Scenario s Energiebesparing in de gebouwde omgeving De Ruijter Strategie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Scenario s Energiebesparing in de gebouwde omgeving De Ruijter Strategie"

Transcriptie

1

2 Scenario s Energiebesparing in de gebouwde omgeving De Ruijter Strategie

3 "Er bestaan geen slechte scenario's, alleen slechte voorbereiding." Paul de Ruijter De Ruijter Strategie

4 Doelstellingen Energieakkoord De Ruijter Strategie

5 Hoe ziet de toekomst er uit? Niemand kan de toekomst voorspellen, dus dat moeten we ook niet proberen. De enige relevante discussies over de toekomst zijn die waarin we erin slagen weg te komen van de vraag of iets zal gebeuren en in plaats daarvan onszelf de vraag stellen: Wat doen we als het gebeurt? Arie de Geus Voormalig hoofd van Group Planning, Shell De Ruijter Strategie 5

6 De pessimist klaagt over de wind De optimist verwacht dat die draait De realist stelt de zeilen bij

7 Slim laveren naar energieneutraal in 2050 Scenario A Scenario B Scenario C Scenario D Optie Optie Start optie - + Optie Optie Robuust Stop optie Robuust: Altijd goed Start optie: Starten, versnellen, vervroegen, opschalen Stop optie: Stoppen, vertragen, uitstellen, afbouwen De Ruijter Strategie

8 Desk research Onder andere:

9 Interviews 1. Constant van Aerschot (WBCSD) 2. Prof. Dr. Peter Taylor (Professor of Sustainable Energy Systems, University of Leeds) 3. Gijs de Man (Warmtenetten) 4. Ron Wit (Eneco) 5. Peter Breithaupt (Innovatie, Shell) 6. Titia Siertsema (Uneto VNI) 7. Maxime Verhagen (Bouwend Nederland) 8. Henk Bol (BAM) 9. Leen van Dijke (Stroomversnelling) 10. Marjan Minnesma (Urgenda) 11. Pauline Westendorp (Oranje Energie) 12. Simon van der Gaast (IVBN) 13. Bert Keijts (Portaal) 14. Ronald Paping (Woonbond) 15. Thijs de la Court (Adviseur) 16. Teun Bokhoven (TKI Energo) 17. Anke van Hal (Nyenrode Business University) 18. Kees Vringer (PBL) 19. Rob Aalbers (CPB, WLO Studies) 20. Maarten Dansen (Dutch Green Building Council)

10 Visuele Toekomst Dialoog De Ruijter Strategie

11

12 Vier scenario s Continuering van de huidige trends in energieverbruik en CO 2 - uitstoot is onwenselijk. Alle partijen zoeken naar een balans tussen de belangen: Geleidelijke transitie Echter, externe factoren kunnen leiden tot een disruptie van het Geleidelijke transitie scenario, zoals: Technologie-adoptie Technologische innovaties worden zo aantrekkelijk dat mensen ze massaal adopteren Urgentie Door incidenten voelt de maatschappij de noodzaak om snel drastische maatregelen te nemen ten behoeve van het klimaat Schaarste Wereldwijde groeiende vraag naar fossiele energie leidt tot beperkte beschikbaarheid en hoge prijzen De Ruijter Strategie

13

14 Vier scenario s Continuering van de huidige trends in energieverbruik en CO 2 - uitstoot is onwenselijk. Alle partijen zoeken naar een balans tussen de belangen: Geleidelijke transitie Echter, externe factoren kunnen leiden tot een disruptie van het Geleidelijke transitie scenario, zoals: Technologie-adoptie Technologische innovaties worden zo aantrekkelijk dat mensen ze massaal adopteren Urgentie Door incidenten voelt de maatschappij de noodzaak om snel drastische maatregelen te nemen ten behoeve van het klimaat Schaarste Wereldwijde groeiende vraag naar fossiele energie leidt tot beperkte beschikbaarheid en hoge prijzen De Ruijter Strategie

15 Scenario 1 GELEIDELIJKE TRANSITIE

16 Er bestaan nu nog grote verschillen in energielabels

17 Veel spelers bij energiebesparing

18 Alle partijen wegen hun belangen gezamenlijk af 2030 A Label Label

19 Heel geleidelijk worden er maatregelen genomen

20 In 2050 worden de doelstellingen dan niet vanzelf behaald. Welke acties zijn nodig?

21 Scenario 2 TECHNOLOGIE ADOPTIE

22 Nieuwe technologieën worden door slimme ondernemers beter in de markt gezet

23 Verduurzaming wordt daardoor aantrekkelijk, makkelijk en betaalbaar

24 De doelstellingen worden dan makkelijker gehaald. Hoe benutten we deze kansen?

25 Scenario 3 URGENTIE

26 Wat als de maatschappij urgentie voelt om klimaatdoelstellingen te halen?

27 Burgers roepen overheden, banken en pensoenfondsen op: stop met fossiel! Fossiel Duurzaam

28 Duurzaam levert meer op, voor milieu én rendement. Hoe mobiliseren we de massa?

29 Scenario 4 SCHAARSTE

30 Wat als fossiele energie minder beschikbaar en erg duur wordt?

31 Energiebedrijven, banken en investeerder laten bewoners toch niet in de kou zitten?

32 Hoe zorgen we er voor dat iedereen, arm en rijk, er warmpjes bij blijft zitten?

33 Zonder actie uit de maatschappij en zonder aanvullend overheidsbeleid halen we de doelstellingen niet Bron: Kwantificering van toekomstscenario s voor de gebouwde omgeving, Ecofys 2016 De Ruijter Strategie

