd informati n luistrn w in zovrr dat wat w horn, bvstign wi w (willn) zijn. Echt waarnmn gaat vrdr n hft t makn mt nit-boordlnd luistrn, obsrvrn, ondrgaan, opn vragn stlln. Waarn mn laat n grotr bwustzijn to van d contxt. Hiftz (1994) hft ht ovr gtting on th balcony. 18. Ladrship is all about having your own story and bing tru to it. P-AMSC-8407 Ladrship kaartspl_80x120.indd 20 03/05/12 16:39 Vanuit dat ruimr bwustzijn kunnn niuw btknissn ontstaan: wat is mijn niuw rol in d niuw omstandighdn? Wi bn ik? Wlk waardn n ovrtuigingn mot ik loslatn/ontwikkln? (Wick, 1995). Dit procs van btknisgving is gankrd in idntititswrk, n dat gaat gpaard mt onzkrhid n vrwarring. Onzkrhid tolatn Ht is dan ook door middl van social stun, rflcti n fdback, dat ht ontwikkln van niuw btknissn n ht intgrrn van oud n niuw idntititn tot n authntik zlf gburt (Day t al., 2009). Mnsn of organisatis di dz onzkrhid nit tolatn, ontnmn zichzlf d kans om lidrschap t ontwikkln. Idntititswrk gaat ook vrdr dan ht profssionl n omvat ht groin als mns in al zijn facttn (zi HR Squar maart 2013). Dz capacitit van waarnmn n btknisgving nomn w psychologisch kapitaal. Organisatis mt mnsn di n hoog zlf-in-contxt-bwustzijn hbbn, zulln gmakklijkr kunnn omgaan mt adaptiv uitdagingn n noodzaklijk vrandringn. Z zulln wrbaardr n wndbaardr zijn. Z wrkn vanuit hun authntik zlf (zi ook HR Squar sptmbr 2012) n zijn zlfsturnd. Dz mnsn hbbn n vrhaal. Organisatis mt mnsn di zichzlf nit in vraag stlln n zondr zlf-in-contxtbwustzijn, zulln mindr gmakklijk lidrschap kunnn tonn op kritisch momntn.

4 visi 69 III Mnslijk kapitaal Lidrschap is ook n kwsti van d juist vaardighdn n gdrag. Hirm btrdn w ht mst klassik n platgtrdn pad in lidrschapsthori n -ontwikkling. Tot op hdn gaat d mst aandacht uit naar d gdragsmatig ontwikkling van individul lidrs (DRu & Myrs, t vrschijnn; McCauly, 2008; Day, 2001). Daarvoor is n gamma van instrumntn bschikbaar, zoals dvlopmnt cntrs, coaching, 360 gradn fdback, mntoring, niuw functis n trainingn. Vl van dz ontwikklingsinspanningn zijn nit gwortld in n dipr zlfbwustzijn of in d contxt waarin d adaptiv uitdaging zich voordot. Door lidrschapsontwikkling t individualisrn, wordt ht ook stratgisch nutraal gmaakt n gdcontxtualisrd. Op di manir wordt lidrschap its prsoonlijks n gnriks. Ht wordt lidrontwikkling in plaats van lidrschapsontwikkling (Day, 2001). En vak in d modul HRM? Ht gvolg is dat d uitkomstn van dit soort invstringn op organisatinivau onduidlijk zijn n dat stratgisch managmnt lidrschapsontwikkling b hand lt als n subdomin van HRM (Bilhubr Galli & Müllr-Stwns, 2012). Lidrschap wordt ook nog vaak op di manir ondrwzn in businss-scholn: als n vak in d modul HRM. 15. ladrship works with th systm, not against it. P-AMSC-8407 Ladrship kaartspl_80x120.indd 17 03/05/12 16:39 Vanuit n intgrrnd prspctif op lidrschap dint ht aanlrn van lidrschapsgdrag t vrtrkkn vanuit d adaptiv uitdaging n n hogr zlfbwustzijn. Doordat d antwoordn op voorhand nit gknd zijn, kan ook ht t stlln gdrag nit voorgschrvn wordn. Dit is nochtans wat vaak gburt in organisatis: om t gaan, om vrandrings procssn t bglidn, om ondrling vrtrouwn t vrstrkn n stakholdrs t bhrn (HR Squar januari 2013). Ho uitgbridr dit gdragsrprtorium aanwzig is in n organisati, ho strkr haar mnslijk lidrschapskapitaal is. Organi satis mt comptnt lidrs zulln gmakklijkr gdragsantwoordn kunnn formulrn op adaptiv uitdagingn n hbbn mr succs (Kaisr t al. 2008). IV. Sociaal kapitaal Lidrschapsontwikkling vrist ht ontwikkln van sociaal kapitaal. Sociaal kapitaal is namlijk d missing link tussn ht antwoord op d adaptiv uitdaging n lidrontwikkling. Tot op hdn is di link onduidlijk. Vl organisatis rknnn d noodzaak van mr lidrschap (PwC, 2006, 2008; IBM, 2010a, 2010b; DDI, 2009; Confrnc Board, 2013). Maar d ontwikkling rvan blijft n act of faith (Maby & Ramirz, 2005, p. 1067). Z zttn ht hoog op d agnda n invstrn rin, maar d stratgisch rlvanti rvan blijft onduidlijk. Ho ontwikkl j stratgisch rlvant lidr schap? D vraag wordt in d praktijk gmakklijk gdlgrd aan HRM n gft aanliding tot praktijkn di vooral d comptntis van individun vrstrkn ( lidrontwikkling ). Maar nt zoals n tam nit noodzaklijk btr functionrt door lk tamlid individul t ontwikkln, zo vrhoog j nit noodzaklijk d collctiv lidr- lidrschap wordt normatif nrgzt n ontwikkld. Ht bvstigt daardoor, ironisch gnog, d status-quo. schapscapacitit door individun strkr t makn. Lidrschap gburt tussn mnsn. Lidrs wrkn samn in n Lidrschapsontwikkling om adaptiv vlhid van gmnschappn n ntwrkn. uitdagingn aan t gaan, zal zich dus concntrrn Ht is d kwalitit van di samn- op gdrag n vaardighdn wrking di bpaalt of r vooruitgang di tolatn om contxtn t crërn van samnwrking n ontwikkling, om xprimntn op t zttn om mt d uitdagingn gbokt wordt of nit. Lidrschap is n sociaal n dus gdld fnomn (zi HR Squar oktobr n novmbr 2012). Dz D bstaand lrprocssn volstaan nit langr mindr zichtbar kant van organisatis nomn w sociaal kapitaal. Sociaal kapitaal bvindt zich tussn d mnsn, nit in d mnsn. (Bilhubr Galli, & Müllr-Stwns, 2012; DRu & Myrs, t vrschijnn; Day, 2 Ladrship is shard. Mor lik a jazz band. P-AMSC-8407 Ladrship kaartspl_80x120.indd 4 03/05/12 16: ). Bilhubr Galli n Müllr-Stvns (2012) on dr schidn dri nivaus van sociaal kapitaal: zwak, matig strk n strk. :: Zwak sociaal kapitaal bstaat uit pro fssionl contactn di nzlfd taal dln. Hun ondrling vrtrouwn is gbasrd op comptntis. :: Matig strk sociaal kapitaal bstaat uit bprkt prsoonlijk contactn vanuit gdld waardn n vrtrouwn vanuit wlwillndhid ( ht voordl van d twijfl ). :: Strk sociaal kapitaal hft strk contactn nodig vanuit n gdld ambiti of visi n vrtrouwn vanuit idntificati mt lkaar. Ht zokn naar antwoordn op d adaptiv uitdaging vrist n strk sociaal kapitaal. D btrokknn gaan lkaar immrs wdrzijds bïnvlodn (Day t al., 2004) op april 2013 nr 129 HR squar

