Scenario. Planning Health care management. Introductie Toekomstverkenning & scenarioplanning Jan Nekkers. Blok 1

Transcriptie

1 Scenario Planning Health care management Blok 1 Toekomstverkenning & scenarioplanning Jan Nekkers Nyenrode Business Universiteit 17 januari

2 Heden Van heden naar toekomst Scouting the future A D Mogelijke toekomst Gewenste toekomst Waarschijnlijke toekomst De toekomst van het internet in 1968 B C Wat zijn scenario s? 2

3 Wat zijn scenario s? Géén Voorspellingen Wat zijn scenario s? Géén Voorspellingen Meerdere toekomstbeelden Wat zijn scenario s? Géén Voorspellingen Meerdere toekomstbeelden Wat zijn scenario s? Géén Voorspellingen Meerdere toekomstbeelden Kwalitatieve toekomstbeelden Kwalitatieve toekomstbeelden Radicale Beelden 3

4 Wat zijn scenario s? Géén Voorspellingen Meerdere toekomstbeelden Soorten scenario s Tuinfeest Dierentuin Kwalitatieve toekomstbeelden Radicale Beelden Instrument Iedereen komt Opkomst Iedereen komt Zon Weer Regen Zon Regen Helft laat het afweten Helft laat het afweten 4

5 Soorten scenario s Tuinfeest Soorten scenario s Tuinfeest Dierentuin Van buiten naar binnen Externe omgeving is onzeker Meest onzekere en meest impactrijke ontwikkelingen Wel dieren Invulling Wel dieren Educatie Vermaak Educatief Vermaak Doelstelling Geen dieren Geen dieren 5

6 Soorten scenario s Dierentuin vuistregels voor toekomstdenken Eigen keuzes Externe omgeving als gegeven Van binnen naar buiten Ontleer Denk exponentieel Vuistregels Denk exponentieel 6

7 Vuistregels Denk exponentieel Vuistregels Ontleer Dominante cultuur en dominant denken Denk los van het huidige tijdsbeeld 7

8 Het Scenariotraject Stap 1 voorbereiden Wat is de scenariovraag? Hoe verwarmen we onze huizen in een aardgasloze toekomst? Hoe ziet onze markt eruit in 2020? Wat zijn toekomstgerichte producten waarmee wij de markt kunnen veroveren? Welke maatschappelijke eisen worden in de toekomst aan onze business gesteld? Opdracht Stap 2 Omgeving verkennen Voorbereiden Omgeving verkennen Formuleer de scenariovraag voor je organisatie Maken Gebruiken 8

9 Economie Demografie Contextuele omgeving Directe marktvraag klanten Sociaal-Cultureel Transactionele omgeving Eigen organisatie Partners Concurrenten Investeerders Toeleveranciers Distributiekanalen Technologie Politiek Ecologie Opdracht Demografie Economie Sociaal-Cultureel Technologie Ecologie Politiek-institutioneel Verken de omgeving van je eigen organisatie: wat zijn de belangrijkste trends? Stap 3 maken Voorbereiden Omgeving verkennen Stap 3: maken Hoe kom je tot een assenkruis? Maken Gebruiken Omgevings scenario s 9

10 Het weer Impact hoog Het weer Opkomst De opkomst Klagende buren Verkeer Klagende buren Goede Humeur gasten Concurrerende feesten Enthousiasme musici Goede Humeur gasten Concurrerende feesten Verkeer Trends of Ontwikkelingen Impact laag Enthousiasme musici Impact hoog Het weer Opkomst Impact hoog Het weer Opkomst Klagende buren Goede Humeur gasten Klagende buren Goede Humeur gasten Concurrerende feesten Concurrerende feesten Verkeer Verkeer Impact laag Enthousiasme musici Zeker Onzeker Impact laag Zeker Enthousiasme musici Onzeker 10