34 Blijft gas de dominante energiebron? Bron: Kwantificering van toekomstscenario s voor de gebouwde omgeving, Ecofys 2016 De Ruijter Strategie

35 Transitie vraagt om het verleggen van miljarden euro s uit de energiesector naar de gebouw sector Bron: Kwantificering van toekomstscenario s voor de gebouwde omgeving, Ecofys 2016 De Ruijter Strategie

36 Naast isoleren en lokaal opwekken liggen er kansen voor andere verwarmingsystemen Bron: Kwantificering van toekomstscenario s voor de gebouwde omgeving, Ecofys 2016 De Ruijter Strategie

37 Transitie kan tussen de en banen opleveren voor de bouw- en installatie sector Bron: Kwantificering van toekomstscenario s voor de gebouwde omgeving, Ecofys 2016 De Ruijter Strategie

38 Wat gaat u doen?

Klaar om te Wenden VCO Compliance symposium 4 oktober 2018

Klaar om te Wenden VCO Compliance symposium 4 oktober 2018 Klaar om te Wenden VCO Compliance symposium 4 oktober 2018 'Je kunt de toekomst niet voorspellen, maar je deze wel voorstellen. drs. Renate Kenter Expertise Professional in strategie-ontwikkeling: Scenario

Nadere informatie

Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl

Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad Hier komt tekst Joop Oude Lohuis Hier 22 mei komt 2017 ook tekst Van Globaal Doel naar Lokaal aan de Slag Klimaatakkoord Parijs In 2050

Nadere informatie

Energie Transitie: traagheid en versnelling

Energie Transitie: traagheid en versnelling twitter.com/janrotmans Energie Transitie: traagheid en versnelling Den Haag, 26 Juni 2014 In welke fase zit energietransitie? Transitie naar Duurzame Energie Pre-development stage Through development stage

Nadere informatie

Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas

Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas Door de vastgestelde energie- en klimaatdoelstelling binnen Europa om in 2050 energieneutraal te zijn, is het voor de hele samenleving maar met name voor bedrijven

Nadere informatie

Een goede jas: schoon, gezond en zuinig. Frank te Poel 10 oktober 2007

Een goede jas: schoon, gezond en zuinig. Frank te Poel 10 oktober 2007 Een goede jas: schoon, gezond en zuinig Frank te Poel 10 oktober 2007 Inhoud 1. Klimaatverandering is een urgent probleem 2. Er zijn drastische maatregelen nodig 3. Waar staat Nederland nu? 4. Spaar Het

Nadere informatie

Nationale Energieverkenning 2014

Nationale Energieverkenning 2014 Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare

Nadere informatie

Verklaring Schone Mobiliteit Cleantech Regio

Verklaring Schone Mobiliteit Cleantech Regio Verklaring Schone Mobiliteit Cleantech Regio Samen naar een schone toekomst CO 2 -neutraal Cleantech Regio gaat voor energieneutraal Samen naar een schone toekomst Onze kantoren en fabrieken, onze (vracht)auto

Nadere informatie

Beleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties

Beleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties Beleid dat warmte uitstraalt Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties Doelen rijksoverheid voor 2020 Tempo energiebesparing 2 % per jaar Aandeel duurzaam in totale

Nadere informatie

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Waarom zijn we bijeen? Verduurzaming energievoorziening Samenwerking om de NL ambitie te verwezenlijken Samenwerking vanaf de start van initiatieven Draagvlak

Nadere informatie

Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE)

Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE) Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE) Peter Nuijten Mob: 06-22811585 E-mail: peter.nuijten@hotmail.nl 1 Concept Energie coöperatie

Nadere informatie

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Het Energiebeleid van komende jaren dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Opbouw Ambities en hoofdlijnen Ontwikkelingen in het energieveld Keuzes van het kabinet Ambitie Regeerakkoord: 1. Minder

Nadere informatie

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert

Nadere informatie

Agenda. Strategie Cogas en speerpunten. Stadsverwarming Windmolenbroek. Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten

Agenda. Strategie Cogas en speerpunten. Stadsverwarming Windmolenbroek. Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten Stadsverwarming Windmolenbroek Agenda Strategie Cogas en speerpunten Stadsverwarming Windmolenbroek Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten 1 Cogas staat voor verduurzaming Strategie

Nadere informatie

Mondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen

Mondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen Mondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen 28/09/2015 Kees van der Leun Klimaat raakt al ontwricht bron: John Mason, skepticalscience.com bron: Guardian 2 100% duurzaam? Energie-efficiëntie

