VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica"

Transcriptie

1 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-BMTH4V Cursusnaam Biomoleculen en Thermodynamica 1.3 Cursusnaam in Engels Biomolecules and Thermodynamics 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) 1.6 Opleiding (varianten) 1.7 Cursus toegankelijk voor studenten van andere faculteiten? 1.8 Excellentiemogelijkheden? Werkvormen zijn er in Voltijd Toetsen zijn er in Voltijd 1.9 Contactpersoon AJ Kuijpers (alma.kuijpers@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: Ja Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm IZT Biomoleculen (BM) niet 2 maal per week IZT Thermodynamica (THE) niet week Inzage TENT: Biomoleculen niet (BM) Inzage TENT: niet Thermodynamica (THE) 2400 minuten 1200 minuten 50 minuten 50 minuten 1 bij aanvangs 3: 3 1 bij aanvangs 3: 3 1 bij aanvangs 3: 3 1 bij aanvangs 3: 3 Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren 105 (bij alle aanvangsken) 1.12 Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets TENT Biomoleculen (BM) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, bij aanvangs 3: TENT Thermodynamica Numeriek - 1 5, decimaal mogelijk 1. 1

2 (THE) 2. 2 bij aanvangs 3:

3 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Biomoleculen Biomoleculen spelen een belangrijke rol in het leven. Kennis van biomoleculen is ook binnen vele branches van de chemie/chemische technologie van belang, zoals bijvoorbeeld binnen de farmaceutische - en de voedingsmiddelenindustrie. Biomoleculen zijn, met uitzondering van de lipiden, macromoleculen, moleculen die dus opgebouwd zijn uit grote aantalen identieke of variabele bouwstenen, de monomere eenheden. Biomoleculen zijn dus biopolymeren. De vier hoofdgroepen worden behandeld: eiwitten, koolhydraten, lipiden en kernzuren. Uitgaande van de chemische structuur (bouw en samenstelling) van de biomoleculen zal gekeken worden hoe de structuur leidt tot de vele verschillende functies die de biomoleculen kunnen vervullen. Speciale aandacht zal er zijn voor de enzymen, die behoren tot de hoofdgroep van de eiwitten. Er wordt ingegaan op enzymkinetiek en regulering van enzymactiviteit. Voor het begrijpen van heel veel biologische processen is inzicht in de werking van enzymen van fundamenteel belang. In een chemisch kader is dit inzicht vooral van belang voor chemische reacties, aangezien enzymen een steeds grotere rol gaan spelen bij de synthese van allerlei verbindingen. Enzymen zijn, in tegenstelling tot conventionele katalysatoren, in staat reacties efficiënter, specifieker, met hogere opbrengst en duurzaam te laten verlopen. Vandaar dat een goed begrip van eiwitten en in het bijzonder van enzymen van groot belang is. Thermodynamica Thermodynamica is van belang bij chemische evenwichten en bij het voorspellen van parameters bij chemische reacties. In deze cursus leert de student de warmte effecten van een chemische reactie te berekenen. Ook leert een student te berekenen of een reactie of proces spontaan zal verlopen en wat de evenwichtstoestand is. Hiervoor is begrip nodig van de thermodynamische hoofdwetten die relaties beschrijven tussen energie, enthalpie, arbeid en entropie. Aan het eind van de cursus kan de student bijvoorbeeld van een chemische synthese de maximaal theoretische opbrengst berekenen. 2.2 Cursus inhoud Leerdoelen Biomoleculen Aan het eind van deze cursus kan een student: De 4 hoofdgroepen biomoleculen noemen en van iedere hoofdgroep aangeven uit welke eenheden (monomeren) de hoofdgroep is opgebouwd. Aangeven wat prokaryote en eukaryote cellen zijn, waar ze globaal uit opgebouwd zijn en kan voorbeelden noemen van organismen die prokaryoten of eukaryoten zijn. Benoemen welke niet-covalente interacties een rol spelen bij specifieke intramoleculaire en intermoleculaire interacties van biomoleculen, zoals stabilisatie van biomoleculen of enzym-substraat interactie. De betekenis van pka opschrijven en kan de pka toepassen in de Henderson- Hasselbalch vergelijking om de lading van aminozuren en eiwitten te berekenen. De 20 aminozuren herkennen, ze classificeren naar chemische structuur, en de structuur van een peptidebinding tekenen. Technieken voor isolatie, zuivering en sequencing van eiwitten noemen. De 4 niveaus binnen een eiwitstructuur noemen, deze niveaus herkennen en benoemen in eiwitten en aangeven hoe deze gestabiliseerd of gedenatureerd worden. Uitleggen wat de relatie is tussen de structuur en eigenschappen van een fibreus eiwit, zoals collageen, en een transport eiwit, zoals hemoglobine. De zes hoofdgroepen van de enzymclassificatie benoemen en naar aanleiding van de reactie die een enzym katalyseert afleiden tot welke hoofdgroep dit enzym behoort. De eigenschappen van enzymen benoemen. De Michaelis-Menten vergelijking opschrijven, de erdoor beschreven enzymkinetiek uitleggen en de kinetische constanten toepassen. Verschillende soorten enzymremming opnoemen, en voor elk type remming aangeven waar het aangrijpingspunt op een enzym is en het effect van de remming op kinetische constanten aangeven. Het begrip allostere modulatoren uitleggen en de eigenschappen van allostere enzymen benoemen. De terminologie van chemische mechanismen benoemen, uitleggen hoe enzymen transitionstates stabiliseren en chemische manieren van enzymatische katalyse benoemen.

4 Diffusie-gecontroleerde reacties en manieren van enzymatische katalyse benoemen. Uitleggen hoe serine proteases werken. De onderverdeling binnen de cofactoren aangeven, uitleggen wat de rol van vitamines als cofactor is, coenzymen classificeren alsmede enkele belangrijke coenzymen noemen. De naamgeving van verschillende vormen van koolhydraten benoemen, en verschillende monosaccharide derivaten, disacchariden en andere glycosiden herkennen. Structuur en eigenschappen van een aantal homo- en heteroglycanen en glycoconjugaten weergeven. Eigenschappen en functies van lipiden en de indeling naar soort weergeven. Uitleggen hoe en waaruit biologische membranen zijn opgebouwd, en verschillende manieren van membraantransport uitleggen. De monomere eenheid van de nucleïnezuren DNA en RNA benoemen, de opbouw en structuur daarvan weergeven, en een aantal soorten RNA benoemen. De werking van (restrictie) nucleases uitleggen en enkele toepassingen weergeven. Kennisbasis Biomoleculen Hoofdgroepen: eiwitten, polysacchariden (glycanen), lipiden, kernzuren. Prokaryote en eukaryote cellen. Zwakke niet covalente interacties. Henderson-Hasselbalch vergelijking. Eiwitten: Aminozuren en peptideband. Lading. Eiwitzuiveringstechnieken. Sequencing aminozuren. Configuratie en conformatie. Primaire, secundaire, tertiaire en quaternaire eiwitstructuur. N- en C-terminale einde. α-helix,β-sheets/vouwblad, motief, domein, subunits. Natieve conformatie. Denaturatie en renaturatie. Collageen (fibreus eiwit) en hemoglobine (globulair eiwit). Enzymclassificering. Michaelis-menten vergelijking, K M, v max, k cat (turnover getal). Linewaever-Burk-plot. Reversibele en irreversibele enzymremming (inhibitie). Competitieve-, niet-competitieve, on-competitieve remming. Allostere modulatoren. Nucleofiele substitutie, splitsingsreacties en oxidatie-reductiereacties. Transitionstate. Polaire aminozuren in actieve centra, zuur-base katalyse, covalente katalyse, ph effecten. Diffusie-gecontroleerde reacties. Proximity effect, zwakke binding, induced fit en transitionstate stabilisatie. Serineproteases. Cofactoren: essentiële ionen en coenzymen. Vitamines. ATP, NAD + /NADP +, coenzym A, vitamine C en lipidvitamines. Glycanen: Aldoses, ketoses. Cyclisatie. Anomeer, epimeer. Suikerfosfaten, deoxysuikers, aminosuikers, suikeralcoholen, suikerzuren. Disacchariden, reducerende en niet-reducerende suikers, nucleosiden, glycosiden. O- en N-glycosidische binding. Polysachariden: zetmeel, glycogeen, cellulose, chitine. Glycoconjugaten: proteoglycanen, peptidoglycanen, glycoproteines. Lipiden: vetzuren, triacylglycerolen, glycerofosfolipiden, sfyngolipiden, steroïden, isoprenoiden, terpenoiden, wassen, eicosanoiden, prostaglandines. Biologische membranen, lipide bilagen, perifere en integrale eiwitten, lipide ankers. Poriën en transportkanalen, passief en actief transport. Nucleïnezuren: ribose, deoxyribose, purines, pyrimidines, nucleosides, nucleotiden. Dubbelstrengs DNA, antiparallel, 3 - en 5 -einde. Supercoiling. rrna, trna, mrna. Nucleases, restrictienucleases. Restrictiemap, DNA fingerprint, recombinant DNA Leerdoelen Thermodynamica Aan het eind van deze cursus: Kan de student de begrippen toestandfunctie, adiabatisch, isotherm en isobaar uitleggen. Kan de student de reactie enthalpie en reactie entropie berekenen. Kan de student de begrippen arbeid, warmte, energie en entropie uitleggen in relatie tot de thermodynamische hoofdwetten. Kan de student het verschil tussen warmte capaciteit bij constante druk en bij constant volume uitleggen en kan gebruikmakend van de warmte capaciteit, de reactie enthalpie en reactie entropie bij verschillende temperaturen berekenen. Kan de student uitleggen wat de Gibbs functie is en van een chemische reactie of fysisch proces de Gibbs vrije energie berekenen bij verschillende temperaturen. Kan de student van een proces de evenwichtsconstante K en dampdruk als functie van de temperatuur berekenen met behulp van de Gibbs vrije energie. Kan de student het principe van le Châtelier toepassen om te voorspellen wat de