11 Onzekerheid 2 Opkomst Iedereen komt Iedereen komt Klagende buren Klagende buren Zon Onzekerheid 1 Het weer Regen Zon Goede Humeur gasten Goede Humeur gasten Regen Klagende buren Klagende buren Goede Humeur gasten Goede Humeur gasten Helft laat het afweten Helft laat het afweten Stap 3: maken Hoe kom je tot een assenkruis? Hoe weet je dat een assenkruis goed is? Iedereen komt Zon Regen Metaforen! Helft laat het afweten 11

12 Stap 3: maken Metaforen Supermarkten Aldi C1000 Albert Heijn Marqt Opdracht Muziekensemble De Dijk André Hazes Concertgebouw orkest DJ Tiësto Automerken Audi Ford Porsche Lada Bedenk zelf een metafoor voor je assenkruis Stap 3: maken Stap 3: maken Titel Delft Titel Wacom Durapolis Primary Academy 12

13 Opdracht Bedenk een goede titel voor je scenario Voorbeeld: Cito Schrijf de eerste alinea die de lezer direct in de toekomst verplaatst Stap 3: maken Eisen aan scenario s Relevant Impactrijk voor organisatie Rakend aan urgentie van opdrachtgever Stap 3: maken Hoe maak je scenario s toekomstgericht? Verbeeldingskracht Radicaal Trilemma Plausibel Implicatieboom Causaal redeneren Doorbreking dominante denken Nieuwe inzichten Consistent Logisch van heden naar toekomst 13

14 Implicatieboom 2 e orde implicatie 2 e orde implicatie 1 e orde implicatie Scenario 2 e orde implicatie 1 e orde implicatie Tekort in zorg en onderwijs Efficiënter werken Baankansen voor jongeren Krapte arbeidsmarkt Meer angst in samenleving Vergrijzing Meer vrije tijd Meer vrijwilligers Nieuwe projectontwikkelaars Behoefte aan ouderenwoningen Overschot ééngezinswoningen Vraag naar cultuur Toerisme in eigen land Stap 3: maken Implicatieboom Opdracht Zoek naar tenminste drie positieve en drie negatieve implicaties Ga niet discussiëren! Eerst alle implicaties van de eerste orde, dan die van de tweede orde 14

15 Stap 4 gebruiken Voorbereiden Omgeving Verkennen Stap 4: scenario s gebruiken en strategie Strategisch gesprek Maken Scenario is werkelijkheid Gebruiken Gebruiken Ja, maar is verboden Enige bron van informatie Stap 4: scenario s gebruiken en strategie Stemmen met de voeten Wenselijk + waarschijnlijk achterover leunen Wenselijk + onwaarschijnlijk bruggen bouwen Onwenselijk + onwaarschijnlijk achterover leunen Onwenselijk + waarschijnlijk barrières opwerpen 15

16 Stap 4: scenario s gebruiken en strategie Stap 4: scenario s gebruiken Testtunnel workshop en opties Doel testen van beleid of business op toekomstbestendigheid Testtunnel en opties Vragen wat zijn robuuste, semirobuuste en niet-robuuste opties? Visieontwikkeling en routekaart Conceptontwikkeling en business model omgevingsscenario s Scenario STRATEGISCHE OPTIE: A B C D 1: Waterstof 2: Zonne-energie + + ± + ++ Stap 4: scenario s gebruiken Conceptontwikkeling en business model Doel Iets nieuws bedenken Vragen Wat zijn mogelijk nieuwe diensten of producten 3: Carbon Capture & Storage ± + ± + Type scenario s omgevingsscenario s 16

17 Stap 4: scenario s gebruiken Conceptontwikkeling en business model Business model Stap 4: scenario s gebruiken Visie-ontwikkeling en routekaart Doel Visieontwikkeling Vragen Welke waarden vasthouden of loslaten in de toekomst? Type scenario s Doelscenario s Proces inhoud Input Compositiescenario Richtinggevende uitspraken & eisen Combinatie van elementen van belang Ongeordende meningen en ongewogen ontwikkelingen Clustering Waarschijnlijk en wenselijk toekomstbeeld 17

18 Afsluiting 18