Nadere informatie

Opinievergaring jongeren Gebouwde Omgeving

Opinievergaring jongeren Gebouwde Omgeving Opinievergaring jongeren Gebouwde Omgeving THEMABIJEENKOMST G.O. 27 maart 2013 SER DIALOOGSESSIE 27 februari 2013 40 Young Professionals 50 Young Professionals ONDERWERPEN TER DISCUSSIE: 1. Energiebesparing

Nadere informatie

Het TKI SOLAR ENERGY in het Nederlandse Energie- / Topsectorenbeleid

Het TKI SOLAR ENERGY in het Nederlandse Energie- / Topsectorenbeleid Het TKI SOLAR ENERGY in het Nederlandse Energie- / Topsectorenbeleid SundayNL 2014-19 november 2014 - Arnhem Wijnand van Hooff Programmadirecteur TKI Solar Energy Inhoud Het Nederlandse Energiebeleid en

Nadere informatie

Snelle transitie van de bestaande gebouwen

Snelle transitie van de bestaande gebouwen Urban Energy research agenda for TU Delft Snelle transitie van de bestaande gebouwen Inleider: Henk Visscher TUDelft Bouwkunde Referent: Ronald Franken Portaal 30 Mei, 2018 1 Het Doel Hoe kunnen we grootschalige

Nadere informatie

Begrotingswijziging 76/17A

Begrotingswijziging 76/17A Begrotingswijziging 76/17A Voorgestelde behandeling : Procedurevergadering : 20 november 2017 Onderwerp Begrotingswijziging gereserveerde middelen Energie voor uitvoering Energietransitie 2018-2019 Aan

Nadere informatie

WAT IS DE BOUWAGENDA. Unrestricted

WAT IS DE BOUWAGENDA. Unrestricted WAT IS DE BOUWAGENDA Leeuwendeel van de maatschappelijke opgaven ligt in de gebouwde omgeving Opgaven zijn qua omvang veel groter dan de afgelopen tientallen jaren Deze opgaven zijn qua techniek, disciplines,

Nadere informatie

Van duurzaam gebouw naar duurzaam gebruik

Van duurzaam gebouw naar duurzaam gebruik Van duurzaam gebouw naar duurzaam gebruik Artikelen over duurzaam bouwen en renoveren buitelen over elkaar heen. Maar Nederland bouwt tegenwoordig al erg duurzaam. En het energieverbruik is al fors teruggedrongen.

Nadere informatie

B-088 Green Deal Haalbaarheidsstudie Nationaal Fonds Energiebesparing

B-088 Green Deal Haalbaarheidsstudie Nationaal Fonds Energiebesparing B-088 Green Deal Haalbaarheidsstudie Nationaal Fonds Energiebesparing Partijen: 1. De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de heer drs. M.J.M. Verhagen en de Minister van Binnenlandse

Nadere informatie

Hartelijk Welkom! Gemeentehuis Capelle aan den IJssel 26 november 2013

Hartelijk Welkom! Gemeentehuis Capelle aan den IJssel 26 november 2013 Hartelijk Welkom! Gemeentehuis Capelle aan den IJssel 26 november 2013 Agenda 20.00 uur Opening door wethouder (introductie zonatlas) Jouke van Winden 20.20 uur Introductie Energie Collectief Capelle (ECC)

Nadere informatie

Invulling van de 186 PJ - categorie Overige hernieuwbare energie

Invulling van de 186 PJ - categorie Overige hernieuwbare energie Invulling van de 186 PJ - categorie Overige hernieuwbare energie Tussenstand Duurzame Energie Koepel: Teun Bokhoven. 8 december 2014 Achtergrond 186 PJ opgave ENERGIEAKKOORD VOOR DUURZAME GROEI Concrete

Nadere informatie

Regie op energie. Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen

Regie op energie. Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen Regie op energie Wij, de 22 gemeenten in de regio Arnhem- Nijmegen, maken ons sterk voor een versnelde transitie van fossiele

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

Wie wint de energietransitie?

Wie wint de energietransitie? Wie wint de energietransitie? Hoe coöperatieve energie de norm moet worden Prof. Derk Loorbach Amsterdam, 10-01-2019 Dutch Research Institute For Transitions Academisch onderzoek, advies, onderwijs en

Nadere informatie

Kansrijke aanpakken voor energiebesparing in bestaande bouw: de particuliere eigenaar

Kansrijke aanpakken voor energiebesparing in bestaande bouw: de particuliere eigenaar Kansrijke aanpakken voor energiebesparing in bestaande bouw: de particuliere eigenaar Haags Milieucentrum, 17 juni 2011 Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV henk.diepenmaat@actors.nl Meer Met Minder

Nadere informatie

BuildDesk kennisdocument

BuildDesk kennisdocument BuildDesk kennisdocument Groot economisch en maatschappelijk voordeel van energieneutraal renoveren Woningverbetering naar energieneutraal in de sociale huursector is economisch en maatschappelijk zeer

Nadere informatie

Wijk van de toekomst & systeemintegratie

Wijk van de toekomst & systeemintegratie Wijk van de toekomst & systeemintegratie Nieuwe rollen, nieuwe kansen Kvgn Symposium innovaties in de gassector 18 november 2015 Esther Hardi Innovatiemanager - Strategie Esther Hardi Esther Hardi 3 Esther

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 2016Z15884

Nadere informatie

Ontwikkelingen op de woningmarkt en de rol van verzekeringen

Ontwikkelingen op de woningmarkt en de rol van verzekeringen Ontwikkelingen op de woningmarkt en de rol van verzekeringen Peter Boelhouwer 22-09-2017 Delft University of Technology Challenge the future Inhoud Problemen op de woningmarkt die om een oplossing vragen:

Nadere informatie

C-151 Green Deal De Groene Grachten

C-151 Green Deal De Groene Grachten C-151 Green Deal De Groene Grachten Partijen: 1. De Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J. Kamp, de Minister voor Wonen en Rijksdienst, de heer drs. S.A. Blok, en de Staatssecretaris van Infrastructuur

Nadere informatie

SAMENWERKEN. Verduurzamen bestaande bouw wooncorporaties, zorginstellingen en scholenverenigingen. Sterk.co

SAMENWERKEN. Verduurzamen bestaande bouw wooncorporaties, zorginstellingen en scholenverenigingen. Sterk.co SAMENWERKEN Verduurzamen bestaande bouw wooncorporaties, zorginstellingen en scholenverenigingen Doelstelling verbindt partijen in een transparante organisatie, gericht op samenwerking die leidt tot: Reductie

Nadere informatie

nergiebespaar Concept

nergiebespaar Concept nergiebespaar Concept Totaalpakket - Warmtepomp Zonneboiler CV-ketel Iets meer investeren, veel meer besparen: Zeer hoge energiebesparing! Zeer hoge subsidie! Zeer veel comfort! Waarom duurzaam? Drie redenen

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

PICO. Arendjan van der Neut - Geodan

PICO. Arendjan van der Neut - Geodan PICO Arendjan van der Neut - Geodan PICO geeft informatie over energie in de bebouwde omgeving. Gebruik PICO om te onderzoeken waar je het meest effectief in de buurt energie kan besparen of alternatieve

Nadere informatie

Energieakkoord: Wij zijn aan zet!

Energieakkoord: Wij zijn aan zet! Energieakkoord: Wij zijn aan zet! Energieakkoord in het kort - Akkoord over energiebesparing binnen de SER tussen overheid, natuur- en milieuorganisaties, vakbonden, energieproducenten, netbeheerders,

Nadere informatie

Energie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland

Energie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland Energie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland Nijmegen, 01 Februari 2018 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk 19e EEUW - Industriële

Nadere informatie

Stedelijke transformatie en energietransitie

Stedelijke transformatie en energietransitie Stedelijke transformatie en energietransitie Vastgoedlezing 2014 Maarten Hajer www.pbl.nl @leefomgeving @maartenhajer Vastgoed in crisis Grond in crisis Das war einmal Van krappe naar ruime woningmarkt

Nadere informatie

Zou u bijgaande brief willen doorsturen naar uw fracties? De brief bevat aanbevelingen voor de verkiezingsprogramma s van de partijen in uw gemeente.

Zou u bijgaande brief willen doorsturen naar uw fracties? De brief bevat aanbevelingen voor de verkiezingsprogramma s van de partijen in uw gemeente. From: Lugt, Arjen van der Sent: donderdag 17 augustus 2017 8:56:15 To: OW-Info Cc: Subject: FW: energiebesparing in de huursector als onderwerp in uw verkiezingsprogramma Attachments: Brief 16082017

Nadere informatie

Zelfstandige energieexploitatie

Zelfstandige energieexploitatie Zelfstandige energieexploitatie biedt nieuwe kansen. Studiedag. 13 september 2007 13 september 2007 U.C.I. 1 Inhoud. Wie zijn wij. Energiesector is in beweging. Duurzaam ondernemen wordt speerpunt. In

Nadere informatie

Gasloos: Wie gaan er over en hoe krijgen we ze zo ver?

Gasloos: Wie gaan er over en hoe krijgen we ze zo ver? Gasloos: Wie gaan er over en hoe krijgen we ze zo ver? Casper Tigchelaar Plannen voor Gasloos worden Top-down gemaakt Gasloos: Wie gaan er over?... Wie houden zich bezig met gasloos: Netwerkbedrijven Rijksoverheid

Nadere informatie

Meer met Minder. Duurzame Energie en Energiebesparing. Van Europa moet het. De Nederlandse overheid wil het. UNETO-VNI = ondernemersorganisatie

Meer met Minder. Duurzame Energie en Energiebesparing. Van Europa moet het. De Nederlandse overheid wil het. UNETO-VNI = ondernemersorganisatie Meer met Minder Seminar Energielabel 24 april 2008, Nootdorp Rob van der Meer UNETO-VNI = ondernemersorganisatie Installatiebranche met circa 5.300 aangesloten bedrijven. Technische detailhandel met circa

Nadere informatie

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST NOORD-NEDERLAND: PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST PROEFTUIN ENERGIE- TRANSITIE REGIONALE PARTNER IN DE EUROPESE ENERGIE UNIE Noord-Nederland is een grensoverschrijdende proeftuin

Nadere informatie

Op weg naar CO 2 -neutrale huisvesting voor Hoger Onderwijs in Routekaarten beschrijven hoe we deze opgave gaan realiseren

Op weg naar CO 2 -neutrale huisvesting voor Hoger Onderwijs in Routekaarten beschrijven hoe we deze opgave gaan realiseren Op weg naar CO 2 -neutrale huisvesting voor Hoger Onderwijs in 2050 Routekaarten beschrijven hoe we deze opgave gaan realiseren Rijksdienst voor Ondernemend Nederland 1 24 mei 2019 Even voorstellen Michel

Nadere informatie

Startnotitie Energietransitie. November 2018

Startnotitie Energietransitie. November 2018 Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie

Nadere informatie

GREEN LEADER AWARD 2019

GREEN LEADER AWARD 2019 GREEN LEADER AWARD 2019 Juryrapport Introductie Op 26 september 2019 is de vierde Green Leader Award uitgereikt aan Fiona van t Hullenaar, Directeur Vastgoed & Campus Universiteit van Utrecht. De verkiezing

Nadere informatie

Realisatie energieambitie Wageningen

Realisatie energieambitie Wageningen Dr.ir. Mieke Oostra - lector Innovatieve Technologie in de Bouw - Saxion & lector Ruimtelijke Transformaties - Hanzehogeschool Realisatie energieambitie Wageningen 11 juni 2015 AMBITIE wageningen OPVALLEND

Nadere informatie

Klimaatakkoord. Tweede Kamer Ronde tafelgesprek 28 maart 2019

Klimaatakkoord. Tweede Kamer Ronde tafelgesprek 28 maart 2019 In dit position paper ten behoeve van het Rondetafelgesprek van de op 28 maart 2019 gaan we in op de uitvoering van de afspraken in het, de lange termijn-opgave van woningcorporaties en de doorrekening

Nadere informatie

KLIMAATAKKOORD TWEEDE KAMER RONDE TAFELGESPREK

KLIMAATAKKOORD TWEEDE KAMER RONDE TAFELGESPREK KLIMAATAKKOORD TWEEDE KAMER RONDE TAFELGESPREK 28 MAART 2019 KLIMAATAKKOORD TWEEDE KAMER RONDE TAFELGESPREK 28 MAART 2019 In dit position paper ten behoeve van het Rondetafelgesprek van de Tweede Kamer

Nadere informatie

NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen

NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen Felix Gruijters Nuon Amsterdam ArenA 12 oktober 2011 1 A convenient truth 44 triljard dollar staat op het spel Die waarde biedt kansen A convenient truth

Nadere informatie

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord

Nadere informatie

Innovatie in de Waterketen. Inleiding

Innovatie in de Waterketen. Inleiding Innovatie in de Waterketen Inleiding Aanleiding Uitdagingen: Vervangingsopgave riolering Financiële doelmatigheid (ook - of juist door - functiekoppeling) Inspelen op brede maatschappelijke kansen en uitdagingen

Nadere informatie

Energy Solution Development Case: 7 Square Endeavour

Energy Solution Development Case: 7 Square Endeavour Energy Solution Development Case: 7 Square Endeavour Yoeri Schenau Arcadis Nederland / 7 Square Endaevour 24 oktober 2017 Antwerpen 1 1 Voorstellen 2 Achtergrond 3 Energy Solution Developer 4 7 Square

Nadere informatie

Sámen werken aan. Voor gemeenten en MKB. erduurzaming

Sámen werken aan. Voor gemeenten en MKB. erduurzaming Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB erduurzaming Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB Gemeenten hebben forse ambities op het gebied van duurzaamheid, innovatie en lokale

Nadere informatie

Kosten Warmte in Meerwijk Haarlem wordt steeds gasvrijer

Kosten Warmte in Meerwijk Haarlem wordt steeds gasvrijer 29-01-2019 Klankbordgroep Meerwijk Wienand van Dijk Kosten Warmte in Meerwijk Haarlem wordt steeds gasvrijer Wat betekent het klimaatakkoord voor ons? Energie strategie Transitie Visie Warmte Eind 2019

Nadere informatie

Intentieovereenkomst. Asbest van het bedrijfsdak

Intentieovereenkomst. Asbest van het bedrijfsdak Intentieovereenkomst Asbest van het bedrijfsdak Intentieovereenkomst Wij, vertegenwoordigers van bestuursorganen en organisaties die werken aan de realisatie van een gezond en veilig leefmilieu, economie

Nadere informatie

Showstoppers & gamechangers Beleid voor gasloze woningen

Showstoppers & gamechangers Beleid voor gasloze woningen Showstoppers & gamechangers Beleid voor gasloze woningen Casper Tigchelaar congres all-electric 2-11-2017 Showstoppers en gamechangers Showstoppers 1. Wat is gasloos eigenlijk? 2. Gasloos heeft maatschappelijke

Nadere informatie

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING NIEUWE VISIE OP ZONREGELING Zon en daglicht regeling als deel van de energieprestaties in gebouwen Peter Winters President of the European Solar Shading Organization Director Shading & Building Dickson

Nadere informatie

Aardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl

Aardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl Aardgasloze toekomst, waarom? Stroomversnelling Energy Up 2018 Casper Tigchelaar Inhoud presentatie 2 belangrijkste redenen voor aardgasvrije gebouwde omgeving Hoe heeft het energiegebruik in huishoudens

Nadere informatie

Transport in 2050 binnen strenge CO2 grenzen

Transport in 2050 binnen strenge CO2 grenzen Transport in 2050 binnen strenge CO2 grenzen KIVI, 13-10-2016 EnergyNL2050 Bert van Wee TUDelft 1 Transport algemene kemerken Sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen / brandstoffen met hoge dichtheid

Nadere informatie

Figuur 1: De ontwikkeling van de kostprijs van zonne-energie en batterijen versus de consumentenprijs van elektriciteit

Figuur 1: De ontwikkeling van de kostprijs van zonne-energie en batterijen versus de consumentenprijs van elektriciteit Energiebedrijven op zoek naar toegevoegde waarde De transitie naar een hernieuwbaar en deels decentraal energielandschap zal zich doorzetten. De vervanging van de centrale elektriciteitsproductie door

Nadere informatie

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne)

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Gert Jan Kramer Tilburg Science Café, 15 Januari 2019 Haalbaarheid en Draagvlak 300 Dutch GHG emissions emissions (Mton CO 2eq ) 200 100-12% -49%

Nadere informatie

DE SLIMME METER. Policy Brief. Kees Vringer en Ton Dassen. 17 november 2016

DE SLIMME METER. Policy Brief. Kees Vringer en Ton Dassen. 17 november 2016 DE SLIMME METER Policy Brief Kees Vringer en Ton Dassen 17 november 2016 PBL 2 Experimenteren met feedback op energieverbruik kan huishoudens veel energie én geld besparen De Rijksoverheid maakt zich sterk

Nadere informatie

Inspiratiesessie Hybride Warmtepompen in de Sociale Woningbouw

Inspiratiesessie Hybride Warmtepompen in de Sociale Woningbouw Inspiratiesessie Hybride Warmtepompen in de Sociale Woningbouw Inleiding en techniek Paul Friedel Patrimonium, Groningen 13 maart 2018 Versnellingsprogrammma (hybride) warmtepompen Marktontwikkeling voor

Nadere informatie

Green Deal van Sublean Group B.V. met de Rijksoverheid

Green Deal van Sublean Group B.V. met de Rijksoverheid Green Deal van Sublean Group B.V. met de Rijksoverheid Ondergetekenden: 1. De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, en de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, ieder handelende

Nadere informatie

Presentatie SIM MEA-Industrie & LEA. Ron Bissels 16 april 2018

Presentatie SIM MEA-Industrie & LEA. Ron Bissels 16 april 2018 Presentatie SIM MEA-Industrie & LEA Ron Bissels 16 april 2018 Inhoud 1.MEA-Industrie (Maastrichts Energie Akkoord) 2.LEA (Limburgs Energie Akkoord) 2 3 Uitnodiging Niet alleen besparing Ook opwekking Duurzame

Nadere informatie

WELKOM! BESTENDIGE ZORG, OOK NA DE #ZORG41

WELKOM! BESTENDIGE ZORG, OOK NA DE #ZORG41 WELKOM! BESTENDIGE ZORG, OOK NA DE VERGRIJZINGSPIEK! Wie zijn wij? Daphne Truijens Jorinde Vernooij Wie zijn jullie? Programma Speed Workshop Strategisch Scenariodenken in de Zorg 1e Ronde 30 min Presentatie:

Nadere informatie

onderhouden+verbouwen

onderhouden+verbouwen onderhouden+verbouwen 26 Klimaatneutraal wonen: hoe ziet dat eruit? Glas, bakstenen, en dakpannen zullen energie opwekken In 2050 moet Nederland klimaatneutraal zijn. Hoe verwarmen we tegen die tijd onze

Nadere informatie

Spaar het Klimaat. Op naar een gedeelde visie!

Spaar het Klimaat. Op naar een gedeelde visie! Spaar het Klimaat Op naar een gedeelde visie! VISIE SPAAR HET KLIMAAT In het begin van de zomer 2013 is tijdens een laatste sessie gesproken over de vernieuwing van de missie en visie van Spaar het Klimaat.

Nadere informatie

Feeding the world with solar power.

Feeding the world with solar power. Feeding the world with solar power. inteqnion-solar.com Zonne-energie. Duurzame energiebron van de toekomst. De markt voor energievoorziening is volop in beweging. Fossiele brandstoffen als gas en olie

Nadere informatie

Hebben lokale energiecoöperaties een rol bij aardgasvrije wijken? Timo Veen en Gertjan Brand 7 februari 2019

Hebben lokale energiecoöperaties een rol bij aardgasvrije wijken? Timo Veen en Gertjan Brand 7 februari 2019 Hebben lokale energiecoöperaties een rol bij aardgasvrije wijken? Timo Veen en Gertjan Brand 7 februari 2019 Welkom! Timo Veen Programmamanager Berkum Energieneutraal 2025 TiMove Duurzaamheid sinds 2009

Nadere informatie

Dit document beschrijft hoe Max Bögl voldoet aan de eisein in categorie D van de CO2-Prestatieladder.

Dit document beschrijft hoe Max Bögl voldoet aan de eisein in categorie D van de CO2-Prestatieladder. Inleiding Dit document beschrijft hoe Max Bögl voldoet aan de eisein in categorie D van de CO2-Prestatieladder. Inhoudsopgave Inleiding... 1 Inventarisatie sector- en keteninitiatieven... 2 Overzicht deelname

Nadere informatie

Financiering energiebesparende voorzieningen: een kans voor een beter hypotheekadvies. Hans Heijnen Waarborgfonds Eigen Woningen september 2017

Financiering energiebesparende voorzieningen: een kans voor een beter hypotheekadvies. Hans Heijnen Waarborgfonds Eigen Woningen september 2017 Financiering energiebesparende voorzieningen: een kans voor een beter hypotheekadvies Hans Heijnen Waarborgfonds Eigen Woningen september 2017 2 Programma Woningverduurzaming: waarom dan? Hypothecaire

Nadere informatie

COLLEGEREEKS BLOCKCHAIN & FINTECH

COLLEGEREEKS BLOCKCHAIN & FINTECH COLLEGEREEKS BLOCKCHAIN & FINTECH WAT KUNNEN DEZE OPKOMENDE TECHNOLOGIEËN VOOR JOUW ORGANISATIE BETEKENEN? NYENRODE. A REWARD FOR LIFE 1 2 INLEIDING Blockchain geldt als dé grote belofte als het gaat om

Nadere informatie

Roadmap Smart Grids Mar$jn Bongaerts Frits Verheij 12 februari 2014

Roadmap Smart Grids Mar$jn Bongaerts Frits Verheij 12 februari 2014 1 Roadmap Smart Grids Mar$jn Bongaerts Frits Verheij 12 februari 2014 Inhoud 2 1. Innovatietafel aanloop naar TKI Switch2SmartGrids 2. Actieplan Duurzame Energievoorziening link naar E-akkoord 3. Toekomstbeelden

Nadere informatie

200% rendement uit 100% energie: De witte motor van uw woonhuis!

200% rendement uit 100% energie: De witte motor van uw woonhuis! 200% rendement uit 100% energie: De witte motor van uw woonhuis! Oude situatie zonder ECO200 Gas Elektra Wat is ECO200? ECO200 is een nieuw concept van AgriComfort, waarbij het koelen van de melk en het

Nadere informatie

[MISSION SUSTAINABLE]

[MISSION SUSTAINABLE] [MISSION SUSTAINABLE] PRAKTISCH INNOVEREN IN BESTAANDE GEBOUWEN [MISSION SUSTAINABLE] Bert van Renselaar Manager Operations @ CFP Green Buildings TITEL GROEIENDE WERELDBEVOLKING LEGT STEEDS GROTER BESLAG

Nadere informatie

Een slim, duurzaam gebouw hoe maak je dat?

Een slim, duurzaam gebouw hoe maak je dat? Een slim, duurzaam gebouw hoe maak je dat? Donderdag 10 november Jan Kadijk, Hoofd DGBC Academy 2 3 4 6 7 8 9 DGBC: Onze rollen Stimuleren Communiceren Verbinden Inspireren Opleiden Certificeren BREEAM:

Nadere informatie

VERSNELLEN VAN VERDUURZAMING

VERSNELLEN VAN VERDUURZAMING VERSNELLEN VAN VERDUURZAMING Over DGBC Oorsprong Stichting Dutch Green Building Council (DGBC) opgericht in 2008 Marktinitiatief Opgericht door marktpartijen en lid van de World Green Building Council

Nadere informatie

Hét groene energieplan voor Nederland

Hét groene energieplan voor Nederland Hét groene energieplan voor Nederland Doelen Green4sure Ontwikkeling pakket instrumenten en strategie voor reductie van 50% broeikasgassen in 2030. Verbeteren energievoorzieningzekerheid Tonen baten en

Nadere informatie

Na aardgas komt zonneschijn

Na aardgas komt zonneschijn Economisch Bureau Na aardgas komt zonneschijn Hans van Cleef, sr. sectoreconoom energie 17 november 2016 @hansvancleef De uitdagende overgang naar een duurzame energievoorziening Mondiaal Europees Nederland

Nadere informatie

De energietransitie: kansen grijpen kansen creëren

De energietransitie: kansen grijpen kansen creëren De energietransitie: kansen grijpen kansen creëren Inspiratie voor de avond Marc Londo, ECN Beleidsstudies Alkmaar 1 april 2015 www.ecn.nl Boodschappen 1. De energiehuishouding verandert, en daar zijn

Nadere informatie

Naar een klimaatneutrale energievoorziening voor Eindhoven

Naar een klimaatneutrale energievoorziening voor Eindhoven Naar een klimaatneutrale energievoorziening voor Eindhoven Marnix Vlot voorzitter 040energie marnix.vlot@040energie.nl 1 Website Jan. 2014 2 040energie kenmerken Doel: help inwoners van Eindhoven hun energiegebruik

Nadere informatie

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory.

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Een uitdagend klimaat 20 20 2020 In 2020 moet de uitstoot van CO 2 in de EU met 20% zijn teruggebracht ten opzichte van het 1990 niveau.

Nadere informatie

Welkom. Stefan Korthout. Stichting Waalwijk CO2 Vrij 29/11/2016

Welkom. Stefan Korthout. Stichting Waalwijk CO2 Vrij 29/11/2016 Welkom Stefan Korthout Opening Aad van Lopik Voorzitter Stichting Waalwijk CO2 vrij Doelstellingen Voorloper Bewustwording Samenwerking Kennis bundelen Klimaatdoelstellingen van de gemeente Waalwijk Jan

Nadere informatie

Partnermogelijkheden 2018

Partnermogelijkheden 2018 Partnermogelijkheden 2018 www.energychallenges.nl Stichting Energy Challenges Een boost voor motivatie en talent Realiseer besparing door gedragsverandering Kennis over techniek en energieverbruik Enthousiasme

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst Veldhovens Ondernemers Contact Donderdag 21 februari 2013 Welkom

Deelnemersbijeenkomst Veldhovens Ondernemers Contact Donderdag 21 februari 2013 Welkom Deelnemersbijeenkomst Veldhovens Ondernemers Contact Donderdag 21 februari 2013 Welkom Waar hebben we het over? - Historie. - De Franse Tijd. - Het BMW Dealerschap. - De Veranderende Markt. - De Wereld

Nadere informatie

Transitie naar elektrisch vervoer

Transitie naar elektrisch vervoer Transitie naar elektrisch vervoer Chantal de Graaf 10 oktober 2018 Ecomobiel Over EVConsult Unieke expertise op het gebied van duurzaam vervoer Missie: het versnellen van de transitie naar 100% zero emissie

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag

Nadere informatie

Raadsakkoord energietransitie. Februari 2019

Raadsakkoord energietransitie. Februari 2019 Raadsakkoord energietransitie Februari 2019 De energietransitie in Rotterdam Een klimaatneutraal en duurzaam Rotterdam. Dat is waar we naar toe willen. Een groene en gezonde stad met schone lucht, waarin

Nadere informatie

1. Wethouder Tiemens te machtigen voor het ondertekenen van het Gelders Energie Akkoord.

1. Wethouder Tiemens te machtigen voor het ondertekenen van het Gelders Energie Akkoord. Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Deelname Gelders Energieakkoord Programma Duurzaamheid Portefeuillehouder H. Tiemens Samenvatting Het Klimaatverbond, Alliander en Gelderse Natuur en Milieufederatie

Nadere informatie

INNOVATIELAB VERZEKERAARSVERSTERKEN workshops versterken innovatie- en veranderkracht verzekeringssector

INNOVATIELAB VERZEKERAARSVERSTERKEN workshops versterken innovatie- en veranderkracht verzekeringssector INNOVATIELAB VERZEKERAARSVERSTERKEN workshops versterken innovatie- en veranderkracht verzekeringssector inhoudsopgave 3 6 Innovatielab VerzekeraarsVersterken - Urgentiebesef omzetten in succesvolle innovatie

Nadere informatie

Raadsakkoord energietransitie. April 2019

Raadsakkoord energietransitie. April 2019 Raadsakkoord energietransitie April 2019 Inhoudsopgave De energietransitie in Rotterdam 1 De energietransitie als kans 1 Tegengaan energiearmoede 1 Klimaatakkoord van Parijs 2 Rotterdamse klimaatambitie

Nadere informatie

Over de crisis niets dan goeds

Over de crisis niets dan goeds Over de crisis niets dan goeds Wat is nodig? 1. Bewustwording en educatie 2. Vaststellen wat we van waarde vinden 3. Persoonlijk leiderschap Inhoud Inleiding Waarom dit boek? Uit de interviews Klankbeeld

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 781 Voorstel van wet van het lid Van Tongeren tot wijziging van de Gaswet in verband met het schrappen van de plicht tot nieuwe gasaansluitingen

Nadere informatie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst

Nadere informatie

Pro-Actieve Acceptatie CO 2 -afvang en opslag in Drachten

Pro-Actieve Acceptatie CO 2 -afvang en opslag in Drachten Pro-Actieve Acceptatie CO 2 -afvang en opslag in Drachten Ynke Feenstra (ECN) feenstra@ecn.nl www.createacceptance.net 1 Deze presentatie CO 2 -afvang en opslag in Drachten Wat Waar Waarom Wanneer Wie?

Nadere informatie

Warmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk

Warmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk Warmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk Werksessie Topsector Energie 03/10/2016 Juriaan van Tilburg, Edwin van Vliet Even voorstellen > Juriaan van Tilburg 2016-heden: consultant Ecofys > Future

Nadere informatie

Connecting the energy

Connecting the energy Connecting the energy Zonne-energie gratis laten gebruiken Energie besparen Softs concept. Een uniek idee Al jaren wordt er gesproken over verduurzaming. Maar woorden omzetten in daden is waar veel initiatieven

Nadere informatie