5 invloed van reactieomstandigheden op de evenwichtsligging is. Kennisbasis Thermodynamica Eerste hoofdwet: reversibele en irreversibele processen. Reactie-enthalpie, reactie-entropie, vormingsenthalpie, standaardtoestand. Adiabatische processen, adiabatische vlamtemperatuur. Tweede hoofdwet: entropie, thermisch rendement. Gibbs vrije energie, Spontane processen; de algemene evenwichtsvoorwaarde. Chemische potentiaal, fugaciteit, activiteit, molaliteit. Evenwicht: G 0 = - RT lnk. Principe van le Châtelier. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek () : Zie: Boekenlijst ILC Hoofdfase Chemistry voltijd Dictaat () : Cursusboek Biomoleculen en Thermodynamica 2.5 Workload Bij alle aanvangsken: Contactduur (uren): 32 Toetsduur (uren): 4 Zelfstudie (uren): 105 Totaal (uren) 140 Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. Het aantal te besteden uren zelfstudie is gelijk aan dit totaal aantal minus de contacten toetsduren. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

6 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar VC4-AC-Bioprocestechn. & Optimalisatie 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-BPTO4V Cursusnaam Bioprocestechnologie en Optimalisatie 1.3 Cursusnaam in Engels Bioprocestechnology and Optimisation 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon MA Noordermeer (minke.noordermeer@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm IZT Bioprocestechnologie (BPT) niet 2 maal per week 2400 minuten 1 bij aanvangs 3: 3 IZT Optimalisatie (OPT) niet week 1200 minuten 1 bij aanvangs 3: 3 Inzage TENT: BPT+OPT niet 50 minuten 1 bij aanvangs 3: 3 Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren 107 (bij alle aanvangsken) 1.12 Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets TENT BPT+OPT Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, bij aanvangs 3:

7 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Learning outcomes Bioprocestechnologie Aan het eind van deze cursus: Kent de student de ontwikkeling van biotechnologische processen van de klassieke biotechnologische processen uit de oudheid tot de moderne biotechnologische processen die gebruik maken van de recombinant DNA technologie Kent de student de begrippen USP en DSP en kan hij/zij verschillende bijbehorende unit operations noemen. Kan de student aangeven wat er nodig is voor een USP proces; hij/zij weet wat er nodig is voor groei en productie, kan hij/zij de begrippen primaire metaboliet en secundaire metaboliet uitleggen, kan hij/zij een omschrijving geven van verschillende reactortypes en hij/zij is bekend met het begrip immobilisatie van biokatalysatoren Kent de student de opbouw van een DSP proces. Kan hij/zij een uitleg geven van de begrippen celdisruptie, klaren, concentreren, zuiveren en zeer zuiveren. Heeft hij/zij kennis van bijbehorende unitoperations en kan hij/zij hier basis procesberekeningen mee uitvoeren. Is de student bekend met het begrip schakelen van processtappen en is hij/zij zich bewust van de (on)mogelijkheden hiervan. Learning outcomes Optimalisatie De student kan beschrijven wat een unimodaal en een multimodaal oppervlak is bij een optimalisatie. De student kan het verschil tussen de binaire en de Fibonacci zoekmethode beschrijven en kan van beide methoden minimaal twee voordelen en een nadeel opsommen. De student kan het verschil tussen de Simplex, Gemodificeerde Simplex en Steepest- Ascent optimalisatie beschrijven en kan van alle drie methoden minimaal drie voordelen en drie nadelen opsommen. De student kan voor de optimalisatie van een analysemethode toelichten welke van de binaire, Fibonacci, Simplex, Gemodificeerde Simplex en Steepest-Ascent methoden het meest geschikt is. De student kan een startsimplex construeren voor de optimalisatie van maximaal negen variabelen, volgens de berekeningen van Long en van Spendley. De student kan een experiment optimaliseren door middel van de binaire, Fibonacci, Simplex, Gemodificeerde Simplex en Steepest-Ascent methode totdat een vooraf vastgestelde nauwkeurigheid verkregen wordt. De student kan uitleggen welke van de volgende experimental designs het meest geschikt is in een gegeven optimalisatie: Full Factorial, Fractional, Plackett-Burman en Central-Composite Design. De student kan een Full Factorial design, Fractional design en een Plackett-Burman design op twee niveaus ontwerpen en hiermee berekenen welke van vooraf gekozen hoofdeffecten en bijbehorende interactie-effecten significant zijn. De student kan door middel van multipele lineaire regressie een regressiemodel opstellen en hiermee berekenen wat de waarden van de bijbehorende regressieparameters zijn. 2.2 Cursus inhoud Bioprocestechnologie Bioprocestechnologie is het gebruik maken van biologische systemen, hele cellen of enzymen, om commercieel interessante verbindingen te maken. Dit type processen is bezig aan een sterke opmars in de industrie en kennis over deze processen is daarom van belang bij de ontwikkeling en optimalisatie hiervan. Na het volgen van deze cursus heeft de student begrip van de opbouw van een biotechnologisch proces en kent hij/zij de theoretische achtergrond van de verschillende unitoperations. Kennisbasis Bioprocestechnologie Recombinant DNA technologie, batch-, continu- en fed-batchreactoren, immobilisatie van biokatalysatoren, celdisruptie, klaren, concentreren, zuiveren, preparatieve chromatografie te

8 weten IEX, HIC, affiniteitschromatografie en GPC Optimalisatie Bij het opzetten van een proces, experiment of analysemethode moet de apparatuur (bijvoorbeeld een GC) juist ingesteld worden om een zo goed mogelijk meetresultaat te behalen. Hiervoor moeten de instellingen van de meetmethode geoptimaliseerd worden. Dankzij de computer is het optimaliseren van dergelijke omstandigheden en de analyse hiervan sterk in ontwikkeling. Je kunt met optimalisatie-technieken namelijk uitmaken of een methode geschikt is voor jouw doel en experimenten ontwerpen om relevante informatie over de meetomstandigheden te verkrijgen. Tijdens deze cursus wordt er gekeken naar het opzetten en ontwerpen van experimenten. Hierbij wordt het optimaliseren van experimentele condities door middel van univariate en multivariate methoden besproken. Daarnaast wordt behandeld hoe experimenten van tevoren opgezet kunnen worden om met een beperkt aantal experimenten toch maximale informatie over de te onderzoeken factoren te krijgen. Kennisbasis Optimalisatie Univariate optimalisatie, multivariate optimalisatie, binaire zoekmethode, Fibonacci zoekmethode, simplex optimalisatie, Steepest-Ascent optimalisatie, Design of Experiments, Full Factorial design, Fractional design, Central-Composite design, Plackett-Burman design, multipele lineaire regressie. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek () : Zie: Boekenlijst ILC - Hoofdfase Chemistry voltijd Dictaat () : Zie: Cursusboek Bioprocestechnologie en Optimalisatie 2.5 Workload Bij alle aanvangsken: Contactduur (uren): 31 Toetsduur (uren): 3 Zelfstudie (uren): 107 Totaal (uren) 140 Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. Het aantal te besteden uren zelfstudie is gelijk aan dit totaal aantal minus de contacten toetsduren. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

9 Titel Opleidingsvariant VC2-AC-Chemie (AC+Ab) Voltijd Collegejaar Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-ACAB2V Cursusnaam Chemie 1.3 Cursusnaam in Engels Chemistry 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau D (propedeuse) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon HJJ Willems (tel. 8853) (huub.willems@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm IZT Analytische chemie+chemisch rekenen niet 2 maal per week 2400 minuten 1 bij aanvangs 3: 3 IZT Atoombouw (AB) niet week 1200 minuten 1 bij aanvangs 3: 3 Inzage TENT Atoombouw (AB) niet 50 minuten 1 bij aanvangs 3: 3 Inzage TENT AC+Chemisch rekenen niet 50 minuten 1 bij aanvangs 3: 3 Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren 105 (bij alle aanvangsken) 1.12 Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets TENT Analytische chemie+chemisch rekenen Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, bij aanvangs 3: TENT Atoombouw (AB) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5,

10 2. 2 bij aanvangs 3:

11 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel In de gehele analytische chemie is het van belang om te weten welke en hoeveel er van een stof aanwezig is in monsters. Deze monsters kunnen processtromen in fabrieken, milieu monsters, lichaamsvloeistoffen, (ruwe) syhteseseproducten etc. In deze cursus worden de beginselen van enkele analysetechnieken en het verwerken van de benodigde en verkregen gegevens analyses behandeld. 2.2 Cursus inhoud Werkingsprincipe van gaschromatografie en hogedruk vloeistofchromatografie, onderdelen van GC en HPLC (injectoren, kolommen mobiele fase, detectoren) kennen, betekenis van en rekenen aan de volgende parameters: retentietijd netto retentietijd, retentiefactor, selectiviteit en resolutie. Electrochemische cellen kunnen gebruiken en samenstellen, Verkorte celnotatie kunnen opschrijven, geschikte electrode voor een halfcel kunnen kiezen, Nernstvergelijking kunnen toepassen en werkingsprincipe van ph gevoelige electroden kunnen verklaren en deze potentialen mbv de Nernstvergelijking kunnen omrekenen naar ph. Buffers kunnen samenstellen, zowel kwalitatief als kwantitatief. Geschikte zuren en basen kunnen gebruiken en samenstelling mbv Henderson Hasselbalch kunnen berekenen. Spectrofotometrische principes kennen, benodigde apparatuur voor UV/VIS en AAS kennen, rekenen met extinctiecofficienten, regressievergelijkingen, standaardadditie. Bij monstervoorbewerking de juiste chemische berekeningen uitvoeren. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek () : Zie: Boekenlijst ILC Propedeuse voltijd Dictaat () : Cursusboek Chemie (Analytische chemie en Atoombouw) 2.5 Workload Bij alle aanvangsken: Contactduur (uren): 32 Toetsduur (uren): 4 Zelfstudie (uren): 105 Totaal (uren) 140 Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. Het aantal te besteden uren zelfstudie is gelijk aan dit totaal aantal minus de contacten toetsduren. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

12 Titel Opleidingsvariant VC3E-B-Destillatie Voltijd Collegejaar Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHT-DEST3V Cursusnaam Destillatie 1.3 Cursusnaam in Engels Distillation 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Nee 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: JAM van Gestel (tel ) (jeroen.vangestel@hu.nl) Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm IZT Destillatie (DES) niet 2 maal per week 1200 minuten bij aanvangs 2: 2 Practicum Aspen (ASP) week 1200 minuten bij aanvangs 2: 2 Inzage tentamen Destillatie niet 50 minuten bij aanvangs 2: 2 Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets OPDR Aspen (ASP) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, bij aanvangs 2: TENT Destillatie (DES) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, bij aanvangs 2:

13 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Destillatie Destillatie is een van de meest toegepaste scheidingstechnieken in de procesindustrie. Tijdens deze cursus worden verschillende vormen van destillatie besproken, alsmede de gangbare methoden om hieraan te rekenen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan apparatuur, procesintensivering en rendementen. Aspen Aspen is een simulatieprogramma voor de procesindustrie. Dit programma stelt de procestechnoloog in staat om berekeningen aan unit operations te doen. Ook worden berekeningen gemaakt waarbij unit operations aan elkaar gekoppeld worden. Op deze manier wordt eerdere theorie in praktijk gebracht zonder de kosten en mogelijke risico s van grootschalige experimenten. 2.2 Cursus inhoud Learning outcomes Destillatie Aan het eind van deze cursus: Kan de student de achterliggende principes van destillatie uitleggen. Kan de student een eentraps en een meertraps continu-destillatie doorrekenen met behulp van een massabalans. Kan de student grafisch het aantal theoretische schotels van een continu-rectificatiekolom en een batch-rectificatiekolom bepalen. Kan de student het belpunt en dauwpunt van een multicomponent mengsel berekenen. Kan de student via de Fenske-Underwood-Gilliland-Kirkbride route het aantal benodigde schotels en de ideale voedingsschotel berekenen. Kan de student beschrijven wat procesintensivering is, en wat voorbeelden noemen voor destillatie. Kan de student grafisch bepalen wat de invloed op de scheiding en/of het aantal benodigde schotels is van extra aftappunten, voedingen en pumparounds in een destillatiekolom. Kan de student de formule van Rayleigh toepassen bij een batchdestillatie. Kan de student het Murphree rendement bepalen en daarmee het aantal praktische schotels bepalen. Kennisbasis Destillatie Vloeistof-damp evenwicht, wet van Raoult, wet van Dalton, flash destillatie, evenwichtsschotel, McCabe-Thiele methode, Fenske-Underwood-Gilliland methode, Rayleigh methode, Multicomponent destillatie, destillatie-apparatuur, continue en batchdestillatie, complexe kolommen, procesintensivering, Murphree rendement. Learning outcomes Aspen Aan het eind van deze cursus: Kan de student een eenvoudig proces ontwerpen in Aspen en kan hij de daartoe benodigde gegevens invoeren in het programma Kan de student een correct physical property model kiezen Kan de student aan de hand van verschillende eisen de bijbehorende modellen van destillatie gebruiken Kan de student een reactor ontwerpen aan de hand van kinetische parameters Kan de student zich de simulatie van andere unit operations in Aspen eigen maken Kennisbasis Aspen Simulatie, destillatie, reactoren, unit operations, phycical property modellen, koppeling van unit operations. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek () : Zie boekenlijst Dictaat () : Zie cursusboek

14 2.5 Workload Contactduur (uren): 41 Toetsduur (uren): 2 Zelfstudie (uren): 97 Totaal (uren) 140 Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. Het aantal te besteden uren zelfstudie is gelijk aan dit totaal aantal minus de contacten toetsduren. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

15 Titel Opleidingsvariant VC3E-A-Drogen en Pompen Voltijd Collegejaar Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHT-DRPO3V Cursusnaam Drogen en Pompen 1.3 Cursusnaam in Engels Drying and Pumping 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Nee 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: AM van der Welle (marianne.vanderwelle@hu.nl) Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm IZT Drogen (DRO) niet week 600 minuten 1 IZT Pompen (POM) niet week 600 minuten 1 IZT Wiskunde (DRO) niet week 400 minuten 1 Inzage tentamen Pompen niet 50 minuten 1 Inzage tentamen Drogen en Bevochtigen niet 50 minuten 1 Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets TENT Drogen (DRO) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, TENT Pompen (POM) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5,

16 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Drogen Het drogen van materialen kost niet alleen warmte maar laat de temperatuur dalen t.g.v. het verdampen van water wat verdere verdamping bemoeilijkt. Het kunnen uitrekenen van de droogcapaciteit en uitgaande temperatuur als functie van de inlaattemperatuur en waterdampgehalte van de ingaande drooglucht is een lastig technologisch probleem waar ingenieurs zich dikwijls voor gesteld zien. Pompen Transport van gassen en vloeistoffen is een belangrijk onderdeel van de chemische technologie. Een chemisch technoloog heeft een goede basiskennis van de werking, uitvoeringsvormen en dimensionering van pompen. 2.2 Cursus inhoud Learning outcomes Drogen Aan het einde van deze cursus: Heeft de student inzicht in het gedrag van de dampdruk van water en de invloed hiervan op de luchtvochtigheid; Kan de student het dauwpunt berekenen van vochtige lucht; Kan de student berekeningen maken aan diverse systemen m.b.t. luchtvochtigheid, watergehalte en temperatuursdaling t.g.v. verdamping; Kan de student apparatuur ontwerpen voor de unit operation "drogen", uitgaande van de behoudswetten en de fysische transportverschijnselen. Kennisbasis Drogen Absolute en relatieve vochtigheid. Dampdrukcurve water en dauwpunt. Adiabatische verzadiging. Nattebol-temperatuur. Mollier-diagrammen (psychometrische diagrammen): temperatuur vs vochtigheid, enthalpie vs. vochtigheid. Droogcapaciteit van een drooginstallatie. Learning outcomes Pompen Aan het eind van de cursus: Kan de student met de uitgebreide wet van Bernoulli de leidingkarakteristiek berekenen. Kan de student hiermee met de pompkarakteristiek het werkpunt van een pomp bepalen en het benodigde effectieve pompvermogen berekenen. Kan de student een pomp opschalen. Kan de student met behulp van het Cordier diagram een eenvoudig pompontwerp uitvoeren. Kennisbasis Pompen De uitgebreide wet van Bernoulli zonder en met wrijvingsverliezen. De opvoerdruk van de pomp, pompvermogen, rendement, cavitatie. Berekeningen aan waaierpompen en verdringerpompen. Pompkarakteristiek en leidingkarakteristiek, NPSH, werkpunt. Opschaling van een pomp. Pompontwerp via Cordier. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek () : zie boekenlijst Dictaat () : zie cursusboek 2.5 Workload Contactduur (uren): 28 Toetsduur (uren): 4 Zelfstudie (uren): 108 Totaal (uren) 140 Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. Het aantal te besteden uren zelfstudie is gelijk aan dit totaal aantal minus de contacten toetsduren.

17 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

18 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar VC3E-A-Fasenleer en Extractie 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHT-FAEX3V Cursusnaam Fasenleer en Extractie 1.3 Cursusnaam in Engels Phase Equilibria And Extraction 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) 1.6 Opleiding (varianten) 1.7 Cursus toegankelijk voor studenten van andere faculteiten? 1.8 Excellentiemogelijkheden? Werkvormen zijn er in Voltijd Toetsen zijn er in Voltijd Nee RL Stolk (tel. 8866) 1.9 Contactpersoon (robert.stolk@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm IZT Extractie (EXT) niet week 600 minuten 1 IZT Fasenleer (FAS) niet 2 maal per week 1200 minuten 1 Inzage tentamen Fasenleer en Extractie niet 50 minuten 1 Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets TENT Fasenleer & Extractie (FAS+EXT)) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5,

19 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Fasenleer Kennis van fasenleer is van belang voor vele processen in de chemische industrie, in het bijzonder scheidingsmethoden. Aan bod komen: het lezen en tekenen van de fasendiagrammen van één-, twee- en drie componentsystemen. Overgangen tussen diverse aggregatietoestanden worden daarbij uitgebreid behandeld. Voorts is het van belang de fysische relaties te kennen als twee en drie fasen met elkaar in evenwicht zijn en berekeningen op basis hiervan te kunnen maken. De verworven kennis wordt toegepast op een aantal scheidingstechnieken, in het bijzonder destillatie en extractie. De werking van de scheidingstechnieken wordt besproken en er worden enkele eenvoudige berekeningen uitgevoerd. Extractie Een veelgebruikte scheidingstechniek in de chemische industrie is extractie. In deze cursus worden vast-vloeistof en vloeistof-vloeistof extractie besproken, evenals absorptie, desorptie en bezinking. De student leert te rekenen met evenwichtsschotels, en maakt kennis met enkele veelgebruikte rekenmethoden binnen de scheidingstechniek. Enkele apparaten die bij grootschalige extractie worden gebruikt, worden besproken. 2.2 Cursus inhoud Learning outcomes Fasenleer Aan het eind van dit cursusonderdeel kan de student: de fasenregel toepassen op systemen van zuivere stoffen en mengsels de hefboomregel toepassen om de fasen van een systeem kwalitatief en kwantitatief te beschrijven fasendiagrammen van zuivere stoffen, en van mengsels van twee of drie componenten tekenen en interpreteren (bijvoorbeeld aangeven wat bij temperatuurverhoging de respons van een mengsel van stoffen is) verschillende typen fasendiagrammen benoemen en van deze diagrammen (bijvoorbeeld een eutecticum) een schets met de hoofdkenmerken maken berekeningen uitvoeren met de vergelijkingen van (Clausius-)Clapeyron en de wet van Raoult het werkingsprincipe van verscheidene scheidingstechnieken uitleggen in termen van het fasengedrag van de corresponderende systemen en de invloed van parameters als temperatuur en druk op de scheiding aangeven van verschillende typen destillaties en vloeistof/vloeistof-extractie een toepasselijk fasendiagram tekenen en interpreteren berekeningen aan destillaties en extracties uitvoeren Kennisbasis Fasenleer Fasenregel, hefboomregel, fasendiagram (unair, binair, ternair), metastabiel, polymorfie, (Clausius-) Clapeyron, tripelpunt, kritisch punt (boven, onder), vriesdrogen, sublimeren, mengkristal, eutecticum, peritecticum, verbinding (stabiel, (in)congruent), ideaal mengsel, wet van Raoult, azeotroop (minimum, maximum, homogeen, heterogeen), nodenlijn (tweefasenlijn), dubbelzout (congruent, incongruent), hydraat, herkristallisatie, destillatie (vacuüm, stoom, (a)zeotropisch), refluxverhouding (minimale), (kolom)schotel, vergelijking van Fenske, McCabe- Thiele-diagram, rectificatie, relatieve vluchtigheid/scheidingsfactor, y,x-diagram, raffinaat, extract, verdelingscoëfficiënt, extractiefactor. Learning outcomes Extractie Aan het eind van dit cursusonderdeel kan de student: verschillende soorten extractie benoemen. verschillende methoden toepassen om de kwaliteit en/of het aantal schotels van een

20 extractie te berekenen, te weten de massabalans, het driehoeksdiagram, de McCabe- Thiele methode en de Kremser formule. het principe van meestroom-, dwarsstroom- en tegenstroomextractie uitleggen. rekenen met de verdelingscoëfficiënt en de extractiefactor. uitleggen wat absorptie en desorptie zijn en waarom deze twee processen vaak gekoppeld worden. enkele apparaten noemen die veel worden gebruikt bij grootschalige extractie. berekenen hoe snel vaste deeltjes bezinken. het totale oppervlak van het fasegrensvlak in een menger berekenen. berekenen hoe groot een bezinkbak (settler) moet zijn. Kennisbasis Extractie Vast-vloeistof extractie, vloeistof-vloeistof extractie, absorptie, desorptie, bezinking, evenwichtsschotel, driehoeksdiagram, massabalans, McCabe-Thiele diagram, Kremser formule, verdelingscoëfficiënt, extractiefactor, bezinksnelheid, mixer-settler, schotelkolom, gepakte kolom. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Boek () : zie boekenlijst Dictaat () : zie cursusboek 2.5 Workload Contactduur (uren): 31 Toetsduur (uren): 3 Zelfstudie (uren): 107 Totaal (uren) 140 Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. Het aantal te besteden uren zelfstudie is gelijk aan dit totaal aantal minus de contacten toetsduren. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

21 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar Chemistry and health effects 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TILC-KB_FCH7V Cursusnaam 1.3 Cursusnaam in Engels Food & Pharma: Chemistry and Health Effects Food & Pharma: Chemistry and Health effects 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon RP Nawrocki (tel. 8755) (renate.nawrocki@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm Chemistry 5 maal per 500 minuten Gastcollege 100 minuten Health Effects 5 maal per 1000 minuten Introductiecollege 2 maal per 200 minuten Inzien toets niet 25 minuten 1 1 1, Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets Tentamen KB_FCH Numeriek - 1 decimaal mogelijk

22 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Algemeen: Het keuze Food & Pharma richt zich op gezondheidsaspecten van voedingsstoffen en medicijnen. Dit keuze combineert chemie met life sciences en laat zien dat kennis van beide disciplines nodig is wanneer je gezondheidseffecten van voedingsstoffen of medicijnen wilt bestuderen. Het omvat drie cursussen van ieder 5 EC. 2.2 Cursus inhoud Food & Pharma: Chemistry and health effects (5EC) Cursuscode: TILC-KB_FCH7V-11 Deze cursus laat zien dat er tussen voedingsstoffen en farmaceutische stoffen veel overeenkomsten zijn. Aspecten met betrekking tot veiligheid en toxicologisch onderzoek komen aan bod. Er wordt dieper ingegaan op farmaceutische stoffen. Wat zijn farmaceutische stoffen eigenlijk Veel aspecten m.b.t. farmaceutische stoffen komen ook voor voedingsstoffen aan bod. Wat voor positieve en ook negatieve gezondheidseffecten kunnen deze stoffen veroorzaken. Wat is de invloed van voeding op ons immuunsysteem. Kan voeding gebruikt worden als medicijn en waar wordt de grens getrokken? Een serie interessante onderwerpen die in een aantal theorielessen aan bod komen. Vijf lessen met de focus op Health Effects en vijf lessen Chemistry, denk aan geneesmiddelenchemie, farmaceutische oplossingen en dispersies. De cursus wordt afgesloten met een schriftelijke toets. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd 2.5 Workload Contactduur (uren): 30 Toetsduur (uren): 2 Zelfstudie (uren): 108 Totaal (uren) 140 Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. Het aantal te besteden uren zelfstudie is gelijk aan dit totaal aantal minus de contacten toetsduren. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

23 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar VP1H Gezondheid & Chemie 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TPLC-GCY1V Cursusnaam Gezondheid & Chemie 1.3 Cursusnaam in Engels Health & Chemistry 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau D (propedeuse) 1.6 Opleiding (varianten) 1.7 Cursus toegankelijk voor studenten van andere faculteiten? 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon Werkvormen zijn er in Voltijd Toetsen zijn er in Voltijd Nee RS Niekel (tel. 8863) (rob.niekel@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands, Engels 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm IZT Chemie GCY niet week 600 minuten bij aanvangs 2: 2 Practicum Chemie GCY minuten bij aanvangs 2: 2 Inzage Tentamen Chemie GCY niet 50 minuten bij aanvangs 2: 2 Inzage Hertentamen Chemie GCY niet 50 minuten bij aanvangs 2: 3 Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets TheroieTentamen Chemie Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, bij aanvangs 2: Vaardigheid Chemie Alleen NVD of VD 5, bij aanvangs 2:

24 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Basiskennis organische chemie en procestechniek. Nomenclatuur van organische verbindingen, functionele groepen, additie en substitutiereacties. Daarnaast komen massabalansen, opbrengst en selectiviteit, het zuiveren van een reactieproduct dmv. destillatie, (her)kristallisatie, extractie en optische isomerie aan bod. Ook wordt de industriele bereiding van aspirine besproken als praktijkvoorbeeld voor een reactie op grote schaal met de bijbehorende massabalans, de zuivering van het product en de verdere verwerking tot gebruiksklare tabletten. 2.2 Cursus inhoud Deze cursus bestaat uit de modules Theorie Chemistry, Vaardigheden Chemistry en Mastering Chemistry (elektronisch huiswerk). In de theorie worden de volgende onderwerpen behandeld: atomen en molecuulstructuren, functionele groepen, zuiveringstechnieken. Het elektronisch huiswerk omvat vragen over de theorielessen Chemistry. In de vaardigheden wordt de theorie toegepast op de synthese en zuivering van moleculen zoals aspirine en tert-butylchloride, en op het gebruik van bewerkingen op grotere schaal. Kennis basis: extractie, kristallisatie, destillatie, verdelingscoefficient, extractiefactor, massabalans, in- en uitgaande stromen, ophoping, elektronegativiteit, covalent, polaircovalent, ionbinding, octetregel, Lewis-structuurormule, resonantie, resonantiehybride, VSEPR model, IUPAC naam, functionele groep, structuur-isomerie, stereo-isomerie, chiraliteit, substitutiereaktie, additiereaktie, elementenbalans, conversie, selectiviteit, yield (opbrengst), rendement, stoomdestillatie, vacuumdestillatie (destillatie onder verminderde druk), soxhlet, destillatie met vigreux, DLC, FTIR, UV, RI, UV, GC, smeltpunt. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek () : Zie boekenlijst 2.5 Workload Contactduur (uren): 678 Toetsduur (uren): 2 Zelfstudie (uren): -540 Totaal (uren) 140 Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. Het aantal te besteden uren zelfstudie is gelijk aan dit totaal aantal minus de contact- en toetsduren. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

25 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar VP1H Gezondheid & Life Sciences 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TPLC-GLS1V Cursusnaam Gezondheid & Life Sciences 1.3 Cursusnaam in Engels Health & Life Sciences 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau D (propedeuse) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Nee 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon AJW Verkade (tel ) (ariejaak.verkade@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands, Engels 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm Inhaalprakticum GLS niet 200 minuten bij aanvangs 2: 2 IZT Cel als Fabriek GLS niet week 600 minuten bij aanvangs 2: 2 Practicum GLS minuten bij aanvangs 2: 2 Inzage Tentamen Cel als fabriek GLS niet 50 minuten bij aanvangs 2: 2 Inzage Hertentamen Cel als Fabriek GLS niet 50 minuten bij aanvangs 2: 3 Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets Praktijk Vaardigheden Life Science Alleen NVD of VD 5, bij aanvangs 2: Theorie Tentamen Life Science Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, bij aanvangs 2:

26 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Deze cursus bestaat uit de modules Theorie Life Sciences; Vaardigheden Life Sciences en Mastering Biology (facultatief elektronisch huiswerk). 2.2 Cursus inhoud Inhoud: Deze cursus bestaat uit de modules Theorie Life Sciences; Vaardigheden Life Sciences en Mastering Biology (facultatief elektronisch huiswerk). Uitgaande van een vergelijking met de cel als fabriek worden de volgende onderwerpen behandeld in de theorie: Bouw van pro- en eukaryote cellen; Koolhydraten en lipiden; Eiwitten; Enzymen; DNA en celdeling en teslotte hoe ontspoorde celdelingen kunnen leiden tot het ontstaan van kanker. Het elektronisch huiswerk omvat vragen over de theorielessen van Theorie Life Sciences. In de vaardigheden wordt de theorie toegepast op verschillende celtypen en onderdelen: celfractionering van leverweefsel om de locatie van 2 verschillende enzymen in de levercel te onderzoeken, de groei en het kweken van bacteriën en het isoleren van DNA uit uiencellen. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd 2.5 Workload Contactduur (uren): 682 Toetsduur (uren): niet geregistreerd Zelfstudie (uren): -542 Totaal (uren) 140 Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. Het aantal te besteden uren zelfstudie is gelijk aan dit totaal aantal minus de contact- en toetsduren. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

27 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar VP1H Gezondheid & Onderzoek 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TPLC-GON1V Cursusnaam Gezondheid & Onderzoek 1.3 Cursusnaam in Engels Health & Research 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau D (propedeuse) 1.6 Opleiding (varianten) 1.7 Cursus toegankelijk voor studenten van andere faculteiten? 1.8 Excellentiemogelijkheden? Werkvormen zijn er in Voltijd Toetsen zijn er in Voltijd Nee JP Ebus (tel. 8766) 1.9 Contactpersoon (peter.ebus@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands, Engels 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm Afsluiting Project GON 100 minuten bij aanvangs 2: 2 Evaluatie Project GON 50 minuten bij aanvangs 2: 2 IZT Wiskunde GON week 600 minuten bij aanvangs 2: 2 Practicum Project Chemie GON 200 minuten bij aanvangs 2: 2 Practicum Project LS GON 200 minuten bij aanvangs 2: 2 Project Onbegeleid GON week 500 minuten bij aanvangs 2: 2 Project Tutor GON week 300 minuten bij aanvangs 2: 2 Start Project GON 100 minuten bij aanvangs 2: 2 Inzage tentamen Wiskunde GON niet 50 minuten bij aanvangs 2: 2 Inzage Hertentamen Wiskunde GON niet 50 minuten bij aanvangs 2: 3 Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets Tentamen Numeriek - 1 5, bij aanvangs 2:

28 Wiskunde decimaal mogelijk Verslag Project G&O Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, bij aanvangs 2:

29 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Deze cursus bestaat uit de modules Theorie Life Sciences, Vaardigheden Life Sciences en Mastering Biology (facultatief elektronisch huiswerk). Uitgaande van de cel als fabriek worden de volgende onderwerpen behandeld in de theorie: bouw van pro- en eukaryote cellen, koolhydraten en lipiden, eiwitten, enzymen, DNA en celdeling, en ontspoorde celdelingen die kunnen leiden tot het ontstaan van kanker. Het elektronisch huiswerk omvat vragen over de theorielessen van Theorie Life Sciences. In de vaardigheden wordt de theorie toegepast op verschillende celtypen: celfractionering van leverweefsel om de locatie van 2 verschillende enzymen in de levercel te onderzoeken, de groei en het kweken van bacteriën en het isoleren van DNA uit uiencellen.: 2.2 Cursus inhoud Inhoud: Deze cursus bestaat uit de modules Wiskunde en Project. De module wiskunde behandelt de principes van de onderwerpen functies, limieten en differentiëren. In het project wordt de theorie van dit toegepast op een tot nu toe onbekend thema. Dit project staat in het teken van de antibacteriële stoffen zeep en oregano. Hierbij wordt de antibacteriële werking van de natuurstof en van zeep onderzocht, en ook van de synthetisch gemaakte werkzame stof. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd 2.5 Workload Contactduur (uren): 36 Toetsduur (uren): 2 Zelfstudie (uren): 102 Totaal (uren) 140 Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. Het aantal te besteden uren zelfstudie is gelijk aan dit totaal aantal minus de contact- en toetsduren. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

30 Titel VC2-BD-Organische Chemie 1 Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-OCH12V Cursusnaam Organische Chemie Cursusnaam in Engels Organic Chemistry Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau D (propedeuse) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: K van Gessel (tel ) (kim.vangessel@hu.nl) Werkvorm Aanwezigheid? Frequentie Totale contacttijd in minuten In welke ken wordt de werkvorm IZT Organische Chemie 1 (OC1) niet 3 maal per week 3900 minuten bij aanvangs 2: 2 bij aanvangs 4: 4 Inzage TENT: Organische chemie 1 (OC1) niet 50 minuten bij aanvangs 2: 2 bij aanvangs 4: 4 Zelfstudie incl. toetsvoorbereiding: verwachte totaal te besteden tijd in uren 107 (bij aanvangs 2), 102 (bij aanvangs 4) Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke ken wordt de toets TENT Organische Chemie 1 + MSP (OC1+MSP) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, bij aanvangs 2: bij aanvangs 4:

VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica

VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-BMTH4V-14 1.2 Cursusnaam Biomoleculen en Thermodynamica 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemie (voltijd)

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemie (voltijd) Bijlage cursusomschrijvingen Chemie (voltijd) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2014-2015 VC8-ABCD-Afstudeeropdracht 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-AFOP8V-14 1.2 Cursusnaam

Nadere informatie

DC6-CD-Biomoleculen en Thermodynamica

DC6-CD-Biomoleculen en Thermodynamica Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2015-2016 DC6-CD-Biomoleculen en Thermodynamica 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-BMTH6D-14 1.2 Cursusnaam Biomoleculen en Thermodynamica 1.3

Nadere informatie

Afstudeeropdracht, onderzoeken

Afstudeeropdracht, onderzoeken Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2015-2016 Afstudeeropdracht, onderzoeken 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-AOOND8D-15 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht, onderzoeken 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Culturele en Maatschappelijke Vorming Inclusief afstudeerrichting Social Management.

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Culturele en Maatschappelijke Vorming Inclusief afstudeerrichting Social Management. Bijlage Cursusbeschrijvingen Culturele en Maatschappelijke Vorming Inclusief afstudeerrichting Social Management Bachelor deeltijd 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemie (deeltijd)

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemie (deeltijd) Bijlage cursusomschrijvingen Chemie (deeltijd) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2014-2015 DC8-ABCD-Afstudeeropdracht 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-AFOP8D-14 1.2

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Dummy cursus voor inleverbieb (dt) Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TICT-INLEVERD-15 1.2 Cursusnaam Dummy cursus voor inleverbieb (deeltijd)

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TICT-AFSTUD-12 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht 1.3 Cursusnaam in Engels Afstudeeropdracht

Nadere informatie

Erratum Studiegids. Bacheloropleiding voltijd. Elektrotechniek 2014-2015

Erratum Studiegids. Bacheloropleiding voltijd. Elektrotechniek 2014-2015 Erratum Studiegids Bacheloropleiding voltijd Elektrotechniek 2014-2015 2.5.1 Toelating hoofdfase In de studiegids Elektrotechniek voltijd 2014-2015 staat vermeld dat studenten kunnen worden toegelaten

Nadere informatie

Erratum studiegids 2014-2015 Bachelor opleiding Werktuigbouwkunde

Erratum studiegids 2014-2015 Bachelor opleiding Werktuigbouwkunde Erratum studiegids 2014-2015 Bachelor opleiding Werktuigbouwkunde In de studiegids 2014-2015 van de bachelor opleiding Werktuigbouwkunde zijn ondanks zorgvuldige voorbereiding een paar onjuistheden geslopen.

Nadere informatie

Erratum Studiegids. Bacheloropleiding voltijd. Technische Bedrijfskunde 2014-2015

Erratum Studiegids. Bacheloropleiding voltijd. Technische Bedrijfskunde 2014-2015 Erratum Studiegids Bacheloropleiding voltijd Technische Bedrijfskunde 2014-2015 2.5.1 Toelating hoofdfase In de studiegids Technische Bedrijfskunde voltijd 2014-2015 staat vermeld dat studenten kunnen

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Cellulaire Biochemie Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-CB2V-13 1.2 Cursusnaam Cellulaire Biochemie 1.3 Cursusnaam in Engels Cellular

Nadere informatie

Erratum Studiegids. Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (locatie Amersfoort) Deeltijd

Erratum Studiegids. Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (locatie Amersfoort) Deeltijd Erratum Studiegids Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (locatie Amersfoort) Deeltijd 2015-2016 Inhoudsopgave 1 Algemeen 3 2 Errata 4 2.1 Vervanging cursusbeschrijving

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. [Civiele Techniek] [Duaal/hoofdfase]

Bijlage cursusomschrijvingen. [Civiele Techniek] [Duaal/hoofdfase] Bijlage cursusomschrijvingen [Civiele Techniek] [Duaal/hoofdfase] 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Duaal Collegejaar 2016-2017 Werkveld: Constructie & Infrastructuur 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Campagnes Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JCM-CAMP.1V-13 1.2 Cursusnaam Campagnes 1.3 Cursusnaam in Engels Campaigns 1.4 Aantal EC's 5 European

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (deeltijd)

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (deeltijd) Bijlage cursusomschrijvingen Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (deeltijd) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Management in Zorg deeltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. Management in Zorg deeltijd Bijlage cursusomschrijvingen Management in Zorg deeltijd 2016-2017 Titel Startopdracht 1 Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2016-2017 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode GZO-1.D-STRT1-14 1.2

Nadere informatie

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404)

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404) ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN IV 404 asiskennis en asisvaardigheden IV (404) SCHEIKUNDE 404.01 De kandidaat kan het scheiden van mengsels in verschillende zuivere stoffen 404.02 De kandidaat kan de opbouw

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 Afstudeeropdracht Eventmanagement 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JEM-AFSTOP-08 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht Eventmanagement 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Campagnes Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JCM-CAMP.1V-13 1.2 Cursusnaam Campagnes 1.3 Cursusnaam in Engels Campaigns 1.4 Aantal EC's 5 European

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding Chemie Voltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding Chemie Voltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Chemie Voltijd 2016-2017 Titel Opleidingsvariant VC2-AC-Chemie (AC+AB) Voltijd Collegejaar 2016-2017 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-ACAB2V-15

Nadere informatie

Afstudeeropdracht, onderzoeken

Afstudeeropdracht, onderzoeken Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 Afstudeeropdracht, onderzoeken 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-AOOND8V-15 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht, onderzoeken 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Communicatie Deeltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. Communicatie Deeltijd Bijlage cursusomschrijvingen Communicatie Deeltijd 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Adviseren Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JCD-AADVIS.2V-12 1.2 Cursusnaam

Nadere informatie

Advies Operations Management

Advies Operations Management Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 Advies Operations Management 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode MCSB-OPM-14 1.2 Cursusnaam Advies Operations Management 1.3 Cursusnaam in Engels

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstuderen BE Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode MDPM-DAFSTBE-07 1.2 Cursusnaam Afstuderen BE 1.3 Cursusnaam in Engels Graduation Business

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Basisvaardigheden blok A com/ict Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode GFA-1.COMICTA-14 1.2 Cursusnaam Basisvaardigheden blok A com/ict 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Geodesie/Geo-informatica Voltijd Hoofdfase

Bijlage cursusomschrijvingen. Geodesie/Geo-informatica Voltijd Hoofdfase Bijlage cursusomschrijvingen Geodesie/Geo-informatica Voltijd Hoofdfase 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Afstuderen Voltijd Collegejaar 2016-2017 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TGEO-V15AFO-14

Nadere informatie

KERNCONCEPTEN. Het micro-macroconcept

KERNCONCEPTEN. Het micro-macroconcept KERNCONCEPTEN Het molecuulconcept Atomen als bouwstenen van moleculen Verschillende typen bindingen Structuur en flexibiliteit van moleculen Maken en breken van bindingen Ontwerpen van moleculen Het micro-macroconcept

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemische Technolgie (duaal)

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemische Technolgie (duaal) Bijlage cursusomschrijvingen Chemische Technolgie (duaal) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Duaal Collegejaar 2014-2015 DT4-ABCD-Afstudeeropdracht 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHT-AFOP8L-14

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Begeleiden van collega's Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode OSOAL-BEG-12 1.2 Cursusnaam Begeleiden van collega's 1.3 Cursusnaam in Engels

Nadere informatie

Nee. Aanwezigheid. Intervisie over externe orientatie verplicht 2 maal per blok 360 minuten. Tutorial - B&C verplicht 2 maal per week 2160 minuten

Nee. Aanwezigheid. Intervisie over externe orientatie verplicht 2 maal per blok 360 minuten. Tutorial - B&C verplicht 2 maal per week 2160 minuten Titel Thema 1.1 Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode GMO-1.TH.1.1-14 1.2 Cursusnaam Thema 1.1 Het handelen van de mondhygienst bij screening 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (voltijd) (Life Sciences)

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (voltijd) (Life Sciences) Bijlage cursusomschrijvingen Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (voltijd) (Life Sciences) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant VL8 Afstudeeropdracht Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding Chemische Technologie Duaal

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding Chemische Technologie Duaal Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Chemische Technologie Duaal 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Duaal Collegejaar 2016-2017 DT4-ABCD-Afstudeeropdracht 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bachelor Accountancy duaal

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bachelor Accountancy duaal Bijlage Cursusbeschrijvingen Bachelor Accountancy duaal 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Algemene economie Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode MEAC-AE-13 1.2 Cursusnaam

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TICT-AFSTUD-12 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht 1.3 Cursusnaam in Engels Afstudeeropdracht

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Ruimtelijke Ordening en Planologie Voltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Ruimtelijke Ordening en Planologie Voltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend.

Nadere informatie

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16 Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. In 2013 is in 4 HAVO met dat nieuwe examenprogramma scheikunde gestart. De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Bouwkunde Voltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Bouwkunde Voltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Bouwkunde Voltijd 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend. Voor een actueel

Nadere informatie

Master SEN: Auditief Gehandicapten. er is voor gekozen om de volledige cursusbeschrijving te publiceren.

Master SEN: Auditief Gehandicapten. er is voor gekozen om de volledige cursusbeschrijving te publiceren. ERRATUM Master SEN: Auditief Gehandicapten Gewijzigde cursusbeschrijvingen 2014-2015: er is voor gekozen om de volledige cursusbeschrijving te publiceren. Waar een wijziging/aanvulling heeft plaatsgevonden

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Bouwkunde Duaal

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Bouwkunde Duaal Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Bouwkunde Duaal 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend. Voor een actueel

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Eventmanager

Bijlage cursusomschrijvingen. Eventmanager Bijlage cursusomschrijvingen Eventmanager 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Campagnes Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JCM-CAMP.1V-13 1.2 Cursusnaam Campagnes 1.3

Nadere informatie

BOUWSTENEN VAN HET LEVEN

BOUWSTENEN VAN HET LEVEN BOUWSTENEN VAN HET LEVEN Pearson Basisboek Biologie 10voorBiologie VWO Hoofdstuk 1 L. Grotenbreg (MSc.) Bouwstenen van het leven Organische moleculen, groot of klein, bevatten chemische energie en zijn

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Architectuur Duaal Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TBWK-LSAFA6-07 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht Architectuur 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. [Bouwtechnische Bedrijfskunde] [Voltijd/hoofdfase]

Bijlage cursusomschrijvingen. [Bouwtechnische Bedrijfskunde] [Voltijd/hoofdfase] Bijlage cursusomschrijvingen [Bouwtechnische Bedrijfskunde] [Voltijd/hoofdfase] 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Bedrijfs stage Voltijd Collegejaar 2016-2017 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TICT-AFSTUD-12 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht 1.3 Cursusnaam in Engels Afstudeeropdracht

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Bijlage cursusbeschrijvingen. Informatica. Deeltijd

Bijlage cursusbeschrijvingen. Informatica. Deeltijd Bijlage cursusbeschrijvingen Informatica Deeltijd 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Bedrijfskunde 2 (verand.analyse) Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCIF-D7BDRK2-09

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Milieukunde Duaal

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Milieukunde Duaal Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Milieukunde Duaal 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend. Voor een actueel

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Algemene Economie Duaal Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode MCCE-LALGECO-15 1.2 Cursusnaam Algemene Economie 1.3 Cursusnaam in Engels Economics 1.4

Nadere informatie

Titel Praktijk 3: 2) t/m 5)

Titel Praktijk 3: 2) t/m 5) Titel Praktijk 3: 2) t/m 5) Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode OTA-B-ALPRK43-10 1.2 Cursusnaam Praktijk 3: 2) t/m 5) 1.3 Cursusnaam in Engels Internship

Nadere informatie

ANORGANISCHE STOFKLASSEN

ANORGANISCHE STOFKLASSEN ANORGANISCHE STOFKLASSEN 1. ATOMEN... 3 1.1. STRUCTUUR VAN HET ATOOM...3 1.2. DE ELEKTRONCONFIGURATIE...4 2. STOFFEN EN MENGSELS...5 2.1. ZUIVERE STOFFEN... 5 2.1.1. Soorten zuiveren stoffen...5 2.1.2.

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Naam:. Studentnummer Leiden:... En/of Studentnummer Delft:... Dit tentamen bestaat

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding Chemische Technologie Voltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding Chemische Technologie Voltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Chemische Technologie Voltijd 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2016-2017 VC8-ABCD-Afstudeeropdracht 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Digitale Media en Communicatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Digitale Media en Communicatie Bijlage cursusomschrijvingen Digitale Media en Communicatie 2014-2015 Titel Opleidingsvariant CI Final Assignment Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JCI-AF.3V-14

Nadere informatie

- 1 - Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, uur

- 1 - Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, uur Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, 9.00-12.00 uur - Begin met het invullen van je naam en registratienummer. - Alle antwoorden moeten op het vragenformulier

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Civiele Techniek Voltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Civiele Techniek Voltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Civiele Techniek Voltijd 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend. Voor een

Nadere informatie

ECTS-fiche HBO5 100 %

ECTS-fiche HBO5 100 % ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module Thermodynamica Code 7366 Lestijden 40 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste 100 % aanwezigheid Ingeschatte

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Masteropleiding Forensisch Sociale Professional. Deeltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Masteropleiding Forensisch Sociale Professional. Deeltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Masteropleiding Forensisch Sociale Professional Deeltijd 2015 2016 Titel Master FSP Module 1 Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstudeervaardigheden Duaal Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TMIL-L14AFV-15 1.2 Cursusnaam Afstudeervaardigheden 1.3 Cursusnaam in Engels Final thesis

Nadere informatie

mengsels onderscheiden van zuivere stoffen aan de hand van gegeven of van waargenomen fysische eigenschappen;

mengsels onderscheiden van zuivere stoffen aan de hand van gegeven of van waargenomen fysische eigenschappen; Leergebied: zuivere stoffen Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 1.4.5 - mengsels onderscheiden van zuivere stoffen aan de hand van gegeven of van waargenomen fysische eigenschappen; 2.3 - een verzameling

Nadere informatie

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Federatie Steinerscholen Vlaanderen v.z.w. Gitschotellei 188 2140 Borgerhout Februari 2013 Gelijkwaardig verklaarde eindtermen

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Life Sciences Deeltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. Life Sciences Deeltijd Bijlage cursusomschrijvingen Life Sciences Deeltijd 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2016-2017 Afstudeeropdracht, onderzoeken 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-AOOND8D-15

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Bedrijfseconomie beroepsproduct Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode MDPM-BEDECBP-14 1.2 Cursusnaam Bedrijfseconomie beroepsproduct 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Bronnen en cijfers Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JBC-BRNC.1V-12 1.2 Cursusnaam Bronnen en cijfers 1.3 Cursusnaam in Engels Research skills

Nadere informatie

Inleiding 15. Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17

Inleiding 15. Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17 Inhoud Inleiding 15 Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17 Reeks I.1: wiskunde 17 Reeks I.2: fysica 19 Reeks I.3: gemengd 19 Antwoorden 21 Hoofdstuk 1 De samenstelling van de materie

Nadere informatie

PTA scheikunde VWO Belgisch park cohort

PTA scheikunde VWO Belgisch park cohort Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan is het gebruik van de nieuwe BINAS (6 e editie). Niet toegestaan

Nadere informatie

Bachelor International Business and Management Studies fulltime

Bachelor International Business and Management Studies fulltime Appendix Coursedescriptions Bachelor International Business and Management Studies fulltime 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Business Administration Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens

Nadere informatie

Bijlage cursusbeschrijvingen. Informatica. System & Netwerk Engineering. Duaal

Bijlage cursusbeschrijvingen. Informatica. System & Netwerk Engineering. Duaal Bijlage cursusbeschrijvingen Informatica System & Netwerk Engineering Duaal 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Opdracht Computersystemen Duaal Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bachelor Ecologische Pedagogiek Voltijd 2014-2015

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bachelor Ecologische Pedagogiek Voltijd 2014-2015 Bijlage Cursusbeschrijvingen Bachelor Ecologische Pedagogiek Voltijd 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Adviseren en Begeleiden Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Duaal Collegejaar 2015-2016 Airway, Breathing & Circulation (ABC) 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode GMH-1.D11-14 1.2 Cursusnaam Airway, Breathing & Circulation (ABC) 1.3

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Integrale Veiligheidskunde deeltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Integrale Veiligheidskunde deeltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Integrale Veiligheidskunde deeltijd 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Afstudeerproject Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode AIV-D4AFST-14

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant CI Final Assignment Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JCI-AF.3V-14 1.2 Cursusnaam CI Final Assignment 1.3 Cursusnaam in Engels CI Final Assignment

Nadere informatie

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur.

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur. In tegenstelling tot een verandering van druk of concentratie zal een verandering in temperatuur wel degelijk de evenwichtsconstante wijzigen, want C k / k L De twee snelheidsconstanten hangen op niet

Nadere informatie

Adviseren bij een organisatieverandering

Adviseren bij een organisatieverandering Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 Adviseren bij een organisatieverandering 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JBC-ADOR.2V-12 1.2 Cursusnaam Adviseren bij een organisatieverandering

Nadere informatie

Bacheloropleiding Ecologische Pedagogiek

Bacheloropleiding Ecologische Pedagogiek Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Ecologische Pedagogiek Voltijd 2015 2016 Titel Opleidingsvariant Adviseren en Begeleiden Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

3 Factoren die het watergehalte van organismen 40 bepalen. 3.1 Bepalende factoren voor watergehalte 40 3.2 Belang van water voor levende wezens 41

3 Factoren die het watergehalte van organismen 40 bepalen. 3.1 Bepalende factoren voor watergehalte 40 3.2 Belang van water voor levende wezens 41 3 1 Functionele morfologie van de cel 1 De cel gezien door de lichtmicroscoop 06 2 De cel gezien door de elektronenmicroscoop 09 2.1 Bouw en functie van het eenheidsmembraan 10 2.2 Overzicht van de celorganellen

Nadere informatie

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren.

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren. Vak: Scheikunde Leerjaar: Kerndoel(en): 28 De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp

Nadere informatie

Bijlage cursusbeschrijvingen. Business IT & Management. Voltijd

Bijlage cursusbeschrijvingen. Business IT & Management. Voltijd Bijlage cursusbeschrijvingen Business IT & Management Voltijd 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Business Rules Management Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCBI-V1BRM1-13

Nadere informatie

Bachelor Financial Service Management voltijd

Bachelor Financial Service Management voltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bachelor Financial Service Management voltijd 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Algemene Economie (FSM) Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van BINAS en een (grafische) rekenmachine. Let op eenheden en significante cijfers. 1.

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen

Bijlage Cursusbeschrijvingen Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Electronic Engineering and Design 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend.

Nadere informatie

Sociaal Juridische Dienstverlening Deeltijd

Sociaal Juridische Dienstverlening Deeltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Sociaal Juridische Dienstverlening Deeltijd 2015 2016 1 Bijlage cursusbeschrijvingen Titel Opleidingsvariant Afstuderen deel 1 SJD DT Deeltijd Collegejaar

Nadere informatie

Titel Startopdracht 1

Titel Startopdracht 1 Titel Startopdracht 1 Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode GZO-1.D-STRT1-14 1.2 Cursusnaam Startopdracht 1 - professioneel optreden 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003. Theorie

Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003. Theorie Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003 Theorie Geef van alle grootheden de betekenis en de dimensie!!! 1. Destillatie Deze vraag handelt over een multicomponentrectificatie. - Definieer de begrippen sleutelcomponenten

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Module Chirurgie Duaal Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode GVE-1.PAC-15 1.2 Cursusnaam Module Chirurgie 1.3 Cursusnaam in Engels Surgery 1.4 Aantal

Nadere informatie

Kritische reflectie. 1 Organisatorische gegevens. Collegejaar

Kritische reflectie. 1 Organisatorische gegevens. Collegejaar Titel Kritische reflectie Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode OSOAL-DPF-13 1.2 Cursusnaam Kritische reflectie 1.3 Cursusnaam in Engels Critical Reflection

Nadere informatie

PTA scheikunde VWO Belgisch park cohort

PTA scheikunde VWO Belgisch park cohort Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. De methode 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan is het gebruik van de nieuwe BINAS (6 e editie). Niet toegestaan is het gebruik

Nadere informatie

Bacheloropleiding Ecologische Pedagogiek

Bacheloropleiding Ecologische Pedagogiek Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Ecologische Pedagogiek Deeltijd 2015 2016 Hogeschool Utrecht, Utrecht, augustus 2015 Titel Opleidingsvariant Afstudeeronderzoek Deeltijd Collegejaar 2015-2016

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Content Management Systeem Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JDC-CONMS.1V-15 1.2 Cursusnaam Conten Management Systeem 1.3 Cursusnaam in Engels

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstuderen CE Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode MDPM-DAFSTCE-07 1.2 Cursusnaam Afstuderen CE 1.3 Cursusnaam in Engels Graduation Commercial

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2

Nadere informatie

Chemische Technologie 1e jaar regulier CTE1/CTE2 Propedeutisch jaar Studiejaar 2011-2012, cohort 2011

Chemische Technologie 1e jaar regulier CTE1/CTE2 Propedeutisch jaar Studiejaar 2011-2012, cohort 2011 Chemische Technologie 1e jaar regulier CTE1/CTE2 Propedeutisch jaar Studiejaar 2011-2012, cohort 2011 Studieloopbaancoaching 1e jaars Keuzeonderwijs/bijspijkeronderwijs Algemene chemie 1 Wiskunde 1 Project

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Journalistiek

Bijlage cursusomschrijvingen. Journalistiek Bijlage cursusomschrijvingen Journalistiek 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Advanced Research Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JJO-ADRES.2V-14 1.2 Cursusnaam Advanced

Nadere informatie

Scheidingstechnologie by M.A. van der Veen and B. Eral

Scheidingstechnologie by M.A. van der Veen and B. Eral Scheidingstechnologie 2017 by M.A. van der Veen and B. Eral Praktische zaken Docenten: M.A. van der Veen & Burak Eral Rooster: zie Brightspace Boeken: Thermodynamics and Statistica Mechanics, M. Scott

Nadere informatie

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen I. Gemeenschappelijke eindtermen voor wetenschappen Gemeenschappelijke eindtermen gelden voor het geheel van de wetenschappen.

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Academisch Schrijven Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode OGTDM-ASCG-13 1.2 Cursusnaam Academisch Schrijven 1.3 Cursusnaam in Engels Academic

Nadere informatie

PTA scheikunde HAVO Belgisch park cohort

PTA scheikunde HAVO Belgisch park cohort De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor het huidige examenprogramma. Toegestaan is het gebruik van de nieuwe BINAS (6 e editie) of ScienceData. Niet toegestaan is het gebruik van een Grafische

Nadere informatie