5 70 visi ht gbid van hun gwoonts, status, rol, idntitit n manir van dnkn tot z: :: n duidlijk, wijdvrsprid akkoord hbbn ovr d algmn doln, richting n missi di aangpast is aan d niuw omgving. :: galignrd zijn ovr d organisati n d coördinati van knnis n wrk. :: togwijd zijn aan ht collctiv blang n voordl bovn ht prsoonlijk blang n voordl (Drath t al., 2008). van d lidr (mnslijk kapitaal)? :: Ho kan sociaal kapitaal via lidr ontwikkling n lidrschaps ont wik kling ont plooid wordn? Wat zijn, bijvoor bld, d rlatis tussn mnslijk n sociaal kapitaal? :: Ho lidt d ontwikkling van sociaal kapitaal tot organisatiprformanti? :: Ho ontwikkln d vrschillnd ont wikklingsinstrumntn wlk soort kapi taal? En ho grijpn d vrschillnd ontwik klingsinstrumntn ondrling in op lkaar? Impact op sociaal kapitaal Dit vrist n strk motionl band tussn d lidrs of, mt andr woordn, d actorn van vrniuwing. Vrniuwing is immrs risicovol: ht vraagt vl invstring n d uitkomst is onduidlijk. Organisationtwikkling vrist dat z lkaar dan ook door n door knnn n vrtrouwn. Bilhubr Galli n Müllr-Stvns (2012) ton n aan dat vrschillnd lidrschapsontwikklingstchnikn n vrschillnd impact hbbn op ht sociaal kapitaal. Klassik, collctiv trainingn zondr zlf rflcti vrhogn d wlwillndhid n ht wdrzijds bgrip, maar lidn nit tot n strk sociaal kapitaal. Bijkomnd bglid rflcti kan hir wl voor zorgn. Mn kan hirdoor op ht nivau komn dat mn zich wrklijk gaat idntificrn mt d andrn. Ervaringn zoals projctgropn n di actigricht zijn, don dit chtr rchtstrks. Sociaal kapitaal vult d black box in tussn individul lidrontwikkling n d Wat is mijn niuw rol in d niuw omstandighdn? adap tiv uitdagingn. Individun di bwustr wordn van wat d adaptiv uitdaging voor hn btknt n wlk hun moglijk bijdrag richting oplossing is (kwadrant II), hirdoor actis ondrnmn (kwadrant III) di ht sociaal kapitaal dolgricht vrstrkn (kwadrant IV), zorgn voor noodzaklijk aanpassingn in hun organisati om t kunnn omgaan mt niuw ralititn (kwadrant I). V. Conclusis voor ondrzok n praktijk Voor ht ondrzok btknt d intgrrnd kijk op lidrschap dat r mr aandacht dint t komn voor d volgnd vir dominn: :: Wat is ht ffct van ht ontwikkln van n authntik zlf (psychologisch kapitaal) op d vaardighdn n handlingn Voor d praktijk ligt d uitdaging in n totaalaanpak van lidrschapsontwikkling. D start zou kunnn liggn bij d bwustwording van d noodzaak tot vrandring via n multistakholdrs-dialoog om van daaruit t gaan naar prsoonlijk snsmaking n vrandring. Dz lidt op haar burt tot vrniuwd sociaal kapitaal di organisati-ontwikkling moglijk maakt. Dit laat d organisati vrvolgns to om opniuw t lrn haar fficiënti n ffctivitit t vrhogn, tot r zich n niuw adaptiv uitdaging voordot n d vraag naar mr lidrschapsontwikkling zich opniuw aandint. D bibliografi vindt u op visi ovr lidrschap :: D auturs: Kon Marichal n prof. dr. Jss Sgrs zijn vrbondn aan Th Futur Ladrship Initiativ als rspctivlijk dirctor n acadmic dirctor. :: Ht initiatif: Th Futur Ladrship Initiativ is n initiatif van d Antwrp Managmnt School in partnrschap mt KBC n Kalido Consulting om ht lidrschap van prsonn, tams n organisatis aan t passn aan d niuw contxt. :: Ht dol: mt dz rks in HR Squar brngn d initiatifnmrs inzicht in ht hdndaags dnkn ovr lidrschap n lidrschapsontwikkling. :: Mr info: Wil j mr wtn ovr lidrschap n 19 challnging thoughts about ladrship? Volg Th Futur Ladrship Initativ Blog: